Wat wordt onder nazorg verstaan? Jaarbijeenkomst NPZR&o 2016 Rouw en nazorg Rotterdam, 4 februari 2016
Rouw en Nazorg Nazorg bij palliatieve zorg kan beter Rouw (in onze samenleving) Rouwmodellen Tips Vragen
Palliatieve zorg voor overlijden Palliatieve zorg hoog gewaardeerd Patiënten 8,2 Nabestaanden 8,5 80% nabestaanden geeft blijk van aandacht door de zorgverleners vóór overlijden
Palliatieve zorg na overlijden Ervaringen in de periode na het overlijden zijn minder positief (NIVEL vakblad Kwaliteit en zorg) 58% van nabestaanden geeft aan dat er geen afscheidsgesprek is gehouden (werkproces) dan wel werd gewezen op nazorg (sociale kaart).
Rouw in onze samenleving Aandacht voor de dood neemt toe Plaats van rouw in onze samenleving verschoven naar het private terrein. Rouw ondergeschikt aan maatschappelijke belangen Succes en maakbaarheid zijn de norm
Wat is rouwen a) Werkwoord b) Gezonde reactie c) Ziekte d) Kwestie van tijd [één antwoord kiezen]
Wat is rouwen Rouwen is langzaam maar zeker beseffen dat je leven ingrijpend is veranderd door een betekenisvol verlies. Uniek, persoonlijk proces.
Omgaan met rouw Doel van nazorg is het voorkomen van isolatie en het voorkomen van gecompliceerde rouw op de lange duur. N.B. De manier waarop wijzelf als zorgverleners omgaan met afscheid en verlies is bepalend voor de wijze waarop we nabestaanden tegemoet treden.
Diverse modellen Stadia en fasen theorie (Kübler-Ross, Parkes, Bowlby, Sanders, ) Rouwtaken van Wiliam Worden Vier taken van leven en sterven (Christine Longaker) Duaal proces model (Strobe & Schut) Chronische Rouw (Roos) Intuïtieve en instrumentele stijl (Martin & Doka) Niet-erkende rouw (Doka) Pathologische gecompliceerde posttraumatische rouw (Boelen)
Elisabeth Kübler-Ross (1969)
Fasentheorie Elisabeth Kübler-Ross
Taken van William Worden 1. Realiseren dat het echt gebeurd is (helpend is het hebben van taken rondom afscheid) 2. Ervaren/doorleven van de pijn van het verlies 3. Aanpassen aan de omgeving zonder de overledene (overledene integreren rituelen herinneringen vasthouden) 4. Geven van een nieuwe plaats aan de overledene en het oppakken van een nieuw leven 0. het leren omgaan met verlies en verdriet (uit: Het leven duurt een leven lang van Penning & Wijers)
De vier taken van leven en sterven 1. Lijden doorgronden en transformeren (hulpbron voor de angst van hulpeloosheid en afhankelijkheid) 2. Een verbinding maken, relaties helen en loslaten (hulpbron voor de angst verlaten te worden) 3. Het leven zin geven (hulpbron voor de angst dat het leven zinloos is geweest) 4. Spiritueel voorbereiden op de dood (hulpbron vertrouwen op een bron van vrede of toevlucht) De taken/hulpbronnen van Christine Longaker bieden verhelderend en waardevol perspectief op de dood en hoe wij een zinvol leven kunnen leiden voordat we sterven.
Rouw als overgang Pubertijd, uit huis gaan, ouders worden, met pensioen gaan etc. maar ook rouw is een overgang Kenmerk van een overgang is dat het een opening biedt in onze schijnbare vaste werkelijkheid, die ons een kans geeft om te veranderen, om onze houding te transformeren, om een nieuwe richting in te slaan. Christine Longaker
Tip voor jou als nabestaande/naaststaande Ken je behoeften en zeg ja tegen wat goed voor je is, zeg nee tegen dat wat uitput. Wat heeft jou geholpen? Wat deed jouw rouwproces stagneren? het leren omgaan met verlies en verdriet (uit: Het leven duurt een leven lang van Penning & Wijers)
Nazorg integreren Je eigen innerlijk op orde hebben is voorwaarde om de behoefte aan nazorg in een vroeg stadium gewaar te worden. Dan is nazorg geen extra taak, iets dat er bij komt, maar een gevolg van jouw toegenomen sensitiviteit.
Tips Iedereen heeft een eigen manier van rouwen, oordeel niet Accepteer emoties en gedrag en vat ze niet persoonlijk op Rem gevoelens niet af, die je mogelijk beangstigen (woede, agressie) Wees terughoudend in adviezen Niet voortijdig troosten Praat aanwezige schuldgevoelens niet weg Luister, luister, luister Voor méér tips: vraag de Weerschijn uitgave Ruimte voor Rouw aan
Vragen?
Twee kanten van de medaille Wanneer gij blijde zijt, schouw dan diep in uw hart En ge zult zien dat enkel wat u smart gegeven heeft, ook vreugde brengt. Wanneer gij verdrietig zijt, blik dan opnieuw in uw hart. En ge zult zien dat ge weent om wat u vreugde schonk. Kahlil Gibran
Contact gegevens Weerschijn Ineke Koedam Tel. 010-202 16 27 06 24 09 03 72 www.weerschijn.nl info@weerschijn.nl http://nl.linkedin.com/in/inekekoedam http://twitter.com/inekekoedam/ Ineke Koedam studeerde aan de UvH en is oud hospice coördinator. Sinds 2003 heeft zij haar eigen praktijk Weerschijn voor sterven, afscheid en rouw. Van 2009-2011 deed zij voor de Engelse neuropsychiater Peter Fenwick onderzoek naar 'end-of-life-experiences. Ineke schoolt werkers in de terminale zorg, en spreekt en schrijft over sterven, het stervensproces en orgaandonatie. Zij is initiatiefnemer van de Stichting Landelijk Expertisecentrum Sterven i.o.