ja 1
Marktvisie Nu Vorige week Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch Goede bedrijfsresultaten en vooruitzichten zorgen voor nieuwe toppen. AEX 477,1 462,8 469,1 376,3 USD per EUR 1,130 1,135 1,393 1,126 Olie Brent ($) Front month Short covering lijkt ten einde. 58,70 59,20 115,5 45,90 Elektra (EUR/MWh) Sterke daling gasprijzen trekt powermarkt mee omlaag. Cal 16, base, NL 40,90 41,75 44,40 37,35 Cal 16, peak, NL 50,50 51,20 54,95 45,55 Gas (EUR/MWh) Russisch gas kost nog geen 20 EUR/MWh. Als het komt. Cal 16 22,30 22,85 26,34 19,80 Day Ahead 22,65 23,25 27,20 14,95 2
Macro-economie Afgelopen week Vanwege Chinees Nieuwjaar was er geen nieuws uit Azië en moesten we het met berichten uit de VS en Europa doen. De nieuwe toppen hier laten zien dat we de Griekse situatie met vertrouwen tegemoet zien. Ook de vooruitzichten door het Duitse Zentrum fur Europaische Wirtschaftsforschung (ZEW) vielen in goede aarde. Daar waar het PMI nog wisselvallig was. Het bedrijfscijferseizoen is intussen wel ten einde en door de bank genomen beter dan verwacht. Ook de euro s die door Draghi in het vooruitzicht zijn gesteld, werken al door op de markt. Vooruitblik Later vandaag spreken Draghi en Yellen voor het grote publiek. Draghi zal in de lage inflatie, die zojuist weer eens bevestigd werd, argumenten zien om te beginnen met stimulus. Yellen heeft in het congres een zwaardere taak. Zij zal moeten toelichten waarom de FED wanneer de rente gaat verhogen. De vooruitzichten zijn dat dit niet meer dit kwartaal zal plaatsvinden. Maar ze zou ons vandaag of morgen nog wel eens kunnen verrassen. Morgenochtend kunnen we aan de hand van het PMI afleiden hoe de Chinese economie er voor staat en donderdag krijgen we door middel van de publicatie van het GDP een kijkje in de Engelse keuken. Dit zou mogelijk de druk op de euro nog eens verder kunnen vergroten. 3
Wisselkoers (dollar per euro) Griekenland mag dan 4 maanden langer de tijd krijgen om orde op zaken te stellen, de markt is nog niet helemaal gerustgesteld op een goede afloop. De vraag is of de lijst met bezuinigingen, opgesteld door de Grieken kan worden gepruimd door zowel de EU als de Griekse bevolking. Vandaar dat de euro week op week toch weer in waarde is gedaald versus zowel de dollar als het GBP. Met de speeches van zowel Draghi als Yellen voor de boeg is er wat om naar uit te kijken maar de aandacht van de markt zal met name richting Griekenland blijven gaan. Opvallend is het sterker worden van het GBP, wat doet vermoeden dat de Britse regering beter in staat is de crisis te managen dan de Europese. USD per EUR 1,30 Wisselkoers GBP per EUR 0,80 0,79 1,25 0,78 1,20 0,77 0,76 1,15 0,75 0,74 1,10 0,73 0,72 1,05 EURUSD 0,71 EURGBP 1,00 0,70 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb 4
Olie, kolen Afgelopen week Ondanks de daling van het aantal rigs is de productie in de VS de afgelopen maand gestegen naar 9,3 miljoen vaten per dag. Dat is het hoogste niveau sinds 1972. Oude rigs worden aan de kant gezet en nieuwe, efficiënte materialen worden ingezet bij de beste velden. Libische productie komt weer langzaam terug nadat een pijpleiding bij gevechten was beschadigd. Hierdoor zouden op korte termijn ongeveer 200k vaten per dag weer de havens moeten bereiken. Daarnaast heeft Oman (geen OPEC lid) aangegeven de productie te verhogen met zo'n 30k vaten per dag. Oman heeft voor een gebalanceerd budget ongeveer 100$ per vat nodig en compenseert het gat deels met extra productie en kostenreductie. Kolen De grafieken van kolen zijn bijzonder negatief met name als de prijs weer onder de 60,80 dollar uitkomt. Iets wat waarschijnlijker wordt, is dat ook olie daalt omdat deze twee de afgelopen tijd een hoge correlatie vertonen. Ook een sterk oplopende CO 2 -prijs helpt natuurlijk mee bij een daling want dan is er vanuit de powersector veel minder interesse om dit meer vervuilende product te verstoken en om te zetten in stroom. 5
USD/BBL 70 65 60 55 50 45 Brent oil, front month Brent Crude USD/BBL Brent Crude EUR/BBL EUR/BBL 60 55 50 45 40 40 35 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb Vooruitblik Short covering op de oliemarkt lijkt ten einde en aangezien de opbouw van voorraden maar blijft doorgaan is het niet onwaarschijnlijk dat de prijs weer wat zal zakken. Mede door extra aanvoer van olie uit het Midden-Oosten. 6
Gas Korte termijn De Nederlandse productie is sinds de opmerkingen van Kamp gedaald met ongeveer 19 mcm per dag. Daar staat tegenover dat de Noren ondanks diverse kleine storingen intussen 28 mcm per dag meer gas uit de grond halen. Deze extra aanvoer uit Noorwegen compenseert voor de lage aanvoer uit Rusland. YOY is de aanvoer uit Rusland momenteel 161 mcm per dag lager ondanks de lagere temperatuur nu. Dit heeft alles te maken met de lagere olie indexed prijs die in deze contracten met vertraging doorwerkt. En zal zorgen dat de Q2 en Q3 prijzen lager uitkomen dan de huidige DA-prijs. Lange termijn De daling van de afgelopen week wordt zojuist deels ongedaan gemaakt. Dat de prijzen weer hard oplopen, is het gevolg van een publicatie door Gazprom. Zij maakten bekend dat Oekraïne geen nieuwe vooruitbetaling heeft gedaan en nog maar 2 dagen gas tegoed heeft. Oekraïne heeft deze betaling mogelijk niet gedaan omdat juist de rebellen, die graag onafhankelijk willen zijn, zouden profiteren van deze vooruitbetaling. Een terugblik op het afgelopen warme jaar leert ons dat de gasvraag in o.a. Duitsland weer aan het toenemen is. Door het warme weer is dat wel vertroebeld, want door de hoge temperatuur was er 7% minder vraag. Gecorrigeerd voor temperatuur stijgt het gasverbruik echter met 3%. 7
EUR per MWh 25,0 TTF en Zeebrugge gas 24,0 23,0 22,0 21,0 20,0 19,0 Cal-16 TTF 18,0 TTF day-ahead 17,0 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb Vooruitblik De Russische minister van economische zaken verwacht dat de exportprijs van gas naar Europa gemiddeld op 222 dollar per 1000 m3 in 2015 zal uitkomen. Dat is nog geen 20 euro per MWh. Ook de charts van Reuters laten duidelijk zien dat de olie indexed prijs voor bijvoorbeeld Q4 ver onder de huidige marktprijs uit komt. Dit maakt, tezamen met de extra aanvoer van LNG dat ook vaak geprijsd wordt aan de hand van de olieprijzen, de prijs weer terug kan naar de niveaus van januari ondanks de recente reductie van de Groningse gasproductie. Of we nog veel verder zakken, zal afhangen van de vraag naar gas uit de powersector, van de waarde dan de euro versus het GBP en de impact van Noors onderhoud in de maand april. Doorgaans is de maand met het meeste Noors onderhoud een prima maand om van te voren vast te zetten. Dit maal speelt in dezelfde periode ook nog de Oekraïense onderhandelingen over een nieuw gascontract. Iets wat vandaag de markt al in de greep hield. 8
Elektriciteit Korte termijn (elektra voor morgen en volgende maand) We zagen iets hogere prijzen in het begin van vorige week. Het was koud en er was relatief weinig wind. Bovendien waren de spotgasprijzen erg hoog. Halverwege werd het iets warmer en was er meer windproductie. Bovendien kwam er enige ontspanning in de gasmarkt en haalde dit in elk geval meer druk van de peakprijzen af. Wel is er wat goedkoop conventioneel vermogen op vrijdag van het net genomen voor onderhoud in het weekend. Dit zorgde ervoor dat de prijzen over het weekend heen wel op een relatief hoog niveau bleven. Lange termijn De forwardcurve van power werd vooral gedomineerd door de gasmarkt en dus indirect door de reuring die ontstond door de publicatie van het rapport van de onderzoeksraad voor de veiligheid dinsdag om 10.00 uur. Dit dreef in eerste instantie de markt op, maar toen bleek dat er geen concrete cijfers werden aanbevolen en bovendien de minister geen aanpassingen tot en met juni op de huidige situatie wil, daalde de markt al snel. De rest van de week daalde de markt nog verder. Ook de kolen- en de CO 2 -markt daalde en er was vanaf woensdag dus een flink bearish sentiment. 9
EUR/MWh Elektriciteit 56 54 52 Cal16 NL Piek 50 Cal16 NL Basis 48 Cal16 BE Base 46 Cal16 DE Base 44 42 40 38 36 34 32 30 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb Vooruitblik Veel parameters die de fuels beïnvloeden zijn bearish. De olieprijzen zijn wat aan het dalen ten opzichte van de hogere prijzen twee weken geleden. De markt stijgt in elk geval niet meer. De fuels zijn, net als de CO 2 -prijs, flink omlaag gegaan. Power is wat achtergebleven en er zit behoorlijk wat ruimte in de dark- en sparkspreads naar het te verwachten niveau. We denken dus dat de powerprijzen nog wel verder zullen dalen. De daling kan vertraagd zijn, de markt reageert erg sterk op de fuelprijzen en niet altijd richting de te verwachten fundamentele waarden. Goed om te weten, netbeheerders zijn zich intussen volop aan het voorbereiden op 20 maart. Want dan is er weer een zonsverduistering. Op www.timeanddate.com/eclipse/solar/2015- march-20 kunt u zelf zien hoe dit er bij u uit zal zien. Netbeheerders moeten op een zonnige 10
dag zorgen dat de minder en meer productie van de zonnecellen wordt opgevangen. Alleen op een onbewolkte dag zal dit mogelijk voor wat onbalans zorgen. 11
Darkspread en sparkspread Er zit veel ruimte in de dark- en sparkspreads. Sinds woensdag gaan de gas- kolen- en CO 2 - prijzen sterk omlaag. De powerprijzen gaan wel mee omlaag, maar minder snel. Dit leidt ertoe dat de dark- en sparkspreaks stijgen en dat er ruimte ontstaat die niet in overeenstemming met beschikbare capaciteit is. Er is nog steeds teveel aanbod en dat betekent dat de fuelspreads naar een niveau zouden moeten gaan dat net de kosten dekt totdat de overcapaciteit verdwenen is. De darkspread zou omlaag moeten gaan richting 16,75 EUR/MWh. De sparkspread (peak) richting 2,50 EUR/MWh. Dit zijn geen harde getallen, maar ze passen bij de huidige constellatie van de markt. Zoals hierboven al eerder is gemeld, hoeft deze correctie niet direct ingehaald te worden. De markt wordt gecorrigeerd door de verkoop van powerplants en dat gaat vanwege het grote volume in stapjes. Een rem op de daling kan deze week plaatsvinden als 24 februari beslissingen over CO 2 worden genomen en die zijn bullish. Dit kan een deel van de darkspread en in minder mate de sparkspread al doen dalen. EUR/MWh 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 Dark spread, Spark spread EUR/MWh 2,5 2,0 1,5 8,0 6,0 4,0 2,0 Darkspread Base Cal16 Sparkspread Peak Cal16 (rechtse as) 0,0 0,0 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb 1,0 0,5 12
Emissies Analisten en handelaren op de EUA-markt zijn in afwachting van de stemming vanmiddag in het ENVI (milieu) comité. Gisteren is de prijs echter al flink omhoog gegaan omdat de EPP en S&D op voorhand al een compromis wisten te bereiken. Over het algemeen wordt verwacht dat de stemming vanmiddag nog een formaliteit is en dat de prijs zeker door zal stijgen, conform de wens van de EU. Iedere stijging zal echter gevolgd worden door verkopen. Er is immers nog een groot overschot aan rechten op de markt. Mocht er nu vanmiddag onverhoopt geen meerderheid voor stemmen dan kunnen we de bodem van 7,33 euro wel eens doorbreken en op weg naar de 7 euro gaan. Op de veiling werd zojuist nog 7,66 euro per ton aan rechten betaald. EUR per ton CO 2 8,0 Emissierechten 7,5 7,0 6,5 6,0 CO2 Cal15 5,5 5,0 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb 13
Weer Bron: Klik hier voor de link of ga naar www.weer.nl/nederland/nederland.html als de link niet werkt. Celsius 10 Temperatuurvoorspelling - De Bilt 8 6 4 2 0-2 -4-6 Huidige temperatuurvoorspelling Normaal gemiddelde 14
Legal Disclaimer De informatie in de Essent Marktinformatie is bedoeld als informatie in algemene zin ten behoeve van professionele partijen en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De Essent Marktinformatie geeft een verwachting van de marktontwikkelingen en dient niet beschouwd of gebruikt te worden als een (beleggings)advies of een voorstel of aanbod tot het kopen en/of verhandelen van financiële instrumenten in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft).. Beslissingen op basis van informatie uit de Essent Marktinformatie zijn uw eigen verantwoordelijkheid en komen voor uw rekening en risico. Essent heeft de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van de Essent Marktinformatie en de daarin vermelde informatie. Niettemin kan Essent niet garanderen dat alle informatie in de Essent Marktinformatie altijd actueel, juist en/of volledig is. Aan de informatie in de Essent Marktinformatie kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in de Essent Marktinformatie kan onderhevig zijn aan wijzigingen. Essent is niet verplicht om u hierover te informeren. Essent is niet verplicht om de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade (direct danwel indirect) die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie in de Essent Marktinformatie of het gebruik daarvan. Verwijzingen De Essent Marktinformatie kan verwijzen naar door derden verstrekte informatie, al dan niet door middel van hyperlinks. Essent heeft dergelijke informatie niet beoordeeld en geverifieerd op redelijkheid, juistheid, volledigheid of actualiteit. Essent staat niet in voor de inhoud en het functioneren van websites van derden. Essent sluit iedere aansprakelijkheid voor schade ten gevolge van deze verwijzing (-en) uit. Intellectuele eigendomsrechten Essent is exclusief rechthebbende op alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de in de Essent Marktinformatie gepresenteerde inhoud, inclusief maar niet beperkt tot alle auteursrechten en merkrechten op alle teksten, logo's, illustraties en foto's, of is gerechtigd tot gebruik door derde rechthebbenden. Niets van de Essent Marktinformatie mag zonder schriftelijke en voorafgaande toestemming van Essent worden gereproduceerd of gebruikt, anders dan het downloaden en het bekijken daarvan op een enkele computer en/of het printen van de benodigde hardcopies ten behoeve van bedrijfsmatig gebruik binnen uw eigen onderneming. Online communicatie Essent garandeert niet dat naar haar gestuurde e-mails of andere elektronische berichten tijdig worden ontvangen en verwerkt. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade ten gevolge van het niet of te laat ontvangen ervan. Toepasselijk recht Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. De rechtbank te s-hertogenbosch is bij uitsluiting bevoegd te oordelen over eventuele geschillen die in verband met deze disclaimer kunnen ontstaan. 15