Openbaar Besluit Registratienummer : 2013/44079 Datum : 27 september 2013 Opgesteld door : K. Louisse-Rohde Maatschappelijke ontwikkeling Onderwerp: Deelname aan JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht) TOELICHTING op het Besluitformulier - Voorstel met registratienummer 2013/44019. Besloten is 1. bij de integrale aanpak van overgewicht bij jongeren te kiezen voor de JOGG-aanpak (Jongeren op Gezond Gewicht); 2. Alphen aan den Rijn aan te melden als JOGG-gemeente, inhoudende dat: a. de (nieuwe) gemeente Alphen aan den Rijn zich committeert aan de vijf uitgangspunten van de JOGG-aanpak, te weten een breed politiek-bestuurlijk draagvlak, publiek-private samenwerking, sociale marketing, wetenschappelijke begeleiding en evaluatie en verbinding preventie en zorg; b. de JOGG-aanpak minimaal 3 jaar door de (nieuwe) gemeente Alphen aan den Rijn wordt ingezet om een gezonde leefstijl bij jongeren te stimuleren. 3. een samenwerkingsovereenkomst aan te gaan met het landelijk JOGG-bureau; 4. de burgemeester verleent de wethouder Volksgezondheid volmacht om de overeenkomst te ondertekenen; 5. de kosten voor de ondersteuning door het JOGG-bureau in 2014, 2015 en 2016 ad 30.000 te dekken vanuit het Jeugdbudget 2013, budgetnummer 6715002 34300; 6. de raad over bovenstaande te informeren. Publiekssamenvatting De nieuwe gemeente Alphen aan den Rijn gaat deelnemen aan de JOGG-aanpak. JOGG staat voor Jongeren op Gezond Gewicht. De gemeente gaat samen met lokale partijen uit onderwijs, zorg, bedrijfsleven, sport, woningbouw, welzijn en media eraan werken om gezond eten en bewegen voor jongeren aantrekkelijker en makkelijker te maken. Met de JOGG-aanpak kunnen activiteiten die nu los van elkaar worden uitgevoerd om jongeren op gezond gewicht te houden, worden samengebracht onder één vlag. Overgewicht is een nog steeds groeiend probleem. Steeds meer kinderen zijn niet op gezond gewicht, bewegen te weinig en eten, net als volwassenen, te weinig groenten en fruit. In de afgelopen dertig jaar is gemiddeld genomen het percentage overgewicht onder jongeren met 40% toegenomen. Overgewicht kan allerlei klachten tot gevolg hebben, bijvoorbeeld aan het bewegingsapparaat, maar ook psychische klachten. En overgewicht kan diabetes tot gevolg hebben, een chronische ziekte, waardoor mensen langdurig afhankelijk zijn van zorg. De waarde van de JOGG-aanpak is de afgelopen jaren wetenschappelijk bewezen. Met de JOGGaanpak kunnen we het aantal kinderen met overgewicht laten dalen. En kunnen we eraan bijdragen om te voorkomen dat mensen nu en in de toekomst langdurig afhankelijk worden van zorg. versie d.d. 1 juni 2015 1
Kerngegevens Inleiding Onlangs hebben de gemeenteraden van Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude de gezamenlijke Nota Lokaal Gezondheidsbeleid vastgesteld. Een van de speerpunten uit de Nota is het voorkomen van overgewicht bij jeugd (jong geleerd, is oud gedaan). Op dit moment lopen er al een aantal activiteiten gericht op het terugdringen van overgewicht bij jeugd. Maar er is een meer integrale aanpak gewenst. Aansluiten bij het landelijk JOGG programma) is een mogelijkheid om bij te dragen aan het voorkomen of verminderen van overgewicht bij jongeren op een integrale manier samen met de partners in de stad. De JOGG-aanpak is een aanpak die wetenschappelijk bewezen effectief is om de stijging van overgewicht om te zetten in een daling. Voorkomen van overgewicht bij jongeren maakt in het kader van preventie ook onderdeel uit van het Wmo-beleidsplan 2013-2016. Zowel in het Wmo beleidsplan als in het beleidskader Sociale Agenda wordt het belang van preventie onderstreept. De JOGG-aanpak draagt hier aan bij. De JOGG aanpak sluit ook goed aan bij de toenemende verantwoordelijkheden in ondersteuning die naar de gemeente toekomt (jeugdzorg en uitbreiding Wmo), waarbij het belang van preventie en bijdrage aan participatie alleen maar toeneemt. Onderdeel van de JOGG-aanpak is het aanstellen van een JOGG-regisseur. Voorstel is om voor deze functie een buurtsportcoach aan te trekken. Maart 2013 hebben de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude besloten deel te nemen aan de Rijksregeling Buurtsportcoaches en daarmee een forse Rijksbijdrage binnen gehaald. Een deel van dit bedrag kan hiervoor worden ingezet. In ons sportbeleid is sport nadrukkelijk gekoppeld aan gezondheid. Met de aansluiting bij JOGG wordt een integrale aanpak van overgewicht bij jongeren nagestreefd vanuit de kaders Volksgezondheid, Jeugd, Wmo en Sport. Daarnaast worden hierbij o.a. ook de afdelingen Wijken en Kernen (i.o.), Inrichting Openbare Ruimte, Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken betrokken. Beoogd maatschappelijk resultaat Overgewicht is een nog steeds groeiend probleem. Steeds meer kinderen zijn niet op gezond gewicht, bewegen te weinig en eten, net als volwassenen, te weinig groenten en fruit. Door mee te doen aan de JOGG-aanpak kunnen we overgewicht effectief tegengaan en eraan bijdragen om te voorkomen dat mensen langdurig afhankelijk worden van zorg. Kader - Nota Lokaal Volksgezondheidbeleid Gezonder in de buurt 2013-2016 - Wet publieke gezondheid - Wmo-beleidsplan 2013-2016 Gemeente Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude - Programma Hart voor de Jeugd 2011-2014 Gemeente Alphen aan den Rijn - Sportnota Samenwerken aan een sportieve en gezonde stad. Sportbeleid Alphen aan den Rijn 2008-2012 - Besluit 2013/7885 Deelname aan Regeling Buurtsportcoaches - Beleidskader Sociale Agenda ABR versie d.d. 1 juni 2015 2
Argumenten Wat is JOGG? JOGG is een initiatief van het Convenant Gezond Gewicht, een samenwerkingsverband van 26 landelijke (koepel-)organisaties, afkomstig uit de (rijks)overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Alle partners die het Convenant Gezond Gewicht hebben getekend, hebben ook het deelconvenant JOGG getekend. Zij geven daarmee aan dat zij de JOGG-aanpak onderschrijven en dat zij hun leden oproepen zich aan te sluiten bij de JOGGbeweging. Er zijn nu 27 JOGG-gemeenten. JOGG: bewezen effectief Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat een soortgelijke aanpak als JOGG effectief is. JOGG borduurt voort op de EPODE-aanpak die in Frankrijk heeft geleid tot een spectaculaire daling van overgewicht in 2 dorpjes vergeleken met omliggende controlesteden. In Nederland zijn o.a. in de wijk Overvecht met een soortgelijke aanpak goede resultaten geboekt; het overgewicht onder de jongeren in deze wijk daalde tussen 2005 en 2010 van 27% naar 20% en de zorgkosten daalden met 4%. Hoe werkt de JOGG-aanpak? De gemeentelijke JOGG-regisseur neemt de regie en werkt samen met lokale partijen uit onderwijs, zorg, bedrijfsleven, sport, woningbouw, welzijn en media om gezond eten en bewegen voor jongeren aantrekkelijker en makkelijker te maken. Dit resulteert in een meerjarig programma met allerlei acties zoals (meer) aandacht voor voeding en beweging op school, (betere) sport- en speelfaciliteiten en voorlichting aan ouders. Onderdeel van de JOGG-methodiek is dat er elk jaar extra aandacht is voor 1 specifiek onderwerp/thema. In 2013 is dat "Drink Water", in 2014 Bewegen en in 2015 Groente en Fruit. Opdracht aan de JOGG-regisseur: aanpak toesnijden op lokale situatie In de opdracht aan de JOGG-regisseur leggen we vast dat bij het opstellen van het plan van aanpak en bij de uitvoering de uitgangspunten van de lokale Sociale Agenda, het nieuwe Wmo-beleid, het lokaal Volksgezondheidbeleid, het lokale Jeugdbeleid en Sportbeleid leidend moeten zijn. We sluiten aan bij de activiteiten die nu al plaatsvinden in de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude. Met JOGG kunnen de afzonderlijke organisaties en alle activiteiten die nu los van elkaar worden uitgevoerd, worden samengebracht onder één vlag. In het meerjarig-programma kunnen we de bestaande lokale organisatiestructuren versterken en effectiever inrichten. We maken keuzes: in welke wijken gaan we aan de slag, welke doelgroepen spreken we aan en op welke activiteiten zetten we in? We streven naar samenhang tussen activiteiten die onder JOGG-paraplu worden uitgevoerd. Activiteiten zijn gericht op voeding en beweging, (betere) sport- en speelfaciliteiten of voorlichting aan ouders. Wat is de basis van de JOGG aanpak? JOGG is gebaseerd op vijf pijlers: 1. Politiek-Bestuurlijk Draagvlak. Gezond gewicht, als onderdeel van een gezonde leefstijl, heeft een belangrijke plaats in het collegeprogramma. Burgemeester en wethouders zijn positief betrokken bij de JOGG-beweging. 2. Publiek-Private Samenwerking. Lokale bedrijven zijn nauw betrokken bij de JOGG-aanpak. Zo denken ze bijvoorbeeld mee in het projectteam, ze leveren communicatiekracht en dragen financieel bij aan activiteiten. versie d.d. 1 juni 2015 3
3. Sociale Marketing. Gezondheid verkopen als een nieuwe smartphone door aansluiting bij de belevingswereld van de doelgroep. Het gebruikmaken van marketingtechnieken voor het stimuleren van een gezonde leefstijl en een gezonde omgeving. 4. Wetenschappelijke Begeleiding en Evaluatie. Een JOGG-gemeente gebruikt de meest effectieve interventies en meet het effect. Daarnaast wordt het proces gemeten en waar nodig bijgestuurd. Uiteraard wordt ook de BMI van de kinderen gemeten. 5.Verbinding Preventie en Zorg. Deze pijler is uniek voor de Nederlandse JOGG-aanpak. (Zorg)professionals signaleren overgewicht in een vroeg stadium. De zorg is goed op elkaar afgestemd en jongeren die zorg nodig hebben komen direct op de juiste plek terecht, om daarna weer doorgeleid te worden naar het reguliere aanbod van sport en bewegen: van Ziekte en Zorg naar Gezondheid en (gezond) Gedrag. Wat biedt het JOGG-bureau? 1. Advies en ondersteuning op maat. Dat betekent opleiding en training, het delen van kennis en het verstrekken van communicatiemiddelen. JOGG-gemeenten kunnen jaarlijks circa 20 dagen ondersteuning krijgen. 2.Trainingen en coaching. Gemeenten krijgen extra handen om lokaal, in de wijk, effect te sorteren in de strijd tegen overgewicht. JOGG-coaches en experts bieden ondersteuning voor onder andere publiek-private samenwerking en sociale marketing. De JOGG-regisseur krijgt persoonlijk advies en coaching, zodat hij/zij goed toegerust is om op wijkniveau mensen in beweging te krijgen. 3.Communicatiekracht. Het JOGG-bureau biedt centraal ontwikkelde communicatiematerialen, een centrale JOGG-boodschap, brochures, nieuwsbrieven, logo s, foto s en persberichten die JOGG-gemeenten kunnen gebruiken. Best-practises worden verzameld en verspreid op de JOGGwiki. 4.Het JOGG-bureau werkt samen met zes landelijke partners om de doelstellingen van JOGG tot een succes te maken; Albert Heijn, Albron, FrieslandCampina, Nutricia, Unilever en Zilveren Kruis Achmea. Wat zijn de voorwaarden om mee te doen met JOGG? Er zijn drie voorwaarden om JOGG-gemeente te worden: 1. College breed commitment voor minimaal 3 jaar; 2. Het aanstellen van een lokale JOGG-regisseur, bij voorkeur vanuit bestaande structuren; 3. Een bijdrage om gebruik te kunnen maken van kennis, advies, trainingen en materialen van JOGG. Een gemeente met meer dan 50.000 inwoners betaalt jaarlijks 10.000,- excl. BTW. Financiële consequenties Om mee te doen aan JOGG zijn voor de komende 3 jaar de volgende middelen noodzakelijk: 1. Bijdrage aan JOGG bureau per jaar 10.000: 30.000 te bekostigen uit budget 6715002 34300; 2. JOGG regisseur voor 4 dagdelen (HBO niveau) te bekostigen vanuit de Regeling buurtsportcoaches. In de Zoekrichtingen Bezuinigingen in de programmabegroting 2013-2016 is onder 5.19 besloten de buurtsportcoaches te schrappen of extern te financieren. Vooralsnog is er voor gekozen om naar externe cofinanciering van de buurtsportcoaches te zoeken. Een deel van het benodigde budget voor de JOGG-regisseur wordt bekostigd vanuit de landelijk bijdrage Regeling buurtsportcoaches, een deel moet komen uit externe financiering. De Stichting Zorg en Zekerheid heeft een budget van 15.000 per jaar onder versie d.d. 1 juni 2015 4
voorwaarden, beschikbaar gesteld om te besteden aan JOGG, indien Alphen aan den Rijn formeel JOGG-gemeente is geworden, d.w.z. o.a. lidmaatschap bij het Landelijke JOGGbureau. Dit budget zou, indien nodig, hiervoor ingezet kunnen worden. 3. Middelen voor activiteiten: in principe wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande activiteiten en middelen. Daarnaast wordt gezocht naar samenwerking met andere partners, waaronder het bedrijfsleven. Participatie Met Sportspectrum heeft afstemming plaatsgevonden over de aanstelling van een buurtsportcoach als JOGG-regisseur. Als de colleges van Alphen aan den Rijn, Boskoop en Rijnwoude het besluit hebben genomen om deel te nemen aan de JOGG-aanpak, zullen er een of meerdere bijeenkomsten belegd worden om met de betrokken partijen hierover in gesprek te gaan. Realisatie Actie Planning Collegebesluit Deelname aan JOGG Oktober 2013 Ondertekening samenwerkingsovereenkomst Oktober 2013 Aanstellen JOGG-regisseur Oktober/November 2013 Opstellen plan van aanpak November februari 2013 Bijeenkomsten met derden Januari 2013 Bijlagen: 1. Informatie JOGG-bureau 2. Standaard samenwerkingsovereenkomst 3. Bijlagen bij samenwerkingsovereenkomst I. Gedragscode JOGG II. Communicatierichtlijnen III. Ondersteuning JOGG bureau IV. Competentieprofiel JOGG-regisseur 4. Volmacht ondertekening overeenkomst versie d.d. 1 juni 2015 5