Handleiding Zorgcontinuïteit en Crisisbeheersing Voor crisisbeleidsteams en GHOR contactpersonen Versie 2.0
Voorwoord In Nederland hebben zich de afgelopen jaren een aantal gebeurtenissen voorgedaan, die grote invloed hebben gehad op de zorgvraag en het zorgaanbod in de gehele zorgsector. Denk hierbij aan de Poldercrash, de dreiging van de infectieziekte Nieuwe Influenza A, brand in de Geinsche Hof (Nieuwegein) en de brand in Rivierduinen (Oegstgeest). Al deze gebeurtenissen hebben een grote invloed gehad op de zorgvraag en het zorgaanbod en daarmee op de continuïteit binnen de gehele zorgsector. Ook ten tijde van een calamiteit, ramp of crisis is iedere zorginstelling verantwoordelijk voor het verlenen van verantwoorde zorg. Wanneer er sprake is van een disbalans tussen de vraag en het aanbod van zorg, is dit een bedreiging voor de zorgcontinuïteit. Toch moet de zorgcontinuïteit altijd - ook onder bijzondere omstandigheden - geregeld en geborgd zijn. Zeven gevolgen van disbalans Een calamiteit, ramp of crisis verloopt elke keer anders en er zijn veel verschillende oorzaken mogelijk. Het is onmogelijk om draaiboeken en plannen te ontwikkelen die op alle verschillende soorten calamiteiten, rampen of crises toepasbaar zijn. Elke situatie heeft echter, ongeacht het type of de omvang ervan, bepaalde gevolgen die vaak in combinatie met elkaar optreden. De praktijk wijst uit dat er zeven gevolgen van disbalans zijn waarmee een organisatie bij een calamiteit, ramp of crisis te maken kan krijgen: 1. Sluiting van (delen van) de locatie; 2. Groot aanbod van cliënten; 3. Verplaatsen van cliënten; 4. Tekort aan personeel; 5. Uitval nutsvoorzieningen, apparatuur en ICT-middelen; 6. Logistieke stagnatie; 7. Uitbraak infectieziekten. Wanneer de zorginstelling goed om kan gaan met deze gevolgen van een calamiteit, ramp of crisis, is de kans groot dat de zorg aan cliënten op een verantwoorde wijze gecontinueerd kan worden. Auteur: NW/EvdM/FdV Status: definitief Pagina 2 van 5
Elke zorgorganisatie moet daarvoor dan wel voorbereidingen treffen. De aanwezigheid van een zorgcontinuïteitsplan is dan van groot belang. Deze handleiding is bedoeld voor crisisbeleidsteams en GHOR contactpersonen in zorginstellingen. Het beschrijft de voorbereidingen die zorginstellingen moeten treffen om goed voorbereid te zijn op een ramp of crisis en hoe te handelen als een zorginstelling of de directe omgeving daadwerkelijk wordt getroffen door een ramp of crisis. De handleiding is tot stand gekomen door een samenwerking tussen het Acute Zorg Netwerk Noord Nederland en de drie noordelijke GHOR bureaus van Groningen, Fryslân en Drenthe. Tevens heeft Dhr. Max de Ruiter van Crisiscontrol een bijdrage geleverd aan deel 2 van dit handboek. Leeswijzer. Deel 1 : Crisisbeheersing in zorginstellingen. Dit deel beschrijft het begrippenkader zorgcontinuïteit voor zorginstellingen. Tevens wordt de structuur van een crisisorganisatie en de fases waarin een crisis zich kan bevinden uitgelegd. Deel 2 : Besluitvorming in crisissituaties. Dit deel beschrijft de besluitvorming in crisissituaties en hoe een Crisisbeleidsteam Zorginstellingen optimaal kan functioneren. Tevens zijn de taakkaarten voor de leden van het crisisbeleidsteam uitgewerkt. In Deel 4 zijn de taakkaarten per pagina toegevoegd en daardoor direct uit te printen en te gebruiken door de leden van het crisisbeleidsteam. Deel 3 : GRIP en samenwerking met de GHOR Deel 3 geeft een korte beschrijving op welke wijze de buitenwereld (politie, brandweer, gemeente en de geneeskundige hulpverlening) samenwerkt ten tijde van een ramp of crisis. Tevens wordt de samenwerking tussen een zorginstelling en het GHOR bureau beschreven. Auteur: NW/EvdM/FdV Status: definitief Pagina 3 van 5
Deel 4 : Informatiebronnen, taakkaarten en bijlagen. Deel 4 geeft een overzicht van informatiebronnen die door zorginstellingen gebruikt kunnen worden bij een crisis of ramp en de taakkaarten leden crisisbeleidsteam Bijlage: Als bijlage is het Format Zorgcontinuïteitsplan en het Format Zorgcontinuïteit Leidraad COBRA toegevoegd. Het Format Zorgcontinuïteitsplan is een algemeen format, waarbij regio-specifieke informatie nog moet worden ingevuld. Het Format Zorgcontinuïteit Leidraad COBRA is ontwikkeld door het GHOR bureau Groningen. In dit format is specifieke informatie zoals contactgegevens en telefoonnummers voor de regio Groningen ingevuld. Deze gegevens zijn niet bedoeld voor zorginstellingen in de regio s Friesland en Drenthe. Colofon: Redactie De redactie van de handleiding Zorgcontinuïteit en crisisbeheersing is in handen van het GHOR bureau in de regio van de zorginstelling. Vragen of opmerkingen over de inhoud kunnen aan het GHOR bureau gericht worden. De handleiding zal ieder jaar door het GHOR bureau worden geactualiseerd. De GHOR bureaus hebben een samenwerkingsverband met het Acute Zorg Netwerk Noord Nederland. Dit samenwerkingsverband heeft de naam Cycloon en is gericht op het maken van beleid en het verdelen van subsidiegelden voor opleiden, trainen en oefenen waar het gaat om voorbereiding op rampen. Auteur: NW/EvdM/FdV Status: definitief Pagina 4 van 5
Adressen: Acute Zorgnetwerk Noord Nederland UMCG Groningen Hanzeplein 1 9713 GZ Groningen Tel. 050-3611552 aznnn@umcg.nl www.acutezorgnetwerk.nl GHOR Groningen Hanzeplein 120 9713 GW Groningen Tel. 050-3674300 bureau@ghor.groningen.nl www.ggd.groningen.nl/ghor GHOR Fryslân Harlingertrekweg 58 8913 HR Leeuwarden Tel. 088-2299777 secretariaatghor@vrfryslan.nl www.ghorfryslan.nl/ GHOR Drenthe Mien Ruysweg 1 9408 KA Assen Tel. 0592-306344 ghor@ggddrenthe.nl www.ggddrenthe.nl Auteur: NW/EvdM/FdV Status: definitief Pagina 5 van 5