MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen
Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Frisdranken, Waters en Sappen Datum: 31-05-2013 Status: Definitief Kenmerk: 1235678/223/TDL/AB/158002 Locatie: Utrecht Contactpersoon: Tobias de Ligt Ondersteunend adviesbureau: ARCADIS Nederland BV
Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding... 1 Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik... 1 Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik... 2 Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP... 3 Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler... 4 Hoofdstuk 6. Tabellen... 6 Databaseversie d.d.: 23-04-2013 17:18
Samenvatting Kerngegevens Sectorgegevens Frisdranken, Waters en Sappen Jaar van toetreding sector 2009 Aantal MJA-deelnemers in 2012 9 Aantal beschouwde bedrijven voor 2012 in dit rapport 9 Aantal toetreders in 2012 0 Aantal uittreders in 2012 0 Werkelijk energiegebruik 2012 (TJ) 1.300 Effecten van maatregelen 2012 t.o.v. 2011 2012 t.o.v. 2005 Procesefficiencyverbetering 1,8% 11,3% Besparing in de keten [TJ] -122,8 137,3 Duurzame energie [TJ] 38,3 286,4 Resultaten Energieverbruik Het totale werkelijke energieverbruik van de sector bedroeg 1.300 TJ in 2012 en is daarmee vrijwel gelijk gebleven aan verbruik in 2011. In de periode 2005-2012 steeg het totale energieverbruik in de sector met ruim 25 procent. Het productievolume groeide in dezelfde periode met meer dan 60 procent. Uitvoering van het meerjarenplan van de sector In het meerjarenplan (MJP) heeft de sector toegezegd maatregelen te treffen die in 2012 tot een jaarlijkse besparing van 217 TJ leiden. Na vier jaar bedraagt het jaarlijkse effect van maatregelen 530 TJ. Hiermee is 244% van de MJP-doelstelling gerealiseerd. De prognoses voor het behalen van de procesefficiëncy- en ketenefficiëncy-doelstellingen zijn gehaald conform de planning. Doordat de ontbrekende duurzame energiedoelstelling van 0 TJ met maar liefst 286 TJ is overtroffen, is de totale doelstelling van het MJP ruimschoots gehaald. Energiebesparing in het proces Procesmaatregelen in 2012 hebben een besparing van 24 TJ opgeleverd (1,8%). De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Hergebruik perslucht Reductie koelwater TL Verlichting vervangen door LED verlichting Energiebesparing in de keten Ketenmaatregelen hebben in 2012 een totale besparing van 137 TJ ten opzichte van 2005 opgeleverd. De besparing is aanzienlijk kleiner dan vorig jaar, toen de besparing ten opzichte van 2005 nog 260 TJ bedroeg. De vermindering ten opzichte van 2005 komt doordat een aantal I
ketenmaatregelen die in 2011 werden uitgevoerd in 2012 geen doorgang hebben gekregen en daardoor van de totale besparing worden afgetrokken. De belangrijkste ketenmaatregelen in 2012 zijn: Verhoging percentage gerecycled PET Besparing in keten ivm lichtere flessen Inzet duurzame energie De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 286 TJ in 2012. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: inkoop groene stroom aankoop groene stroomcertificaten Vooruitblik Algemene ontwikkelingen De consumptiecijfers van frisdranken, waters, sappen en siropen zijn gelijkmatig. Desondanks is een lichte daling in productievolume zichtbaar. Daarbij vindt een verandering in productaanbod plaats. In periode vanaf 2000 is een duidelijke verschuiving te zien van regular naar laagcalorische frisdranken. In 2011 was meer dan 35% van de frisdranken light. Aan het begin van de eeuw was nog maar 18% van de frisdranken light. In de komende jaren zal de verschuiving naar laagcalorische frisdranken verder doorzetten. Op het gebied van verpakkingen zijn de laatste jaren significante stappen gemaakt met het lichter maken van de verpakkingen en het uitsluiten van bepaalde materialen zoals PVC. Dit heeft een positief effect op de milieu-impact van de sector. Een tegengestelde ontwikkeling is de vraag van de consument naar kleinere en gekoelde verpakkingen. Convenantactiviteiten Frisdranken-, Waters- en Sappenbedrijven richten zich in hun maatregelen voor een belangrijk deel op de eigen productielocatie. Hierin hebben zij veel bereikt. Het aandeel van de productielocatie in het totale energiegebruik van de keten is relatief beperkt. Een verdere energieefficiëntieverbetering van 50 procent is niet haalbaar zonder revolutionaire doorbraaktechnologieën. De sector onderzoekt of het efficiënter is om toekomstige inspanningen ook op dat deel van de keten te richten waarop de FWS-bedrijven invloed uit kunnen oefenen. Te denken valt aan transport, out of home-verkooppunten en wellicht horeca. Er is hierbij een aanzienlijk verschil tussen de bedrijven in de sector. Sommige bedrijven maken deel uit van internationale concerns en hebben minder vrijheid om specifiek Nederlandse projecten vorm te geven. Ook vanuit internationale context wordt gekeken naar de meest efficiënte manier om het globale klimaatprobleem op te lossen. En de eerste oplossingsstap zou dan wel eens buiten Nederland kunnen liggen. Loonbottelaars zijn in belangrijke mate afhankelijk van de ruimte die ze krijgen van opdrachtgevers om maatregelen op de productielocatie of in de keten door te voeren. Overleg binnen de sector wijst uit dat de ruimte om ingrijpende zaken branchebreed op te pakken beperkt is. Dit betekent dat maatregelen vooral inspanningen van individuele bedrijven betreffen. De branchevereniging FWS zal zich desondanks blijvend inspannen om de participatie van de branche zo hoog mogelijk te houden en gezamenlijke kennisopbouw en uitwisseling te faciliteren. II
Uit het meerjarenplan 2013-2016 van de sector blijkt dat de deelnemende bedrijven voor de komende vier jaren energiemaatregelen in het proces en de keten hebben gepland met een totale omvang van ruim 13% van het energieverbruik. III
Hoofdstuk 1. Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3-convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 tot en met 5 geven u overzichten van: de ontwikkeling van het energieverbruik van uw sector vanaf 2005; de verklaring van de verandering in energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; de spiegeling ten opzichte van het meerjarenplan (MJP) 2009-2012 van uw sector; de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf 2006. Hoofdstuk 6 geeft de achterliggende informatie weer in tabellen. Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA-monitoring. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3-convenant. Details over de methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Hoofdstuk 2. Overzicht ontwikkeling energieverbruik Onderstaande grafiek laat het jaarlijkse energieverbruik van uw sector vanaf 2005 zien. 1.400 Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteitsverbruik Aardgasverbruik Verbruik overige brandstoffen Warmteverbruik Energieverbruik [TJ primair] 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 In 2012 bedraagt het totale energiegebruik van de sector 1.301 TJ. De bedrijven rapporteren in totaal 91 miljoen kwh elektriciteit en 15 miljoen m 3 gas. Over de periode 2005-2012 neemt het energiegebruik toe. Dat komt vooral omdat de productie van kunststofflessen niet meer extern maar intern plaatsvindt en door productiestijging. In de periode 2005-2012 stijgt het totale energiegebruik in de sector met ruim 25 procent. Het productievolume groeit in dezelfde periode met meer dan 60 procent. Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 1 van 1
Het energiegebruik op de productielocatie bedraagt iets minder dan 10 procent van het totaal in de keten. De meeste energie wordt gebruikt bij de productie van verpakkingsmateriaal en bij koeling van het product in verschillende stappen in de keten zoals bij de distributie en bij de consument. Hoofdstuk 3. Verklaring verandering energieverbruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het verslagjaar en het jaar daarvóór verklaren. Verandering energiegebruik 2011-2012 1.400 Energie [TJ primair] 1.200 1.000 800 600 400 Energieverbruik vorig jaar 1.301,0 PE-maatregelen (besparend) 24,0 Volume-effect (verlagend) 40,9 Overige invloedsfactoren (ontsparend) 31,1 Onverklaard (ontsparend) 32,9 Energieverbruik verslagjaar 1.300,1 200 0 Maatregelen in het proces (PE-maatregelen) hebben een besparend effect tot doel (het relatieve energieverbruik wordt minder). Het Volume-effect (effect door verschil in productiehoeveelheid) is verhogend (meer energieverbruik) bij hogere productie of verlagend bij lagere productie. Het deel Overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die de sector heeft gerapporteerd, zoals hogere/lagere capaciteitsbezetting ten opzichte van vorig jaar of gunstige/ongunstige weersomstandigheden ten opzichte van vorig jaar. Deze optelsom kan uiteindelijk besparend of ontsparend zijn. De post Onverklaard is de restpost. Deze restpost is besparend wanneer het verwachte energieverbruik in het monitoringjaar (de optelsom van de eerste vier posten in de grafiek) hoger is dan het werkelijke energieverbruik. De restpost is ontsparend wanneer het verwachte energieverbruik lager is dan het werkelijke energieverbruik. Hoe kleiner de restpost, des te beter het werkelijke energieverbruik in de sector is verklaard. Het energieverbruik van de sector is tussen 2011 en 2012 nagenoeg ongewijzigd gebleven ( 1 TJ). De verlaging van het energiegebruik wordt deels verklaard door het uitvoeren van besparende PE-maatregelen (-24 TJ) en verminderde productie (-40 TJ). Overige invloedsfactoren werkte daarentegen ontsparend (+31 TJ), zodat het onverklaarde deel van het verschil op +33 TJ blijft steken. Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 2 van 2
Hoofdstuk 4. Spiegeling aan het MJP Onderstaande grafiek geeft de jaarlijkse ontwikkeling aan van het effect van de getroffen EEPmaatregelen binnen de sector ten opzichte van het EEP-basisjaar (meestal 2008). De horizontale lijn is de MJP-doelstelling voor 2012 op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen. 50% Voortschrijdend resultaat versus MJP-doelstelling Doelstelling Resultaat Aandeel van energieverbruik 40% 30% 20% 10% 0% 2009 2010 2011 2012 De MJA3 kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en duurzame energie. Ketenefficiency kan nog worden onderverdeeld in twee categorieën: deelketen productie en deelketen product 1. Voor duurzame energie is eveneens een splitsing mogelijk: inkoop en (eigen) opwekking. Uitsplitsing van de resultaten naar de verschillende pijlers levert onderstaande grafiek op. Ook hier worden de jaarlijkse cijfers gepresenteerd ten opzichte van de situatie in het EEPbasisjaar. 25,0% Voortschrijdend resultaat per pijler PE KE-productie KE-product DE-inkoop DE-opwekking Aandeel van energieverbruik 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 2009 2010 2011 2012 1 Bij ketenprojecten wordt een onderscheid gemaakt tussen maatregelen in de productieketen (de grondstof- en productiefase) en de productketen (bij de eindgebruiker). Alleen besparingen in de productieketen in Nederland tellen mee in de berekening van de energie-efficiency in de keten. Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 3 van 3
Hoofdstuk 5. Resultaten per pijler De grafieken geven de jaarlijkse effecten per pijler vanaf 2006 weer. Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. De sector is in 2009 toegetreden, dus resultaten zijn vanaf 2009 zichtbaar. PE-besparing 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% PE-maatregelen (cumulatief vanaf 2006) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Procesmaatregelen in 2012 hebben een besparing van 24 TJ opgeleverd (1,8%). De belangrijkste procesmaatregelen zijn: Hergebruik perslucht Reductie koelwater TL Verlichting vervangen door LED verlichting 25,0% KE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) KE-productieketen KE-productketen 20,0% KE-besparing 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ketenmaatregelen hebben in 2012 een totale besparing van 137 TJ ten opzichte van 2005 opgeleverd. De besparing is aanzienlijk kleiner dan vorig jaar, toen de besparing ten opzichte van 2005 nog 260 TJ bedroeg. De vermindering ten opzichte van 2005 komt doordat een aantal ketenmaatregelen die in 2011 werden uitgevoerd in 2012 geen doorgang hebben gekregen en daardoor van de totale besparing worden afgetrokken. Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 4 van 4
De belangrijkste ketenmaatregelen in 2012 zijn: Verhoging percentage gerecycled PET Besparing in keten ivm lichtere flessen 25,0% DE-maatregelen (jaarlijks effect ten opzichte van 2005) DE-inkoop DE-opwekking 20,0% Aandeel DE 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 De totale inzet van duurzame energie in de sector bedraagt 286 TJ in 2012. De belangrijkste duurzame-energiemaatregelen zijn: inkoop groene stroom aankoop groene stroomcertificaten Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 5 van 5
Hoofdstuk 6. Tabellen De eerste tabel hieronder bevat de gerapporteerde gegevens over het jaarlijkse energieverbruik en de uitgevoerde maatregelen vanaf 2009. De sector is in 2009 toegetreden, dus resultaten zijn pas vanaf 2009 zichtbaar. De tweede tabel geeft een overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen op jaarbasis ten opzichte van het MJP-basisjaar 2008. Er is daarbij niet gecorrigeerd voor gewijzigde omstandigheden (bijvoorbeeld het productieniveau). De derde tabel geeft een overzicht van alle bedrijven die vanaf 2005 hebben gerapporteerd. Van deze bedrijven zijn alle beschikbare cijfers vanaf 2005 tot en met 2012 in het sectorrapport verwerkt. Alle waarden zijn in TJ primair per jaar. Tabel 1 Energie- en besparingscijfers Resultaten per jaar [TJ] 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Werkelijk energieverbruik 993 1.088 1.220 1.212 1.204 1.251 1.301 1.300 Besparing door PE-maatregelen 0 0 0 0 22 27 23 24 KE-besparing in de productieketen 0 0 0 0 4 145 260 137 KE-besparing in de productketen 0 0 0 0 0 0 0 0 Inkoop van duurzame energie 0 0 0 0 0 238 248 286 Opwekking van duurzame energie 0 0 0 0 0 0 0 0 Tabel 2 Effecten van uitgevoerde maatregelen in 2012 Categorie Subcategorie Verwacht eindresultaat in 2012 (MJP) Effect [TJ] ten opzichte van basisjaar 2008 Gerealiseerd jaarlijks effect t/m verslagjaar Procesmaatregelen 49,0 46,6 Installaties en gebouwen 32,0 27,9 Procesefficiency Energiezorg en gedragsmaatregelen 22,0 31,5 Strategische projecten 1,0 0,5 Subtotaal procesefficiency 104,0 106,6 Maatregelen in de productieketen 113,0 137,1 Ketenefficiency Maatregelen in de productketen 0,2 0,2 Subtotaal ketenefficiency 113,2 137,3 Inkoop van duurzame energie 0,0 286,4 Duurzame energie Opwekking van duurzame energie 0,0 0,0 Subtotaal duurzame energie 0,0 286,4 Totaal 217,2 530,3 Tabel 3 Deelnemende bedrijven binnen de sector Onderneming Inrichting Vestigingsplaats Coca Cola Enterprices Nederland BV Coca Cola Enterprices Nederland BV Dongen DIS BV DIS BV Sittard Refresco Benelux Refresco Benelux, lokatie Maarheeze Maarheeze Refresco Benelux, lokatie Bodegraven Bodegraven Schiffers Food BV Hoensbroek United Soft Drinks United Soft Drinks, lokatie Goor Goor United Soft Drinks, lokatie Utrecht Utrecht Vrumona Vrumona Bunnik Hero Nederland BV Hero Nederland BV Breda *** Definitief MJA-Sectorrapport 2012 Frisdranken, Waters en Sappen Pagina 6 van 6