VCLB De Wissel - Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding Visietekst begeleidingstraject CLB basisonderwijs Uitgangsprincipes: Het is essentieel dat de school en het CLB een gezamenlijke visie en methodiek hanteren voor zorg. 1 In het traject leerlingenbegeleiding, dat we als CLB met leerlingen uit de basisschool opzetten, vertrekken we van volgende uitgangspunten - denkkaders: 1. BVR tot de vaststelling van de operationele doelstellingen van het CLB De volledige tekst is te vinden op www.ond.vlaanderen.be/clb Het leerlinggebonden aanbod Het leerlinggebonden aanbod bestaat uit de volgende 6 kernactiviteiten: - onthaal - vraagverheldering - het verstrekken van informatie en handelingsgericht advies - diagnose - kortdurende begeleiding - samenwerken met netwerk (draaischijffunctie van het CLB) Afhankelijk van het begeleidingsdomein worden al dan niet alle kernactiviteiten aangeboden. Het leerlinggebonden aanbod vertrekt vanuit een zorgvraag die betrekking heeft op het welbevinden van de leerling. Het heeft tot doel het leerproces of de onderwijsloopbaan van de leerling te vrijwaren of te versterken, hetzij op het moment van de vraag hetzij in de toekomst. Hierbij wordt altijd rekening gehouden met het decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige. Binnen het leerlinggebonden aanbod wordt vastgelegd welke kernactiviteiten per begeleidingsdomein minimaal worden aangeboden. De vier begeleidingsdomeinen van het CLB zijn: leren en studeren, onderwijsloopbaanbegeleiding, preventieve gezondheidszorg en psychisch en sociaal functioneren. Afhankelijk van het traject dat gevolgd wordt, is de doorlooptijd (de tijdspanne waarbinnen een traject wordt afgerond) verschillend. Er zijn noodsituaties waarbij het CLB van de voorgeschreven doorlooptijd kan afwijken, maar het centrum moet ernaar streven deze zo kort mogelijk te houden. Schoolondersteuning Het CLB biedt schoolondersteuning aan met als doel - de deskundigheid van leerkrachten op het gebied van signaaldetectie en opvang van leerlingen te vergroten. - te komen tot een adequate vorm van leerlingbegeleiding of zorgbeleid op school. De minimumschoolondersteuning bestaat uit: - informatieverstrekking (aan alle leerlingen, volledige en neutrale info over het onderwijsaanbod). - de functie van het CLB als draaischijf tussen de school en de netwerkpartners van het CLB. - participatie in overleg georganiseerd door de school met betrekking tot leerlingbegeleiding. (op zijn minst participatie over afwezigheid op school, kleuterparticipatie), vb. via MDO. 1 Protocollering van diagnostiek in leerlingbegeleiding. Algemeen deel, pg 8 september 2012 Pagina 1
- participatie in schoolprojecten die in het teken staan van het beleid rond prioritaire doelgroepen. Preventieve gezondheidszorg Het domein 'preventieve gezondheidszorg houdt in: - medische onderzoeken. - opvolgen en aanbieden van vaccinaties. - toezicht op besmettelijke ziekten. - Gezondheidsbevordering. Dit kan op verschillende manieren: tijdens een individueel gesprek, ondersteuning van preventieve activiteiten op school of via campagnes georganiseerd door het Lokaal Gezondheidsoverleg. Registratie De overheid vraagt dat het CLB gegevens registreert om zicht te krijgen op het aantal vragen dat het CLB behandelt en de problematieken waarrond het CLB werkt. 2. De CLB werkingspricipes: de leerling staat centraal, vraaggestuurd, multidisciplinair en subsidiair De CLB waarden (mission statement) - Vertrouwen: de basis voor de relatie tussen centrum en zijn cliënten is wederzijds vertrouwen. - Onafhankelijkheid: de centra treden onafhankelijk op met als belangrijkste doelstelling het welzijn van de leerling. - Discreet: de centra garanderen discretie vanuit respect voor alle betrokkenen. - Respect voor de privacy: de centra verzamelen en gebruiken enkel gegevens die relevant zijn voor de uitvoering van hun opdracht. - Deskundigheid: alle medewerkers waken over hun deskundigheid en bekwamen zich steeds in functie van hun taak. - Laagdrempelig: de centra stemmen hun werking af op en staan open voor hun doelgroepen de begeleiding is kosteloos. - Preventief: de centra ondernemen, waar noodzakelijk en nuttig, tijdig actie om samen met alle betrokken partijen het welzijn van de leerling te vrijwaren of te bevorderen. - Emancipatorisch: de centra werken samen met de school aan de versterking van de eigen verantwoordelijkheid van de leerling en stimuleren zijn ontwikkeling tot zelfredzaamheid, zelfvertrouwen en zelfsturing met respect voor de identiteit van de leerling. - Teamwerk: de centra werken multidisciplinair. - Prioriteit: de centra besteden bijzondere aandacht aan lln die bedreigd zijn in hun ontwikkeling of opgroeien in een risicovolle omgeving. 3. De uitgangspunten van het handelingsgericht samenwerken Waarom kiest het CLB voor handelingsgericht werken? Handelingsgericht werken is een concretisering van: - Vraaggestuurd werken. - Constructief samenwerken met cliënten. - Methodologisch handelen. - Onderwijs afgestemd op behoefte van de leerling. - Kwaliteitsvol en deontologisch verantwoord werken. De uitgangspunten van handelingsgericht werken zijn: - onderwijsbehoeften van leerlingen en ondersteuningsbehoeften van ouders en leerkrachten staan centraal. - systematische en transparante werkwijze. - doelgericht met haalbare adviezen. - vanuit een transactioneel kader (afstemming en wisselwerking). - in een constructieve samenwerking tussen alle partners. Oktober 2012 Pagina 2
- met een klemtoon op de positieve aspecten van leerling, school en ouders. - de leerkracht doet er toe. 4. Continuüm van zorg in de leerlingenbegeleiding Begeleidingstraject voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften 2 Het schoolteam zorgt ervoor dat het aanbod tegemoet komt aan de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen in hun onderwijsleersituatie en het zorgbeleid van de school met een schoolspecifieke uitwerking van zorg wordt duidelijk in verschillende fasen van het zorgtraject: het zorgcontinuüm. Fase 0 Preventieve basiszorg Fase 1 Verhoogde zorg Fase 2 Uitbreiding van de zorg Fase 3 Overstap naar een school op maat - fase 0. Preventieve basiszorg: Het schoolteam is actief gericht op het algemeen welbevinden van alle leerlingen en de focus ligt op de schoolorganisatie: een gezamenlijke visie- en beleidsontwikkeling. In een leeromgeving waarin risicofactoren verminderd en beschermende factoren versterkt worden, wordt de ontwikkeling van alle leerlingen gestimuleerd en vormt zorg een onderdeel van het onderwijsproces. De school heeft oog voor effectief onderwijs: leerkrachten kunnen omgaan met verschillen in de klas, benutten observaties, gebruiken kijkwijzers, hebben een open en positieve opstelling naar ouders, volgen leerlingen systematisch op met een leerling / kindvolgsysteem en in het schoolteam is coaching voorzien voor de ondersteuningsbehoeften van de leerkrachten. De rol van het CLB beperkt zich tot het kennisnemen van het zorgbeleid van de school. De zorgstructuur is duidelijk voor alle betrokkenen. Beleidsmatige afspraken worden toegepast in elke klas en ouders en leerlingen zijn geïnformeerd over de zorgwerking van de school. schoolteam: - heeft aandacht voor het algemeen onderwijsgebeuren en het betrekken en opvolgen van alle leerlingen. - zorgt voor visieontwikkeling met betrekking tot zorg en organisatie van het zorgbeleid. - geeft onderwijs-, zorg- gelijke kansen-aanbod dat zoveel mogelijk leerlingen bereikt (o.a. differentiëren). - heeft aandacht voor infrastructuur en materiële omstandigheden. - gaat bewust om met de leerlingeninstroom: inschrijving- en onthaalbeleid. - denkt na over een beleid in het omgaan met verschillen. - maakt afspraken rond communicatie naar ouders en leerlingen. - staat open voor de ondersteuning door de pedagogische begeleidingsdienst. CLB-team: - neemt kennis van het zorgbeleid en pedagogisch project van de school. - fase 1. Verhoogde zorg: Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften volstaat de basiszorg niet en voorziet het schoolteam extra zorg. De klasleerkrachten staan centraal, maar er wordt rekening gehouden met de ouders als ervaringsdeskundigen en de leerling als belevingsdeskundige. De school betrekt de ouders bij de extra zorg, want deze kunnen informatie geven over hun kind en er zijn afspraken nodig hoe ouders en school gaan samenwerken. Gesprekken met leerlingen worden systematisch ingebouwd in de zorgstructuur. Het zorgteam is de draaischijf. Op het schoolintern overleg/mdo bespreekt de klasleerkracht de onderwijsbehoeften en de klasaanpak met de zorgcoördinator. De klasleerkracht zorgt voor een planmatige aanpak van de klasgroep en leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en staan in voor kwalitatief onderwijs met aandacht voor gelijke onderwijskansen: opvolgen, signaleren, differentiëren, stimuleren, compenseren. 2 Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs 8/5/2009 B.S.28/8/2009 Oktober 2012 Pagina 3
De stappen die doorlopen zijn, worden bijgehouden in het leerlingendossier op de school. Het is aangewezen om voor individuele leerlingen een beschrijving van de problematiek en de aanpak beschikbaar te stellen of te bespreken met het CLB ter informatie (bv. via een overzicht van schoolintern overleg van de zorgcoördinator, door inzicht in de leerlingendossiers in de school ). Het CLB is niet rechtstreeks betrokken, maar speelt een rol in schoolondersteuning bv. i.v.m. signalering, zorgbeleid, communicatie met ouders, suggesties bij het opstellen van handelingsplannen,... Bij individuele vragen informeert de leerkracht de ouders over de bezorgdheid. De leerkracht geeft aan de ouders door dat ze haar bezorgdheid met het CLB zal bespreken. In dit geval kan relevante informatie, die belangrijk is voor de leerlingbegeleiding door het CLB, opgenomen worden in het CLB-dossier van de leerling. schoolteam: - onderkent leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. - organiseert zorgoverleg. - verzamelt informatie. - bepaalt onderwijsbehoeften en aanpak. - stemt af op de noden van de leerling met specifieke behoeften zodat deze ontwikkelingskansen krijgt en voldoende kan blijven functioneren. - registreert relevante informatie en interventies in het leerlingendossier. - signaleert en communiceert met ouders en CLB. CLB-team: - ondersteunt het schoolteam (zorgbeleid en afstemmingsbeleid): hulp bij het zoeken van elementen binnen het zorgbeleid die versterkt kunnen worden. advies over mogelijke pedagogisch-didactische maatregelen. groepsgerichte consultatieve begeleiding van het team en/of individuele leerkrachten. - nog geen individuele leerlingbegeleiding. - bij melding door ouders en leerlingen: de vraag onthalen, verhelderen en zo nodig toe leiden naar een volgende fase van het zorg- of begeleidingstraject. - fase 2. Uitbreiding van zorg Sommige leerlingen hebben nood uitbreiding van zorg: diagnostiek en afstemming tussen interne zorg en externe ondersteuning en hulpverlening. De schoolinterne verhoogde zorg blijkt ontoereikend en de school en/of de ouders stellen een hulpvraag aan het CLB. Er is nood aan bijkomende inzichten in de onderwijsleersituatie en in de leerlingkenmerken. Het CLB-team verricht diagnose op verzoek van en samen met de school en de ouders. Het CLB is nu verantwoordelijk voor het diagnostisch traject. Het CLB richt zich op de onderwijs- en opvoedingsbehoeften van de individuele leerling en op de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht en ouders. Er wordt maximaal gestreefd naar een consensus tussen de betrokken partijen. schoolteam: - communiceert naar de ouders wat de zorg van de school tot nu toe inhield - verduidelijkt naar het CLB dat de aangewende hulpstrategieën niet volstaan. - vraagt leerlinggebonden handelingsgerichte adviezen. - vraagt hulp om de afstemming tussen het eigen aanbod en de specifieke zorgbehoeften van de leerling te optimaliseren. - realiseert schoolinterne zorg, werkt planmatig en stelt een handelingsplan op. - registreert ondernomen acties en afspraken. CLB-team: - expliciteert de verwachtingen van ouders, leerlingen en leerkrachten. - heeft zicht op de zorgkracht van de school en probeert het interne zorgsysteem te versterken. - biedt structurele schoolondersteunende hulp. - geeft de school concrete adviezen voor aanpak leerlinggebonden hulp (waaronder diagnostiek en communicatie en overleg met betrokken partijen) - onderneemt leerlinggerichte acties en start een multidisciplinair begeleidingsdossier op. - bewaakt betrokkenheid ouders. Oktober 2012 Pagina 4
- heeft draaischijffunctie ten aanzien van relevante externe diagnostische en hulpverlenende instanties. - registreert in multidisciplinair dossier De CLB medewerkers kunnen in deze fase overgaan tot handelingsgerichte diagnostiek als: - de aanmeldingsvraag een vraag is naar diagnose. - de onderwijsbehoeften onduidelijk blijven, ook na onderzoek door de school. - een objectivering van de problematiek noodzakelijk is om maatregelen te genereren (attest of gemotiveerd verslag). - de interacties onduidelijk blijven. - de gezinscontext mee onderwerp is van diagnostisch onderzoek. - ernstige verschillen tussen ouders en school een onafhankelijke benadering vragen. Handelingsgerichte diagnostiek verloopt volgens dezelfde uitgangsprincipes als het HGW. Indien nodig zal het CLB voor de diagnostiek beroep doen op externe deskundigen. Het CLB koppelt dan de relevante gegevens terug naar de school. De uiteindelijke doelstelling van de diagnostiek is het zoeken naar afstemming tussen de opvoedings- en onderwijsbehoeften van het kind en het aanbod dat kan gebeuren vanuit de school, ouders en eventueel externe partners. Fasen in de HGD: Op het MDO of in een leerlingenoverleg wordt een zorgvraag door de leerkracht gesteld (al dan niet in overleg met de zorgcoördinator van de school), eventueel aan de hand van een aanmeldingsformulier. Het gebruik van een officieel aanmeldingsformulier zorgt ervoor dat de aanvraag duidelijk is, weloverwogen en dat de leerkracht reeds heeft nagedacht over mogelijke acties. Wanneer het in het overleg opportuun wordt geacht het CLB te betrekken bij de begeleiding, neemt de school contact met de ouders. In een eerste gesprek zal de school haar zorg formuleren naar de ouders toe en vragen of zij akkoord zijn dat het CLB wordt betrokken bij de volgende stappen. Eventueel kan dit eerste gesprek ineens samen met school, CLB en ouders. Hierbij is het wel belangrijk dat de school op voorhand vraagt aan de ouders of het goed is dat het CLB ineens mee rond de tafel zit. - intakefase: analyse van hulpvraag en klacht. Een uitgebreide intake waarbij ruim bevraagd wordt naar de attributies van de ouders/leerkrachten, naar hun verwachtingen en naar de draagkracht van het gezin/school is belangrijk. Aan de ouders wordt meegedeeld dat school en CLB samenwerken in de begeleiding van de leerlingen en dat het bespreken van relevante gegevens met de school binnen onze opdracht ligt. Indien de ouders dit niet wensen trachten we hen hiertoe te motiveren. Een samenwerking met het CLB heeft anders weinig nut, want dan kunnen er met de bekomen gegevens geen verdere acties worden ondernomen in de school. Op het einde van de intakefase is afstemming nodig om een constructieve samenwerking mogelijk te maken: Wanneer tijdens of na de intakefase overeengekomen wordt dat het CLB verdere interventies zal doen, vraagt de CLB medewerker een schriftelijk akkoord aan de ouders. Deze toestemming tot CLB-interventie formaliseert de samenwerking tussen ouders en CLB. De bedoeling van dit document is dat de CLB begeleiding maar kan starten wanneer het CLB de ouders eerst heeft kunnen spreken. - strategiefase: probleemstelling en eerste probleemanalyse: Bij het plannen van verdere acties en voor de keuze van de te volgen werkwijzen en stappen kan de CLB-medewerker het CLB-team consulteren: observaties, onderzoek, vragenlijsten. Teamleden kunnen actief betrokken worden bij bepaalde acties. De resultaten van dit overleg, samen met mogelijke hypothesen worden genoteerd in het larsleerlingendossier. - ev. onderzoeksfase: niet alleen test, maar ook andere methodes zoals gericht interview, analyse van materiaal, observaties van interacties in verschillende situaties. - fase van integratie en aanbeveling: samenvattend beeld en voorstellen voor hulp. Oktober 2012 Pagina 5
Na de onderzoeksfase worden de resultaten samengebracht tot een integratief beeld en wordt een advies geformuleerd dat met de ouders besproken zal worden. Onderwijs- en opvoedingsbehoeften van de leerling en doelen worden geformuleerd, veranderbare factoren worden bekeken om de wenselijke maatregelen te kunnen oplijsten. - adviesfase: overleg rond wenselijke en haalbare maatregelen en keuze van hulp. Het adviesgesprek gebeurt al dan niet samen met de school, afhankelijk van de wens van de ouders. In dat gesprek wordt aangeboden aan de ouders om een schriftelijk verslag te bezorgen met onderzoeksresultaten en worden afspraken gemaakt over het verder informeren van de school, het eventueel opstellen van een handelingsplan binnen de school of over het opmaken van een verwijzingsverslag naar derden. In het geval van afname van een intelligentietest wordt voor de verslaggeving gebruik gemaakt van de daartoe ontworpen sjablonen en gelden de afspraken rond verslaggeving van intelligentiegegevens zoals vermeld in het kwaliteitshandboek. Het gesprek eindigt met het maken van afspraken tussen de verschillende betrokkenen over verdere opvolging en evaluatie van de adviezen. - handelen en evaluatiefase: Na evaluatie kan ervoor gekozen worden om het (HGD-)traject opnieuw (of gedeeltelijk) te doorlopen, door te gaan met de begeleiding of deze af te ronden. De beschrijving van het diagnostisch traject kent een neerslag in het CLB-dossier en kan beschreven worden in een verslag op vraag van de ouders (bv. bij verwijzing naar hulpverlening). Wanneer de leerling -ondanks gepaste maatregelen- niet in staat wordt geacht het gewone onderwijscurriculum te doorlopen, kan geadviseerd worden een aangepast en zinvol leertraject te volgen, al dan niet in de gewone school. - fase 3. Overstap naar een school op maat: Het kwaliteitsvol begeleid zorgtraject biedt onvoldoende ontwikkelingskansen en welbevinden aan de leerling en er is nood aan een school op maat waar kan ingespeeld worden op specifieke onderwijsbehoeften. Handelingsgerichte overdracht naar een andere school dringt zich op en ouders en leerling worden nadrukkelijk betrokken. Het informeren over de verdere schoolloopbaan neemt een belangrijke plaats in. Tijdens deze fase blijft de huidige school verder aanpaste zorg bieden aan de leerling. Het CLB kan dan mee op zoek gaan naar een andere school die een aanbod heeft dat meer afgestemd is op de noden van het kind. Een overstap naar BuO wordt dan eveneens als mogelijkheid besproken volgens de principes van keuzebegeleiding (cfr. leidraad verwijzing BuO ). Het CLB neemt hierbij een actieve rol op door bv. de contacten te leggen met die scholen. schoolteam: - geeft aan dat het zorgaanbod onvoldoende afgestemd is. - geeft aan dat er een onvoldoende draagvlak is om adequaat in te gaan op de zorgvraag. - blijft leerling actief ondersteunen. - communiceert open met betrokken partners. - zoekt indien nodig binnen het eigen netwerk naar geschikte oplossingen. CLB-team: - bespreekt met ouders en schoolteam de vastgelopen situatie en overloopt de verschillende mogelijkheden: - een andere basisschool met een zorgkracht die aangepast is aan de specifieke onderwijsbehoeften van de leerling. - een school voor BuO met een aangepast aanbod. - geeft correcte en volledige informatie over alternatieve mogelijkheden. - begeleidt de ouders in de zoektocht naar de beste ontwikkelingsmogelijkheden voor hun kind. - bundelt de bestaande neerslag in een bondig verslag of maakt bij een overstap naar het BuO een attest en protocol op. Oktober 2012 Pagina 6
5. Faire diagnostiek 3 Met faire diagnostiek wordt kwaliteitsvolle en zorgzame diagnostiek bij allochtone en kansarme leerlingen bedoeld. Drie noodzakelijke basisattitudes voor faire diagnostiek zijn: - een vertrouwensrelatie opbouwen - eerlijk en transparant communiceren - de beslissingsbevoegdheid laten waar ze hoort, namelijk, voor kleuters, bij de ouders. Vooral in de onderzoeks- en indiceringsfase is het nodig specifiek rekening te houden met mogelijke storende factoren en met contextfactoren van kans armoede en culturele achtergrond om onderschatting en foute inschatting te vermijden.. 6. Rechtspositie en hulpverleningshouding Het decreet rechtspositie van de minderjarige in de jeugdhulp is van kracht sinds 1 juli 2006. Zo heeft elke cliënt recht op een kwaliteitsvolle benadering van zijn probleem. Tijdens het diagnostisch proces heeft de CLB-medewerker permanent aandacht voor het recht op informatie, voor het belang van de inbreng van alle betrokkenen en voor het streven naar consensus en afstemming. 3 Netoverschrijdende CLB-werkgroep Faire Diagnostiek : kwaliteitsvolle en zorgzame diagnostiek bij kansarmen en allochtonen. VCLB Service. Oktober 2012 Pagina 7
Begeleiding in de kleuterschool : specificiteit van de doelgroep 4 Kleuters zijn een specifieke doelgroep binnen de CLB-werking. We moeten rekening houden met de eigenheid van de kleuter, maar ook de eigenheid van ouders van zulke jonge kinderen én de eigenheid van een kleuterschool spelen een belangrijke rol. Eigenheid van de kleuter Een kleuter is nog volop in ontwikkeling, een sterk beïnvloedbaar proces, uniek in zijn verloop en vaak weinig voorspelbaar. Het is een complex multifactorieel en interactioneel gebeuren, waarbij de verschillende ontwikkelingsdomeinen elkaar constant beïnvloeden. Het ganse ontwikkelingsproces vindt plaats binnen een context waarmee het kind interageert. Een kleuter kan slechts begrepen worden vanuit zijn specifieke wereldbeeld. Dit vraagt van de deskundige specifieke methoden, technieken en kanalen om de kleuter te onderzoeken en aan diagnostiek te doen. Jonge kinderen zijn emotioneel écht en vaak rechtstreeks in hun gedrag. In eerste instantie tonen ze zich via hun activiteiten en spel. Emoties komen vrij ongeremd tot uiting als gevolg van nog onvoldoende mentale en talige mogelijkheden om zich accuraat verbaal te uiten. Het magische denken zorgt ervoor dat bij jonge kinderen de realiteit en fantasie erg door elkaar lopen. Door zijn beperkte zelfsturing is de kleuter erg beïnvloedbaar door het hier en nu, door de omgeving of de persoon die bij hem is. Naargelang de situatie kan het kind een totaal ander gedrag vertonen, meer of minder extreme of bepaalde emoties laten zien. Dit betekent dat zijn gedrag in verschillende situaties en op verschillende momenten geobserveerd moet worden. Daarbij zijn observaties van de kleuterleid(st)er en de ervaringen van de ouders belangrijke bronnen van informatie. De ontwikkeling kan gestimuleerd worden door een pedagogisch aanbod en begeleidende tussenkomsten die aansluiten bij de leef- en belevingswereld, het ontwikkelingsniveau, de wil tot groeien en de actieve betrokkenheid van het kind. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met de interactie van de verschillende ontwikkelingsdomeinen en de invloed van andere componenten in dit proces. Eigenheid van ouders van jonge kinderen Ouders zijn de belangrijkste persoonlijke factor in de ontwikkeling van kinderen: zij zijn ervaringsdeskundigen wat hun kind betreft. De eerste kennismaking met het CLB, die plaatsvindt tijdens de kleuterjaren, is een belangrijk moment voor het opbouwen van een goede samenwerkingsrelatie. Kleuters zijn nog nauw verbonden met hun ouders en sterk afhankelijk van hen. Ouders hopen hun kind nog tegen heel wat onheil te kunnen beschermen. Dit maakt hen erg gevoelig en emotioneel kwetsbaar voor negatief nieuws over de gezondheid of de ontwikkeling van hun kind. Ze hebben vaak hoge verwachtingen en een positief subjectief beeld van hun kind. In de kleuterschool worden zij voor het eerst geconfronteerd met andere ontwikkelingsnormen en met vergelijkingen tussen kinderen. Dit maakt de kans op onzekerheid, schuldgevoelens en een gevoel van falen reëel bij problemen in de opvoeding of ontwikkeling. Omdat de manier van opvoeden bij jonge ouders nog beïnvloedbaar is, kan preventieve pedagogische hulpverlening nog een zeer vruchtbare voedingsbodem vinden. Het is belangrijk dat een begeleiding een antwoord geeft dat aansluit bij hun vraag en op hun niveau stapsgewijs mee een proces opbouwt dat rekening houdt met hun beleving. Eigenheid van een kleuterschool De didactiek van een kleuterschool is niet gericht op een strikt leerprogramma, maar werkt ontwikkelingsstimulerend, waarbij vertrokken wordt vanuit de nood van het kind. De kleuterleidster is vaak de eerste buitenstaander die intens en persoonlijk tussenkomt en een bijzondere invloed heeft op het groeiproces van een kleuter. Ze volgen de vorderingen van de kleuters op aan de hand van een 4 VCLB Vormingscentrum, Vademecum Kleuters, januari 2002: Een kader voor de CLB-kleuterwerking Oktober 2012 Pagina 8
kindvolgsysteem waarin de verschillende ontwikkelingsdomeinen aan bod komen. Omdat zij vanuit hun deskundigheid en ervaring een objectiever en ander beeld hebben van het kind dan de ouders, zijn ook zij een belangrijke partner voor de hulpverlener. Zij zijn de onderwijsdeskundigen. Net als ouders kunnen zij hulpvragen stellen, bv. naar ondersteuning en begeleiding in de omgang met kleuters met problemen, etc. Eigenheid van de preventieve gezondheidszorg bij kleuters De meeste kinderen starten in de kleuterschool. We hebben er te maken met een zeer heterogene groep kleuters, uit een brede waaier van gezinnen uit alle lagen van de bevolking. Er zijn kinderen bij met medische,sociale of psychologische zorgen die nog niet opgemerkt werden. Dit betekent dat het CLB op kleuterniveau bijzondere aandacht zal hebben voor jonge kinderen die wegens hun sociale achtergrond of andere factoren bedreigd worden in hun ontwikkeling of leerproces. Vragen en signalen rond een problematische ontwikkeling van een kleuter, aan het CLB meegedeeld of verkregen via andere kanalen dan het medische consult, kunnen de uitvoering van de verplichte consulten verrijken en de kijk op de kleuter verruimen. Het CLB zelf neemt hiertoe initiatief door de aanwezigheid van de ouders bij het algemeen consult aan te moedigen. Binnen het verzekerd aanbod is er bijzondere aandacht voor het werken rond kansenbevordering. Omdat de kleuterschool gezinsnabij is, ouders vaak regelmatig bij de kleuterjuf aankloppen, of aanwezig zijn op ouderavonden, liggen hier kansen om relatiebevorderend en preventief CLB-werk te doen. Oktober 2012 Pagina 9