ARBEIDSMEDIATION IN TWENTE Wil je gelijk of wil je geluk? Door: Hattum Hoekstra / Fotografie: Kees Winkelman
In Twente maken gemeenten en andere overheden gebruik van elkaars arbeidsmediators. Door deze samenwerking dalen de kosten, wordt de mediation effectiever en wordt kennis beter gedeeld en behouden. Gerald de Haan, gemeentesecretaris van Almelo: De enige verliezers zijn de externe mediationbureaus. Het idee is eigenlijk heel simpel, zegt De Haan. In iedere organisatie liggen arbeidsconflicten op de loer. Dat kan tot jarenlange ellende leiden, zeker als je bij de rechter terechtkomt. Uiteindelijk komt er dan wel een oplossing, maar zit je vaak alsnog met een onwerkbare situatie. Wat zich in de openbaarheid afspeelt, verhardt vaak sneller dan iets wat je achter gesloten deuren met elkaar bespreekt. Dan rijst de vraag: wil je gelijk of wil je geluk? Wij willen het liefst dat iemand snel weer goed in zijn vel zit en met plezier aan het werk kan. Daar komt mediaton goed van pas. De inzet van mediators zelf is niet nieuw. Het nieuwe is dat we binnen de regio Twente onze mediators nu over en weer beschikbaar maken. Stel dat een gemeente zijn eigen, interne mediator inzet. Dan is diegene een collega van de partijen met een conflict. Daarom spelen we leentjebuur. Daarmee haal je dus iemand in huis die bekend is met de manier van werken binnen een ambtelijke organisatie, maar die wel ver genoeg weg staat. Het is een klassieke win-winsituatie. De enige verliezers zijn de externe mediationbureaus die worden niet meer ingehuurd. DRAAGVLAK VAN ONDERAF Karin Zuidgeest is coördinator van het platform Twentse Kracht werken voor de Twentse overheid. Daarin werken veertien Twentse gemeenten, het waterschap, het GBT, de Veiligheidsregio en Regio Twente samen. Het ultieme doel van die samenwerking is een gezamenlijke arbeidsmarkt, met alle ruimte voor persoonlijke ontwikkeling, duurzame inzetbaarheid en goed werkgeverschap. Daar past deze samenwerking op het vlak van arbeidsmediation dus prima bij. Zuidgeest: In dezelfde tijd dat het platform opgericht werd, zo n twee jaar geleden, kwam een aantal mediators met het idee om elkaar meer te ondersteunen. Dat is indertijd bij de Kring van gemeentesecretarissen neergelegd en die zag er meteen brood in. Het was een prima onderwerp om de samenwerking in de regio snel handen en voeten te geven. En omdat het van onderaf kwam, was er eigenlijk al meteen draagvlak. Dat proces liep soepel en dat doet het nu nog. De mediators zijn een zelfsturend team. Wij zitten ertussen om vraag en aanbod te koppelen, de rest loopt vanzelf. Arbeidsmediation Twente richt zich op de relatie tussen werkgever en werknemer en tussen medewerkers onderling.
Gerald de Haan: In iedere organisatie liggen arbeidsconflicten op de loer. Dat kan tot jarenlange ellende leiden. Gerald de Haan Dat kan in de vorm van teammediation zijn, of in de vorm van bemiddeling bij samenwerkingsconflicten, conflicten over re-integratie of reorganisatieconflicten. Het is belangrijk dat leidinggevenden en P&O ers in zo n situatie de inschatting kunnen maken of mediation zin heeft zij zijn immers vaak degenen die verwijzen. Daar heeft de regio ook over nagedacht: binnen het samenwerkingsverband worden onder de naam Twentse School gezamenlijk trainingen en opleidingen aangeboden ook in arbeidsmediatonvaardigheden. Zuidgeest: Die opleiding wordt nu nog verzorgd door een externe partij. Maar wellicht wordt dat later nog anders. ERGER VOORKOMEN De eerste ervaringen met de nieuwe aanpak zijn inmiddels een feit. Wendy Hammer is P&O-adviseur bij de gemeente Enschede en schakelde Arbeidsmediation Twente in. Twee medewerkers liepen vast in hun communicatie. Allebei professionals met hart voor de zaak, maar de samenwerking verliep steeds stroever. Hun leidinggevende heeft eerst zelf geprobeerd één en ander vlot te trekken, maar dat lukte toch niet helemaal. Die leidinggevende wendde zich daarna tot mij en ik heb uiteindelijk naar mediation verwezen. Beide medewerkers stonden daar positief tegenover en dat is ook echt noodzakelijk. Anders heeft het geen zin. En binnen een week na de verwijzing volgde al een intakegesprek. Dat was ook wel erg prettig, want we zaten nog aan de preventieve kant: we konden nog voorkomen dat de bom echt zou barsten, maar dan moest er wel snel gehandeld worden. Dat lukte
Karin Zuidgeest: De mediators zijn een zelfsturend team. Wij zitten ertussen om vraag en aanbod te koppelen, de rest loopt vanzelf. Karin Zuidgeest dus. Uiteindelijk zijn er in een paar maanden tijd meerdere sessies geweest. Dat lijkt misschien lang, maar ik ben er van overtuigd dat we hierdoor erger hebben voorkomen. In dit geval was het Hammer die doorverwees, maar mensen met interesse in arbeidsmediation kunnen ook zelf bij Twentse Kracht aankloppen. Inhoudelijk krijgt hoe dan ook niemand iets teruggekoppeld over de mediation - dat blijft tussen de mediator en de conflictpartijen. Hammer kreeg op enig moment wel een seintje dat de komende sessie de laatste zou zijn. En daarna hebben deze medewerkers er zelf voor gekozen om te komen melden dat de lucht geklaard was. Ze zijn nu echt niet elkaars beste vrienden, maar hebben wel weer een goede samenwerking. En daar gaat het om: kunnen doen waar je voor ingezet wordt. MET PLEZIER AAN HET WERK Als een arbeidsconflict uit de hand loopt, gebeurt het niet zelden dat een werknemer zich voor langere tijd ziek meldt. En aangezien het relatief hoge verzuimpercentage bij gemeenten zich al jaren moeilijk laat bedwingen, zou een snelle inzet van relatief goedkope mediation een mooie manier kunnen zijn om dat te voorkomen. Maar het is nog te vroeg om op basis van het Twentse model die conclusie te trekken. Zuidgeest: Daar zou je eigenlijk pas over een paar jaar iets definitiefs over kunnen zeggen. Er werken hier veel mensen, maar het is niet zo dat die altijd allemaal in conflictsituaties verzeild raken. Sinds de start van het programma is er vier keer een beroep gedaan op mediation. Twee trajecten zijn succesvol afgerond, de twee andere lopen nog. Dat is te weinig
Wendy Hammer: Het is van belang dat beide medewerkers positief staan tegenover mediation, anders heeft het geen zin. Wendy Hammer om iets te kunnen zeggen over de effecten op langere termijn. En natuurlijk hoopt iedereen dat we over een paar jaar zien dat het verzuim afneemt, maar dat is niet het primaire doel. Dat is zo snel mogelijk zorgen dat mensen weer met plezier aan het werk kunnen. De reacties zijn tot nu toe erg positief. Het is niet zo dat iedereen continu de mond vol heeft van arbeidsmediation. Dat zou ook wel een beetje vreemd zijn. Maar we horen wel dat men het erg waardeert dat dit in de regio is opgepakt. Het maakt het voor veel mensen ook net wat aantrekkelijker: je weet dat je altijd praat met iemand uit je eigen regio en uit je eigen branche. Iemand van ons zeg maar. Ook van de Arbo Unie en de bedrijfsartsen krijgen we positieve reacties. KOPIËREN MAG! Dit is één van die dingen die we graag laten jatten, lacht Gerald de Haan. Het bevalt ons tot nu toe erg goed. De kosten zijn lager, het verwijzen gaat sneller, kennis wordt gedeeld en blijft beschikbaar. En doordat de mediators bekend zijn met het veld, verwachten we ook betere resultaten. Voor gemeenten die dat ook wel wat lijkt, heeft De Haan nog wel een tip: Met Twentse Kracht hebben we hier een sterke regionale samenwerking. Het is erg makkelijk als je al zo n verband hebt om samenwerkingen in in te bedden. En ik geloof dat dat het beste werkt als je een geografisch gebied afbakent. Nou kan dat in Twente natuurlijk vrij eenvoudig, maar ook elders denk ik dat regionale netwerken toch het sterkst zijn.