Heksenpad
Heksenpad Inleiding Met het heksenpad laat u uw leerlingen op speelse wijze kennismaken met zaden en vruchten. Ze leren dat er zaden en vruchten zijn in allerlei soorten en vormen. Het verhaal achter het pad gaat over Iris de Heks die zaden en vruchten gebruikt om dieren beter te maken. De leerlingen leren dat veel dieren zaden en vruchten eten en ook dat ze vaak erg gezond zijn als bron van vitamines en andere voedingsstoffen. Materialenlijst 4 tassen met daarin: 5 potjes 1 mesje Doelen De les sluit aan bij kerndoel 40 (nieuwe kerndoelen basisonderwijs) De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. Specifieke lesdoelen zijn: De leerlingen maken kennis met de eigenschappen en kenmerken van vruchten en zaden De leerlingen weten dat veel dieren vruchten en zaden eten. De leerlingen weten dat bepaalde vruchten en zaden goed werken voor de gezondheid van dieren. 2
Lesoverzicht Lesmoment Les 1 Introductie Les 2 Buitenactiviteit Les 3 Verwerking Duur 30 minuten Activiteit Lees de brief voor Bespreek de inhoud 1 uur Doe de opdrachten 1 uur Lees de bedankbrief van Iris voor. Voorbereiding Kopieer de brief uit de bijlage 3, maak een mooie heksenenvelop met adres. Zorg voor extra begeleiding.(brief in bijlage 1) Kopieer de bedankbrief van Iris (bijlage 4) Materiaal in de leskist De brief van Iris de heks Opdrachtkaarten Per groepje een linnen tas met: 5 potjes, 1 mesje. Bedankbrief van Iris Materiaal van de school Mooie heksenenvelop met adres van de klas. Per groepje een plastic tas voor materiaal herfsttafel Meegenomen herfstmateriaal Les 4 Evaluatie 30 minuten Maak een herfsttafel De leerlingen maken Een werkblad als toets Zorg voor een tafel waar de kinderen een herfsttafel van kunnen maken. Kopieer het toetsblad (bijlage 5) 3
Les 1: Introductie In de klas komt een brief binnen zonder afzender (zie bijlage 2). Op de envelop staat het adres geschreven in vreemde hanenpoten. Bespreek met de leerlingen, wie zo n brief geschreven kan hebben. Laat daarna een van de leerlingen de brief openen. Lees de brief voor. In het kort staat er in dat: Iris de Heks tegen een boom gevlogen is. Haar vraag aan de kinderen is: Willen jullie helpen een toverdrank te maken, lekkernijen en cadeautjes te maken voor de zieke dieren. Bespreek wie er zieke dieren in de natuur helpt. Bedenk: alle antwoorden zijn goed. Laat kinderen hun antwoorden argumenteren, en geef andere leerlingen de gelegenheid om op de antwoorden in te gaan. Mogelijke vragen vindt u hieronder: Wie helpt zieke dieren in de natuur? Gaan zieke dieren dood of worden ze ook wel eens beter? Helpt de dierenarts ook wilde dieren? Zijn er meer heksen die de dieren helpen? Helpen kinderen zieke dieren? Wie heeft daar ervaringen mee? Welke zieke dieren zou je nooit willen helpen? Welke wel? Afspraken voor het buitenwerk: De heks steekt nooit bladeren, besjes, vruchten en zaden in haar mond. Een aantal vruchten en zaden zijn giftig. De heks laat wel sporen achter, maar nooit afval. De kinderen ook niet! Neem niet alles mee: alleen wat nodig is Als je iets leent uit de natuur, doe het zo dat het niet te zien is. Zorg b.v. dat de plant waar je bessen van meeneemt heel blijft. Blijf samen bij de ouder en de andere kinderen. Les 2: Buitenles Locatie: Gemeentetuin Breukelen De kinderen worden ontvangen bij een bankje midden in het gras voor het gemeentehuis. Het lopen van de excursie De begeleiders krijgen een tas mee met de benodigde spullen. Ze gaan met de leerlingen rondlopen in de tuin. Elk groepje begint bij een ander opdrachtbordje. Voor elke opdracht is ongeveer 5 minuten de tijd. Spullen worden verzameld in de potjes die in de linnen tas zitten en in een plastic tas. Afsluiting Alle groepjes verzamelen zich op de plek van de heksenketel. De heks ontvangt de leerlingen rond de ketel. Als alle groepjes er zijn, maakt de heks samen met de kinderen de toverdrank. Les 3: Verwerking in de klas In bijlage 3 vindt u de bedankbrief van Iris de Heks. Lees deze bedankbrief in de klas voor. Bespreek met de leerlingen welke zaden en vruchten ook alweer gezond zijn voor de verschillende dieren. Deel het werkblad (bijlage 4) uit. Op het werkblad doen de leerlingen een puzzel, waarbij ze lijntjes zetten tussen verschillende dieren en de zaden en vruchten die ze lekker vinden. 4
Bijlage 1 Beste meneer of mevrouw, Hartelijk dank voor uw opgave om de leerlingen te begeleiden. Zonder u kon dit heksenpad niet doorgaan. Nog enkele belangrijke zaken: In de tuin voor het gemeentehuis van Breukelen staan de opdrachten van het heksenpad. De kinderen hoeven de opdrachten niet zelf te lezen, maar het mag wel. Laat de kinderen zelf de opdracht uitvoeren. Moedig de kinderen aan en maak gebruik van hun ideeën. Laat elke opdracht niet langer dan 5 minuten duren. Het totale pad duurt maximaal 60 minuten. Niet alle opdrachten hoeven uitgevoerd te worden. Voor vragen kunt u altijd bij de NME begeleidster terecht. Hierbij zijn de opdrachten toegevoegd. Leest u deze van tevoren goed door zodat u niet voor verrassingen komt te staan. Veel plezier!
Bijlage 2: Mogelijke opdrachten Eikels Mark Muis heeft kiespijn. De tanden zijn te lang geworden. Hij heeft te weinig geknaagd en te veel gesnoept van zachte vruchten. Harde noten moet hij kraken had de dokter gezegd. Zoek harde noten met een schil. Hij lust er wel vijf per dag. Hoeveel zal hij er dan in een week nodig hebben? Doe dit in een ander potje. Magisch water Het water dat voor je is, heet de Zoete Zee. Hier haalt de heks het water voor de toverdrank, zodat ze kan koken. Bedenk een plan, zodat je zonder dat je in het water valt een leeg potje met water vult. Heilige aarde Neem wat van de heilige aarde ook mee. Wat? Heilige aarde. Ja, net als het water magisch is, is de aarde heilig. Alleen de aarde bij de eik. Waarom? Dat zal ik je vertellen. Kijk een goed naar deze oude boom. Zie je er wat in? Precies. Het is de boom waar je zo veel in kunt zien. Vandaar: heilig! Schep wat aarde in een leeg potje en neem het mee. Linde De bladeren van de linde lijken op hartjes. De boom houdt van veel dieren, maar vooral van bijen. De bijen halen nectar uit de bloemetjes. Hiervan maken zij lekkere honing. Nu zijn de bloemetjes veranderd in kleine bolletjes, die de heks als versiering op haar mantel wil borduren. Stop een trosje van deze bolletjes in een potje. Toverspreuk bedenken Als je straks een toverdrank gaat maken, moet je een spreuk hebben. Als je deze uitspreekt, krijgen de vruchten en zaden, het magische water en de heilige grond extra krachten. Abracadabracadeter, de zieke dieren worden weer beter is één van de toverspreuken. Verzin er zelf eentje bij. Hulst Deze hulst is niet zomaar een plant. Ik zal je vertellen wat hier gebeurd is: Hier leefde vroeger oude rijke man. Hij had nooit iets over voor een ander. De heksen uit die tijd hebben de man uitgelegd dat de man ook best iets kon geven aan de armen. Maar dat deed de gierige man niet. Daarna toverden de heksen de man om in een struik: deze struik! En nog steeds geeft deze struik zijn bessen niet graag weg! Probeer een besje te plukken en stop hem in een potje. Indiaanse boon Deze boom lijkt op een sperziebonenboom, maar het zijn geen echte sperziebonen. Deze lust alleen de heks. Voor kinderen zijn deze bonen giftig! Maak een sperzieboon open en kijk of er ook kleine boontjes in zitten. Weet je toevallig welke bonen langer zijn? De sperziebonen of de indiaanse bonen? Kastanje De Vlaamse Gaai heeft de kastanjes die hij voor de winter wilde bewaren, zo goed verstopt dat hij ze niet meer terug kan vinden. Kunnen jullie hem helpen om weer een nieuwe voorraad te maken? Stop allemaal vier kastanjes in de tas. Berk Dit is een heel treurige berk. Zijn takken hangen allemaal naar beneden. Toch hangen er feestelijke trosjes zaad aan de takken. Als je ze pakt, vallen ze als confetti uit elkaar. Probeer het maar eens! Stop ook een paar zaadjes in een potje voor de toverdrank, dan kan de heks de boom zelf misschien ook weer vrolijk toveren.
Beuk Uit deze boom vallen allemaal stekelige bolletjes. Het zijn net hele kleine egeltjes. Als ze open klappen zitten er nootjes in. Deze nootjes vindt de eekhoorn heel erg lekker! Hij heeft een grote voorraad nodig om in de winter geen honger te krijgen. Kunnen jullie hem helpen? Stop zes nootjes in een potje. Gouden regen Deze boom bloeit in het voorjaar met zulke grote gele bloemtrossen dat het net is of het goud regent. Nu hangen er trosjes met zaden in de boom. De zwarte zaadjes zijn voor ons heel erg giftig! De heks wil ze graag in haar toverdrank hebben om de dieren te beschermen tegen kwade bosgeesten.
Bijlage 3 [opmaak in heksenhandschrift] Beste kinderen Vannacht was het slecht weer; veel wind en regen. Ik vloog op mijn snelle bezem door de wijk en langs jullie school. Plotseling stak Vincent Vleermuis over. Ik moest uitwijken en knalde met een rotvaart tegen een boom. Mijn bezem brak door midden! (Kunnen jullie nog zien welke boom het was?) OEPS! Nou vergeet ik mezelf helemaal aan jullie voor te stellen. Ik ben Iris de Heks. Schrik niet; ik ben een lieve heks. De wijk waar jullie wonen is mijn huis en de dieren zijn mijn vriendjes. Elke week maak ik toverdrank in mijn heksenketel om de zieke dieren beter te maken. Voor deze toverdrank heb ik van alles uit de wijk nodig. Ook geef ik de dieren lekkernijen. Soms geef ik ook cadeautjes. Nu mijn bezem stuk is en ik een blauw oog heb, kan ik zelf de toverdrank en medicijnen niet meer maken. Wat moet ik nou doen? Vannacht komen de dieren al naar in de buurt van De Kievit om uit de ketel te drinken. Kunnen jullie mij helpen? Ik geef jullie het geheime heksenrecept van de toverdrank mee. Ook vertel ik jullie wat over cadeautjes en lekkernijen voor de dieren. Heel veel dank, ook namens de dieren, Iris de Heks
Bijlage 4: Beste kinderen, Hier Iris de Heks weer. En hoe is het verder gegaan?? Nou, best goed! Miesje Merel vliegt weer ouderwets. En de kater, daar past Miesje een volgende keer wel beter op. De tanden van Mark Muis zijn korter geworden. En de kiespijn is over! Van af nu knaagt hij de noten stuk. De jonge vogels van Gerda Groenling vliegen als grote vogels. En Gerda snoept zelf weer van de rozenbottels. Beste kinderen, bedankt voor alle hulp! O, ja. Mijn bezemsteel is weer gemaakt, dus vliegen kan weer. Het is nu net middennacht. Ajuuuuuhuhuhuh! Iris de Heks
Bijlage 5 De dieren zijn hun eten kwijt. Trek een lijntje tussen het dier en zijn eten.
Woordzoeker S Y H F E A K P M R F M H I I A T P T B I R M E R E L F S T D E I O E W A L N O O T V V K K C V L M H O H E D C H U D Y U I H R W H I O S L B I A H O Q E T O V E R S P R E U K K R O H E N P W E S S Y N V E I K E L X H F F U I O A R L O G C M Zoek de volgende woorden: eekhoorn, appel, walnoot, merel, toverspreuk, heks, muis, eikel,