Beleggen 101 Bart Lenselink, HCC Beleggen A.Lenselink@hccnet.nl Wervingsdagen 2011 Eindhoven, 21-11-2011
Motto Beleggen doe je alleen met geld dat je niet nodig hebt en een tijdje kunt missen
Uitgavenpatroon van een (ex-)student Huur (incl. energiekosten e.d.) Inventaris Ziektekostenverzekering Overige verzekeringen Eten/drinken Schoonmaakmiddelen Persoonlijke verzorging Kleding/schoenen Telefoon Sport/lidmaatschap Onderhoud fiets Collegegeld Boeken/leermiddelen Zakgeld Ontspanning Sparen (NIBUD: 20,=/maand) Totaal ca. 1.000,=/maand (bron NIBUD) Collegegeld + boeken/leermiddelen ad ca. 200/maand vervalt na afstuderen!
Inkomsten van een (ex-)student Voor afstuderen: Studiebeurs Rentedragende lening Ondersteuning ouders Totaal ca. 1.000,=/maand (bron NIBUD) Dus 220,=/maand beschikbaar mits inkomen en uitgaven totaal op hetzelfde niveau blijven Na afstuderen: Bijbaan Hoe veel? Hoe lang? Opzegtermijn? Uitkering Hoe veel? Per wanneer? Minimumloon/bijstandsniveau (vgl. max. beurs + lening)
Inventarisatie schulden Studieschuld: hoe veel, rentepercentage, aflossingsvoorwaarden (info DUO: www.ibgroep.nl). NB rentepercentage is LAAG, aflossing wordt in bijzondere gevallen kwijtgescholden Credit card: hoe veel, rentepercentage (info credit card maatschappij). Rente is HOOG Persoonlijke lening/studentenkrediet: hoe veel, rentepercentage, aflossingsvoorwaarden (info bank). Rente is HOOG Hypotheek: p.m.
Stap 1: saneren schulden met hoog Reden: rentepercentage Rendement van beleggen in aandelen (ca. 6,5-7%*) is LAGER dan Jaarlijks Kostenpercentage (JKP; debetrentepercentage + vaste jaarlijkse kosten) van Creditcard, Persoonlijke lening, Studentenkrediet, etc. * bron: Jeremy Siegelschat: rendement over 200 jaar na correctie voor inflatie
Stap 2 Bepaal Inkomsten - Uitgaven Reserveringen voor te verwachten uitgaven: Kleding/schoenen (sollicitatie!) Kosten rijles/auto Verhuizing i.v.m. nieuwe baan Nieuwe inrichting huis/kamer Reservering voor onverwachte uitgaven (b.v. vervanging witgoed, eigen risico ziektekostenverzekering). Vuistregel: 3 6 x maandelijkse uitgaven. Dus ca. 2.500-5.000 reserveren. Wees je eigen bank! Moet direct beschikbaar zijn, dus kiezen voor flexibel, geen risico en max. rendement => SPAREN
Sparen (zonder beperkende voorwaarden) Rente stijgt dankzij noodzaak van banken om hun balans te versterken (Basel III) en recent stijgende inflatie (laatste berichten 3%; target ECB 2%). Momenteel tot 3% rente op internetspaarrekeningen. Blijf niet bij eigen bank. Ga shoppen! Actuele renteoverzichten te vinden op www.spaarrente.nl en www.overgeld.nl Garantie via NL depositogarantiestelsel? Denk aan Icesave en DSB. Raadpleeg Wft register op www.dnb.nl Let ook op kredietbeoordelingen van (spaar)banken door kredietbeoordelaars zoals S&P, Moody s en Fitch. Moody s (www.wijzersparen.nl): Rabobank Aaa ABN Amro incl. MoneyYou, ING Bank Aa3 AEGON, Frieslandbank A3 SNS Bank, TEB Bank Baa1
1880 1883 1886 1889 1892 1895 1898 1901 1904 1907 1910 1913 1916 1919 1922 1925 1928 1931 1934 1937 1940 1943 1946 1949 1952 1955 1958 1961 1964 1967 1970 1973 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 Inflatie = geldontwaarding (www.iisg.nl; www.homefinance.nl) 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 -
Cumulatieve rente is het Achtste Wereldwonder Albert Einstein 1.150.000 1.050.000 950.000 850.000 750.000 650.000 550.000 8% perjaar (bij benadering het rendement bij beleggen in aandelen) 4% perjaar (bij benadering het rendement bij beleggen in obligaties) 2% perjaar (bij benadering de jaarlijkse inflatie in Europa) 450.000 350.000 250.000 150.000 50.000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
Geld op deposito? Iets hogere rente dan bij sparen zonder beperkende voorwaarden, b.v. SNS Bank, NIBC Direct, DeltaLloyd, LeasePlanBank, AT Bank, The Economy Bank: 1 jaar tegen 3,25% ING: 1 jaar tegen 3,2% (tot 2 december) NIBC Direct: 5 jaar tegen 4,2% Geld staat vast voor bepaalde periode. Indien eerder wordt opgenomen: boete waardoor rendement vaak daalt onder rendement sparen zonder beperkende voorwaarden!
Stap 3 Beleggen algemeen Heel veel keuze in assets : Obligaties Staatsobligaties (Euro: Nederland, Italië, Griekenland) Bedrijfsobligaties (Euro, US dollar) Kort-/langlopende obligaties (lang > 10 jaar) Aandelen Branche/sector (high tech industrie, telecom, voeding, grondstoffen, uitzendsector) Large, small en mid caps Regio (Europa, USA, emerging markets: BRICS (Brazilië, Rusland, India, China en sinds kort Zuid-Afrika) Vastgoed, grondstoffen (incl. edelmetalen zoals goud en zilver), valuta Derivaten (opties, futures, turbo s, CFD s, etc.)
Beleggen algemeen (vervolg) Zelf doen of laten doen (vermogensbeheer, bepaald minimum kapitaal vereist) Let op liquiditeit van elke asset: niet op een gewenst moment tegen goede prijs kunnen verkopen kan desastreus uitpakken voor de belegger! Kies voor mix van assets vanwege risicospreiding (= geen of negatieve correlatie tussen assets) Let op kosten van beleggen: selecteer goede, goedkope broker (zie www.beleggenvoorbeginners.org)
Obligaties Lening aan staten of bedrijven. Meestal min. inleg 1.000,= (nominaal). Koers obligatie daalt als rente stijgt en vice versa. Groter risico dan sparen, daarom ook hoger (te verwachten) rendement (lange termijn ca. 4-5%). Rente voor recent geïntroduceerde staatsleningen Italië (De Telegraaf 29-10-2011) 3 jaar 4,93% 11 jaar 6,06% (NB vorige week >7%!) Huidige rente 10-jarige staatslening Italië 6,64%, Spanje 6,38% (Volkskrant 18-11-2011) Is dit rendement het risico (denk aan 50% afwaardering Griekse staatsleningen) waard? Alternatief: kies beleggingsfonds in obligaties vanwege grote spreiding en veel kleinere minimum inleg.
Aandelen Deelneming in een bedrijf. Koers daalt resp. stijgt met ontwikkeling in bedrijf, sector en economie. Keuze uit 10.000+ beursgenoteerde ondernemingen (USA, Europa, Azië). Groter risico dan spaarrekening en obligaties, daarom ook hoger (te verwachten) koersrendement. Daarnaast vaak uitkering dividend meerdere keren per jaar. Te verwachten lange termijn ca. 6-8% per jaar. Is dit rendement voor jou het risico waard? Alternatief: kies beleggingsfonds in aandelen vanwege spreiding.
Beleggingsfondsen Keuze uit 12.000+ fondsen, zie www.morningstar.com Vanwege spreiding en lagere kosten vaak beter dan direct beleggen in obligaties, aandelen of vastgoed Rendement doorgaans LAGER dan vergelijkbare index vanwege beheerkosten ( Total Expense Ratio ). Kosten hoger voor actief beheerde fondsen (zoeken naar beste aandelen e.d.) dan voor passief beheerde fondsen (= index volgen; Exchange Traded Funds) Grote keus bij beleggingsfondsenmakelaars zoals www.snsfundcoach.nl
Dagboek beleggingen bijhouden Houdt voor elke beleggingsbeslissing bij wat de argumenten zijn om iets te (ver)kopen of juist niet te (ver)kopen. Plan al bij aankoop je exit strategie (reden en moment om te gaan verkopen: zowel bij winst als bij verlies!) Leer van je eigen bevindingen
Psychologie van de belegger Beleggen = balans tussen vraag en aanbod; zelf beleggen = balans vinden tussen hebzucht en angst Hoe sta je tegenover het nemen van lastige beslissingen? Durf je verliezen tijdig te nemen en winsten te laten lopen? Hoe ervaar je überhaupt verlies? Hoe consequent ben je m.b.t. jouw beleggingsstrategie?
Hoe maak je een keuze? Meerdere systematische methoden, o.a. Fundamentele analyse => Eppo Kooi Technische analyse => Frans Schreiber Beleggen betekent levenslang studeren omdat de omstandigheden voor de belegger continu veranderen. Boeken, tijdschriften (gratis = reclame!), nieuwsbrieven, cursussen, webinars, symposia, financiële pagina krant Internet (www.iex.nl, www.dft.nl) Beleggingsstudieclubs (www.ncvb.nl, www.veb.net, www.beleggersonline.nl) Sluit je aan bij een groep gelijkgestemden, b.v. bij HCC Beleggen