Robert is een man van 79 jaar, terminaal ziek (prognose max. maand). Hij is nog heel helder. Zijn echtgenote verzorgt hem De palliatief equipe is

Transcriptie

1

2 Robert is een man van 79 jaar, terminaal ziek (prognose max. maand). Hij is nog heel helder. Zijn echtgenote verzorgt hem De palliatief equipe is ingeschakeld Er kan met Robert niet over het naderende levenseinde worden gesproken het is taboe en hij ontwijkt. Je komt binnen als verpleegkundige en de dochter is aanwezig zij had je graag eens gesproken Ze zit er erg mee dat ze noch met haar vader, noch met haar moeder kan spreken over het naderend sterven, ook niet over afscheid nemen. Je gaat naar haar luisteren

3 Elisa is een vrouw van 82 jaar, ze is 4 jaar weduwe. Ze heeft haar zoontje direct na de geboorte verloren. Ze wil thuis sterven. Haar tweede zoon en een nichtje komen zo veel mogelijk helpen. Ze heeft altijd troost gevonden in haar geloof. Nu haar eigen dood nadert, spreekt ze haar twijfel uit. Is er hierna iets? Zal ze haar man en zoontje terugzien? Ze is bang.

4 Existentiële pijn en zorg, een aanzet tot Kathleen Van Steenkiste

5 woordenkader Wat is spiritualiteit? Wat is spirituele / existentiële pijn? Hoe kunnen we het herkennen? Wat kunnen we er mee doen?

6 de plaats van spiritualiteit Psychisch sociaal ik fysiek spiritueel

7 spiritualiteit 4 de pijler in de zorg containerbegrip : voor elk wat wils

8 spiritualiteit Leo Apostel = koppeling van zingeving en verbondenheid = zich richten op basisdoelen in leven + zich plaatsen in grootst mogelijk geheel waartoe men behoort Van Leeuwen = het levensbeschouwelijk en religieus functioneren van de mens waartoe ook de vragen naar zingeving en zinervaring behoren

9 Onlosmakelijk verbonden met zingeving Individueel gekleurd Al dan niet verbonden met geloof

10 woordenkader wordt waardenkader Spiritualiteit = zingeving + verbondenheid met geheel = rugzak met waarden, idealen, richtsnoeren, verlangens, projecten, de grote vragen, enz. = proces van het toekennen van waarde, van het definiëren van jezelf t.a.v. jezelf / je omgeving (anderen, natuur, cultuur, samenleving, god...)

11 = menselijke activiteit zingeving = continu proces = dynamisch en veelal onbewust Wat geeft jouw leven vorm, inhoud, kleur?

12 Spiritualiteit = zingeving + verbondenheid met geheel

13 KERN 4 elementen die min of meer moeten vervuld zijn om leven als zinvol te ervaren K = Controle E = eigenwaarde R = Rechtvaardiging N = nu-in-relatie-tot-later

14 Een onbewoond eiland Wie of wat wens je bij jou? Moeilijk om te kiezen? Waarom van je keuze? Wie koos vanuit wens naar contact?

15 Een onbewoond eiland Wie of wat wens je bij jou? Niemand? Partner? Kind? Ouder? Vriend/vriendin? Huisdier? Boot, gsm? Ander?

16 Een onbewoond eiland Wie of wat wens je bij jou? niemand, partner, kind, ouder, vriend/vriendin, huisdier, boot, gsm, Onder zelfde woorden kunnen heel verschillende betekenissen zitten

17 Een onbewoond eiland Wat denk je? Verdorie (of ander scheldwoord) Waarom? t Is onrechtvaardig Dat mag niet! Wat nu? Waarom ik?...

18 Een onbewoond eiland Wat voel je? Kwaadheid-woede Gemis Verdriet Leegte-niets Angst, paniek Verontwaardiging Wanhoop...

19 Een onbewoond eiland Wat doe je? Op zoek en overleven Gaan zitten Nadenken Roepen en/of huilen Zwemmen tot Niets meer, gelaten Hopen...

20 Signalen t Is onrechtvaardig kwaadheid/woede zitten verdorie verontwaardiging hopen waarom? niets meer, gelaten zoeken dat mag niet! verdriet en gemis overleven wat nu? leegte-niets nadenken waarom ik? angst wanhoop roepen en/of paniek huilen zwemmen tot

21 Existentiële en spirituele pijn Spiritualiteit heeft te maken met zingeving, spirituele pijn met het verlies ervan. = bij (dreigende) grenservaringen = het is een pijn die mensen kunnen voelen wanneer ze iets wat zinvol is voor hen, iets wat zin geeft aan hun leven, verliezen of dreigen te verliezen. = het zijn de gevoelens van onmacht die men ervaart om nog zin aan het leven te geven, om het eigen leven nog richting of doel te geven.

22 Spirituele / existentiële pijn Grenservaring = geraakt worden in kern K = controle E = eigenwaarde R = rechtvaardigheidsgevoel N = nu-in-relatie-tot-later (toekomstperspectief)

23 Spirituele / existentiële pijn acuut / chronisch in gradaties besmettelijk

24 Wanneer een patiënt / resident neerslachtig en negatief is, dan zeg ik dat hij/zij wat positiever moet zijn.

25 Patiënten/bewoners die vaak spreken over hun verlangen naar de dood, daar voel ik mij zo onmachtig bij

26 Waardenkader wordt zorgkader

27 Existentiële / spirituele zorg = nabij zijn = de zorgverlener is oprecht geïnteresseerd in de binnenkant van de ander = heeft dus te maken met een specifieke attitude,maar ook met een bepaalde methodiek

28 E Empathie A Aandacht R Respect Existentiële zorg

29 Existentiële zorg luisteren naar de (levens)verhalen : * Er ontstaat een ordening * Het is een proces van stilstaan en terugkijken om verder te kunnen * De verteller en zijn zingeving op de voorgrond * Zorg contextueel * De gelaagdheid in een verhaal

30 Existentiële zorg creëren van de voorwaarden zodat trage vragen kunnen en mogen gesteld worden het erkennen van de pijn ingaan op wat je ziet de betekenis van het verlies voor de persoon tijd voor zorg het tempo, het tijdsbesef en de belevingstijd van de cliënt (Chronos en Kairos)

31

32