Op krachten komen. Heeft het zin? Handvatten voor zinbeleving en spiritualiteit

Transcriptie

1 Op krachten komen Op krachten komen. Herstellen doe je zelf, maar niet alleen! Leuven, september 2011 Heeft het zin? Handvatten voor zinbeleving en spiritualiteit Axel Liégeois K.U.Leuven Broeders van Liefde

2 Inleiding Perspectief Geen gezinslid van persoon met psychische aandoening Professioneel geëngageerd in geestelijke gezondheidszorg Praktisch theoloog en ethicus in katholieke traditie Opbouw Zinbeleving in tijd en ruimte Veelheid aan spiritualiteit Doelstellingen Beschrijvend en vragend handvatten voorstellen Zinbeleving doe je zelf, maar niet alleen

3 Van existentie naar intuïtieve zinbeleving Existentie Basale ervaring te leven In tijd: tussen geboorte en dood In ruimte: tussen ik en ander Zinbeleving vanzelfsprekend Intuïtieve zinbeleving Intuïtief interpreteren van existentie Vanuit de voorhanden zinbeleving in (samen)leven en cultuur Zin ontdekken in leven en toe-eigenen, niet zin-geven

4 Intuïtieve zinbeleving Dood Ik Zinbeleving Ruimte Ander Existentie Tijd Geboorte

5 Van intuïtieve naar geduide zinbeleving Intuïtieve zinbeleving Grenservaringen: vreugde, verdriet of lijden Vragen naar zinbeleving Geduide zinbeleving Duiden of verder interpreteren van intuïtieve zinbeleving In tijd: vragen naar oorsprong en bestemming In ruimte: vragen naar individualiteit en verbondenheid Vanuit referentiekaders in (samen)leven en cultuur

6 Geduide zinbeleving Bestemming Individualiteit Zinbeleving Ruimte Verbondenheid Existentie Tijd Oorsprong

7 Zinbeleving in de tijd Drie tijdsdimensies: verleden, heden en toekomst Fundering: antropologie, vanzelfsprekendheid Zinbeleving in de tijdsdimensies 1. Zinbeleving in heden Wie ben ik? Waarom overkomt dit mij? 2. Zinbeleving vanuit verleden Wat is mijn oorsprong? Waar vind ik inspiratie? Waar vind ik kracht? 3. Zinbeleving naar toekomst Wat is mijn bestemming? Wat is mijn doel? Wat is mijn levensproject?

8 Zinbeleving in de ruimte Vier ruimtedimensies: fysiek, psychisch, contextueel, spiritueel Fundering: Dimensies van menszijn Bio-psycho-sociale en spirituele model in de zorg Zinbeleving in de ruimtedimensies Verschillend en ontwikkelend bij mensen 1. Fysieke zinbeleving Zinbeleving in lichamelijkheid? 2. Psychische zinbeleving Zinbeleving in gedachten gevoelens motieven? 3. Contextuele zinbeleving Zinbeleving in familiale relaties sociale relaties maatschappelijke omgeving materiële omgeving natuurlijke omgeving? 4. Spirituele zinbeleving: meeste expliciete zinbeleving Zinbeleving in humane spiritualiteit religieuze spiritualiteit godsdienstige spiritualiteit?

9 Zinbeleving in tijd en ruimte Bestemming Toekomst Zinbeleving Heden Individualiteit Verbondenheid Fysieke Psychische Contextuele Spirituele Existentie Verleden Oorsprong

10 Zinbeleving: groeien en verruimen tot spiritualiteit Groeien in de tijd Zinbeleving in heden Met inspiratie en kracht uit verleden Met doel of project voor toekomst Verruimen in de ruimte Zorgen voor fysiek welbevinden Openen van psychische wereld voor anderen Handelen in contextuele wereld naar anderen Leven vanuit spirituele werkelijkheid Spiritualiteit Biedt op meest expliciete wijze zinbeleving Door gerichtheid op doel, levensproject, bestemming Door verbondenheid met groter geheel, transcendentie

11 Veelheid aan spiritualiteit Immanent of transcendent karakter Humaan: verbondenheid met mensheid, o.a. humanisme Religieus: verbondenheid met geest of kracht, o.a. boeddhisme Godsdienstig: verbondenheid met God, o.a. christendom Oosterse of westerse oorsprong Oosterse religies: o.a. Hindoeïsme, Boeddhisme, Taoïsme, Confucianisme Goddelijke als kracht; circulaire tijdsopvatting Westerse religies: o.a. Jodendom, Christendom, Islam Persoonlijke God; lineaire tijdsopvatting Organisatorisch karakter Niet-georganiseerde spiritualiteit, o.a. Mindfulness Georganiseerde spiritualiteit, o.a. Getuigen van Jehova Erkende levensbeschouwingen en erediensten in België: Katholicisme, Protestantisme, Anglicanisme, Orthodoxie Jodendom, Islam, Vrijzinnigheid

12 Optie voor spiritualiteit Van religies naar spiritualiteit Einde van grote tradities en grote verhalen De-traditionalisering en de-institutionalisering van godsdiensten en kerken Blijvende interesse voor spiritualiteit Persoonlijke optie Combinatie van elementen uit verschillende spiritualiteiten Criteria voor spiritualiteit Inhoudelijk criterium Toets aan mens- en natuurwetenschappen? Coherentie van referentiekader? Vormelijk criterium Zinonthullend? Zinbelevend? Bevrijdend? Vrijheidsbevorderend? Verantwoordelijkheidsbevorderend? Responsabliliserend?

13 Knelpunt en kern van Christendom Knelpunt: het lijden Gods almacht en liefde niet te rijmen met elkaar Indien almachtig, dan lijden gewild en niet liefdevol Indien liefdevol, dan geen lijden gewild en niet almachtig Geen causaal verband tussen God en lijden Geen theoretisch antwoord, wel praktisch antwoord Primaat van liefde, niet van almacht Kern: God is liefde Liefde van God: elke mens is geliefd door God Liefde voor zichzelf: elke mens mag zichzelf liefhebben Liefde voor de ander: elke mens wordt mens door ander lief te hebben Liefde in God: elke mens participeert aan Gods liefde

14 Zinbeleving en spiritualiteit Bestemming Toekomst Heden Individualiteit Verbondenheid Fysieke Psychische Contextuele Spirituele Verleden Oorsprong