Samenvatting Regio in beeld 2016 Noordoost-Brabant
Samenvatting Aantal banen neemt toe, echter niet in collectieve sector In Noordoost-Brabant groeit het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) in 2016 en 2017 met respectievelijk 0,9% en 0,6% tot 297.100 eind 2017. Tijdens de voorbije crisisjaren hebben structurele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt plaatsgevonden. Zorg en welzijn Industrie Ov. zakelijke diensten Detailhandel Groothandel Onderwijs Bouwnijverheid Openbaar bestuur Spec. zakelijke diensten Horeca Vervoer en opslag Overige diensten ICT Financiële diensten Landbouw Grote sectoren in Noordoost-Brabant zijn zorg & welzijn, industrie, overige zakelijke diensten en detailhandel. De werkgelegenheid groeit in de meeste sectoren. Grote groeiers zijn overige zakelijke diensten, groothandel en bouwnijverheid. Werkgelegenheidskrimp is er in industrie, financiële diensten en landbouw. Deze laatste twee sectoren zijn betrekkelijk klein van omvang. Ook krimpt de werkgelegenheid in zorg & welzijn, openbaar bestuur en onderwijs. Landelijk groeit het aantal banen in Nederland sterker dan in Noordoost-Brabant. 0 20.000 40.000 60.000 Aantal banen, 2017 Trends in de ontwikkeling van de werkgelegenheid Een aantal trends speelt een rol op de arbeidsmarkt zoals flexibilisering, toename van het aantal zelfstandigen, vergrijzing en veranderingen in kwalificaties van functies. De leeftijdsopbouw van werknemers is een relevant gegeven. Door vergrijzing en verhoging van de pensioenleeftijd neemt de participatie van ouderen toe. Een hoog aandeel 50-plussers betekent dat er meer vervangingsvraag te verwachten is. Voor de groep 60-plussers speelt dat binnen afzienbare tijd. Onderwijs en openbaar bestuur zijn sectoren met een hoog aandeel oudere werknemers. In absolute aantallen zijn er veel 50- plussers in zorg & welzijn werkzaam, en juist weinig in horeca, detailhandel en uitzendbedrijven. Landbouw Overige diensten Bouwnijverheid Spec. zakelijke diensten ICT Horeca Ov. zakelijke diensten Detailhandel Financiële diensten Zorg en welzijn Onderwijs Groothandel Vervoer en opslag Industrie Openbaar bestuur Totaal Door de voortzetting van de flexibiliseringstrend neemt het aantal banen van zelfstandigen sneller toe dan het aantal werknemers. In totaal zijn er in Noordoost-Brabant bijna 52.000 zelfstandigen. Sectoren met een groot aandeel zelfstandigen zijn de landbouw, bouwnijverheid en veel vormen van zakelijke diensten. In de landbouw werken traditioneel veel zelfstandigen, maar de economische ruimte voor toetreders lijkt beperkt. In bijvoorbeeld de bouwnijverheid is de afgelopen jaren het aantal zelfstandigen wel fors gegroeid. 0% 25% 50% 75% Aandeel zelfstandigen, 2013-2014 Bron: CBS, bewerking ROA Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 1
Aantal vacatures neemt toe In 2015 en 2016 neemt het aantal ontstane vacatures toe. De toename van vacatures vindt in vrijwel alle sectoren plaats. Uitzonderingen zijn landbouw en zorg & welzijn. In de horeca is het aantal vacatures relatief het meest toegenomen. 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 In 2015/2016 zijn er bijna 35.000 vacatures ontstaan. In 2012/2013 en 2013/2014 daalt het aantal ontstane vacatures. In de jaren daarna neemt het aantal ontstane vacatures weer toe. In 2015/2016 zijn er bijna 10.000 vacatures meer ontstaan dan in 2011/2012. UWV verwacht dat in 2016 en 2017 het aantal ontstane vacatures verder toeneemt. 10.000 5.000 0 11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 Detailhandel Zorg en welzijn Industrie Groothandel Ov. zakelijke diensten Horeca Spec. zakelijke diensten Onderwijs Vervoer en opslag Bouwnijverheid ICT Financiële diensten Overige diensten Openbaar bestuur Landbouw De sector met de meeste vacatures in Noordoost-Brabant is detailhandel. In 2015/ 2016 ontstonden in deze sector 7.000 vacatures. Voor laagopgeleiden ontstaan de meeste vacatures in detailhandel, zakelijke diensten en horeca. Voor middelbaar opgeleiden zijn er veel vacatures in zorg & welzijn, detailhandel, industrie, zakelijke diensten en groothandel. Hoogopgeleiden vinden vooral veel vacatures in zakelijke diensten, onderwijs en zorg & welzijn. 0 2.000 4.000 6.000 8.000 Ontstane vacatures, 2015/2016 Top 10 openstaande vacatures naar beroep 1 Software- en applicatieontwikkelaars 2 Transportplanners en logistiek medewerkers 3 Vrachtwagenchauffeurs 4 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 5 Elektriciens en elektronicamonteurs 6 Hulpkrachten bouw en industrie 7 Adviseurs marketing, public relations en sales 8 Machinemonteurs 9 Ingenieurs (geen elektrotechniek) 10 Technici bouwkunde en natuur In de tabel is te zien voor welke tien beroepen gemiddeld de meeste vacatures op werk.nl openstonden, gedurende de eerste helft van 2016. In Noordoost-Brabant was de vraag naar software- en applicatieontwikkelaars het grootst. Deze vacatures waren niet alleen uit de ICT sector afkomstig, maar uit diverse sectoren zoals de gespecialiseerde zakelijke diensten en groot- en detailhandel. Voor ICT-beroepen wordt in de periode 2015-2020 de grootste uitbreidingsvraag voorzien. Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 2
Aantal nieuwe WW-uitkeringen daalt Aan de instroom in de WW is te zien dat het beroep op de WW terugloopt. In de eerste helft van 2016 werden minder nieuwe WW-uitkeringen verstrekt dan in dezelfde periode vorig jaar. De daling in Noordoost-Brabant was sterker dan gemiddeld in Nederland. Oss s Hertogenbosch Landerd Grave Cuijk Vught Sint- M ichielsgestel Bernheze Uden M ill en Sin t Hubert Haaren Boxtel Sch ijndel Veghel Boekel Sin t Anthonis Boxm eer Sint-Oedenrode Instroom WW jan t/m juni 2016 naar beroepsgroep 1 Hulpkrachten bouw en industrie 2 Verkoopmedewerkers detailhandel 3 Laders, lossers en vakkenvullers 4 Receptionisten en telefonisten 5 Secretaresses 6 Callcentermedewerkers outbound en overige verkopers 7 Schoonmakers 8 Boekhoudkundig medewerkers 9 Administratief medewerkers 10 Transportplanners en logistiek medewerkers In de tabel is de top tien van beroepen weergegeven met de hoogste instroom in de WW. Het gaat vooral om technisch personeel zoals hulpkrachten bouw & industrie. Ook administratief personeel stroomt vaak de WW in, zoals receptionisten, secretaresses, boekhoudkundig en administratief medewerkers. Beroepen in techniek en logistiek zijn conjunctuurgevoelig en daar trekt momenteel de markt aan. Op termijn blijven deze functies kansrijk. Voor administratief personeel geldt dat er op termijn functies verdwijnen door digitalisering. Noordoost-Brabant Aantal Aandeel Aantal Wajong 8.810 Geslacht Man 5.020 57% Vrouw 3.780 43% Leeftijd <25 jaar 2.210 25% 25-35 jaar 2.800 32% 35-45 jaar 1.470 17% 45-55 jaar 1.340 15% 55 jaar of ouder 990 11% Wajong-percentage 2,2% In Noordoost-Brabant zijn er 8.800 Wajongers. Het merendeel is man en jonger dan 35 jaar. Het aantal werkende Wajongers neemt toe, vooral bij reguliere werkgevers. Het aandeel werkende Wajongers daalt echter. Dit komt doordat het totale aantal Wajongers sneller steeg dan het aantal werkenden onder hen. Om Wajongers aan het werk te krijgen en houden blijven inspanningen en investeringen nodig in de vorm van bijvoorbeeld loondispensatie en jobcoaches. Factoren die arbeidsparticipatie bevorderen zijn een sterke sociale cohesie in de regio, sterke betrokkenheid van professionals en ouders en samenwerkingsbereidheid tussen diverse partijen. Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 3
Gemiddelde arbeidsmarktspanning in Noordoost-Brabant; krapte in specifieke beroepen De arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant wordt minder ruim door een toename van openstaande vacatures en een afnemend aantal kortdurend werkzoekenden. Momenteel is er een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Totaal ICT Openbaar bestuur Dienstverlenend Commercieel Zorg en welzijn Transport en logistiek Economisch en admin. Managers Technisch Agrarisch Pedagogisch Creatief en taalkundig zeer ruim ruim gem. krap zeer krap -4-3 -2-1 0 1 2 3 4 De arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant is minder ruim dan landelijk. In totaal zijn er ongeveer evenveel vacatures als werkzoekenden en is er een gemiddelde arbeidsmarktspanning. Over het algemeen is er een krappe arbeidsmarkt voor beroepen op wetenschappelijk niveau. Er is een krappe arbeidsmarkt voor informaticaberoepen en beroepen in openbaar bestuur. Deze beroepen zijn vooral voor hoogopgeleiden. Voor technische beroepen lijken er geen grote knelpunten, maar dit beeld vertekent. Er zijn vooral in de techniek, maar ook in ICT en zorg, beroepen waar er knelpunten zijn. Het gaat hoofdzakelijk om beroepen op middelbaar, hoger en wetenschappelijk niveau. Alleen in techniek (dakdekker, CNC-machinebediener) en transport (vrachtwagenchauffeur) laten beroepen op laag niveau krapte zien. Naar verwachting ontstaan de komende jaren voor werkgevers meer knelpunten in een brede range van technische beroepen. Ook gaan werkgevers knelpunten ervaren in het vinden van ICT-personeel, onderwijs, managementfuncties en op economisch gebied op hoog beroepsniveau. Voor administratieve, dienstverlenende en commerciële beroepen worden nauwelijks knelpunten verwacht. Scholing vergroot kansen Het volgen van opleidingen en cursussen kan de kansen op werk voor werkzoekenden vergroten. Het ministerie van SZW heeft daarvoor een pakket aan maatregelen vastgesteld zoals scholingsvouchers, Brug-WW en sectorplannen. Een verbeterde aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is wenselijk. Opleiding Totaal Mbo 2/3 Totaal Mbo 4 Totaal Hbo Totaal Wo Totaal Arbeidsmarktperspectief Matig Matig Redelijk Goed Redelijk ROA heeft een inschatting gemaakt van de toekomstige arbeidsmarktperspectieven naar opleiding. Op totaalniveau zijn de toekomstperspectieven redelijk. De beste perspectieven zijn er voor wo ers en hbo ers opgeleid in techniek, onderwijs en landbouw/natuur. Voor economische en zorgopleidingen op mbo niveau zijn de perspectieven minder gunstig. Kansen buiten de regio Werkzoekenden kunnen niet alleen hun kansen vergroten door te kijken naar alternatieve beroepen en het volgen van scholing. Zij kunnen, net als werkgevers, ook hun zoekgebied uitbreiden. Noordoost- Brabant heeft een positief pendelsaldo, dat wil zeggen dat er meer mensen in Noordoost-Brabant komen werken dan dat er inwoners van Noordoost-Brabant elders werken. Waar werken inwoners van Noordoost- Brabant 6% 4% 2% 9% 4% 75% Noordoost-Brabant Zuidoost-Brabant Midden-Brabant Rijk van Nijmegen Midden-Utrecht Overig Waar wonen werkenden in Noordoost-Brabant 3% 10% Noordoost-Brabant 4% Midden-Brabant 4% Zuidoost-Brabant 6% 73% Rijk van Nijmegen Helmond-De Peel Overig Bron: CBS, bewerking UWV Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 4
Een deel van de werkenden in Noordoost-Brabant komt uit Midden-Brabant, Zuidoost-Brabant, Rijk van Nijmegen en Helmond-De Peel. Omgekeerd werkt een deel van de inwoners van Noordoost-Brabant in regio s als Zuidoost- en Midden-Brabant, Rijk van Nijmegen en Midden-Utrecht. Kansen voor werkzoekenden op het vinden van werk worden groter als ze ook buiten Noordoost- Brabant zoeken naar werk. Uitdagingen voor de toekomst De economische recessie zorgde de afgelopen jaren voor een ruime tot zeer ruime arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant. Nu de crisis voorbij is en de economie zich goed herstelt, vertoont ook de arbeidsmarkt steeds meer tekenen van herstel. Het aantal werkenden neemt toe, evenals het aantal banen en het aantal vacatures, en de instroom in de WW neemt af. Door het economische herstel is de arbeidsmarkt in Noordoost-Brabant niet langer ruim, maar kan deze nu getypeerd worden als gemiddeld. De arbeidsmarkt van na de recessie is echter een andere dan die van voor de recessie. Niet alle sectoren profiteren van het herstel. Daarnaast is de arbeidsmarkt vooral veel flexibeler geworden, het aantal zzp ers en flexwerkers was nog nooit zo hoog als nu. Ouderen, laagopgeleiden en arbeidsgehandicapten hebben moeite zich staande te houden in deze veranderende arbeidsmarkt. Eisen die werkgevers stellen, matchen lang niet altijd met de wensen en capaciteiten van werkzoekenden en deze mismatch lijkt alleen maar groter te worden. Het herstel van de regionale economie vraagt dus om een goede focus op de aansluiting tussen vraag en aanbod en het overbruggen van de afstand tussen vraag en aanbod (beroepen, opleidingen, competenties) is een van de grootste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt. In Noordoost-Brabant zijn er diverse initiatieven tot samenwerking, zoals AgriFood Capital en het Werkgeversservicepunt Noordoost-Brabant. Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 5
Colofon Regio in Beeld Regio in Beeld is een jaarlijkse uitgave van UWV Auteur Nicole van der Goorbergh Inlichtingen arbeidsmarktinformatie@uwv.nl Redactieadres UWV Afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus 58285 1040 HG Amsterdam Eindredactie Suzanne IJzerman Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Noordoost-Brabant is het werkgebied van UWV s-hertogenbosch. De gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Boxtel, Cuijk, Grave, Haaren, Landerd, Mill en Sint Hubert, Oss, s- Hertogenbosch, Schijndel, Sint Anthonis, Sint-Michielsgestel, Sint-Oedenrode, Uden, Veghel en Vught maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op www.werk.nl/arbeidsmarktinformatie. Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2016 Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 6
Einde rapport Regio in beeld 2016 Samenvatting Noordoost-Brabant 7