Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden Inspiratiedag FAB, 4-nov-14
BOMEN en STRUIKEN: overwinteringsplaats AKKER : prooien (bladluizen, rupsen, trips ) Natuurlijke plaagbeheersing F A B BLOEMENRAND langs de akker: voedselbron (pollen en nectar)
01_ ONDERZOEK 2009-2012
Studie VLM 2009-2011 De praktische haalbaarheid en de landbouwkundige voordelen aantonen van een aangepast randenbeheer gericht op het stimuleren van natuurlijke vijanden Op het terrein en i.s.m. met boeren Kennis verspreiden naar beheerders en adviseurs op het terrein
Type akkerranden Meerjarige grasrand (leefgebied en overwintering) Eenjarige bloemenrand (voedsel) Meerjarige kruidenrijke rand (optimale combinatie?)
Welke soorten inzaaien? Onderzoek naar geschiktheid van bloemensoorten als nectar- en pollenbron voor natuurlijke vijanden (NL, UK, ) Criteria voor selectie van soorten: bloemvoorkeur, geschikt voedsel, selectiviteit, timing en spreiding bloei, inpasbaarheid in de teeltomgeving, evenwichtige samenstelling, Onderzoek naar geschiktheid van grassoorten als habitat voor overwintering (beetlebanks) Maatwerk: afstemmen op gebied, gewas en bedrijfsvoering
Voorbeeld samenstelling eenjarig bloemenmengsel voor natuurlijke vijanden Venkel Koriander Voederwikke Korenbloem Boekweit Gele ganzebloem Zonnebloem
Onderzoeksvragen bloemenranden 1. Stimuleren deze bloemenranden de aanwezigheid van belangrijke groepen natuurlijke vijanden van plagen? 2. Hebben ze een invloed op de onderdrukking van bladluizen in het aanpalend graanperceel?
Insectenmonitoring Nuttige vliegende fauna: vangsten met combitraps in de bloemenranden en andere randen juni tot sep-09 (bloeiperiode) sorteren en determineren in winter Plaagpopulaties: plantbemonsteringen in aangrenzende percelen wintertarwe op 3 à 4 afstanden van BR (2009) bladluizen + natuurlijke vijanden wekelijks in juni - juli
Bemonstering vliegende fauna op vier locaties in 2010: Bloemenrand en stroken, Sint-Jan-in-Eremo Bloemenrand Assenede Grasrand Waterland-Oudeman Bloemenrand Vlissegem
Gemiddeld aantal per val gedurende volledige vangstperiode 180 Resultaten vangsten vliegende fauna in akkerranden 2010: Natuurlijke vijanden (seizoen 2010) 160 140 120 100 80 VL_EBL geel SL_EBL geel AS_EBL geel SL_MGR geel 60 40 20 0 Weekschildkevers Lieveheersbeestjes Zweefvliegen Bloemenwantsen Roofwantsen Groene gaasvliegen
Gemiddeld aantal per val gedurende volledige vangstperiode Resultaten vangsten vliegende fauna in akkerranden 2011: Natuurlijke vijanden (seizoen 2011) 120 100 80 VL_EBL groen SL_E/MBL groen 60 SL_MGR groen 40 20 0 Weekschildkevers Lieveheersbeestjes Zweefvliegen Bloemenwantsen Roofwantsen Groene gaasvliegen
Invloed natuurlijke vijanden op bladluizen in wintertarwe Vlissegem, 2 juli 2009
gemiddeld aantal bladluizen/halm Ontwikkeling bladluispopulatie in graan 10 9 BLADLUIZEN zonder natuurlijke vijanden 8 7 6 5 4 3 2 1 0 27/mei 6/jun 16/jun 26/jun 6/jul 16/jul 26/jul
gemiddeld aantal bladluizen/halm gemidd aantal natuurlijke vijanden/10 halmen Onderdrukking bladluizen 2009 Wintertarwe Vlissegem 2009 10,0 9,0 8,0 BLADLUIZEN NATUURLIJKE VIJANDEN 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 17/jun 24/jun 1/jul 8/jul 15/jul 22/jul Datum
Gemiddeld aantal bladluizen per halm Gemiddeld aantal predators op 10 halmen Onderdrukking bladluizen 2010 Dichtheid van bladluizen en predators in een tarweperceel met eenjarige bloemenstroken en een perceel met grasrand in 2010 6 5 4 3 2 naast / tussen bloemenstroken naast grasrand naast / tussen bloemenstroken naast grasrand 1 0 9/jun 16/jun 23/jun 30/jun 7/jul 14/jul 21/jul Datum
Gemiddeld aantal bladluizen per halm Gemiddeld aantal natuurlijke vijanden op 10 halmen Behandeld perceel 2011 Dichtheid van bladluizen en natuurlijke vijanden (St-Jan-in-Eremo) 10 9 bladluizen blad 8 7 6 natuurlijke vijanden op de halmen 5 4 3 geen waarnemingen 2 1 0 17/mei 24/mei 31/mei 7/jun 14/jun 21/jun 28/jun Datum
aantal natuurlijke vijand /10 bladluizen Predator:prooi ratio 2 percelen wintertarwe 2010 VL_EBL SL_EBL 1,5 JB_MGR SL_MGR Insecticidebehandeling 1 0,5 0 9/jun 16/jun 24/jun 30/jun 7/jul 14/jul 22/jul
aantal natuurlijke vijanden / 10 bladluizen Predator:prooi ratio 2 percelen wintertarwe 2011 VL_EBL SL_E/MBL 1,5 ZW_onbeh KO_onbeh Insecticidebehandeling 1 0,5 0 17/mei 24/mei 31/mei 7/jun 14/jun 21/jun 28/jun
Besluiten onderzoek Eenjarige, doelgerichte bloemenranden helpen de populatieopbouw van natuurlijke vijanden en de natuurlijke plaagbeheersing in graan te verbeteren op voorwaarde dat insecticiden enkel worden ingezet op basis van een goede gewasscouting en aangepaste schadedrempels indien nodig enkel selectieve middelen worden gebruikt ook andere diverse (semi-)natuurlijke landschapselementen in omgeving aanwezig zijn
Onderzoeksvragen meerjarige grasranden 1. Overwinteren meer bodempredatoren in akkerranden? 2. Verspreiden ze zich in het voorjaar vanuit de akkerranden naar de akker? 3. Hebben ze impact op de onderdrukking van bladluizen in aanpalend perceel wintertarwe?
Insectenmonitoring Nuttige bodemfauna (2010): vangsten met potvallen in rand en akker voorjaar (overwinterde) en zomer (verspreiding in het veld) Predatiecapaciteit: de plaagonderdrukking in predatorarme plots vergelijken met controleplots in een gewas op verschillende afstanden van de rand Jabbeke, mei 2010 (wintertarwe)
Besluiten onderzoek invloed grasranden op lopende natuurlijke vijanden Akkerranden soortenrijker dan akkers Aantallen loopkevers hoger in de akker, maar beperkt aantal soorten: _ Pterostichus cupreus Pterostichus melanarius Anchomenus dorsalis (Decrick L., 2011) Lopende natuurlijke vijanden hebben een hoge bestrijdingscapaciteit in akkers
Gem. aantal per m² Resultaat voorjaarsbemonstering in rand en akker 50 Spinnen Kortschildkevers Loopkevers 40 30 20 Bembidion tetracolum 10 0 Grasrand 10j Grasrand 3j Akker - J. Hlasek
FAB (impact) monitoring Slechts momentopname van complexe processen en interacties! Veel factoren van invloed, o.a. omringende landschap Ruimtelijke schaalniveau van het onderzoek bepalend voor de resultaten: perceel / bedrijfsomgeving / landschap
Werking natuurlijke plaagbeheersing Landschap Regio/Omgeving Natuurlijke elementen Bedrijf Gewasrotatie Perceel Gewas Akkerranden Bodembewerking Plant Rassenkeuze
Kennisvereisten / onderzoeksmethodiek _ inzicht in biologie en populatiedynamica van plaag en natuurlijke vijanden _ herkenning diverse stadia in het veld (scouting) _ invloedsfactoren op meerdere ruimtelijke schalen _ impact kwantificeren: dichtheden van zowel plaag als natuurlijke vijanden meten in de tijd metingen van plaagpopulaties en schade met en zonder natuurlijke vijanden: kooiexperimenten gebruik maken van populatiedynamica modellen lange termijn data verzamelen
Bedankt voor uw aandacht