platform Communicatie 16 november 2011 Thema: Taalkwaliteit Helder taalbeleid is noodzakelijk Taal is een visitekaartje HAN: Invoeren taalalarm
Inhoud 02 Voorwoord Astrid Overvoorde Taalkwaliteit 03 Docent aan het woord Taal is het belangrijkste wapen van een jurist 04 Expert aan het woord Helder taalbeleid gaat verder dan eenmalig toetsen en beoordelen 06 Studenten aan het woord Taal is mijn visitekaartje 07 Speciaal voor u geselecteerd Interessante titels in uw vakgebied 08 Informatief Docentgegevens, contactgegevens, Centrale examens en Bespaar tijd met de nieuwe versie van Toets-op-maat! Contact Wat is Platform? Platform Communicatie is een nieuwsbulletin voor en door docenten en opleidingsmanagers. Het blad wordt 3x per jaar gratis verspreid. Klantenservice Voor informatie over alle leermiddelen, het aanvragen van beoordelingsmateriaal en overige vragen, suggesties, klachten en opmerkingen. U kunt ons bereiken via ho@noordhoff.nl of via 050 522 65 22. We zijn u graag van dienst. Wilt u Platform Communicatie ook ontvangen? Maakt u dan eenmalig een docentnummer aan op www.docentengegevens.nl. U kunt hier ook uw adresgegevens controleren en wijzigen. Eindredacteur Platform Communicatie Voorwoord Astrid Overvoorde werkt als tekstschrijver, hoofdredacteur en communicatiehulp voor onder meer Rijkswaterstaat, Sociale Verzekeringsbank en de gemeente Delft. Na een loopbaan als accountmanager bij een Amerikaanse organisatie, stak haar passie voor communicatie weer op. Dat resulteerde in de oprichting van CommuniCate! in 2003. Een eenvrouwszaak voor uiteenlopende communicatieklussen. Voor meer informatie: www.communicate.nu. Astrid Overvoorde astrid@overvoorde.com Het Nederlands van prinses Maxima Dat taalvaardigheid cruciaal is voor studiesucces staat niet langer ter discussie. Dat studenten bij het afstuderen een voldoende taalvaardigheid moeten hebben om een goede kans te maken op de arbeidsmarkt, wordt evenmin betwijfeld. Dit geldt ook voor NT2-studenten. Het belangrijkste wapen van een jurist is taal, benadrukt hoofddocent aan de HAN, Daisy van der Wagen-Huijskens. Taal-, spelling- en argumentatiefouten verstoren je boodschap. Sterker nog, in het ergste geval kan het als gevolg hebben dat mensen je werk niet serieus nemen. Ook de positie van taal in de zin van een vaste nationale standaard verandert. Er is sprake van een veranderde studentenpopulatie, met een zeer diverse taalachtergrond. Het Engels in Pakistan verschilt van dat in Koeweit en het is beide geen Brits, Amerikaans of Australisch Engels. Het Nederlands van prinses Máxima is Nederlands, maar het verschilt wel van dat van prins Willem-Alexander. Ik kan het niet goed beoordelen maar haar uitdrukkingsvaardigheid zou wel eens groter kunnen zijn dan die van hem. Toch zal zij fouten in het woordgeslacht blijven maken. Wilma van der Westen, Senior adviseur taalbeleid bij de Haagse Hogeschool en coauteur van het rapport 'Talige startcompetenties in het HO, deelt haar visie in de rubriek Expert aan het woord. Hoe belangrijk taalvaardigheid op de werkvloer is, vertellen twee voormalig NT2- studenten in dit Platform. Schoenontwerpster Deniz Terli moet haar concepten vaak toelichten: Mensen moeten zich een voorstelling van het werk kunnen maken, zonder dat ze het hebben gezien. Dat vergt een goede beheersing van de Nederlandse taal. Geniet van deze nieuwste editie van Platform Communicatie over taalkwaliteit. Website Kijk op www.noordhoff.nl onder Hoger Onderwijs voor meer informatie over onze studieboeken, events, nieuws, accountmanagers, auteurs en meer... Colofon Redactie: Astrid Overvoorde (eindredacteur), Emma Bel (Noordhoff Uitgevers), Margriet Bakker (Noordhoff Uitgevers) en Esther van Rhijn (Noordhoff Uitgevers) Vormgeving: SaDe Design, Breda Adres: Postbus 58, 9700 MB Groningen, ho@noordhoff.nl
Drs. Daisy van der Wagen-Huijskes is hoofddocent en vakgroepvoorzitter Communicatie voor juristen aan de opleiding HBO-rechten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Docent aan het woord Taal is het belangrijkste wapen van een jurist De opleiding HBO-rechten aan de HAN heeft dit studiejaar het 'Taalalarm' ingevoerd. Een signaal dat docenten af kunnen geven als studenten een product inleveren dat niet leesbaar is of te veel onnodige fouten bevat. Ook organiseren de docenten sinds vorig studiejaar een juridisch dictee. Daisy van der Wagen-Huijskes is hoofddocent en vakgroepvoorzitter communicatie voor juristen aan de HAN. Zij legt uit waarom de opleiding deze maatregelen heeft genomen. Het belangrijkste wapen van een jurist is taal. Een goede taalvaardigheid is dus essentieel voor een juridische carrière. Taalalarm! Taal-, spelling- en argumentatiefouten verstoren je boodschap. Sterker nog, in het ergste geval kan het als gevolg hebben dat mensen je werk niet serieus nemen. Het is dus belangrijk dat alle docenten binnen de opleiding alert zijn op taal. Niet alleen de Neerlandicus, maar ook de jurist. Daarom hebben wij het Taalalarm! ingevoerd. Het Taalalarm geeft een signaal af als studenten een product inleveren dat niet leesbaar is of te veel onnodige fouten bevat. Het schrijfproduct of de e-mail gaat dan ongelezen of onbeantwoord retour naar de student. Deze krijgt vervolgens de mogelijkheid om zijn of haar schrijfproduct te verbeteren. Hbo-jurist Ons uitgangspunt is dat een hbo-jurist heel zorgvuldig moet kunnen communiceren. Hij moet de juridische taal kunnen begrijpen en deze kunnen vertalen. De hbo-jurist vormt de schakel tussen de meester (in de rechten) en de cliënt. Door de leerlijn Nederlands die strak is aangezet binnen HBO-rechten, wordt de student elk studiejaar geconfronteerd met een module waarbij de Nederlandse taal centraal staat of waarbij de Nederlandse taal een wezenlijk onderdeel is van het desbetreffende vak. Voorbeelden zijn de modules Communicatie voor juristen, Juridisch argumenteren en De oefenrechtbank. Tijdens deze lessen leren wij studenten goed te lezen, te interpreteren en samen te vatten en laten wij de studenten presentaties geven, debatten voeren, pleiten en stukken schrijven. Herkennen en herhalen Op dit moment zijn we bezig om een combinatie van de leerlijn Nederlands en de leerlijn onderzoek als een rode draad door de opleiding te laten lopen. Het is duidelijk dat er binnen deze twee leerlijnen veel overlap zit. We willen dit concept neerzetten middels Blended learning. Het succes zit wat ons betreft in het herkennen en het herhalen van taal- en onderzoeksvaardigheden! NT2-studenten Voor NT2-studenten geldt dat zij heel hard moeten werken. In de eerste periode frissen we de basiskennis op. Halen deze studenten de taaltoets niet, dan hebben zij veelal ook moeite met de rechtenvakken. Veel van deze studenten beschikken jammer genoeg niet over het gewenste hbo-niveau en zijn dan na het eerste jaar genoodzaakt om de opleiding te verlaten. Mocht een NT2-student in het tweede jaar nog steeds problemen hebben met de Nederlandse taal, maar wel voldoende scoren op andere vakken, dan sturen wij deze student door naar het Talencentrum van de HAN. Al tijdens de voorlichting proberen wij belangstellenden wel duidelijk te maken dat HBO-rechten een talige studie is. Dat betekent dat een rechtenstudie niet voor iedereen de beste keuze is. Juridisch dictee Leuk om hier te vermelden is dat een groep enthousiaste docenten van HBO-rechten de organisatie van een juridisch dictee op zich heeft genomen. Ook de studenten van de studievereniging Fides hebben een bijdrage geleverd. Rechtenstudenten krijgen tijdens hun studie en in hun werk te maken met juridische termen, die mensen in het dagelijks leven niet gebruiken. De deelnemers zetten hun tanden in een tekst die niet alleen algemene valkuilen op taalgebied bevat, maar ook juridisch jargon. Het dictee onderstreept op een leuke manier het belang van zorgvuldig taalgebruik. Afgelopen schooljaar werd dit dictee voor de eerste keer afgenomen in Nijmegen en het was een groot succes. Talige missie Jammer genoeg moeten wij ons in het eerste jaar nog veel bezighouden met de basiskennis van de Nederlandse taal. Dit gaat ten koste van de extra verdieping die we de studenten graag ook hadden willen aanbieden om het door ons gestelde eindniveau, bijvoorbeeld die van de functie van adjunct-gerechtssecretaris, te halen. Met een taaltoets in het eerste jaar, een strakke leerlijn Nederlands en het Taalalarm binnen het curriculum zijn we goed op weg om de vierdejaars op het gewenste niveau te brengen. Van een hbo-jurist mag je ons inziens toch iets meer verwachten en aan die missie werkt het HBO-rechtenteam met man en macht. P03
E-mail: w.m.c.vanderwesten@hhs.nl Wilma van der Westen is senior adviseur taalbeleid bij De Haagse Hogeschool; voorzitter van het Nederlands / Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs; bestuurslid van Het Schoolvak Nederlands (HSN), van Levende Talen en van het sectiebestuur Nederlands. Wilma publiceert regelmatig over taalbeleid in het hoger onderwijs. Expert aan het woord Helder taalbeleid gaat verder dan eenmalig toetsen en beoordelen fotograaf Bart Maat, www.bartmaat.nl Over het algemeen heerst er een redelijke mate van tevredenheid over het niveau van de spreekvaardigheid. Ook over de leesvaardigheid van studenten zijn over het algemeen geen grote klachten. De geconstateerde taalproblemen zijn vooral geconcentreerd op het terrein van de schrijfvaardigheid (Bonset 2008). Dit is de conclusie van het rapport 'talige startcompetenties in het HO'. Wilma van der Westen is initiatiefnemer van het rapport. Ook was zij lid van de klankbordgroep van de commissie Meijerink. Wat is haar persoonlijke visie op het taalbeleid in het hoger en universitair onderwijs? Taalverwerving en taalontwikkeling Ik weet niet of je zomaar kunt zeggen dat het taalniveau van de gemiddelde student slecht is. Je kunt wel stellen dat door allerlei oorzaken het onderwijs een belangrijker taak heeft gekregen in het op gang brengen en houden van het proces van taalverwerving en taalontwikkeling. Zonder daarvoor aparte taalcursussen aan te bieden, trouwens. Die diverse oorzaken zijn de veranderende positie van taal, de nieuwe communicatiemiddelen en de toename van internationale samenwerking en uitwisseling. Maar natuurlijk ook de migratie: in elk gebied met een bepaalde (lands)taal leven meer en meer nietmoedertaalsprekers. De huidige wereld is veranderd. Dat geldt niet alleen voor de aard van de communicatie. Máxima en Alexander Ook de positie van taal in de zin van een vaste nationale standaard verandert. Er is sprake van een veranderde studentenpopulatie, met een zeer diverse taalachtergrond. Het Engels in Pakistan verschilt van dat in Koeweit en het is beide geen Brits, Amerikaans of Australisch Engels. Het Nederlands van Máxima is Nederlands, maar het verschilt wel van dat van Alexander. Ik kan het niet goed beoordelen maar haar uitdrukkingsvaardigheid zou wel eens groter kunnen zijn dan die van Alexander. Toch zal zij fouten in het woordgeslacht blijven maken. In deze wereld gaat het er niet om dat studenten vrijwel foutloos een spellingtoets kunnen maken en ook niet of zij kunnen ontleden. De taak van opleidingen in het hoger onderwijs is om hun uitdrukkingsvaardigheid te vergroten en te ontwikkelen tot een niveau dat past bij het toekomstige beroep. Uitdrukkingsvaardigheid Het hoger onderwijs hoort hooggekwalificeerde studenten af te leveren met een uitstekende taalvaardigheid. Taal is namelijk een belangrijk instrument voor de verwerving van kennis, voor competentieontwikkeling, bijvoorbeeld reflecteren en samenwerken, en voor de ontwikkeling van metacognitieve vaardigheden. Om goed te functioneren in het hoger onderwijs of in hogere functies is een kwalitatief hoge taalvaardigheid noodzakelijk. Bepalend voor die taalvaardigheid is uitdrukkingsvaardigheid: ondubbelzinnige, heldere, passende en zorgvuldige formuleringen; goede en geldige redeneringen en argumentatie en goed en zorgvuldig kunnen verwoorden van bijvoorbeeld causale en temporele relaties. Wildgroei van taaltoetsen Helaas, in plaats van in te zetten op leren en verwerven van de benodigde taal en het ontwikkelen van een goede uitdrukkingsvaardigheid, zet het onderwijs nu juist in op controleren. De toetsen gaan vaak uit van aannames en van een smalle visie op taal: toetsen van toepassing van spellingregels, linguïstische kennis, toevallige vocabulairekennis of weetjes of beperkte schrijfopdrachten zonder context. In die zin is er sprake van grote willekeur of wildgroei. Deze toetsen en het bijbehorend onderwijs plakken de pleister op de verkeerde wonde. Dit leidt niet tot het vergroten van het beroepsgerichte vocabulaire om studenten in staat te stellen in verschillende contexten, waaronder internationale, zorgvuldig, helder en passend te formuleren. Integendeel, van de strengere eisen aan de taalvaardigheid worden alleen de bureautjes beter. Zij verdienen aan het verbeteren van teksten van studenten. Er zijn momenteel zelfs bureaus die adverteren met het schrijven van teksten die 'absoluut plagiaatvrij' zijn. Belang van communicatievaardigheden De tijd en middelen die nu ingezet worden voor toetsen en strengere eisen kunnen we beter inzetten om studenten de taal te leren, niet in een aparte cursus, maar binnen de opleiding zelf. We moeten af van het denken in eenmalig toetsen en beoordelen. Er is ruimte nodig voor studenten om te kunnen leren ná de toets. Hogere functionarissen zullen onder andere moeten kunnen functioneren in vaak internationale teams en netwerken. Dat vraagt om kwa- P0
litatief uitstekende communicatievaardigheden. Communicatie is steeds belangrijker. Talige startcompetenties Om een einde te maken aan die wildgroei van taaltoetsen vanuit aannames en zicht te krijgen op de taalvaardigheid die daadwerkelijk nodig is om succesvol een opleiding in het hoger onderwijs te kunnen doorlopen, heeft het Nederlands / Vlaams Platform Taalbeleid hoger onderwijs zich als eerste doel gesteld de talige startcompetenties voor hoger onderwijs te beschrijven. In het rapport is dan ook beschreven welke taalvaardigheid studenten nodig hebben om te kunnen studeren. Bij het maken van die beschrijving heeft de SLO zich gebaseerd op het gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde Talen en gebruikgemaakt van de in de looptijd van het project verschenen rapport Over de drempels met taal en rekenen van de commissie Meijerink. Commissie Meijerink In dat rapport heeft de commissie Meijerink destijds standaarden voor de taal- en rekenniveaus in een Nederlandse onderwijsloopbaan vastgesteld. Ze beschrijven het gewenste niveau voor taal op vier momenten in de schoolcarrière van leerlingen (met name die momenten waarop ze de drempel naar een volgend onderwijsniveau overstappen). De niveaus drie en vier beschrijven het eindniveau van respectievelijk havo en vwo. Dat eindniveau zou in principe ook het beginniveau van de eerstejaarsstudenten in het hoger onderwijs moeten zijn. Maar de instroom In het hoger onderwijs is breder dan alleen havisten en vwo ers. Er komen ook studenten met een buitenlands diploma, colloquium doctum, internationale studenten of studenten afkomstig uit het tweetalig voortgezet onderwijs. Ik vind het jammer dat de 'talige startcompetenties' voor wat betreft de taalverzorging te sterk uitgaan van de beschrijving van Over de drempels. Taalontwikkelend lesgeven Een veranderde maatschappij stelt ook andere eisen aan de docent of leraar. Niet elke docent is daar blij mee. Maar het is geen kwestie van kiezen, die tendens is niet te stoppen. Het basisonderwijs krijgt in toenemende mate een opvoedende en verzorgende taak. Denk aan leren met elkaar omgaan, beleefd en behulpzaam zijn, voor jezelf opkomen, het bieden van een ontbijtje, bewegen voor de les en de activiteiten van de brede school. Leraren in het voortgezet onderwijs moeten ook zorgleerlingen kunnen begeleiden en taalontwikkelend les kunnen geven, ook al geven zij geschiedenis of wiskunde. Taalontwikkelend kunnen lesgeven betekent overigens niet dat alle docenten taalles geven of kunnen uitleggen hoe t kofschip werkt. Het betekent dat zij de studenten zodanige feedback kunnen geven op hun taalgebruik of taalgedrag dat zij zich verder kunnen ontwikkelen. Taalontwikkelend lesgeven betekent het stimuleren, uitdagen en aanjagen van het proces van taalontwikkeling. Dat zullen ook universitair docenten moeten doen. Helder taalbeleid Na het basisonderwijs en toen het voortgezet onderwijs, gaan nu ook hogescholen in toenemende mate over tot een meer structurele aanpak en de invoering van een hogeschoolbreed taalbeleid. Een beleid dat verder gaat dan een toets en onderwijs om de toets te halen. Universiteiten in Nederland zien hun studentenpopulatie pas nu veranderen en proberen via taaltoetsen of selectie aan de poort de problemen buiten te houden. Dat is een illusie, zeker nu het niveau en de kwaliteit van onderwijs ter discussie is komen te staan. Of het nu gaat om Engelstalige of om Nederlandstalige opleidingen, om de kwaliteit van opleiding en afstudeerders hoog te houden is een helder taalbeleid noodzakelijk. P05
Mirna Mustacevic kwam vijf jaar geleden naar Nederland als buitenlandse student. Na een intensieve cursus Nederlands studeerde zij bedrijfseconomie in Haarlem. Mirna rondde haar studie na vier jaar succesvol af en vond meteen een baan bij ERAC, een adviesbureau in Boxtel. Zij is werkzaam als adviseur Europese subsidies voor regionale ontwikkeling (EFRO) voor de Provincies Gelderland en Overijssel. Deniz Terli is 27 jaar. Haar ouders komen uit Turkije, maar zij is geboren en opgegroeid in Den Haag. Na het vwo is zij toegelaten aan de Willem de Kooning Academie (WDKA) in Rotterdam, richting modeontwerpen. In 2009 begon Deniz de opleiding industrial footwear design, een eenjarige opleiding voor mensen met een creatieve achtergrond. In 2010 behoorde zij tot de eerste lichting die de opleiding voltooide. In de zomer van 2010 is haar eerste ontwerp in productie gegaan en verkocht bij schoenwinkelketen 'Sacha'. Studenten aan het woord Taal is mijn visitekaartje fotograaf Sinan Seyhan, www.menarquia.com Steeds meer studenten ervaren problemen met taalvaardigheid tijdens hun studies aan een hogeschool of een universiteit. Docenten in het hoger onderwijs, stage-instellingen en werkgevers constateren dat studenten gebrekkig schrijven. Mirna Mustacevic en Deniz Terli hebben alle twee een allochtone achtergrond. Beiden studeerden succesvol af in het Hoger Onderwijs. Wat vinden zij van bovenstaande constatering? Welke rol speelde taalvaardigheid tijdens hun studie? Hoe belangrijk is taal voor hen nú? Non-verbale taal Deniz: De voorwerpen die ik ontwerp, zeggen iets over wie ik ben, hoe ik in het leven sta en op welke doelgroep ik me richt. Dat is een vorm van non-verbale taal. Ik ben heel visueel ingesteld en de manier waarop ik kijk naar voorwerpen is enorm belangrijk. Ik lees beelden op de manier waarop anderen teksten lezen. Hoewel ik een visueel ingesteld persoon ben, ben ik verbaal ook sterk. Ik kan vaak goed verwoorden wat ik wil uitdragen en dat is handig. Het maakt het makkelijk om uit te leggen wat ik doe, vooral aan mensen die zelf niet beeldend zijn ingesteld. Binnen een ontwerpbedrijf moet je bijvoorbeeld vaak je ideeën uitleggen aan mensen van de marketingafdeling. Maar ook bij een subsidieaanvraag is het noodzakelijk om je visuele werk te beschrijven in woorden. Mensen moeten zich een voorstelling van het werk kunnen maken, zonder dat ze het hebben gezien. Dat vergt een goede beheersing van taal. Taal als visitekaartje Mirna: Taal bepaalt je identiteit en je móet foutloos kunnen spreken en schrijven, ook als die taal niet jouw moedertaal is. Tijdens mijn studie volgde ik verschillende vakken die met communicatie te maken hebben, zoals: adviseren, argumenteren, presenteren, zakelijk schrijven en natuurlijk spelling. Daarbij staat taal altijd centraal, welke opleiding je ook volgt. De Nederlandse taal speelt een belangrijke rol in mijn werk. Je zou denken dat een bedrijfseconoom vooral te maken heeft met cijfers en analyses. Maar taal is nóg belangrijker, zowel op de werkvloer als richting de klant. Mijn dagelijkse werk bestaat uit het uitvoeren van financiële controle op verleende subsidies, toepassen van de wet- en regelgeving en contact houden met klanten. Taal is mijn visitekaartje. Struikelblokken voor NT2-studenten Deniz: Ondanks dat ik in Nederland ben geboren, merk ik dat mijn Turkse achtergrond invloed heeft op mijn taalgebruik. Niet als ik spreek, maar wel als ik teksten moet schrijven. Ik weet bijvoorbeeld vaak niet of ik 'de' of 'het' moet gebruiken en ik moet extra alert zijn op taalfouten, omdat ik niet intuïtief herken of iets fout of goed is gespeld. Iemand anders moet mijn teksten nalezen. Ik denk dat mijn schrijfstijl veel beter had kunnen zijn als ik op school regelmatig teksten had moeten schrijven. Wat mij betreft had er op school meer aandacht besteed kunnen worden aan schrijfvaardigheid in het algemeen. Goede en behulpzame docenten zijn heel belangrijk, want soms heb je als student persoonlijke begeleiding nodig om dingen te leren. Veel NT2-studenten hebben moeite met bijvoorbeeld zinsopbouw of correct gebruik van woorden. Mirna: Tijdens de taalcursus heb ik een goede basis gelegd voor het hbo, zelfs beter dan ik ooit had kunnen denken. Toch kun je schrijfstijl niet op korte termijn leren. De taal moet je ook kunnen voelen en bovendien moet je initiatief tonen om je verder te ontwikkelen. Dat heb ik tijdens mijn hbo-opleiding gedaan. Ik las verschillende soorten vakliteratuur, maar had helaas weinig tijd voor de Nederlandse literatuur. Storende taalfouten op social media? Mirna: Met vrienden communiceer ik via Skype, Facebook, Twitter en Pingen. Ook dan kan ik me eraan ergeren dat veel sms'jes of e-mails barsten van de taalfouten. Helaas vinden veel studenten het niet belangrijk dat ze taalfouten maken. Op social media lijkt zakelijk schrijven niet meer van belang. Deniz: Voor social media gelden andere regels. Het is een sociale manier van communiceren en daarbij is de kwaliteit van taal minder belangrijk. Daar draait het om snelheid, met een bepaald aantal tekens een boodschap overbrengen. Dan vind ik het niet storend als er taalfouten zijn, zolang ik snap wat iemand bedoelt. Als je een zakelijke e-mail stuurt, vind ik dat het taalgebruik correct moet zijn. Al moet ik voor mezelf echt streng zijn om de mails foutloos te schrijven. Vooral het gebruik van hoofdletters schiet er weleens bij in. P06
Speciaal voor u geselecteerd Communicatie Taalvaardig in het hbo R, van Hogen, E. Rietstap ISBN: 978-9001-775-5 1 e druk 128 pagina s Prijs: 27,95 NIEUW Praktische cursus spelling M. Klein, M. Visscher ISBN: 978-9001-7985-9 6 e druk 232 pagina s Prijs: 25,95 HERZIEN Leverbaar Leverbaar Taalvaardig in het hbo is een nieuw boek dat speciaal is geschreven voor studenten die Nederlands als tweede taal (NT2) hebben. Aan bod komen het leren omgaan met nieuwe hbo-woorden en moeilijk toegankelijke teksten, het efficiënt lezen van ingewikkelde passages, adviezen om sneller en beter te kunnen schrijven, oefeningen voor betere mondelinge presentaties en de vreemde taalfouten die NT2-studenten maken. www.taalvaardig-inhethbo.noordhoff.nl is een gevarieerde site met veel oefeningen met feedback, begin- en eindtoetsen en video s van presentaties. Deze Praktische cursus spelling behandelt in vijftien hoofdstukken alle denkbare problemen rond de spelling van het Nederlands. Het boek besteedt extra veel aandacht aan de spelling van de werkwoordsvormen en aan talloze subtiliteiten van de Nederlandse spelling. Aan bod komen de werkwoordsvormen, het aaneenschrijven van woorden, het trema, de apostrof, het vervangingsteken, het koppelteken, hoofdletters, verkleinwoorden, het woordgeslacht, leestekens en het afbreken van woorden Wie meer wil oefenen kan gebruikmaken van de website: www.pcspelling.noordhoff.nl met toetsen, oefeningen met feedback en studieadvies. Praktische cursus zinsontleding M. Klein, M.C. van der Toorn ISBN: 978-9001-7986-6 7 e druk 152 pagina s Prijs: 25,95 Leverbaar HERZIEN Taaltopics spelling C.W.P. Braas, L. van der Pas ISBN: 978-9001-60018-1 5 e druk 168 pagina s Prijs: 26,25 Leverbaar vanaf medio november 2011 HERZIEN Praktische cursus zinsontleding bewijst dat grammatica geen struikelblok hoeft te zijn. Op een overzichtelijke en complete manier biedt het boekje de student inzicht in de fundamentele theorie van de taal- en redekundige ontleding. De oefeningen hebben een oplopende moeilijkheidsgraad. Alle antwoorden bij de oefeningen zijn achter in het boek opgenomen. Elk hoofdstuk eindigt met twee toetsen. Op www.pczinsontleding.noordhoff.nl staat een groot aantal toetsen en oefeningen met feedback, waarmee de student zelfstandig aan het werk kan. Taaltopics Spelling geeft een overzicht van de belangrijkste regels voor spelling en interpunctie. Via een diagnostische toets kan de student een persoonlijke selectie maken van op te frissen onderwerpen. Het boek is op verschillende punten vernieuwd. Bij werkwoordspelling ligt het accent op problemen die studenten hiermee ervaren. Met een checklist kan de student bij iedere werkwoordsvorm snel achterhalen wat de problemen zijn. Het hoofdstuk Samenstellingen behandelt nu ook de meerledige samenstellingen en ingeburgerde Engelse woordcombinaties. Voorbeelden zijn vernieuwd en oefeningen zijn vervangen. De website www.taaltopicsspellingnoordhoff.nl bevat veel extra materiaal. P07
www.docentengegevens.nl: Maak hier één login aan om onbeperkt toegang te krijgen tot www.toetsopmaat.nl en alle ondersteunende websites van Noordhoff Uitgevers. Contactgegevens Noordhoff Uitgevers Klantenservice: Voor informatie over alle leermiddelen, het aanvragen van beoordelingsmateriaal en overige vragen, suggesties, klachten en opmerkingen kunt u ons bereiken via ho@noordhoff.nl of via (050)522 65 22. We zijn u graag van dienst. Website: Kijk op www.noordhoff.nl/ho voor meer informatie over onze studieboeken, events, nieuws, accountmanagers, auteurs en meer Centrale examens? De SP en PVV willen de examens op het hbo landelijk regelen. Afgelopen voorjaar kwam dit bericht in de media. Men is ervan overtuigd dat dit nodig is om de kwaliteit van het onderwijs te garanderen. Immers, centraal vastgestelde examens moeten voorkomen dat hogescholen sjoemelen met diploma s, zoals bleek uit een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. We hebben de geïnterviewden in dit Platform om een reactie gevraagd. Daisy van der Wagen-Huijskes: De centraal vastgestelde examens hebben nog niet ter discussie gestaan; daar kan ik geen uitspraak over doen. Wij zijn altijd bezig met het optimaliseren van het niveau. Als we centraal vastgestelde examens zouden invoeren betekent dat, dat we (beperkte) concessies moeten doen en daar zijn wij geen voorstander van. Wilma van der Westen: De centrale examens hebben alleen betrekking op de pabo en de lerarenopleiding. Het betreft dan een combinatie van eisen vanuit het beroep aan de eigen taalvaardigheid van leraren en de beroepseisen (taal)les kunnen geven). Het onderwijs dient zich bij wet (spellingwet) te houden aan de vastgestelde spellingregels. Voor de overige opleidingen komen (vooralsnog) geen centrale examens en dit zou ook nog niet kunnen: het is onvoldoende helder welke taalvaardigheid een verpleegkundige, civiel ingenieur of industrieel ontwerper nodig heeft voor de uitoefening van zijn beroep op het niveau van hoger onderwijs. Bij sommige opleidingen gelden strengere eisen aan de uitdrukkingsvaardigheid van studenten (dit is iets anders dan correct kunnen spellen), zoals juridische opleidingen, accountancy en andere economieopleidingen. Maar ook voor de sociale sector en de gezondheidszorg is een goede uitdrukkingsvaardigheid een vereiste. Bespaar tijd met de nieuwe versie van toets-op-maat Met Toets-op-maat kunt u als docent eenvoudig zelf tentamens samenstellen, in slechts enkele stappen. Ontdek de verbeterde 2.0 functionaliteit Toets-op-maat is nu nog gebruiksvriendelijker. Dit zijn de belangrijkste nieuwe functionaliteiten: Exportmogelijkheden naar Word, Pdf en Question Mark Perception Eigen vragen toevoegen Waardering toekennen en reacties plaatsen bij vragen Vraag een presentatie aan Benieuwd naar alle (nieuwe) mogelijkheden van Toets-op-maat? Vraag een presentatie aan via www.toetsopmaat.nl. Wij nemen contact met u op om uw wensen te bespreken. Met uw aanvraag maakt u kans op een fantastische avond uit met vrienden of collega's t.w.v. 750! Toets-op-maat biedt gemak, is tijdsbesparend en sterk verbeterd.