Protocollen verpleegtechnische handelingen voor PBGZ
Colofon Edu Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel 0522-235235 service@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Met medewerking van: Eindredactie: Titel: Marianneke Mudde en Edu Actief b.v. Hoornbeeck College Edu Actief b.v. Protocollen verpleegtechnische handelingen voor PBGZ ISBN: 9789037212464 Copyright 2014 Edu Actief b.v. 01 / 01 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Inleiding Aftekenlijst Protocol: Zwachtelen van het onderbeen Protocol: Aantrekken van steunkousen (bij een cliënt die op een stoel zit) Protocol: Uittrekken van steunkousen (bij een cliënt die op een stoel zit) Protocol: Het verzorgen van gele wonden Protocol: Het verzorgen van eenvoudige rode wonden Protocol: Het verwisselen van een katheterzakje Protocol: Spoelen van de blaas Protocol: Medicatie uitzetten en controleren Protocol: Medicijnen geven en registreren Protocol: Het toedienen van een zetpil; laxerend Protocol: Toedienen van medicatie via de slijmvliezen: druppelen van de oren Protocol: Toedienen van medicatie via de slijmvliezen: druppelen van de neus Protocol: Medicatie via de luchtwegen Protocol: Toedienen van medicatie via de huid Protocol: Verwondingen Protocol: Vergiftiging Protocol: Verslikking en verstikking; klappen tussen de schouderbladen en buikstoten 5 6 7 10 13 16 21 24 27 31 33 35 38 40 42 45 48 55 57
18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Protocol: Meten van de hartslag Protocol: Prikken van de bloedsuikerspiegel Protocol: Subcutaan injecteren Protocol: Injecteren met kant en klaar spuit Protocol: Toedienen van sondevoeding Protocol: Verzorgen van een stoma (colon, tweedelig) Protocol: Verzamelen van monsters ten behoeve van de diagnostiek 61 63 66 72 76 80 85
Inleiding Voor je ligt de reader Protocollen verpleegtechnische handelingen voor PBGZ. Deze handelingen krijgen jullie aangeleerd omdat deze in de sector Maatschappelijke zorg voor kunnen komen. Cliënten hechten veel waarde aan continuïteit in het personeel dat voor ze zorgt en waar zij afhankelijk van zijn. Instellingen hebben aangegeven dat het een belangrijke voorwaarde is dat een nieuwe medewerker deze handelingen kan uitvoeren. Daarnaast verdiept het je relatie met je cliënt wanneer je dat stukje extra zorg kunt uitvoeren, dat vroeger door een externe verzorgende of verpleegkundige werd gedaan. Deze reader is geschreven met als doel om bekwaam te worden in verpleegtechnische handelingen. Tijdens de lessen oefen je zodat je bekwaam wordt. Om naast bekwaam ook bevoegd te zijn, moet je de handelingen aftoetsen. Hoe is deze reader te gebruiken? Deze reader dient als protocollenreader. Maak er daarom bij het oefenen van de vaardigheden consequent gebruik van! Je moet je verpleegtechnisch handelen theoretisch kunnen onderbouwen. De docent zal daarom bij de vaardigheden theorie behandelen. Ook je sociale vaardigheden zijn een onmisbaar onderdeel bij het uitvoeren van de handelingen. De verschillende protocollen kun je opzoeken in de inhoudsopgave. Daarnaast tref je voor in deze reader ook een aftekenlijst aan. Hier kun je handtekeningen van je docent verzamelen als bewijs.
Aftekenlijst Protocol Paraaf docent Zwachtelen van het onderbeen Aantrekken van steunkousen (bij een cliënt die op een stoel zit) Uittrekken van steunkousen (bij een cliënt die op een stoel zit) Het verzorgen van gele wonden Het verzorgen van eenvoudige rode wonden Het verwisselen van een katheterzakje Spoelen van de blaas Medicatie uitzetten en controleren Medicijnen geven en registreren Het toedienen van een zetpil: laxerend Toedienen van medicatie via de slijmvliezen: druppelen van de oren Toedienen van medicatie via de slijmvliezen: druppelen van de neus Medicatie via de luchtwegen Toedienen van medicatie via de huid Verwondingen Vergiftiging Verslikking en verstikking; klappen tussen de schouderbladen en buikstoten Meten van de hartslag Prikken van de bloedsuikerspiegel Subcutaan injecteren Injecteren met kant en klaar spuit Toedienen van sondevoeding Verzorgen van een stoma (colon, tweedelig) Verzamelen van monsters ten behoeve van de diagnostiek
Protocol: Zwachtelen van het onderbeen 1. Protocol: Zwachtelen van het onderbeen Dit schema is alleen bedoeld voor cliënten die mobiel zijn en korte rekzwachtels krijgen. Voor lange rekzwachtels geleden andere richtlijnen. Voorbereiding Handeling Toelichting V O 1. 2. 3. 4. 5. Lees het zorgleefplan van de cliënt. Licht de cliënt in. Verzamel benodigdheden: buisverband, met de juiste diameter van het been polstermateriaal pleisters schaar afvalbak minimaal 4 korte rekzwachtels eventueel een krukje handschoenen. Zorg voor de privacy van de cliënt. Vraag de cliënt het onderbeen te ontbloten. Controleer: hoe vaak wanneer waarom de cliënt gezwachteld dient te worden. Ook eventuele bijzonderheden kun je hieruit ophalen. Geef uitleg over de werking en observaties. Kort rekverband mag dag en nacht om blijven zitten. Sluit eventueel bedgordijnen of plaats een scherm rond de cliënt. Het beste is om deze handeling s morgens te doen als de cliënt nog niet uit bed is geweest. De benen zijn dan op zijn slankst. 7
Uitvoering Handeling Toelichting V O 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Verwijder de zwachtels en rol deze strak en netjes op. Knip 8 stukken plakband af en hang die neer op een gemakkelijke plaats. Inspecteer het been. Meet het buisverband 2,5 keer het onderbeen af. Trek dit aan tot in de knieholte. Polster zodat het been egaal wordt. Controleer of de zwachtel zonder kreukels is opgerold. Plaats de zwachtel om het been: Zorg dat het been horizontaal, ondersteund op de knieën van de verzorgende of een krukje ligt. De voet moet 90 graden zijn ten opzichte van het been. Kijk in de zwachtel. Begin bij de grote teen over de voet. Sla een slag met de zwachtel om de voet. Sla door naar de hiel, voor 1/3 onder de hak en 2/3 achter de hiel langs. Sla 1 slag terug en ga dan door naar de knie. Houd de zwachtelrol tegen het been aan. De gaten die nu nog gezien worden, worden met de andere rol opgevuld. Zwachtels kunnen hergebruikt worden. Je kunt ze wassen en drogen. Op eczeem, wondjes, kleur, oedeem, hygiëne en pijn. Eventueel kan een huidverzorgende crème worden aangebracht. Te denken valt aan enkel. Polster daar omheen. Niet erop. Vul lagere delen op. Zorg bij het afwikkelen van de zwachtel voor gelijkmatige spanning. Voorkom kreukels. 8
Protocol: Zwachtelen van het onderbeen Handeling Toelichting V O Wanneer de rol afgewikkeld is en de knie nog niet bereikt is, pak je een volgende rol en sla je eerst een circulaire slag en vervolg je het zwachtelen. Als 1 zwachtel te lang is en er is nog een deel over, ga je op dezelfde wijze weer terug richting de enkels. De tweede zwachtel wordt in de tegenovergestelde richting afgewikkeld. Je begint bij de kleine teen. Fixeer de uiteinden van de zwachtels met het plakband. 14. Sla het resterende buisverband over het zwachtelwerk heen. Dit om afzakken te voorkomen. Trek eventueel daarover nog een panty aan. Nazorg Handeling Toelichting V O 15. 16. 17. 18. 19. 20. Controleer na 10 minuten de kleur en temperatuur van de tenen van beide benen. Help de cliënt daarna zo nodig in de sloffen of schoenen. Geef de cliënt informatie. Evalueer met de cliënt over de geboden zorg. Ruim de materialen op en vul zo nodig aan. Was de handen. Noteer de handeling in het zorgleefplan en eventuele bijzonderheden. Om te bevestigen dat de zwachtels niet te strak zitten. De cliënt moet voldoende bewegen, anders hebben de zwachtels geen functies. Opmerkingen en/of aandachtspunten: 9