79
11. De Lessen: Zwemmen Deze lessencyclus is ontwikkeld naar de mogelijkheden en beperkingen van de groepen die actief waren in de proeftuinperiode en de beschikbare accommodatie binnen De Bossche Zwemvereniging. Iedere andere vereniging kan deze lessenserie naar eigen inzicht aanpassen. Voor inspiratie kunnen verenigingen gebruiken maken van de kennismakingslessen van de KNZB. In het eerste deel van de lessencyclus is gewerkt met spelvormen met een sociaal karakter en een middelmatige bewegingsgraad. In het tweede deel van de cyclus is gekozen voor een hogere bewegingsgraad en meer zelfstandigheid van de kinderen. De laatste les van de gehele sportcarrousel was een feestles in samenwerking met de duikvereniging. Zwemvaardigheid Het is van belang rekening te houden met de zwemvaardigheid van de kinderen. Kinderen uit deze doelgroep blijken niet allemaal te beschikken over een zwemdiploma. Dit staat in contrast tot de kinderen met obesitas die wel kunnen zwemmen, zij zijn dan zeer vaardig in het water. Het is met het oog op veiligheid bijna onmogelijk om groepen van acht kinderen, van wie de zwemvaardigheid varieert van nog nooit in een zwembad geweest tot wedstrijdzwemmers, een veilig bewegingsprogramma aan te bieden. Een programma dat ook nog voor iedere deelnemer fysieke en motorische uitdagingen kent. Het advies is om bij deze lessenreeks een instroomeis van minimaal het diploma A te hanteren. Kunnen de kinderen nog niet zwemmen, biedt hen dan eerst zwemlessen aan. Accommodatie & materiaal Een zwembad met een beweegbare bodem verdient de aanbeveling. Hiermee kan gevarieerd worden in de waterdiepten. Dit maakt deelname aan de lessen ook voor de kleinste deelnemer mogelijk. Tijdens de lessen wordt gebruik gemaakt van divers sport- en spelmateriaal wat over het algemeen in de accommodatie aanwezig zou moeten zijn. Indien de benodigde snorkelspullen niet aanwezig zijn in de accommodatie, kan wellicht contact gezocht worden met de duikvereniging in de buurt. Ook kunnen alternatieve lessen gemaakt worden op basis van de KNZB Kennismakingslessen. Lestijd & groepsgrootte In de lesvoorbereidingen is uitgegaan van lessen van 30 minuten met 8 tot maximaal 15 kinderen. Er is per les een extra opdracht beschikbaar waarmee de les met 15 minuten verlengd kan worden. Voor deze doelgroep kan 45 minuten bewegen in het water zwaar zijn. Ze hebben moeite met de weerstand van het water, die hoger is dan lucht. In verband met de verhouding lichaamstemperatuur en de watertemperatuur dient de lesgever goed te letten op het belastingsniveau van de deelnemers. 80
Diep en ondiep bad Les 1 30 minuten Met optie tot verlenging naar 45 Flexibeams Bal, pionnen Estafette materiaal Matten en veel kleine materialen Doel Kinderen op een leuke en speelse manier kennis laten maken met de verschillende sporten die in het zwembad beoefend kunnen worden. Regels Maak duidelijke afspraken met de kinderen om de veiligheid in het zwembad te waarborgen. Tips voor de lesgever In deze les komt het wedstrijdelement vaak naar voren. Benadruk dat meedoen belangrijker is dan winnen Inleiding Maak het speelveld niet te groot, dit verkleint de tikkans wat het spelplezier niet ten goede komt. Kern 1+ 2 Maak teams die qua niveau aan elkaar gewaagd zijn. 81
Inleiding Duur: 10 minuten Voorafgaand aan de les: Voorstellen en kennismaken, vragen naar de zwem(les) ervaringen Tikspel Ketting breken De tikker begint in de hoek van het bad. Wanneer hij iemand tikt, dan jagen de anderen de twee terug naar de hoek. Nu gaan ze met z n tweeën, hand in hand, op jacht. Hebben ze succes, dan gaan ze samen weer terug naar de hoek. Daar vormen ze een ketting waarvan alleen de buitenste twee mogen tikken. De nog niet getikte deelnemers mogen proberen de ketting te verbreken. Als dat lukt, moeten de tikkers eerst weer terug naar de hoek om opnieuw een ketting te vormen. Kern 1 Duur:20 minuten in half diep water Trucjes Laat de kinderen verschillende trucjes oefenen als; door een hoepel zwemmen, ringen opduiken, handstand op de bodem maken, koprol voorover, koprol achterover, oefeningen met een mat etc. In het diepe; springvormen, laat de kinderen met een sprong te water gaan. Suggesties: met zoveel mogelijk spetters, als een bommetje, met één knie vast, met twee knieën vast, met zo weinig mogelijk spetters, streksprongen, hurksprongen etc. Kern 2 (uitbreiding lesduur met kwartier) Duur: 15 minuten in diep water Estafette Verdeel de kinderen in gelijke groepjes. De kinderen vertrekken om de beurt. Ze mogen zelf weten met welke slag ze de estafette zwemmen. Welke groep is het snelste klaar? Let erop dat het fun gedeelte aanwezig is, gebruik eventueel materialen als plankjes, flippers en duikbrillen. Afsluiting Duur: resterende tijd, ongeveer 10 minuten Mattenrace Maak tweetallen binnen de groep. Elk tweetal probeert zoveel mogelijk materialen op de mat naar de overkant te brengen. Eén leerling duwt of trekt de mat, de andere leerling zit op de mat. Alle naar de overkant gebrachte materialen van de groep samen worden bij elkaar opgeteld. Ieder materiaal is 1 punt. Indien het zwembad beschikt over meerdere matten kunnen groepen tegelijk racen, anders wachten de leerlingen op hun beurt. Tip voor differentiatie Dit tikspel kan zowel in het diepe als ondiepe bad gespeeld worden. Afhankelijk van het niveau van de kinderen en ruimte in het bad. 82
Hoofdzakelijk ondiep bad Voor kern 1: halfdiep bad Les 2 30 minuten Met optie tot verlenging naar 45 Hoepels, matten Eventueel muziek en caps Doel Kinderen op een leuke en speelse manier kennis laten maken met de verschillende sporten die in het zwembad beoefend kunnen worden. Regels Kern 1: maak duidelijke afspraken i.v.m. de veiligheid zodat wordt voorkomen dat kinderen op elkaar springen. Tips voor de lesgever Inleiding: Het succes van de inleiding, valt of staat met de grootte van het veld. Pas, wanneer het spel niet goed loopt, de grootte van het veld aan. Afsluiting: De oefening is het leukst wanneer de lesgever de woorden ratten en raven leuk in een verhaalvorm vertelt. Als de rat de raaf heeft getikt, voordat de kant is bereikt, krijgt de rat een punt (en andersom) Om de ratten en de raven goed uit elkaar te houden, kan ervoor gekozen worden om caps te gebruiken. 83
Inleiding Duur: 10 minuten in ondiep of diep water Slurventikkertje Twee á drie kinderen hebben een flexibeam (slurf) in de handen, in elke hand het uiteinde van de slurf, zodat deze een boogje vormt. In deze boog proberen zij de andere leerlingen te vangen. Zodra er een leerling tussen de armen en de slurf van de tikker zit is hij/zij getikt. Als je onder een boogje doorzwemt ben je weer vrij. Variatie: - De getikte leerlingen verzamelen zich bij de lesgever. Wie blijft er het langste ongetikt? - Er wordt gespeeld volgens het systeem van 5-is-teveel, na 5 getikte leerlingen mag de eerste weer meedoen aan het spel. Kern 1 Duur:10 minuten in ondiep water Trefbal Trefbal in een klein vak (ondiep bad, 4 tegen 4, 3 pionnen op tegenoverliggende korte kant of mat per partij, balwissel of midden inworp door lesgever na scoren. Wie het eerst de pionnen van de tegenpartij om heeft, heeft gewonnen. Kern 2 (uitbreiding lesduur met kwartier) Duur: 15 minuten Muziekzwemmen Geef als lesgever een ritme aan, door bijvoorbeeld te klappen op de kant. Laat de kinderen in het water ervaren dat muziek ook onder water te horen is. Leer de kinderen een dansje op muziek (in ondiep water). Voorbeeld pasjes: zij-sluit-zij, springen, cross-over, voorwaarts en achterwaarts lopen, draaien, bewegingen met armen, klappen, stampen, spetteren, onder water, knieheffen etc. Het gaat om de beweging op de maat van de muziek (=leuker), niet om het aanleren van dans. Afsluiting Duur: resterende tijd Ratten en raven Deel de kinderen in twee groepen. De deelnemers staan in een rij, met de rug tegen elkaar. De ene rij zijn de ratten, andere de raven. De bedoeling is dat als de lesgever ratten zegt, de ratten wegzwemmen. De raven proberen hen vervolgens te tikken. De ratten zijn veilig wanneer ze de overkant bereiken. Tip voor differentiatie Tijdens kern 1 en kern 2 kunnen de oefeningen aangepast worden aan het niveau van de kinderen. 84
Diep en een ondiep bad Les 3 30 minuten Met optie tot verlenging naar 45 Zinkmaterialen Duikbrillen en zwemvliezen FLexibeams, ringen, pionnen Doel Kinderen op een leuke en speelse manier kennis laten maken met de verschillende sporten die in het zwembad beoefend kunnen worden. Regels Maak duidelijke afspraken met de kinderen om de veiligheid in het zwembad te waarborgen. Tips voor de lesgever Inleiding: geef de kinderen opdrachten mee voor onder water, bijv. kleur voorwerp om er zeker van te zijn dat ze hun ogen open hebben. 85
Inleiding Duur: 10 minuten in ondiep of diep water Schatduiken. De kinderen duiken eerst individueel verschillende zinkvoorwerpen van de bodem. Daarna geven de kinderen elkaar een hand en duiken in tweetallen zinkmateriaal van de bodem. Ze mogen communiceren onder water. Kern 1 Duur: 20 minuten in diep water Snorkelen Tot snorkelen (kennismaking basisuitrusting (BU) en veiligheid) Bril condensvrij maken, bril passend maken (haar naar achteren, bril op en vacuüm zuigen met neus, moet daarna redelijk goed blijven zitten zonder band. Gezicht met één hand vast houden en met andere hand band over het hoofd trekken), Hoe zwemvliezen aan (nat maken eerst op kant, dan op rand bad aantrekken, altijd achteruit lopen op de kant) Nog geen snorkel gebruiken. Veiligheid, bij zwemmen altijd een arm vooruit houden. Baantjes op de buik en rug snorkelen en zinkvoorwerpen opduiken. Kern 2 (uitbreiding lesduur met kwartier) Duur: 15 minuten in ondiep of diep water Boter kaas en eieren Leg op de kant van losse flexibeams een dubbel kruis #. Maak teams van twee kinderen en laat steeds 2 teams tegen elkaar spelen. Van een team blijft één kind op de kant bij de flexibeams, de ander in het water. De waterdeelnemers leveren één voor één een ring of pylon van de bodem, de kant deelnemers spelen boter kaas en eieren. Na een spel de kinderen laten wisselen. Oefeningen kunnen in het diepe met de duikbril en zwemvliezen worden uitgevoerd of in het ondiepe bad. Tip: Boter kaas en eieren kan ook onder water met behulp van pionnen en gekleurde ringen gemaakt worden. Afsluiting Geen 86
Diep en ondiep bad Les 4 30 minuten Met optie tot verlenging naar 45 Ballen Materiaal om het bad in 3-en te verdelen Pionnen Doel Kinderen op een leuke en speelse manier kennis laten maken met de verschillende sporten die in het zwembad beoefend kunnen worden. Regels Maak duidelijk afspraken met de groep over het gebruik van de bal. Zorg ervoor dat het geen chaos wordt met rondvliegende ballen. Tips voor de lesgever Inleiding Let erop dat kinderen niet geraakt worden door de ballen. Deel zelf de teams in. Er kan dan rekening gehouden worden met het niveau van de verschillende kinderen. 87
Inleiding Duur: 10 minuten in ondiep of diep water Maak je vak leeg Deel het bad in twee vakken en de kinderen in twee groepen. In beide vakken liggen ballen. De kinderen moeten hun vak leeg gooien, door de ballen het andere vak in te gooien. Het team dat na het eindsignaal de minste ballen in hun vak heeft liggen wint het spel. Kern 1 Duur: 10 minuten in diep water Treintje zwemmen Deel het bad in drie vakken en de groep in drie groepjes. De kinderen maken per groepje een treintje, door achter elkaar te gaan liggen. De voorste zwemmer bepaalt de zwemroute (eventueel ook onder water, en met verschillende slagen, draaien en kunstjes ). Deze voorste positie wordt steeds door een andere zwemmer ingenomen. Het is leuk om uiteindelijk één grote trein te vormen. Kern 2 (uitbreiding lesduur met kwartier) Duur: 15 minuten in ondiep of diep water Balvaardigheid Laat de kinderen verschillende oefeningen met de bal uitvoeren, o.a. bal onder water duwen en proberen hem op te vangen, met de vingers de bal uit het water wippen en opvangen, omhoog gooien en de bal weer opvangen. Vervolgens laat je de kinderen overgooien. Afsluiting Duur: 10 minuten in ondiep of diep water Verdeel de groep in twee groepjes. Laat de kinderen om de beurt proberen met de bal een aantal pionnen, die op de kant staan, om te gooien. De lesgever of een kind staat op de kant om de ballen terug te gooien. 88
Ondiep en diep water Les 5 30 minuten Met optie tot verlenging naar 45 Duikbrillen, zwemvliezen, snorkel Extra: Matten, doek met gat, poortjes, ballen Doel Kinderen op een leuke en speelse manier kennis laten maken met de verschillende sporten die in het zwembad beoefend kunnen worden. Tips voor de lesgever Inleiding Maak het speelveld niet te groot, dit verkleint de tikkans wat het spelplezier niet ten goede komt. 89
Inleiding Duur: 10 minuten in ondiep water Tikkertje met verlos Er zijn meerdere tikkers. Wie getikt wordt blijft met de benen gespreid staan. De overige spelers kunnen de getikte spelers bevrijden door tussen hun benen door te zwemmen. Variatie Wie blijft het langste ongetikt? Wie heeft de meeste leerlingen bevrijd? Kern 1 Duur: 20 minuten in diep water Uitbouw les 3, snorkelen. Laat de kinderen de basisuitrusting aantrekken. Deze keer ook met snorkel. Laat de kinderen rustig wennen aan de snorkel, eerst gewoon staand rustig ademen, dan staand met mond in water, dan snorkel vol en klaren. Kinderen op de buik laten drijven met gezicht in het water, ademend door snorkel, naar beneden duiken weer boven eerst snorkel klaren. Van de kant in het water met de basisuitrusting. - Achteruit in het water springen - Met één voet eerst en gestrekte benen het water in stappen - Voorover met een koprol Kern 2 (uitbreiding lesduur met kwartier) Duur: 15 minuten in ondiep of diep water Hindernisbaan Bouw een hindernisbaan voor de kinderen. Gebruik matten om overheen/onderdoor te zwemmen, een gat om doorheen te zwemmen, poortjes om doorheen te zwemmen, ballen om oefeningen mee uit te voeren etc. Afsluiting Geen 90