Rondetafel Stookjerijk Utrecht 25 september 2013 Woensdagavond 25 september vond de Utrechtse Ronde tafels met corporaties, raadsleden en huurdersverenigingen plaats. Doel van de avond was om gezamenlijk het nieuwe convenant Energiebesparing Huursector (dd 28 juni 2012) en de energieprestaties van de Utrechtse corporaties in 2012 te bespreken (onderdeel monitoring van het nieuwe convenant). Doel is ook om invulling te geven aan de zgn lokale aanpak uit het convenant (drie partijen overleg met woningbouwcorporaties, huurders en raadsleden). De avond begint met een presentatie van de Woonbond. Geert Jan Persoon gaat in op de recente ontwikkelingen op het gebied van energiebesparing in de huursector. Vooral het thema energie-armoede wordt belicht. Ieke Benschop van de Natuur en Milieufederatie laat de jaarlijkse voortgang van de Utrechtse woningbouwcorporaties zien. Tevens geeft zij een korte introductie op de energienotanul-woning. Tijdens de drie Rondetafels bevraagt debatleider Michel Jehae resp. corporaties, raadsleden en huurdersverenigingen over de voortgang van energiebesparing in de Utrechtse huursector. Ronde tafel met de woningcorporaties Deelnemers aan de eerste Ronde Tafel zijn: - Walter Vette en Felix Sevenheck, Mitros - Rolf van de Weide, Bo-Ex - Mireille van den Pol, Groen West Belang monitoring Bo-Ex geeft aan dat monitoring van energieprestaties van belang is om te bekijken of de investeringen ook kosten-effectief worden uitgegeven. Bo-Ex heeft eigen EPA-adviseurs die energielabels opnemen. Monitoring komt in de prioritering wel achteraan. Er kan ook een verschil tussen de monitoring van Shaere en de eigen monitoring zitten. Mitros heeft een nieuwe labelling. Ook Groen West heeft nieuwe energielabels en is het proces van monitoring pas gestart. Monitoring gemeentelijke doelstelling De gemeentelijke doelstelling bedraagt 3000 labelstappen per jaar. In de periode 2013-2020 (8 jaar) worden dan in totaal 24.000 labelstappen gemaakt. Voor de 48.862 huurwoningen in de Utrechtse sociale huursector betekent dat een halve labelstap per woning. De Utrechtse huursector zit nu op gemiddeld energielabel D. De gemeentelijke doelstelling van een halve labelstap is veel te weinig om de doelstelling van het landelijke convenant van energielabel B in 2020 te halen. In feite dient de doelstelling vier keer zo hoog te zijn, namelijk 12.000 labelstappen per jaar. In 2011 en 2012 zijn resp 3.831 en 5.748 labelstappen gemaakt. De huidige gemeentelijke doelstelling is daarmee wel gehaald. Ten opzichte van 2011 is er in 2012 een inhaalslag gemaakt. Mitros heeft in 2012 de meeste labelstappen gerealiseerd (4.320), gevolgd door
Bo-Ex (603), Portaal (522) en SSH (303). Monitoring landelijke doelstelling In hoeverre de landelijke doelstelling wordt gehaald (energielabel B in 2020; 33% CO2 reductie in de periode 2008-2020) is door de monitor van Shaere te bepalen. Portaal Utrecht heeft een CO2 reductie in 2012 van 2.6% per woning (dat percentage is inclusief de verkoop van woningen). Voor Mitros en Bo-Ex is dat nog niet te bepalen omdat de monitoring pas in 2012 is gestart. Zijn de Utrechtse woningcorporaties tevreden met de geboekte resultaten en wordt de doelstelling uit het convenant gehaald? Bo-Ex vindt dat de eigen corporatie wel op koers ligt. De verhuurdersheffing gaat ten koste van de nieuwbouw, niet van de bestaande bouw. De nieuwbouw is geschrapt. Nadeel is dat er daardoor geen gemengde wijken (van sociale huur en koopwoningen) worden gebouwd. Zo is Utrecht West voor 80% particuliere bouw. Dat geeft eenzijdige wijken ( rijke en arme wijken ). Bo-Ex weet waar de zgn risico-wijken zitten. Woonlastenonderzoek (voorstel van de Woonbond) wordt niet nodig geacht. Wanneer huren worden gematigd bij energie-onzuinige woningen (voorstel Woonbond), krijgt Bo-Ex minder inkomsten. Dat bemoeilijkt het nemen van energiemaatregelen. Bo-Ex vindt dat aansluiting op het warmtenet voordeliger moet worden, omdat het wat betreft CO2 reductie een aantrekkelijke maatregel is. Mitros heeft op dit moment problemen met de financiering van de renovaties en energiemaatregelen. Op acquisities (ondermeer grondaankoop) die financieel slecht uitpakten, is enkele jaren terug fors verlies geleden. De corporatie kwam daardoor landelijk in het nieuws omdat zij geen geld had om slechte woningen op te knappen. De prioriteit ligt nu op de risicowijken, het slechtste bezit. Verbeteren van comfort is speerpunt van het beleid. Groen West heeft als doelstelling energielabel B in 2022 en is net begonnen met het opstellen van een strategie. Invulling lokale aanpak conform convenant Bo-Ex heeft overleg met haar huurdersbelangenvereniging. Beide zijn overeengekomen de streefhuur op te trekken tot 83%. Daardoor kunnen kleine energiemaatregelen zonder huurverhoging worden doorgevoerd. Mitros heeft naast overleg met de wethouder, ook overleg met de huurdersvereniging. Groen West heeft ook overleg met haar huurdersbelangenvereniging. Groen West wil haar huurders ook meer betrekken bij het beleid en inzetten als ambassadeur voor energiebesparing. De drie corporaties vinden in dit kader deze bijeenkomst zeker belangrijk en vinden dat deze in de komende jaren ook gehouden zou moeten worden. Rol van de raad Bo-Ex stelt dat de kleur van de raad de ambitie op duurzaamheidsgebied bepaalt. Bo-Ex heeft niet direct contact met de raadsleden. Belangrijkste uitdagingen Voor Bo-Ex is dat ondermeer het collectief opwekken van groene stroom met zonnepanelen, bijvoorbeeld met Herman de zonnestroomverdeler. 2
Voor Mitros is dat het vinden van financiering om het slechtste woningbezit energiezuiniger te maken. Dat lukt nu nog niet. Een andere uitdaging is op termijn de energienotaloze huurwoning (energienotaloos renoveren). Mitros heeft echter nog scepsis over de financiering van de energienotaloze woning. Voor Groen West is de doelstelling en de uitdaging in 2022 de huurwoningen op gemiddeld energielabel B te brengen. In Utrecht zit Groen West nu op gemiddeld D (EnergieIndex 1.7). In Montfort is nu de bouw van 10 energiezuinige woningen in voorbereiding. Daarnaast heeft Montfoort ervaring opgedaan met een project waarin woningen zijn gerenoveerd naar energielabel A++. Rondetafel met raadsleden Aan de tweede ronde tafel nemen deel: Bülent Isik, PvdA Xander van Asperen, D66 Michel Eggermont, SP. Groenlinks, CDA en VVD zijn verhinderd. Wel hebben zij aangegeven geinteresseerd te zijn in de uitkomst van het debat. Rol van de raad Herijking gemeentelijke doelstelling D66 geeft aan dat de raad een waakhondfunctie heeft. Zo dient de doelstelling van Bouwen aan de Stad (BAS-afspraken) te worden herijkt. De doelstelling van 3000 energielabels per jaar, is een factor vier te laag. Met de 3000 energielabels per jaar wordt energielabel B in 2020 niet gehaald. Ook dient de gemeentelijke doelstelling in lijn te zijn met de doelstelling uit het landelijke convenant, te weten 33% CO2 reduktie in de periode 2008-2020 (gemiddeld 3% per jaar. Nu worden er alleen energielabels geteld. 1.4 extra maandhuur door verhuurdersheffing Ook de PvdA vindt dat de lage ambitie verhoogd dient te worden. De SP vindt de woningbouwcorporaties het bijkantoor van de belastingdienst. De verhuurdersheffing van jaarlijks 1.7 miljard betekent 1.4 maandhuur extra die huurders moeten opbrengen. Daarom wil de SP een hervorming van de lokale lasten. Onder meer een lagere rioolheffing als compensatie (op basis van WOZ, nu subsidiëren de bewoners van Overvecht de bewoners van Rijnsweerd). De huurmarkt is nu op slot door de verhuurdersheffing. D66 wil de rioolheffing liever aan het waterverbruik koppelen. Is raad voldoende geïnformeerd? De PvdA geeft aan dat ze eerlijk gezegd niet volledig op de hoogte is van dit thema. Alleen op hoofdlijnen. Het is belangrijk voor de raad om burgers goed te kunnen begeleiden en te ondersteunen bij het besparen van energie. D66 neemt ook deel aan de ronde tafel om haar kennis te verbreden. Zij wil voldoende grip en zicht hebben op de mogelijkheden van het besparen van energie. Energienotaloze woning De PvdA geeft aan dat het belangrijk is om goed aannemelijk te maken dat energienotaloze huurwoningen ook echt financieel zijn te realiseren. Niet iedere huurder is overtuigd. 3
Belangrijk is om de doelgroep anders aan te spreken. De huurder heeft vooralsnog liever een goede auto. Rondetafel met huurders Aan deze derde Ronde Tafel nemen deel: Ineke van Es (huurdersvereniging STOK van Bo-Ex) Colette van Essen (Huurders Netwerk Mitros), Samir Spanja, huurdersvereniging BOKS van Stichting Studenten Huisvesting (SSH). en Miriam Sterk (gemeentelijk huurdersplatform De Bundeling) Gedragscampagne De Bundeling vindt de gedragscampagne uit het gemeentelijke beleidskader Bouwen aan de Stad erg belangrijk. Daar moet uitvoering aan worden gegeven. Ook de huurdersvereniging van Mitros vindt dat er een sterke, meerderjarige gedragscampagne moet plaatsvinden. Het thema dient steeds meer aandacht te krijgen. Een groot deel van de huurders is moeilijk te motiveren. Daarom is een gedragscampagne van belang. De Bundeling vindt dat er een campagne met een zgn 360 graden benadering moet plaatsvinden. Bij deze benadering wordt er van uit gegaan dat meerdere partijen een bijdrage kunnen leveren aan energiebesparing. Zowel huurders zelf als woningbouwcorporaties. Ook aandacht op scholen voor energiebesparing is een pijler. Een andere boodschap is dat energie een substantiële kostenpost is in de totale woonlasten. Bij de jaarrekening van energie kan ook een boodschap over energiebesparing worden meegestuurd. Zo kan via bewustwording wellicht ook draagvlak voor renovaties (en huurverhoging) ontstaan. Vertrouwen terugwinnen Bij Mitros is nu een discussie over de basiskwaliteit gaande. Bij huurders is er bij energiemaatregelen een angst voor huurverhoging. Een beperkte huurverhoging verdienen huurders terug door een verlaging van de energierekening. Van belang is dat huurders meer vertrouwen krijgen in energiemaatregelen. Huurders zijn vaak nog gedesillusioneerd. Goede renovatieprojecten Corporaties moeten het vertrouwen terugwinnen door goede daden. Corporaties dienen goede renovatieprojecten te realiseren. Dat herstelt het vertrouwen (geen woorden maar daden). Helder communiceren over voortgang Corporaties dienen helder te communiceren over de voortgang die zij jaarlijks boeken. Ook in jaarverslagen. Dat laatste ontbreekt bij bijna alle corporaties. De voortgang in de huursector kan ook in een publieksversie worden gecommuniceerd (zie bijv gemeente Arnhem). Deze wens is bij de eerste Ronde Tafel in mei 2012 reeds geuit. Daar dient dan ook invulling aan te worden gegeven. Bij de energienotaloze huurwoning hechten de huurders veel waarde aan de garantie op huurtoeslag. Die kan volgens een aanwezige expert worden gegeven. Daar wordt aan gewerkt op het ministerie van minister Blok. 4
SSH nodigt haar studenten uit om mee te denken over oplossingen. Daar is wel animo voor. Ook vanavond zijn er diverse studenten aanwezig. Wat is nodig om de huurder te mobiliseren? Miriam Sterk van De Bundeling geeft aan dat het continu herhalen van de boodschap belangrijk is. Dat wil zeggen dat moet worden ingezet op een hele actieve communicatie. De huurders van Mitros zijn niet tevreden over het beleid van hun corporatie. Meer uitwisseling tussen woningbouwcorporatie en huurders is essentieel. De bijeenkomst van vanavond met de drie partijen corporaties, huurders en raadsleden - moet vaker plaatsvinden. Belangrijk is dat invulling wordt gegeven aan de lokale aanpak van het convenant. 5