NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Inhoud Doelstelling 3 Samenstelling Raad van Commissarissen en directie 3 Organogram NDC Houdstermaatschappij B.V. 4 Profiel van de organisatie 6 Kengetallen 9 Bericht van de Raad van Commissarissen aan Aandeelhouders 10 Directieverslag 13 NDC Houdstermaatschappij (NDC VBK) 14 ThiemeMeulenhoff 16 Veen Bosch & Keuning Uitgeversgroep 18 NDC mediagroep 21 Jaarrekening 23 Geconsolideerde balans per 31 december 2010 24 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2010 26 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2010 27 Algemene toelichting 28 Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva 31 Grondslagen voor de resultaatbepaling 36 Toelichting op de geconsolideerde balans 38 Materiële vaste activa 39 Financiële vaste activa 40 Voorzieningen 42 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 47 Enkelvoudige balans per 31 december 2010 49 Enkelvoudige winst- en verliesrekening over 2010 50 Toelichting op de balans en de winst- en verliesrekening 51 Toelichting op de enkelvoudige balans 52 Overige gegevens Statutaire winstverdeling en gebeurtenissen na balansdatum 55 Accountantsverklaring 56 Colofon 58 2 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Doelstelling Het doel van de vennootschap is het deelnemen in, het op andere wijze een belang nemen in, het voeren van beheer over en het financieren van andere rechtspersonen en vennootschappen, in het bijzonder maar niet beperkt tot rechtspersonen en vennootschappen die zich bezighouden met het uitgeven van dag-, nieuws- en huisaan huisbladen, periodieken, boeken en overig drukwerk dan wel het verzorgen van informatieoverdracht door het vervaardigen, verkopen en verspreiden van daartoe geëigende producten, diensten en rechten en/of daarmee verwante activiteiten, voorts het financieren van en het op enigerlei wijze stellen van zekerheid of het zich verbinden voor verplichtingen van derden. Samenstelling Raad van Commissarissen per 31 december 2010 mr. drs. A. Offringa, voorzitter drs. P.I. Broertjes mr. H.J. Bruggink mr. A.D.H. Fockema Andreae prof. dr. T. Huibers Samenstelling directie drs. Th.J. van der Raadt, voorzitter G. Volkers NDC Houdstermaatschappij B.V. Postbus 394 8901 BD Leeuwarden NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 3
Organogram NDC Houdstermaatschappij B.V. (per 1 januari 2011) Stichting Je Maintiendrai Beheer (82,23% NL) Heidehuis B.V. (7,67% NL) Houdstermij. Preferente Aandelen NDC B.V. (5% NL) NDC Houdstermaatschappij B.V. (100% NL) NDC VBK de uitgevers B.V. (100% NL) ThiemeMeulenhoff Holding B.V. (100% NL) Veen Bosch & Keuning Uitgeversgroep B.V. (100% NL) ThiemeMeulenhoff B.V. (100% NL) Ambo Anthos Uitgevers B.V. (100% NL) Amstel Uitgevers B.V. (100% NL) Uitgeverij Contact B.V. (100% NL) Uitgeverij Luitingh~Sijthoff B.V. (100% NL) Pinion B.V. (100% NL) Techmedia B.V. (75% NL) Linkeroever Uitgevers (50% België) Veen Bosch & Keuning Uitgevers België N.V. (100% België) VBK media B.V. vh Kosmos uitgevers (100% NL) Uitgeverij Ankh hermes B.V. (100% NL) Uitgeverij De Fontein/Tirion B.V. (100% NL) Uitgeverij Hillen B.V. (100% NL, slaper) UitgeversMij J.H. Kok ten Have B.V. (100% NL) Zimed Uitgevers B.V. (100% NL) Special Bite B.V. (100% NL) Tirion Uitgevers B.V. (100% NL) Roodbont B.V. (100% NL) NDC Tirion B.V. (50% NL) Van Dale Lexicografie B.V. (100% NL) Veen Magazines B.V. (100% NL) Vanaf 1 januari 2011 één uitgeeforganisatie De Ingenieur B.V. (50% NL) 4 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Entero II B.V. (4,95% NL) Scribent B.V. (0,15% NL) NDC mediagroep B.V. (100% NL) Mediasam B.V. (50% België, NL) NDC Grafisch Bedrijf B.V. (100% NL) NDC Radio B.V. (100% NL) Carchannel B.V. (20% NL) NDC Print B.V. (100% NL) Mensenlinq B.V. (35% NL) Mediamenu B.V. (33,33% NL) NDC Tirion B.V. (50% NL) NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 5
Profiel van de organisatie NDC VBK de uitgevers (NDC Houdstermaatschappij B.V.) is een toonaangevend mediabedrijf met producten en diensten in het Nederlandse taalgebied. NDC VBK onderneemt op het raakvlak van kennis, cultuur, informatie en commercie met gedrukte en elektronische (massa)media. NDC VBK heeft een sterk portfolio van bedrijven en merken. De drie kernactiviteiten, kranten, boeken en educatieve uitgaven, bezetten elk een aansprekende positie in het eigen marktsegment. Deze marktposities zijn over een reeks van jaren opgebouwd, op basis van krachtige merken en hoog gekwalificeerde medewerkers. De drie kernactiviteiten van NDC VBK zijn strategisch complementair. Elke kernactiviteit kent haar eigen uitdagingen en ambities, welke onderling verschillen. De drie divisies hebben ieder hun eigen bedrijfsstrategie, die primair gericht is op het benutten van kansen in de eigen markt. De vitaliteit en operationele kracht van de drie bedrijven vertaalt zich in gezonde bedrijfsresultaten en goede vooruitzichten. De drie kernactiviteiten delen een groot potentieel voor innovatie en nieuwe ontwikkelingen, alsmede tal van mogelijkheden voor operationele stroomlijning en daarmee voor verdere verbetering van de prestaties. NDC mediagroep NDC mediagroep heeft als uitgever van producten die specifiek gericht zijn op de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Flevoland het grootste bereik in Noord-Nederland. Via de dagbladen Leeuwarder Courant en Dagblad van het Noorden en bijna veertig weekbladen en de tijdschriften, voorziet NDC mediagroep lezers en adverteerders van nieuws en informatie. Met de verspreiding van de huis-aan-huisbladen heeft NDC mediagroep in Noord-Nederland een bereik van 84%. NDC mediagroep geeft ook een aantal lifestyle magazines uit zoals Noorderland en Ambitie. Gekoppeld aan de printproducten ontwikkelt NDC mediagroep websites, interactieve spellen en iphone en ipad applicaties. Daarnaast ontwikkelt NDC mediagroep radio en diverse interactieve producten. NDC grafisch bedrijf is het moderne productiebedrijf van NDC mediagroep en drukt kranten en krantachtige producten, zoals folders, krantenmagazines en advertentiebladen. ThiemeMeulenhoff ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen en diensten voor het onderwijs en is daarmee een vooraanstaande speler op de Nederlandse markt. De uitgeefgebieden zijn het Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie en het Hoger Onderwijs. ThiemeMeulenhoff stelt de klant, de docent/leerkracht, in staat om het beste uit zijn leerlingen te halen, door een partner van het onderwijs te zijn en maatwerk te bieden. Daarnaast houdt ThiemeMeulenhoff zich intensief bezig met de digitalisering van leermiddelen. 6 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Veen Bosch & Keuning Uitgeversgroep De groep algemene boeken (VBK) bestaat uit dertien fictie- en non fictie-uitgeverijen met een groot aantal fondsen en imprints. Gerenommeerde merken als Amstel Uitgevers, Ambo Anthos Uitgevers, Uitgeverij Contact en Luitingh~Sijthoff en de nieuwkomer Dwarsligger maken deel uit van de groep. De non-fictie uitgeverijen Van Dale Uitgevers, De Fontein Tirion, Kosmos Uitgevers, Veen Magazines en Kok ten Have werken samen onder de naam VBK media. Daarnaast zijn ook VBK België en Linkeroever Uitgevers onderdeel van VBK. Met auteurs als Herman Koch, Dan Brown, Jamie Oliver, Saskia Noort, Tatiana de Rosnay en vele anderen voert dit onderdeel van NDC VBK met grote regelmaat de bestsellerlijsten aan. Uitgeverij ebook is een van de belangrijkste leveranciers van e- books in Nederland. NDC VBK biedt de drie kernactiviteiten de gelegenheid zich ten volle te ontplooien. Het behalen van een gezond bedrijfsrendement ter borging van continuïteit en zelfstandigheid is daarbij een voorwaarde. In de verschillende uitgeverijen en bedrijfsonderdelen zijn ruim 1.600 mensen werkzaam. Zij realiseren een totale jaaromzet van circa 322 miljoen met een genormaliseerd bedrijfsresultaat na afschrijvingen van ontwikkelingskosten van 32,4 miljoen (ebitda). De omzet is per 2010 als volgt verdeeld: M Dagbladen 30 % M Huis-aan-huisbladen 8 % M Publieksboeken 28 % M Educatieve uitgaven 25 % M Magazines 3 % M Overig 6 % NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 7
8 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Kengetallen (in duizenden euro s tenzij anders vermeld) Exploitatiegegevens 2010 2009 2008* 2008 Omzet 321.925 339.877 365.790 305.488 Mutatie in % 94,7% 92,9% 100,2% EBITDAe 46.095 47.530 57.500 27.454 In % van de omzet 14,3% 14,0% 15,7% 9,0% EBITDAe na afschrijving ontwikkelingskosten 32.411 33.918 44.797 In % van de omzet 10,1% 10,0% 12,2% EBITe 8.759-16.792 19.721-1.008 In % van de omzet 2,7% -4,9% 5,4% -0,3% Netto winst -16.253-48.883 148-15.260 In % van de omzet -5,0% -14,4% 0.0% -5% Cashflow -8.378-2.528 19.189 Investeringen in materiële vaste activa 11.550 13.000 20.292 20.292 Balansgegevens Eigen vermogen 66.598 82.851 35.490 35.490 Voorzieningen 38.585 35.695 32.801 32.801 Vreemd lang vermogen 163.114 186.710 10.478 10.478 Vreemd kort vermogen 98.804 85.934 364.628 364.628 Totaal vermogen 367.101 391.190 443.397 443.397 Mutatie eigen vermogen in procenten 80,4% 233,4% 80,7% 80,7% Vaste activa 295.742 298.949 336.522 336.522 Vlottende activa 71.359 92.241 106.875 106.875 Verhouding eigen/ totaal vermogen 0,18 0,21 0,08 0,08 Verhouding vlottende activa/ vreemd kort vermogen 0,7 1,1 0,3 0,3 Personeel Gemiddeld aantal werknemers op full-time basis 1.498 1.662 1.778 Arbeidskosten 121.124 141.865 124.297 Gemiddelde arbeidskosten per werknemer 80,9 85,4 69,9 Gemiddelde omzet per werknemer 214,9 204,5 171,8 * Voor vergelijkingsdoeleinden aangepaste cijfers voor de in de loop van 2008 geacquireerde ondernemingen. e= genormaliseerd. Eenmalige baten en lasten zoals toevoeging aan reorganisatievoorzieningen worden buiten beschouwing gelaten NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 9
Bericht van de Raad van Commissarissen aan Aandeelhouders Het verslagjaar stond in het teken van consolidatie en herstel. Nadat eind 2009 met de bankier een herfinanciering van het concern tot stand was gekomen, waarbij adequate financiële faciliteiten werden verkregen voor een gezonde ontwikkeling van onze drie divisies educatieve uitgaven, algemene boeken en kranten, inclusief de daarbij behorende ruimte voor investeringen, kon de organisatie zich in haar volle breedte concentreren op de consolidatie en uitbouw van haar marktposities en marktpotentieel. De economische crisis van 2008 en 2009 duurde in het verslagjaar voort maar werd in belangrijke mate met kostenmaatregelen en commerciële activiteiten gecompenseerd. De fundamentele vragen die de voortschrijdende digitalisering stelt op alle gebieden waar de onderneming actief is, zijn in de bedrijfstak nog niet eenduidig beantwoord, al worden op tal van gebieden creatieve oplossingen ontwikkeld en initiatieven ontplooid. Ook bij NDC VBK is er een open en creatieve houding ten opzichte van de digitale ontwikkelingen en men heeft het vertrouwen volledig berekend te zijn op de uitdagingen waarmee het bedrijf in al zijn geledingen wordt geconfronteerd. Het educatieve bedrijf ThiemeMeulenhoff realiseerde een bevredigend operationeel resultaat, in lijn met de uitkomsten 2009, de groep algemene boeken zag het resultaat aanzienlijk terugvallen en bij het krantenbedrijf NDC mediagroep nam het operationele resultaat daarentegen substantieel toe. Alle drie divisies handhaafden hun positie op de markten waar zij actief zijn. Op holdingniveau is het resultaat sterk verbeterd, zij het dat met in achtneming van significante afschrijvingen op immateriële activa wederom een verlies moet worden vastgesteld. Dit verlies is evenwel sterk gereduceerd in vergelijking met het jaar daarvoor. De Raad heeft tezamen met de Raad van Bestuur vastgesteld dat in het licht van de gewijzigde financiële mogelijkheden de verdere groei van de onderneming vooral moet komen uit het benutten van het eigen potentieel, en dat verdere overnames niet in de rede liggen. Deze opvatting wordt gedragen door alle aandeelhouders. Daarbij zal het accent komen te liggen op de operationele verantwoordelijkheid van de drie divisies, en is de holding vooral faciliterend en richtinggevend. Vastgesteld kan worden dat het management van de divisies met grote energie de op hen af komende uitdagingen heeft opgepakt. In het licht van de gewijzigde strategie heeft bestuursvoorzitter J. de Roos eind 2009 aan de Raad meegedeeld dat hij zijn carriere buiten NDC VBK wilde voortzetten. Toen na de aandeelhoudersvergadering van het voorjaar kon worden geconcludeerd dat de onderneming zich gestabiliseerd had, en positieve trends liet zien, heeft J. de Roos, na een loopbaan van veertien jaar bij de onderneming en haar rechtsvoorgangers, NDC VBK per eind juni verlaten. De Raad is hem dank verschuldigd voor de vele jaren waarin hij zijn energie en creativiteit succesvol heeft gewijd aan de ontwikkeling van de groep, die mede daardoor prominente marktposities heeft bereikt. 10 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Na een interimperiode waarin bestuurslid B. de Groot de CEO-functie heeft vervuld, trad per 1 oktober Th. van der Raadt aan als nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij beschikt over een langjarige ervaring op het gebied van algemeen en financieel management in onder andere de uitgeverijsector. Financieel directeur G. Volkers werd benoemd tot lid van de Raad van Bestuur, die daarmee twee leden telt. B. de Groot heeft, vooruitlopend op zijn pensionering in 2011, de Raad van Bestuur verlaten om zich volledig te concentreren op het algemene boekenbedrijf. Op 1 oktober wijzigde ook de samenstelling van de Raad van Commissarissen. R.G. Boekhoven trad terug als president-commissaris na een periode van twintig jaar waarin hij als toezichthouder verbonden was aan NDC VBK en haar rechtsvoorgangers. De onderneming is hem zeer erkentelijk voor hetgeen hij gedurende deze lange periode heeft betekend. Tegelijkertijd namen met hem afscheid de heren R. Hazewinkel en J. Pâques; de Raad heeft zeer geprofiteerd van hun inzichten en betrokkenheid. Als nieuwe commissarissen traden toe de heren P.I. Broertjes, H. Bruggink en T. Huibers. Zittend commissaris A. Offringa werd benoemd tot voorzitter van de Raad. In het verslagjaar kwam de Raad acht maal bijeen, waarbij het college zich onder meer heeft beziggehouden met de strategische koers, de financiële ontwikkelingen, de samenstelling van de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen, en met de bemensing van de leidinggevende posities bij de drie divisies. Het Audit Committee vergaderde twee maal, beide keren in aanwezigheid van de externe accountant. Met de Centrale Ondernemingsraad werd regelmatig overlegd en afgestemd, alles in een productieve sfeer. De Raad van Commissarissen dankt alle betrokkenen bij de onderneming voor hun inzet en commitment, de medewerkers en het bestuur, en de aandeelhouders. Het afgelopen jaar heeft laten zien dat onze inspanningen vruchten afwerpen, en dat ook in een moeilijk klimaat geloof in eigen kunnen sterk meebepalend is voor een eindresultaat. Overeenkomstig artikel 31 der statuten adviseert de Raad aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de jaarstukken ongewijzigd vast te stellen, en gelet op het negatieve resultaat af te zien van dividenduitkeringen. Leeuwarden, 24 maart 2011 De Raad van Commissarissen A. Offringa, voorzitter P.I. Broertjes H.J. Bruggink A.D.H. Fockema Andreae T. Huibers NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 11
12 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
Directieverslag NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 13
NDC Houdstermaatschappij (NDC VBK) De bedrijven van NDC VBK hebben in 2010 goed het hoofd geboden aan de economische recessie. In een omgeving waarin de lezersmarkt, de advertentiemarkt en de onderwijsbudgetten onder druk stonden, hebben de sterke merken in de drie divisies hun toonaangevende posities weten te behouden. De geconsolideerde omzet bedroeg in het verslagjaar 322 miljoen en was 5% lager dan in 2009, met een 4,5% lager genormaliseerd bedrijfsresultaat (ebitda na ontwikkelingskosten) van 32,4 miljoen. Door afschrijvingen op betaalde goodwill, financieringskosten en dotaties aan reorganisatievoorzieningen was het nettoresultaat negatief en bedroeg -16,3 miljoen, een duidelijke reductie ten opzichte van het negatief resultaat van -48,9 miljoen in 2009. Nadat eind 2009 een herfinanciering van de balans tot stand was gekomen, heeft NDC VBK zich in 2010 volledig geconcentreerd op de operationele prioriteiten en uitdagingen. De strategie van basisverbreding die in de afgelopen 10 jaar de ontwikkeling en groei van de groep heeft bepaald, is in 2010 verlaten. Deze strategie had in de eerste plaats risicospreiding ten doel en leidde tot de bestaande portefeuille van complementaire divisies met sterke marktposities, en tot uitbreiding op het gebied van multimediale activiteiten bij het krantenbedrijf NDC mediagroep. Een tweede doelstelling was waardevermeerdering door schaalvergroting en samenvoeging van ondersteunende activiteiten, zowel operationeel als op het gebied van (digitale) ontwikkelingen. In 2010 is vastgesteld dat dit laatste doel onvoldoende is bereikt als gevolg van de relatief grote diversiteit van de verschillende activiteiten. Deze conclusie heeft geleid tot een wijziging in het besturingsmodel van NDC VBK, waarbij de ondersteunende activiteiten van de holding, waaronder ICT, P&O en Communicatie, opnieuw zijn ondergebracht bij de drie divisies. Datzelfde geldt voor het Grafisch Bedrijf, dat eind 2010 weer is geplaatst onder het krantenbedrijf NDC mediagroep. De volledige operationele verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering ligt daarmee bij het divisiemanagement waarbij de Raad van Bestuur van de holding faciliteert, kaders stelt en richting geeft. De aandacht binnen de divisies was in 2010 gericht op het optimaliseren van de bedrijfsprocessen en de productportfolio, gelijktijdig met ontwikkeling van nieuwe producten en initiatieven die de marktposities versterken. Daarbij horen verschillende initiatieven die inspelen op de digitale ontwikkelingen. De daarmee behaalde omzetten waren nog klein, maar er leek zich in 2010 een versnelling aan te dienen, mede door de succesvolle lancering van tablet PC s, onder aanvoering van de ipad, en het toenemend belang van social media op internet. Voor NDC VBK was dit reden om verder te investeren in websites voor kranten en algemene boeken, digitale lesmethoden in de educatieve uitgeverij, en een actieve commerciële benutting van social media. Met ebook.nl beschikt algemene boeken verder over een van de belangrijkste digitale boekwinkels op de Nederlandse markt. De Leeuwarder Courant tenslotte is te vinden op de iphone en was eind 2010 vergevorderd met een geavanceerde ipad-applicatie. Ook op het gebied van meer traditionele innovaties was 2010 een vruchtbaar jaar. De restyling van beide dagbladen en de succesvolle doorontwikkeling van de Dwarsligger, een volwaardig boek in klein formaat, zijn daarvan voorbeelden. 14 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
De optimalisatie van bedrijfsprocessen leidde tot aanpassingen in alle divisies van NDC VBK. Bij het krantenbedrijf ging de ingebruikname van een nieuwe drukpers in Leeuwarden gepaard met een herschikking en inkrimping van de daarmee verbonden ondersteunende diensten. Ook de samenvoeging van de educatieve uitgeverijen van ThiemeMeulenhoff op een nieuwe gezamenlijke locatie in Amersfoort ging met een herstructurering gepaard. Bij de non-fictie uitgeverijen van algemene boeken maakten de negatieve marktontwikkelingen een organisatieaanpassing noodzakelijk, vooruitlopend op een integratie in Utrecht begin 2011. Bij de holdingactiviteiten ten slotte ging het onderbrengen bij de divisies gepaard met een herstructurering en inkrimping. Veranderingen in de organisatie kunnen in een dynamische uitgeverij inmiddels als een constante factor worden gezien. Het aantal medewerkers van NDC VBK daalde gedurende 2010 onder meer als gevolg van deze maatregelen tot 1498 op basis van fte (2009: 1662 fte). Met het aanpassen van de financieringsverhoudingen van NDC Houdstermaatschappij eind 2009, hebben de divisies van NDC VBK ruimte gekregen om hun potentieel in een uitdagend economisch klimaat optimaal te kunnen ontplooien. Daarbij ligt de nadruk op doelgerichte en effectieve innovatie, gepaard met een voortdurende optimalisatie van de processen en de activiteitenportfolio. Aan de bij de financiering behorende randvoorwaarden heeft NDC VBK in 2010 voldaan. Gezien de onzekere marktomstandigheden is het te vroeg om voor 2011 een prognose voor omzet en resultaat af te geven. De doelstellingen zijn er ongewijzigd op gericht om de divisies in staat te stellen in hun marktgebied een toonaangevende rol te spelen en daar waar mogelijk verder uit te bouwen. De investeringen zullen in 2011 naar verwachting e 20 miljoen bedragen, inclusief investeringen in ontwikkelingskosten. Deze investeringen als ook de rente en aflossing zullen uit de lopende kasstromen gefinancierd kunnen worden. In 2010 is van de medewerkers opnieuw veel gevraagd. Hun inspanning en betrokkenheid heeft in grote mate bijgedragen aan het behalen van onze doelen en het behoud van het innovatievermogen van de bedrijven van NDC VBK. Ook de Ondernemingsraden hebben in alle veranderingsprocessen een constructieve en betrokken rol gespeeld. Wij zijn alle medewerkers voor hun aanhoudend enthousiasme en liefde voor het uitgeefvak zeer erkentelijk. Leeuwarden, 24 maart 2011 De Raad van Bestuur Th.J. van der Raadt voorzitter G. Volkers NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 15
ThiemeMeulenhoff Voor de educatieve uitgeverij ThiemeMeulenhoff was 2010 een belangrijk overgangsjaar. Na de overname in 2008 door NDC VBK is ThiemeMeulenhoff in 2009 samengegaan met de VBK-uitgeverijen NijghVersluys, Bekadidact en HBUitgevers. De nieuwe combinatie ging verder onder de naam ThiemeMeulenhoff. In oktober 2010 werd het fusieproces voltooid met de verhuizing naar een nieuwe, gezamenlijke huisvesting in Amersfoort. De succesvolle afronding van het fusie- en integratietraject stelt ThiemeMeulenhoff in staat om zich nu sterker dan ooit op de markt te richten. Dat is ook wenselijk en nodig, want de markt voor educatieve uitgaven verandert snel, zowel door wijzigend overheidsbeleid als door technologische vooruitgang. ThiemeMeulenhoff is in de eerste plaats een organisatie die leerlijnen (methoden) ontwikkelt. Het ontwikkelen van een nieuwe leerlijn gebeurt in nauw overleg met auteurs en specialisten uit de praktijk, en op basis van een steeds intensievere samenwerking met scholen en leraren. Dat is een gevolg van het feit dat de overheid niet langer via zogeheten curricula in detail voorschrijft hoe een leerlijn eruit moet zien. Scholen werken nu met een eigen budget ( gratis schoolboeken ) op grond waarvan zij nog directer betrokken zijn bij de inkoop en de inhoud van leermethoden. ThiemeMeulenhoff speelt hierop in door als partner op te treden bij ontwikkeling van leermiddelen en diensten. De markt voor het primair onderwijs is in 2010 flink gestegen als gevolg van de grote aandacht voor de vernieuwing van methoden. ThiemeMeulenhoff kon er van meeprofiteren met de rekenmethode Alles Telt! Ook de methode Engels voor het digibord, Take it Easy, deed het goed. In het voortgezet onderwijs daarentegen staat de markt onder druk. Het Europees aanbesteden heeft een averechtse invloed op de marktwerking en er zijn in de markt nog maar twee distributeurs actief. Scholen bezuinigen op de kosten voor leermiddelen. In het middelbaar beroepsonderwijs is het competentiegericht onderwijs nu vrijwel van de baan. Daarom is de aandacht vooral uitgegaan naar het maken van folioversies van materiaal dat uitsluitend of overheersend elektronisch was. In de tweede plaats is gewerkt aan het opvoeren van het tempo van vernieuwingen als maatregel om de groeiende tweedehandsmarkt terug te dringen. In het hoger onderwijs is gezocht naar meer coherentie tussen de uitgaven die uit heel verschillende fondsen zijn samengesteld. Naast deze veranderingen in de markt ziet ThiemeMeulenhoff ook de vele kansen voor technologische vernieuwingen in het onderwijs. Er is een continue vraag naar digitalisering van lesmethoden en lesmateriaal. Zo is ThiemeMeulenhoff één van de initiatiefnemers van EduPoort, een digitaal loket waarmee de educatieve uitgeverijen in Nederland hun online leermiddelen ontsluiten. Hiermee wordt een doorbraak gerealiseerd in het beschikbaar stellen van lesmateriaal op internet. De leerling logt in met één wachtwoord en heeft vervolgens toegang tot al zijn online educatieve materiaal het zogenaamde single sign-on. 16 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
ThiemeMeulenhoff zag in 2010 de eerste voordelen van een versterkte projectmatige aanpak van de productontwikkeling, met waar mogelijk standaardisatie van de productie en bedrijfsprocessen. Kostenbewaking blijft een punt van aandacht, mede omdat de overgang naar online exploitatie van digitaal lesmateriaal (in aanvulling op de folio-uitgaven) extra kosten met zich meebrengt. Het investeringsniveau dat nodig is voor het up to date houden van lesmateriaal en het ontwikkelen van digitaal materiaal beweegt zich structureel op hoog niveau, in 2010 ongeveer 16 miljoen. ThiemeMeulenhoff heeft de omzet in 2010 licht zien afnemen. Eind 2010 waren er 293 medewerkers (266 fte) werkzaam. De positieve reacties van de medewerkers, die voorheen werkten in Zutphen, Baarn en Utrecht, bevestigen dat Amersfoort een goede locatie is met een modern open space concept, dat informeel overleg en communicatie stimuleert. NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 17
Veen Bosch & Keuning Uitgeversgroep Het algemene boekenbedrijf Veen Bosch & Keuning Uitgeversgroep (VBK) beleefde een enerverend jaar, waarin de Nederlandse markt werd gekenmerkt door teruglopende consumentenbestedingen. In 2010 is er in Nederland voor ruim 563 miljoen omgezet aan Nederlandstalige boeken, een daling van 4,7% ten opzichte van 2009. De opmars van het e-book zette door en de doorbraak lijkt onomkeerbaar, hoewel daarbij de kanttekening past dat de verkopen als totaal van de boekenmarkt vooralsnog bescheiden zijn. In de markt voor fictie-uitgaven, waarin de resultaten steeds sterker worden bepaald door bestsellers, werd de aandacht getrokken door het succes van Haar naam was Sarah van Tatiana de Rosnay. Dit werd met vlag en wimpel het best verkochte boek in Nederland in 2010. Inmiddels zijn er meer dan één miljoen exemplaren verkocht. Begin 2011 stond Haar naam was Sarah twaalf weken achtereen op nummer één in de bestsellerlijst, een record. Andere succesnummers waren Taal is zeg maar echt mijn ding van Paulien Cornelisse, Op klaarlichte dag van Simone van der Vlugt, Het verloren symbool van Dan Brown en Het diner van Herman Koch. Van de laatste zijn inmiddels 450.000 exemplaren over de toonbank gegaan. Wij zijn ons brein van Dick Swaab nestelde zich in het laatste kwartaal van 2010 in de top van de best verkochte boeken. De groei in de rechtstreekse boekenverkoop aan consumenten zet onverminderd door. In fictie neemt dit verkoopkanaal inmiddels 12 procent van de omzet voor zijn rekening, in non-fictie zelfs meer dan 25 procent. De omzet in digitale producten groeide in het verslagjaar opnieuw sterk met een verdrievoudiging van de verkoop van e-books ten opzichte van 2009, mede geholpen door de snelle acceptatie van tablets als de ipad. Met ebook.nl heeft VBK een belangrijke winkel op internet, die een sterke nummer twee positie heeft op de Nederlandse markt. De opmars van het e-book en de verhevigde concurrentie bevestigen VBK in het belang dat van oudsher wordt geschonken aan de relatie met de auteurs. Om die relatie verder te versterken wordt gewerkt aan de introductie in alle uitgeverijen van het zogeheten Schrijversstatuut. Het statuut geeft auteurs een stem en biedt zekerheid ten aanzien van bepaalde rechten binnen de uitgeverij. VBK omarmt hiermee een morele standaard voor de organisatie, die opereert op het raakvlak van cultuur en commercie. De Dwarsligger, een compleet boek in miniformaat, heeft een stevige plek in de lezersmarkt veroverd. Na de geslaagde introductie in 2009 verdrievoudigde de omzet in 2010. Jaarlijks worden ongeveer 100 titels op het overdwarse, compacte formaat uitgegeven. Voor 2011 wordt opnieuw een aanzienlijke omzetstijging verwacht. De Vlaamse uitgeverij Linkeroever, een samenwerking met Concentra, zag het marktaandeel toenemen in het Nederlandse taalgebied in België. De inspanningen zijn er op gericht om dit in 2011 verder uit te bouwen. 18 NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010
In non-fictie wordt de verkoop van folioproducten in toenemende mate afhankelijk van de bekendheid van de auteur. Van Jamie in 30 minuten van de Britse kok Jamie Oliver, dat in december 2010 werd uitgebracht, zijn in 2010 80.000 exemplaren verkocht. Zo worden ook de non-fictie-uitgaven gevoeliger voor bestsellers, waardoor de resultaten beweeglijker worden. Bij de naslagwerken, waaronder de woordenboeken van Van Dale, wordt hard gewerkt aan de transformatie naar digitale toepassingen en taalgerichte ondersteunende diensten. Veen Magazines heeft sterke titels en groeiende abonneebestanden, maar de advertentieverkoop stond in 2010 onder druk, voornamelijk bij de personeelsadvertenties. Voor de non-fictie-uitgeverijen was 2010 een jaar van bezinning, herstructurering en samenwerking. De Fontein Tirion, Kosmos Uitgevers, Kok ten Have (inclusief Ankh- Hermes), Van Dale Uitgevers alsmede Veen Magazines werden samengebracht onder de noemer VBK media. De uitgeverijen blijven zelfstandig in de markt opereren, maar delen nu de backoffice-functies en infrastructuur. De boekenuitgeverijen en de backoffices zijn hiertoe in het verslagjaar samengebracht in een gezamenlijke huisvesting in Utrecht. De omzet van het algemene boekenbedrijf daalde afgelopen jaar met 10 procent. Het boekenbedrijf telt 296 medewerkers (fte) per ultimo 2010, tegen 331 eind 2009. Voor 2011 zijn de vooruitzichten positief. Belangrijke auteurs als Herman Koch ( Zomerhuis met zwembad ), Saskia Noort, Geert Mak, Jeroen Brouwers, Esther Verhoef en Nicci French presenteren nieuw werk. De non-fictie uitgeverijen kunnen hun aandacht na de herstructurering nu volledig concentreren op de markt. De investeringen zullen naar verwachting e 0,9 miljoen bedragen. NDC Houdstermaatschappij B.V. Jaarverslag 2010 19