Bergen op Zoom RMD7-237 ^ ^ ^ H Raadsmededeling Datum 5 ;, 2S3? Nr. RMD7-237 Van Aan Kopie aan Het college van B&W De raads- en duoburgerieden Contactpersoon: Peter Bogers Email: P.A.C.Bogers@bergenopzoom.nl Tel. 6-277699 Onderwerp Monitoring afvalgegevens Doel [>3 Informatie Zienswijzen / wensen en bedenkingen Peilen van gevoelens Mededeling Met toepassing van artikel 69, tweede lid, van de Gemeentewet, delen wij u het volgende mede. In raadsmededeling RMD 7-37 van 27 maart 27 is aangegeven dat wij u zouden informeren over de resultaten van de registratie van de chips in afvalcontainers in Halsteren en Lepelstraat en Saverpassen die enerzijds worden gebruikt voor de milieustraat en anderzijds voor zover van toepassing voor de ondergrondse containers. Deze actie past binnen het kader om een kwaliteitsslag te maken met de afvalinzameling. Vanaf februari 27 zijn de nieuwe chips in de mini-containers in Halsteren en Lepelstraat geplaatst en operationeel. Registratie van de gegevens in de GFT- en restafvalcontainers heeft plaatsgevonden vanaf half februari. In 26 en 27 is door middel van de Saverpassen geregistreerd of en hoe vaak huishoudens gebruik hebben gemaakt van de milieustraat en het ophalen van grof vuil. Daarnaast is geregistreerd hoe vaak huishoudens die zijn aangesloten op een ondergrondse container afval aanbieden bij de ondergrondse container. Op basis van de monitor, zoals vastgelegd in bijgaande nota, wordt het volgende voor 28 voorgesteld: Het voortzetten en uitbreiden van de monitor van de chipgegevens, in casu het chippen van alle containers binnen de gemeente Bergen op Zoom, en de Saverpas. Het uitbreiden van de monitor door de vaste en een variabele componenten van de bijbehorende afvalinzameling te koppelen.
Gemeente p Bergen op Zoom RMD7-237 Raadsmededeling Bijlagen De volgende bijlagen zijn, als onderdeel van deze raadsmededeling, bijgevoegd: Nota 'Monitor afvalgegevens'. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom,
Bergen op Zoom Sector / Afdeling Sector Ruimtelijke Ontwikkeling en Beheer - Afdeling Openbare Ruimte Behandeld door i.k. Koch Doorkiesnr 6-2775 Datum woensdag 7 november 27 Status adviserend [X] ter kennisneming ter bespreking besluitvormend Onderwerp: Monitoring afvalgegevens Inleiding In het beleidsplan Verwijderen Huishoudelijke Afvalstoffen uit december 2 is aangegeven dat de gemeente Bergen op Zoom onderzoek gaat doen naar de mogelijkheden van de invoering van gedifferentieerde tarieven op basis van volume en frequentie. Volume door de keuze mogelijk te maken tussen een kleine en een grote container en frequentie door per aanbieding te registreren dat de container van een adres is aangeboden en geleegd door de vuilniswagen. Bij ondergrondse afvalinzameling wordt geregistreerd hoe vaak de klep van de container wordt geopend met een Saverpas. Bij iedere opening kan maximaal 6 liter afval worden aangeboden. Diftar staat voor gedifferentieerde tarieven. In Bergen op Zoom is door de gemeenteraad gekozen voor een wijze van diftar die is gebaseerd op volume-frequentie. Dit is de vorm die ook bij de meeste gemeenten die diftar toepassen, gebruikelijk is. Dat betekent dat de burger zelf invloed heeft op de hoogte van de afvalstoffenheffing. De afvalstoffenheffing bestaat uit een vast deel en een variabel deel. Op het vaste deel heeft de burger geen invloed. Dat bedrag is voor ieder huishouden gelijk. Het variabele deel wordt bepaald door het aantal keren dat de burger afval aanbiedt met de groene of grijze container of in de ondergrondse container. Daarbij is het tarief voor een kleinere container lager dan voor een grotere. Wanneer een burger minder vaak afval aanbiedt, zal hij of zij voordeliger uit zijn. Aan de doelstellingen van gedifferentieerde tarieven ligt een beleid ten grondslag dat gericht is op een zo hoog mogelijk milieurendement tegen zo laag mogelijke kosten. Wanneer de gemeente hiermee verder gaat streeft zij niet alleen naar een vermindering van de hoeveelheid afval en een betere scheiding van het overgebleven afval, maar ook naar een eerlijke verdeling van de afvalkosten (degene die het afval aanbiedt betaalt ook daadwerkelijk voor de afvoer van het afval). In het najaar van 27 hebben een aantal commissieleden van de Savergemeenten een bezoek gebracht aan gemeente Zutphen, waar diftar al enige tijd geleden is ingevoerd en recent een evaluatie is afgerond. In het kader is een kort overzicht gegeven van de resultaten uit de evaluatie.
D X Gemeente tente to ii Bergen op Zoom De gemeente Zutphen had en heeft met de invoering van diftar twee belangrijke doelen voor ogen. Ten eerste is diftar een eerlijker manier van berekenen. Wie veel afval heeft, betaalt daar ook voor. Wie minder afval heeft, betaalt minder. Ten tweede wil de gemeente bereiken dat mensen kritischer naar hun eigen afval kijken en zo veel mogelijk afval scheiden, zodat de totale (rest) afvalberg afneemt. Uit de evaluatie biijkt dat deze doelen zijn gehaald. Service Uit bewonersonderzoek biijkt dat 79% van de bewoners vindt dat de communicatie tijdens de invoering van diftar goed is verlopen. Er is alleen behoefte aan meer informatie over hoe huishoudens net afval nog beter kunnen scheiden. Een eerste aanzet is al gegeven in de vorm van artikelen over scheiden van afval die zijn gepubliceerd. Dat de communicatie goed verloopt biijkt ook uit de snelle afname van het aantal klachten die bij de afvalinzamelaar binnenkomen. In 25 zijn er 25 klachten binnengekomen en in 26 7. Milieurendement De hoeveelheid aangeboden restafval en GFT afval is flink gedaald. Waarbij belangrijk is te constateren dat het GFT niet in het restafval is verdwenen: de hoeveelheid GFT afval in het restafval is gelijk gebleven. Dit komt mede doordat veel huishoudens een compostvat hebben aangeschaft. Er is veel meer papier ingezameld. Het dumpen van het afval is door verscherpt toezicht afgenomen, al is er sinds 27 op enkele plekken in de stad weer een stijging waarneembaar. Dumpingen in het buitengebied zijn niet door Natuurorganisaties aan de gemeente gemeld. Voordat diftar werd ingevoerd is, heeft er een uitgebreide inventarisatie plaatsgevonden op het voorkomen van zwerfvuil. De klachten over en de hoeveelheid, ingezameld, zwerfvuil is niet toegenomen. Kosten De totale kosten voor de gemeente met betrekking tot het product afval zijn gedaald van 2 per aansluiting (huishouden) tot 26. Ook de kosten voor de inwoners zijn gedaald: een huishouden betaalde in 26 gemiddeld 262,33 voor het aanbieden van afval, tegen 29,7 in 2 (gecorrigeerd met een inflatiepercentage van,5 %). De kosten voor de milieustraat worden niet in de afvalstoffenheffing meegenomen. Burgers betalen direct bij het aanbieden van afval op de milieustraat. Registratie van de individuele mini-containers en het gebruik van Saverpassen bij gezamenlijke ondergrondse afvalinzameling leiden tot inzicht in het aanbiedgedrag van burgers. Hierbij kunnen we herleiden hoe het aanbod per aansluiting, per straat of per wijk is opgebouwd. Aan de hand van deze gegevens kan er bijvoorbeeld extra of gericht gecommuniceerd worden. De gegevens kunnen daarnaast gebruikt worden om nieuw beleid te maken. Misbruik zoals het dubbel aanbieden of illegale bakken is niet meer mogelijk met de chips in de mini-containers. Bij de ondergrondse containers krijgen wij inzicht hoe vaak huishoudens gemiddeld per week het afval aanbieden. Ook de aansluitingen die bovengemiddeld afval aanbieden of helemaal niet worden hierdoor inzichtelijk. In deze rapportage wordt nader ingegaan op het aanbiedgedrag van de burger en de registratie die heeft plaatsgevonden. Ook wordt inzicht gegeven in het gebruik van de Saverpas, het brengen naar de milieustraat en het laten ophalen van het grof huishoudelijke afval aan huis. Daarnaast wordt een doorkijk gegeven naar de mogelijkheden die er zijn om in de toekomst de registratie verder uit te breiden.
Gemeente zente jff tj Bergen Bergi op Zoom Uitwerking voorstel In de gemeente zijn er verschillende mogelijkheden waarop burgers het afval kunnen aanbieden. In de hoogbouw en de huishoudens in het centrum van Bergen op Zoom wordt grotendeels gewerkt met ondergrondse afvalcontainers met toegangscontrole; bij de laagbouw hebben huishoudens twee aparte minicontainers voor GFT- en restafval. Bij de huishoudens die gebruik maken van ondergrondse afvalinzameling wordt het afval ongescheiden (dus GFT- en restafval samen) ingezameld. De reden hiervan is dat de fractie GFT-afval bij hoogbouw en binnenstad te verontreinigd is. Sinds februari 27 wordt een proef uitgevoerd in Halsteren en Lepelstraat met chips in de groene en grijze containers. Daarmee krijgen wij inzicht hoe vaak de burger de groene of grijze container (afvalsoort) aanbiedt aan Saver en of het een grate (2 liter) of kleine ( liter) container is. De adresgegevens zijn opgeslagen in de chip die in de mini-container is bevestigd. Tevens maakt de chip inzichtelijk op een container meerdere malen per ronde wordt aangeboden. Daarnaast hebben wij bijna 23 ondergrondse containers bij de hoogbouw en in het centrum geplaatst. Bij de hoogbouw die in de toekomst wordt gerealiseerd, wordt door de projectontwikkelaar een ondergrondse container geplaatst. Deze containers zijn alleen te openen met een Saverpas. De Saverpas registreert dat de klep van de ondergrondse container open en dicht gaat. De ingeworpen hoeveelheid (gewicht) wordt niet geregistreerd. Per aanbieding kan een normale grijze vuilniszak worden aangeboden met een inhoud van 6 liter. Het aantal zakken (tikken) en het totaal ingezameld gewicht levert een indicatief gemiddeld gewicht per zak op. Voor een correcte dienstverlening (juiste rapportages, facturatie en autorisatie) is het voor Saver en de gemeente van groot belang dat gewerkt wordt met een eenduidige database zonder vervuiling. Aangezien er vele mutaties plaatsvinden is dit niet altijd eenvoudig. Om de juiste inhoud van de database te waarborgen is het noodzakelijk om de database van Saver regelmatig te synchroniseren met de database van de gemeente. De gemeente en Saver hebben in het 3e kwartaal van 27 de gegevensbestanden van de adressen die afvalstoffenheffing betalen (registratie gemeente) en de adressen die een Saverpas hebben (registratie Saver) vergeleken. Hieruit zijn verschillen naar voren gekomen die momenteel worden geanalyseerd. Na analyse en aanpassingen zal dit een eenduidige bron van gegevens opleveren welke hierna periodiek zal worden gesynchroniseerd met de database van Saver. Naast bovenstaande redenen is een eenduidige database met het oog op eventuele toekomstige mogelijkheden van gedifferentieerde tarieven noodzakelijk voor een juiste registratie van ledigingen per adres.
% Gemeente eente fj Berg* Bergen op Zoom Inzameling van huishoudelijk afval. Gegevens van individuele adressen (chips) Bij de invoering van de chip zijn in de mini-containers die bij de huishoudens zijn geplaatst, chips geplaatst. Bij de lediging van de container wordt de chip uitgelezen en de verkregen informatie wordt naar Saver gestuurd. Vanuit de database bij Saver kunnen overzichten worden gemaakt die inzicht geven in het aanbiedgedrag van de burger. Saver heeft als proef bij circa 5 adressen een chip in de groene en grijze container geplaatst. In Halsteren en Lepelstraat vindt deze registratie plaats vanaf het eerste kwartaal 27 van volume, frequence van aanbieden en afvalsoort. Hierbij wordt het aantal keer gemeten dat een container wordt aangeboden met welke afvalsoort (GFT- of restafval). In het kader van de wet Privacy zal voor de zorgvuldigheid de gemeente Saver toestemming geven om deze gegevens te verwerken. Er zijn thans geen financiele consequenties voor de burger wanneer zij letten op de grootte van de minicontainer of het niet aanbieden van de container. De meeste huishoudens bieden dan ook iedere twee weken in de reguliere om-en-om inzameling hun grijze container aan. De meeste GFT-containers worden niet iedere mogelijkheid aangeboden. Zoals ook uit de onderstaande grafiek naar voren komt (gegevens van maart tot en met oktober 27). Voor een compleet overzicht in het aanbiedgedrag van de burger is een registratie die loopt over alle seizoenen van belang, dus vanaf de start in februari 27 tot en met februari 28.
Gemeente fi Bergen op Zoom 9 r 8 7 6 _ liter GFT liter restafval O 2 liter GFT D 2 liter restafval I 5 to < r 3 2 r 5 6 7 8 9 Aanbiedgedrag containers met chip Jf --, <=^ =n 2 3 liter GFT liter Rest 2 liter GFT 2 liter Rest 93 8 27 8 8 3 9 2 76 9 26 52 3 76 2 278 7 3 9 362 3 5 23 27 528 399 6 9 62 875 75 7 38 9 627 763 8 8 25 335 627 9 8 6 5 585 23 27 8 375 8 26 33 99 2 2 2 2 3 6 Totaal Cum. % 8 326 7 385 3 5 6 2 82 32 839 5 58 66 76 77 782 8 65 9 997 36 2 5
Gemeente eente ij jjf Bergen op Zoom 2. Gegevensregistratievan Saverpas De Saverpas geeft toegang tot ondergrondse containers, waarbij op afstand kan worden uitgelezen wie, wanneer afval heeft aangeboden. Bij de hoogbouw en in het centrum is sprake van een een op een koppeling tussen huisaansluitingen en een ondergrondse container. Tevens bestaat de mogelijkheid voor bedrijven om met een bedrijvenpas het bedrijfsafval aan te bieden aan een ondergrondse container. Deze bedrijven hebben een contract met Saver afgesloten voor een aantal tikken die vooraf worden betaald. De gemeente ontvangt per bedrijventik een vergoeding van Saver. Hierop gaan we in deze rapportage niet in. Hierdoor verdwijnen de bedrijfsafvalcontainers uit de openbare ruimte en wordt de kans op zwerfafval verminderd. Er zijn thans voor de burger geen financiele consequenties voor het wel of niet openen van de ondergrondse container. Het is dan ook mogelijk dat burgers niet een voile huisvuilzak wegwerpen, maar meerdere kleine zakken aanbieden. In onderstaande grafiek is weergegeven hoe vaak huishoudens wekelijks gemiddeld de container openen. Het aantal aansluitingen dat gebruik maakt van de ondergrondse container is in 27 toegenomen, omdat in 27 nog een aantal ondergrondse containers zijn geplaatst en in gebruik zijn genomen. Bijna 8% van de huishoudens die zijn aangesloten op de ondergrondse container maakt gemiddeld maximaal keer gebruik van de container. Dit is het theoretisch equivalent van de 2 liter container. Nog eens % maakt gemiddeld 5 of 6 keer per week gebruik van de ondergrondse container. Het aantal beschikbare tikken kan bepaald worden per week. Dit staat los van de tikken die op de Saverpas staan voor de milieustraat.
Gemeente tj Bergen op Zoom..2. 8 6 2 7 8 9 2 3 Aanbiedgedrag op ondergrondsecontainer 5 6 7 8 9 26 27 Cum. %27 3 222 2 2 75 29 9 3 78 865 66 86 568 77 5 38 37 85 6 2 25 89 7 5 7 93 8 92 95 9 6 77 97 53 98 27 37 98 2 2 26 99 3 5 2 99 6 5 8 6 6 8 7 7 8 5 9 3 Totaal 32 577
Gemeente tj Bergen op Zoom Inzameling van grof vuil Saver zamelt het (grot) huishoudelijk afval in via huis aan huis inzameling en via de milieustraat. Aan het begin van het jaar krijgt ieder huishouden 2tikkenop de Saverpas. Dit kan worden gebruikt voor het ophalen van grof vuil of kringloopgoederen of het brengen naar de milieustraat. Elke ton die de Kringloper ophaalt, hoeft niet te worden verbrand en levert dus een positief milieuresultaat op. Indien het saldo van de Saverpas ontoereikend is, kan geen toegang verkregen worden tot de milieustraat of aanbieden via de grof vuilinzameling. Burgers hebben de mogelijkheid om de Saverpas vooraf op te waarderen tegen een bedrag van 25,- per extra tik. In 26 en 27 zijn er geen huishoudens die gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om extra tikken bij te kopen. Onderstaand staafdiagram geeft een overzicht van het aantal huishoudens dat gebruik maakt van de milieustraat. Ruim. huishoudens hebben in 26 en ruim 2. huishoudens hebben tot half oktober 27 helemaal geen gebruik gemaakt van de milieustraat Ruim 9% van de huishoudens heeft voldoende aan 7 tikken om de milieustraat te bezoeken..5 5 6 7 8 9 Aantal bezoeken aan de milieustraat 2 26 27 Cum. % 27 52 2255 3 3797 9 58 2 2838 372 69 3 2362 2375 77 8 76 83 5 287 29 88 6 33 96 9 7 99 68 9 8 677 59 95 9 568 3 97 3 39 98 2 25 99 2 655 323
Gemeente wi Bergen op Zoom Huis-aan-huis inzameling grof vuil Onderstaand staafdiagram geeft aan hoeveel huishoudens gebruik maken van de mogelijkheid om het grof vuil of kringloopgoederen aan huis op te laten halen door Saver. Opvallend is dat steeds meer huishoudens een alternatief zoeken om het afval niet ongescheiden aan Saver aan te bieden, maar het naar de milieustraat te brengen waar het afval in meerdere stromen kan worden gescheiden. 93% van de huishoudens maakt geen gebruik van de mogelijkheid om het grof vuil aan huis op te laten halen. Dit levert een positief milieurendement op, omdat het vuil op de milieustraat beter kan worden gescheiden..6 2 3 Aantal grofvuil aanbiedingen 26 27 Cum. % 27 26353 26753 9 27 39 98 2 6 33 99 3 25 28 83 35 5 27 2 Aandachtspunten Handhaving is van belang om verkeerd gedrag van de burger te ontmoedigen en goed gedrag te stimuleren Het invoeren van diftar valt of staat met het voeren van flankerend beleid. Met name de verwachtingen omtrent zwerfvuil en afvaltoerisme vereisen aanpassingen in de handhavingstructuur en -formatie. Volgens de normen van de VNG is bij diftar een uitbreiding van het aantal afvalstoffencontroleurs dat zich daadwerkelijk bezig houdt met huishoudelijk afval noodzakelijk.
Gemeente t\ Bergen op Zoom - Goecte voorlichting / communicatierichtingde burger Draagvlak voor en vertrouwen in de uitvoering van de tariefdifferentiatie zijn belangrijke voorwaarden voor het welslagen van de activiteiten. Doelmatige en gestructureerde communicatie levert hieraan een bijdrage, zowel binnen als buiten de gemeente - Bedrijfsafval in de ondergrondse containers met een prive-saverpas Controle op het aanbieden van bedrijfsafval met een prive Saverpas. Wanneer veelvuldig met de prive-pas aanbiedingen op de ondergrondse container worden gedaan, zou dit kunnen duiden op onterecht gebruik van de Saverpas bij de ondergrondse container. Het betreft met name kleine bedrijven die voordeze oplossing kiezen. - Kijk ook naar het aanbieden van afval op de milieustraat Een groot aantal huishoudens maakt helemaal geen gebruik van het ophalen van grof vuil of de brengmogelijkheid naar de milieustraat. Er zou kunnen worden gekeken om het aantal tikken op de Saverpas te veriagen. Afstemming met andere Saver-gemeenten Het invoeren van diftar is een project wat Saverbreed dient te worden opgepakt in overleg met de andere omliggende gemeenten. Aanpak voor 28 Het voortzetten en uitbreiden van de monitor van de chipgegevens, in casu het chippen van alle containers binnen de gemeente Bergen op Zoom, en de Saverpas. Het uitbreiden van de monitor door de vaste en een variabele componenten van de bijbehorende afvalinzameling te koppelen.