STATENBRIEF Onderwerp: Gelders Mediabeleid 2017-2020: Gelderland: samen een sterker geluid. Portefeuillehouder: Josan Meijers Kerntaak/plandoel: Algemeen Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) Bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2016 hebben uw Staten de motie 16M48 aangenomen waarin u ons college verzoekt met een meerjarige visie te komen rond de ondersteuning van de regionale omroep. De Stichting Omroep Gelderland heeft een media wettelijke taak op het gebied van nieuws, informatie, cultuur, educatie en calamiteiten. Door een wijziging in de mediawet wordt deze basistaak (media wettelijke taak) sinds 1 januari 2014 niet langer gefinancierd vanuit de provinciale begroting maar vanuit de rijksbegroting. Via deze media wettelijke taken draagt Stichting Omroep Gelderland ook bij aan de regionale identiteit en verbondenheid in en met Gelderland: Omroep Gelderland verbindt mensen in Gelderland met elkaar, met instituties en met organisaties. Omdat deze taak niet uit de basissubsidies van het Rijk gefinancierd kon worden, heeft de provincie deze inzet van Omroep Gelderland sinds 2009 financieel ondersteund met 1.107.829,- aan jaarlijkse subsidie (o.a. via Motie 13M31, tot en met 2016). Uit de jaarverslagen van Omroep Gelderland blijkt dat er grote interesse is van de Gelderse samenleving voor thema s die de Gelderlander binden. Lokale en regionale media zijn essentieel voor het goed laten functioneren van de democratie bij gemeenten en provincie. Bij een permanente ontwikkeling van de lokale en regionale bestuurskracht hoort een dito ontwikkeling van de regionale- en lokale media. Maar de wijzigingen in de Mediawet, flinke bezuinigingen, de toenemende rol van smart devices en sociale media en de verschraling van de regionale en lokale democratische controle maken dat het roerige tijden zijn voor de media. Dit voorstel beoogt een meerjarige visie op hoofdlijnen te schetsen rond de ondersteuning van de Regionale Omroep. Hiermee willen wij de regionale identiteit en verbondenheid in en met Gelderland een steun in de rug geven. In deze samenwerking met Omroep Gelderland hebben wij ook een nieuw element toegevoegd: de realisatie van een versterking van de journalistiek en de lokale media. Twee leidende principes hierbij: 1 regionale identiteit en verbondenheid 2 versterking van de lokale democratische controle via de verbetering van de lokale journalistiek. Inlichtingen bij: dhr. J.A. van de Zande, telefoonnummer (026) 359 92 95 e-mailadres: post@gelderland.nl
De provincie is niet verantwoordelijk voor de gehele regionale en lokale media. Maar we kunnen wel een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van deze media gezien de maatschappelijke functie die zij hebben. Door onderwerpen slim aan elkaar te koppelen kunnen we de Stichting Omroep Gelderland met haar faciliteiten in staat stellen een aanmerkelijke meerwaarde te creëren voor de regionale identiteit en verbinding. Ook kunnen wij op deze wijze via Omroep Gelderland tot een verbetering in de situatie van de lokale journalistiek komen als bijdrage in het democratisch proces. Deze Statenbrief is een reactie op de ontwikkelingen in het Gelders Medialandschap alsmede welke rol en positie de provincie daarin zou kunnen kiezen. 2 Aanleiding Bij de Voorjaarsnota 2016 hebben uw Staten de motie 16M48 aangenomen waarin u ons college verzoekt met een meerjarige visie te komen rond de ondersteuning van de Regionale Omroep. Eerder gaven wij al aan dat het sterk veranderende Gelderse Medialandschap veel gevolgen heeft voor de kwaliteit en kwantiteit van de regionale en lokale media. En dat terwijl door bijvoorbeeld decentralisatie van rijkstaken naar Gemeenten er juist meer vraag naar lokale en regionale nieuwsvoorziening ontstaat. Zo gezien lijken de eigen wijk en de eigen regio de nieuwe ankerpunten te worden. De controlerende taak van de media zou daarom alleen al eerder sterker moeten worden in plaats van uitgehold. De motie 16M48 en de gevolgen van het sterk veranderende Gelderse medialandschap zijn voor ons aanleiding geweest om te komen tot deze meerjarenvisie op hoofdlijnen. De geschiedenis In 2009 is via de beleidsnota Afgestemd op Gelderland het Gelders Mediabeleid voor de periode 2009-2014 vormgegeven. De inhoud bestond uit het vormgeven en realiseren van de samenwerking tussen Omroep Gelderland en de provincie op twee onderdelen: - de media wettelijke- en een autonome taak voor Omroep Gelderland met een totaalbudget van 18.026.869,- waarvoor de provincie 16.919.040,- ontving aan doeluitkering van het Rijk - de autonome taak, de resterende 1.107.829,- bekostigde de provincie zelf uit haar eigen algemene middelen Eind 2013 is, door Provinciale Staten, de concessie voor de Stichting Omroep Gelderland als publieke regionale media-instelling voor Gelderland wederom verlengd tot en met 2019. Stichting Omroep Gelderland heeft een media wettelijke taak op het gebied van nieuws, informatie, cultuur, educatie en calamiteiten. Door de wijziging in de mediawet in 2013 wordt deze basistaak (media wettelijke taak) sinds 1 januari 2014 niet langer gefinancierd vanuit de provinciale begroting maar vanuit de rijksbegroting. Tegelijkertijd hebben PS via Motie 13M31 (ad. 1.107.829,--, de subsidie ten behoeve van de bijdrage aan de regionale identiteit en -samenwerking) aangegeven dat gedurende het veranderingsproces en de wetswijziging Omroep Gelderland geen hinder mocht ondervinden van het ontbreken van beleid. Hiermee werd de (autonome) samenwerking ad 1.107.829,- uit onze algemene middelen voortgezet tot en met 2016. Bij de vaststelling van de nieuwe mediawet (1-1-2016) is een bezuiniging van 17 miljoen euro per jaar voor de gehele regionale media sector opgenomen. Na de zomer van 2016 zou een tweede deel van de wet worden ingediend die een nauwere samenwerking in de backoffice mogelijk zou maken teneinde de bezuiniging beter te kunnen opvangen als sector. In de uitwerking bleek echter dat er een cruciale wijziging was doorgevoerd: het verdwijnen van de media wettelijk vastgelegde zelfstandige regionale media instellingen in de Provincie. Vanwege onvoldoende steun van de 13 regionale omroepen heeft de Staatssecretaris besloten het wetsvoorstel niet naar de Tweede Kamer te sturen. Door het aanhouden/niet indienen van de concept Regionale Mediawet verandert de verbondenheid van de Stichting Omroep Gelderland met de regio en de regionale verankering vooralsnog niet. 2
De Rijksbezuiniging voor Omroep Gelderland blijft echter wel staan. Maar zoals wij van Omroep Gelderland hebben begrepen zijn zij voorbereid om deze bezuiniging in te passen in de nabije toekomst. Voor de goede orde, deze bezuinigingen hebben betrekking op de basis- en media wettelijke taak van Omroep Gelderland. Onze hierbij voorgestelde meerjarige visie op hoofdlijnen gaat over de regionale identiteit en verbondenheid is niet bedoeld als lacune beleid op de basis media wettelijke taak van Omroep Gelderland waarop een Rijksbezuiniging wordt toegepast. 3 Kaders Omroep Gelderland blijft ook in de nabije toekomst voor ons de regionale publieke omroep. Om met de woorden van de Raad voor Cultuur te spreken: met haar programma s, websites en live streams, verbeeldt en becommentarieert Omroep Gelderland de cultuur in Gelderland. De Omroep verbindt bevolkingsgroepen, informeert, leert en vermaakt ons. Met andere woorden: de regionale publieke omroep vormt een dragende pijler onder onze democratische rechtstaat. Dit laatste raakt aan een meer principieel punt: de aard en de omvang van de lokale en regionale democratische controle. Lokale en regionale media zijn essentieel voor het goed laten functioneren van de democratie bij gemeenten en in de provincie. Vanuit dat oogpunt achten wij de motie 16M48 ter ondersteuning van deze media sympathiek. Een voorstel op hoofdlijnen tot een nieuw Gelders Mediabeleid 2017-2020: Gelderland: samen een sterker geluid Veel zaken die voor de provincie Gelderland van belang zijn behoren in de basistaak van omroep Gelderland. De meest in het oog springende is haar functie als calamiteitenzender op radio (artikel 6.26 in de Mediawet). Hiervoor is het belangrijk dat radio Gelderland een goed bereik en een grote Gelderse bekendheid geniet zodat Gelderlanders in geval van nood direct radio Gelderland kunnen inschakelen. Ons voorstel is gefundeerd op twee pijlers: de regionale identiteit en verbinding, uit motie 13M31 én het versterken van de lokale journalistiek. Deze taken worden op dit moment niet gefinancierd binnen de basistaak. 1 Regionale identiteit en verbinding Sinds 2009 heeft Omroep Gelderland met (financiële) ondersteuning van de Provincie Gelderland multimediale platforms gemaakt die over regionale identiteit en verbinding in Gelderland gaan. Er blijkt grote interesse van de Gelderse samenleving in deze programma s en daarom willen wij deze samenwerking voortzetten. Hierbij hanteren wij een vijftal uitgangspunten: a De producties dragen bij aan de regionale identiteit en de verbondenheid tussen Gelderlanders. Het gaat hier om aansprekende programma s die de bekendheid en de waardering vergroten. b Er moet betrokkenheid zijn met provinciaal beleid Er zijn zeer veel producties gemaakt en via alle kanalen van Omroep Gelderland uitgezonden. Voorbeelden hiervan zijn Ridders van Gelre (historie), Gelderland Helpt (vrijwilligerswerk), Trots op Gelderland en Gemaakt in Gelderland (industrie ondernemerschap), Groeten uit Gelderland (toerisme), Gelders Goud (sport), Het groene oosten (duurzaamheid), Gelderland op Weg (mobiliteit), etc. etc. Per jaar worden er zo n 100 nieuwe afleveringen gemaakt over deze thema s. c Er is betrokkenheid met voldoende Gelderse partners Alle programma s en platforms komen tot stand met zo veel mogelijk, maar in ieder geval de direct betrokken Gelderse partners op het thema, van musea tot vrijwilligersorganisaties, van zorginstellingen tot natuur-en milieu organisaties. d Er is een relevant kijk- en luisterbereik Gemiddeld worden zo n 500.000 Gelderlanders bereikt per programmareeks. 3
e De programma s kunnen niet uit de basissubsidie van Omroep Gelderland gerealiseerd worden. De basissubsidie (media wettelijk vastgelegd en uitgekeerd door het Rijk sinds 2014) is niet toereikend voor het maken van zo n hoeveelheid programma s die speciaal gericht zijn op de Gelderse identiteit. 2 Versterking van de lokale journalistiek Gemeenten krijgen steeds meer verantwoordelijkheden terwijl de onafhankelijke journalistiek steeds vaker verdwijnt uit de Raadszaal. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek stelde vorig jaar dat bijna acht miljoen Nederlanders nauwelijks relevant nieuws over hun woonplaats ontvangen. Uw Staten hebben via de moties 13M70, 13M31 en PS2014-1008 aan ons gevraagd hoe wij, vanuit onze provinciale rol, deze trend tegen kunnen gaan en de bestuurskracht in Gelderland weer kunnen versterken. Omroep Gelderland vragen wij in projectmatige vorm de lokale journalistiek te versterken via nauwere samenwerking met de lokale omroepen. Dit naast de door het Rijk gefinancierde wettelijke basistaak. Lokale (publieke) redactionele platforms kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Er zijn op dit moment in Gelderland 37 publieke lokale omroepen bekend bij het Commissariaat voor de Media. Deze omroepen bestaan vaak uit vrijwilligers die hard werken om de radio- en televisiezender in de lucht te houden maar zij geven aan dat juist de journalistieke en redactionele functie onder druk staat door het gebrek aan vrijwilligers, opleiding en ondersteuning. Wij stellen voor Omroep Gelderland in staat te stellen een faciliteit in te richten waarvan de lokale omroepen in Gelderland gebruik kunnen maken ten behoeve van de verbetering van de kwaliteit van de lokale journalistiek. Omroep Gelderland werkt al samen met zeven (eind 2016 met 15) lokale omroepen en wil haar coördinerende rol graag uitbreiden en een vaste basis geven in de toekomst door onder andere: - het aanbieden van workshops en cursussen ter versterking van de journalistieke kwaliteit; - het vergroten van het online bereik; - verdere samenwerking tussen lokale omroepen en de regionale omroep; - samen te werken aan de opleiding van Gelderse journalisten; - projecten aan te jagen die door innovatieve samenwerkingsvormen de democratische processen bewaken en de bestuurskracht verbeteren; - er is sprake van het over en weer gebruik maken van nieuwsitems. Onze inschatting is dat gezien de inhoud en complexheid van deze materie voor dit project een uitvoeringsduur van vier jaar redelijk is te noemen om tot substantiële resultaten te komen.. Omroep Gelderland is al sinds jaar en dag de regionale omroep in de Provincie Gelderland en bereikt dagelijks via radio, TV en internet een zeer groot deel van de Gelderse bevolking. Zo trekken zij tussen de 240.00 en 250.000 TV Kijkers per dag in Gelderland en luisteren zo n 125.000 en 135.000 mensen naar de radio (aantal bereikte Gelderlanders van 13 jaar of ouder, bron: Stichting Kijk en Luister Onderzoek, SKO en SLO). Daarnaast ontvangen zij gemiddeld 6 miljoen bezoeken op hun website en app per maand. Met veel respect voor elkaars rol (volledige journalistieke onafhankelijkheid van Omroep Gelderland) is de omroep, vanwege zijn media wettelijke taak als enige publieke Gelderse omroep, de meest logische partner om mee samen te werken. 4 Argumenten/afwegingen/risico's Behoudens de flinke opgelegde bezuinigingen voor de Stichting Omroep Gelderland voor 2017 en verder komt er vooralsnog geen verandering in de bestaande situatie. Maar er hangt nog steeds een wijziging van de (Regionale) Mediawet boven de markt. Indien er wijzigingen ontstaan in de juridische- en of wettelijke rol en positie van de Stichting Omroep Gelderland door wetswijzigingen in de toekomst zullen wij onze visie actualiseren. Met mogelijke financiële en inhoudelijke consequenties. 4
Beide hier voorgestelde taken van de Stichting Omroep Gelderland kenschetsen wij als een taak van publiek belang, vallend onder de media wettelijke taak van de Omroep. Omroep Gelderland heeft tot en met 2019 als enige instelling in Gelderland de concessie voor deze media wettelijke taken in Gelderland. De provinciale subsidie omvat dan ook uitsluitend de dekking in de kosten van de vervulling van een dienst van algemeen economisch belang. De controle op overcompensatie geschiedt jaarlijks door het Commissariaat van de Media. Staatssteunrisico s worden daarmee uitgesloten. 5 Financiële consequenties Het voorstel is om voor de periode 2017-2020 de Stichting Omroep Gelderland te steunen voor het uitvoeren van een tweetal taken: 1 Versterking van de regionale identiteit en verbinding door het maken van multimediale platforms, programmareeksen met een groot bereik onder de Gelderse bevolking in samenwerking met zoveel mogelijk Gelderse partners. Wij komen bij de Begroting 2017 met een voorstel voor beschikbaarstelling van een subsidie van 1.108.000,- voor het jaar 2017 te dekken uit de Algemene Middelen en bij de Mid-Term Review/VJN 2017 komen wij met een voorstel te komen voor de jaren 2018 en verder. 2 Het realiseren van een versterking van de lokale journalistiek in Gelderland in projectmatige vorm door middel van nauwere online samenwerking, versterking van de kwaliteit van de online redacties en nieuwsgaring, gezamenlijk realiseren van journalistieke opleidingsplaatsen en het creëren van een zo hoog mogelijk online bereik. Ten behoeve van dit project komen wij bij Begroting 2017 met een voorstel voor beschikbaarstelling van een subsidie van 142.000,- te dekken uit de Algemene Middelen. Bij de Mid-Term Review/VJN 2017 komen wij met een voorstel voor de jaren 2018 tot en met 2020. Wij zullen de gewenste projectresultaten in overleg met Omroep Gelderland nader uitwerken en vastleggen in een subsidiebeschikking. Arnhem, 27 september 2016 - zaaknummer 2016-011979 Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Notitie Naam notitie Tekst 5