Totale heup prothese (THP) (Lia protocol)

Inhoudsopgave Een normaal heupgewricht... 3 Totale heup prothese... 3 Fysiotherapie... 4 Trombose... 10 Wondzorg... 11 Verdere tips en adviezen voor thuis... 12 Veel gestelde vragen... 14 Tot slot... 16 2

Een normaal heupgewricht De heup wordt gevormd door de heupkom en de heupkop. De heupkom is een onderdeel van het bekken en de heupkop maakt deel uit van het dijbeen. De heup (femur) kop is via de heup (femur) hals verbonden met de schacht van het dijbeen. De heup vormt de schakel tussen het bekken en het bovenbeen. Totale heup prothese Tijdens de operatie verwijdert de orthopeed de heupkop. In de heupkom wordt vervolgens een kom van kunststof of metaal geplaatst. Hierna wordt in het bovenbeen een metalen pen geplaatst waarop de kop is gefixeerd. Deze kop past precies in de kom. Het gehele heupgewricht wordt dus vervangen door een kop en een kom die precies in elkaar passen. Er zijn verschillende technieken om de heupprothese vast te zetten. De heupprothese kan worden vastgezet met botcement of er kan een heupprothese worden geplaatst die zelf ingroeit. De beslissing hangt af van diverse factoren. Uw behandelend orthopeed bespreekt dit, voorafgaande aan de operatie, met u. 3

Fysiotherapie Als u met ontslag gaat naar huis kunt u uw eigen fysiotherapeut kiezen. U krijgt in het ziekenhuis ook al oefeningen van de fysiotherapeut die u thuis door kan oefenen. Als u gaat revalideren in het verpleeghuis krijgt u daar een fysiotherapeut. Oefeningen voor thuis Bilspieren aanspannen (liggend, zittend of staand) Knijp uw bilspieren samen. Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3 x per dag. Been Zijwaarts (stand) Houdt u ergens stevig aan vast voor de nodige steun. Breng uw geopereerde been langzaam naar buiten. Leun hierbij niet zijwaarts Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3x per dag 4

Knie heffen Houdt u ergens stevig aan vast voor de nodige steun. Til langzaam uw knie (geopereerde been) op. Buig uw heup niet verder dan een hoek van 90 graden. Leun hierbij niet naar achteren. Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3 x per dag. Been achterwaarts Houdt u ergens stevig aan vast voor de nodige steun. Breng uw geopeerde been naar achteren. Leun hierbij niet naar naar voren en houd uw benen gestrekt. Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3 x per dag. 5

Op uw tenen staan Houdt u ergens stevig aan vast voor de nodige steun. Ga langzaam op uw tenen staan. Leun hierbij niet naar voren en houdt uw benen gestrekt. Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3 x per dag. Mini-squat Houdt u ergens stevig aan vast voor de nodige steun. Buig langzaam uw knieen tot zover u zich nog gemakkelijk voelt en ga daarna weer rechtop staan. Leun hierbij naar voren. Herhaal dit 5 maal. Doe deze oefening 3x per dag. 6

Liggen in bed U mag in bed op uw rug liggen. Na 14 dagen mag u draaien. U mag alleen op uw geopereerde zijde liggen met een kussen tussen de benen. Til het been niet gestrekt op van het bed. U mag aan beide kanten in en uit bed. Het is raadzaam 3x per dag een ½ uur plat te gaan liggen om de spieren in de lies op te rekken. Zitten op een stoel Het is raadzaam om tot twee maanden na de operatie op een hoge stoel met armleuningen te gaan zitten. Zorg ook dat u op een stoel gaat zitten die niet weg kan schuiven. Zorg dat u met beide benen tegen de stoel aan staat. Zet de voet van uw geopereerde been naar voren. Pak met beide handen de leuningen van uw stoel vast. Ga voorzichtig in de stoel zitten. U mag uw been niet naar buiten of naar binnen draaien en niet met de benen over elkaar zitten. Lopen met een looprek De fysiotherapeut leert u lopen met een looprek. Zorg dat het looprek op de juiste hoogte staat, de fysiotherapeut zal deze voor u afstellen. Zet het rekje een stukje voor uit. Zet uw geopereerde been een stap in het rekje. Zet uw goede been bij. Zet het rekje weer vooruit. Zet uw geopereerde been een stap in het rekje. Zet uw goede been bij en zo verder. Lopen met twee krukken De fysiotherapeut leert u lopen met 2 krukken. Zorg dat de krukken op de juiste hoogte staan. De fysiotherapeut zal deze voor u afstellen. Zet uw geopereerde been tussen de krukken. Zet uw goede been daar voorbij. Zet uw krukken weer vooruit. Zet uw geopereerde been weer tussen de krukken. Zet uw goede been daar weer voorbij en zo verder. Draaien doet u bij voorkeur om uw niet- geopereerde been. Tijdens het draaien doet u hetzelfde als tijdens het lopen, maar zorg dat u kleine pasjes maakt. 7

Bukken U mag de eerste 2 maanden niet bukken. Het kapsel van uw heup is tijdens de operatie open geweest, hierdoor is de kans op een luxatie (uit de kom gaan) vergroot. Traplopen De fysiotherapeut zal met u in het ziekenhuis (voor u met ontslag gaat) oefenen hoe u de trap op en af moet lopen. Trap op Een hand aan de leuning, in de andere hand de kruk. Uw goede been eerst omhoog zetten. De kruk en uw geopereerde been bijzetten. 8

Trap af Plaats de kruk naar beneden. Geopereerde been eerst naar beneden. Goede been bijplaatsen. LET OP! Zet uw kruk tegen de trede aan zodat hij niet van de trap af kan schuiven. 9

Trombose Trombose is een verstopping van de bloedvaten veroorzaakt door een bloedstolsel. Het bloed kan dan niet meer goed wegstromen. Dit komt het meeste voor in de benen. U krijgt gedurende 6 weken na de operatie (tenzij de arts anders voorschrijft) 1x per dag een anti-trombosespuitje (Fragmin). Dit spuitje dient iedere dag op ongeveer hetzelfde tijdstip gespoten te worden. Het spuiten van fragmin. Als u thuis zelf Fragmin gaat spuiten heeft u op de afdeling al met de verpleegkundige geoefend hoe u dit moet doen. Voor de volledigheid volgt hierna nogmaals de uitleg. Fragmin dient onderhuids te worden geïnjecteerd aan de voorkant van de buik (minstens drie vingers van de navel verwijderd) of in het bovenbeen (in het midden aan de buitenkant). Hierbij moet de omgeving van een wond of litteken worden vermeden. Verwijder het rubberen naaldafdekdopje van de injectiespuit. De aanwezige luchtbel in de injectiespuit niet verwijderen. Deze zorgt ervoor dat alle vloeistof wordt geïnjecteerd. Breng de naald loodrecht en in zijn geheel in de huidplooi. De vloeistof dient langzaam te worden toegediend door het neerdrukken van de zuiger. Trek de naald voorzichtig terug uit de huid. Als er op de injectieplaats een kleine bloeding optreedt, is het raadzaam om enige minuten met uw vingers op deze plaats te drukken. Niet wrijven! U kunt blauwe plekken krijgen van de Fragmin. U doet dan niets verkeerd! Dit komt doordat de Fragmin het bloed verdunt. 10

Wondzorg Gaat u met ontslag met een bruine pleister, mag deze tot de 7 e dag na de operatie blijven zitten. U mag hiermee douchen. Als u de bruine pleister eraf haalt mag u deze vervangen door een witte pleister. Deze witte pleister mag maximaal 3 dagen blijven zitten dan moet hij vervangen worden. Een witte pleister is verkrijgbaar bij de apotheek en/of drogist. Dan merk en maat doorgeven. Als de wond nog lekt, dient u de pleister dagelijks te vervangen. Als de wond droog is hoeft er geen witte pleister meer op en mag u douchen zonder pleister. Wel moet u opletten dat de wond niet week wordt, bij het afdrogen de wond droogdeppen. Op de eerste controle afspraak zal de orthopeed naar de wond kijken. En worden de nietjes verwijderd. 11

Verdere tips en adviezen voor thuis Lopen Na 4 weken mag u met 1 kruk gaan lopen. Natuurlijk krijgt u hiervoor de instructies van uw fysiotherapeut. Hij/zij zal u beoordelen ofdit wel/niet verantwoord is. In principe mag u na 6 weken, als u stabiel genieg bent, zonder krukken lopen. Fietsen Op een hometrainer oefenen mag, maar wel pas na minimaal 4 weken en altijd in overleg met uw fysiotherapeut. weken. Het zadel moet dan hoog staan en u mag fietsen met een laag verzet. Als u helemaal zonder krukken loopt, mag u weer deelnemen aan het verkeer. Het is dan wel van belang dat u dan stabiel genoeg bent om veilig op en af te stappen. Zwemmen Zwemmen mag na 2 tot 3 maanden weer. Dit is erg nuttig voor uw spieren. Het is nog niet toegestaan om in het water te springen of te duiken. 12

Autorijden U mag tot twee maanden na de operatie niet zelf autorijden. Meerijden mag wel. Instappen Laat de auto ± 1 meter van de stoeprand parkeren zodat u geen last heeft van de trottoirband Laat een stevig kussen op de bijrijderstoel van de auto leggen Leg hierover een plastic zak, zodat het straks goed schuift als u op de zitting draait Zet de stoel zo ver mogelijk naar achteren Laat de rugleuning achterover klappen. Ga met de rug naar de instap toe staan, dus met de benen tegen de auto aan Zet uw geopereerde been naar voren en houdt u stevig vast aan degene die u helpt. De helper kan u onder de oksels steunen Laat u voorzichtig zakken op de stoel Eventueel kunt u het raam open draaien en u dan aan de deur vasthouden Draai eerst beide benen zo dicht mogelijk naar de auto toe voordat u ze er één voor één in tilt. Houdt u hierbij de knieën zo dicht mogelijk bij elkaar Het geopereerde been tilt u half liggend naar binnen. Hiermee voorkomt u dat u de heup te ver moet buigen! U zit nu geheel in de auto. Ga rechtop zitten en laat de rugleuning rechtop zetten Uitstappen Bij het uitstappen handelt u in omgekeerde volgorde. 13

Veel gestelde vragen Mag ik naar buiten? Ja, u mag zeker naar buiten. Bewegen is gezond in de buitenlucht. Let wel op ongelijke stoeptegels, losliggend materiaal op het trottoir, natte tegels (dan worden de krukkendoppen glad) en open afstapjes. Hoe lang mag ik lopen? Dat is voor iedereen verschillend. Het is afhankelijk van hoe u zich op dat moment voelt, uw conditie, of u er zin in heeft en eventueel aanwezige pijn. Forceren is niet goed, maar om steeds een beetje verder te komen, moet u het lopen wel in tijd en afstand uitbreiden. Het kan zijn dat u de volgende dag wat meer spierpijn hebt, of pijn bij de wond. Dit hoeft niet per se verkeerd te zijn, maar het is wel een teken dat uw spieren anders en/of meer werken als voor de operatie. Hoe raar het misschien ook klinkt: u weet pas of u zaken geforceerd hebt, als u ze geforceerd hebt. Uw lichaam vertelt u dat beslist. Doe het even wat rustiger aan, neem eventueel een pijnstiller en ga dan de volgende dag weer rustig verder. Mijn onderbeen en voet zijn wat dikker. Is dat normaal en hoelang duurt het voordat dat over gaat? Veel patiënten die in het heupgebied geopereerd zijn, hebben nadien een wat dikker onderbeen of een dikkere enkel. U hoeft zich daar geen zorgen over te maken. De spieren in het onderbeen zijn nog niet helemaal zover dat ze vocht goed kunnen verwerken. Dat kan ook weken duren, voordat het minder wordt. U zult merken dat s ochtends uw benen dunner zijn als s avonds. Dat komt omdat ze dan een nacht omhoog hebben gelegen. Naarmate uw mobiliteit groter wordt, zullen uw spieren beter hun werk gaan doen. Het heeft dus absoluut geen zin, enkele weken met uw benen omhoog te gaan zitten. Af en toe een uurtje mag wel. Ik loop met twee krukken, hoe kan ik nu thuis dingen verplaatsen? Ik heb mijn handen niet vrij. U kunt gebruik maken van een rollator, een rugzakje of tas die om uw schouder kunt hangen of een zogenaamd dienwagentje met wieltjes eronder. U hoeft zich niet bezwaard te voelen om het bezoek te vragen u een handje te helpen. Vaak vindt men het fijn iets voor u te kunnen doen. Maak gebruik van een thermoskan, poedermelk, suikerklontjes etc. producten die makkelijk te vervoeren zijn. 14

Mijn krukken vallen steeds op de grond en ik mag ze niet oprapen. Is daar geen hulpmiddel voor? Jazeker, bij de Thuiszorgwinkel is de zogenaamde krukkenkikker te koop. Als u deze aan uw kruk bevestigt, kan de kruk niet makkelijk meer van de rand van de tafel etc. glijden. Ook kunt u de krukken met de elleboog steunen op de grond zetten om omvallen te voorkomen. Prothese pasje U krijgt een pas mee waarmee u kunt aan tonen dat u een prothese heeft gekregen. Als u bijv. door een metaaldetectiepoortje gaat bij de douane geeft deze een reactie op uw prothese, dit geldt ook voor het maken van een MRIscan. 15

Tot slot U dient contact op te nemen met een arts als: U onverklaarbare koorts ontwikkelt. De wond erger gaat lekken of weer begint met lekken nadat deze al droog was. De wond rood/ warm/ pussig wordt. Bij huidinfecties zoals bijv. steenpuisten. Zulke infecties moeten, ivm het fixatiemateriaal wat ingebracht is, met antibiotica behandeld worden. U kunt/mag altijd met uw huisarts overleggen. Hij/Zij kan inschatten of hij/zij u kan helpen of dat het nodig is dat u (eerder) terug komt bij de orthopeed. U kunt tijdens kantooruren contact opnemen met de polikliniek orthopedie 013-4655297. Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de spoedeisende hulp 013-4654950. Wij wensen u namens het gehele medische team een vlot en goed herstel toe. Indien er na het lezen van deze folder nog vragen zijn, horen wij dit graag. 16