Rusland op weg Maar waar naar toe? Philip de Jong Landbouwraad / Hoofd Economische Afdeling Moskou 28 november 2014
Inhoudsopgave Rusland in politieke context Sancties en invoerbeperkingen Economische ontwikkeling Landbouw in RF: zelfvoorziening (opnieuw) urgent Staatsprogramma en agrofinanciering Nederland Rusland Perspectieven
Rusland in politieke context Geo-politiek: Rusland neemt afstand van het westen zoekt aansluiting in Azië / BRICS op zoek naar eigen plek als wereldmacht; meer anti Amerika dan anti Europa; Handelspolitiek: WTO lidmaatschap leidt tot groot aantal disputen; OESO lidmaatschap ver weg. Eurasian Economic Union alternatief voor EU? G8 en G20: weinig vrienden; verzet tegen vrijhandelsverdragen EU met Oekr, Moldavie, Georgie Binnenlandse politiek: patriottische koers/propaganda. Systeem laat geen ruimte voor oppositie. Beperkingen burgelijke vrijheden. Lawine aan patriottische wetgeving. Populariteit Putin hoog!
Sancties en invoerbeperkingen Westerse sancties gerelateerd aan Krim en Oost Oekraïne Verschillen tussen VS, EU, etc EU sancties: unanimiteit nodig voor eerdere beëindiging binnen 1 jaar Effecten vooral op financiering, olie en gaswinning en dual use; lange termijn Russische invoerrestricties per presidentieel decreet voor 1 jaar Effecten op prijsniveau en lokale productie; korte termijn
Sancties en invoerrestricties Politieke oplossing nodig; economie speelt bijrol Aan beide zijden vaste looptijden maatregelen Rusland speculeert over voortzetting invoerrestricties na 2015 Binnen de EU veel verschillende meningen RVO ondernemersloket met handboek sancties (23 sept): http://www.rvo.nl/sites/default/files/2014/08/handboek%20ru sland.pdf
Economische ontwikkeling
Economische vooruitzichten Euro Roebel koers 2013-2014 Centrale Bank heeft begin nov de bandbreedtes afgeschaft
Economische ontwikkeling Economische teruggang al in 2013 ingezet, vóór de sancties. Oorzaken zijn structureel: economie te afhankelijk van olie- en gasinkomsten en gebrek aan diversificatie Sancties versterken de effecten van deze stagnatie Vooruitzichten komende jaren zijn mager, met en zonder sancties (praktisch geen groei). Conventionele oliebronnen: dalende productie; olieprijs te laag voor onconventionele winning.
Economische ontwikkeling Invloed staat groeit Korte termijn risico s: inflatie (begin 2015 rond 10%), hoge rentestand, consumentenvertrouwen, dalende olieinkomsten, bij aanhoudende sancties uitputting staatsreserves, meer begrotingsgeld naar non-productieve sectoren (defensie, veiligheid) én kans op meer sancties als politieke oplossing uitblijft. Middenlange termijn risico s: supply chain verstoringen, gebruik van pensioenfondsen voor andere doeleinden, begrotingstekorten in bijna alle regio s, vergrijzing, meer WTO disputen.
Landbouw in Rusland voor sancties 5 e grootste landbouwareaal /wereld Collectieve landbouwbedrijven na instorten Sovjet Unie slechts deels in productie gebleven: agro holdings / familebedrijven / dachas; veelal sterk verouderde infrastructuur (inclusief kennis) Graanexporteur; grote importeur voedingsmiddelen Snelle opkomst supermarktketens (logistiek; constante kwaliteit) Beleid uit 2012 voor zelfvoorziening maar gedeeltelijk succesvol: achterblijvende investeringen in voedselproductie.
Landbouw in Rusland na sancties Invoerrestricties = kans voor eigen landbouwproductie Zelfvoorzieningsgraden (prijsontwikkeling 1 jaar): rundvlees 70% (veeprijs +10%, rundvlees +13%) varkensvlees 80% (varkensprijs +50-80%, varkensvlees +23%) pluimveevlees 90% (pluimvee +21%, vlees +22%) eieren 100% (eieren +3%, winkel +8%) kaas 70% (melk +21%, winkel +21%) fruit 30% tomaten 65% groenten 78% Financiële steun overheid toegezegd: - staatsprogramma voor ontwikkeling voor landbouw 2012-2020 - Project financiering (via commerciële banken) - infrastructurele projecten (National Welfare Fund) Prijscontroles door Federal Antimonopoly Service voor producten op food embargo lijst
Landbouw in Rusland na de sancties Herschikking Staatsprogramma 2020 Euro 10 mrd Nieuwe accenten: Melkveehouderij en zuivelsector subprogramma Opzetten nieuwe fokcentra: 3 melkvee, 4 pluimvee, 5 varkens Groothandels en distributiecentra en productie van kasgroenten Financiering en kredietverlening moderniseren
Rusland State Programme State Programme on the development of Agriculture and regulation of agricultural produce 2013-2020 approved July 2012 Federaal: 1.500 miljard Roebel (31 miljard euro/8 jr) Regionaal: 770 miljard Roebel (15 miljard euro/8 jr) WTO proof Doelen: hogere zelfvoorzieningsgraad,10% winst voor boeren per ha, hogere productiviteit (+70% tov 2009), meer food processing, ontwikkeling infrastructuur, marktregulering, kredietverstrekking en verzekering 5-12-2014 13
Rusland subprogramma s 1. Ontwikkeling plantaardige productie, verwerking, tuinbouwproducten (460 + 187 miljard Roebel) 2. Ontwikkeling dierlijke productie (oa melk), verwerking (496 + 261 miljard Roebel) 3. Ontwikkeling van vleesveeproductie (62 + 40 miljard Roebel) 4. Ontwikkeling small agricultural businesses, incl jonge boeren programma (82 + 14 miljard Roebel) 5. Technische en technologische modernisering en innovatie (28 + 6 miljard Roebel) 6. Ontwikkeling landbouw en landbouwmarkten, marktregulering (215 milard Roebel) 2 federale target programs : sociale ontwikkeling platteland (90 + 151 miljard roebel + 58 derden) en landbouwgrond verbetering (75 + 46 miljard Roebel + 64 derden) 5-12-2014 14
Banken terughoudend agrofinanciering EBRD, IFC e.d nu niet actief in Rusland
Nederland - Rusland Handels- en investeringsrelatie omvangrijk Exportwaarde eerste helft 2014 min 10% Import ongeveer gelijk aan 2013 (olie, gas) Overheid: even geen business as usual (MH17) Handelsbevorderingsinstrumentarium RVO op lager pitje; geen feestjes; geen missies; Focus op ondersteunen van bestaande bedrijfsbelangen
Perspectieven Ook na het verdwijnen van sancties zal het niet snel meer worden zoals het was. Export van voedingsmiddelen zal deels herstellen maar de focus in Rusland blijft op lokalisering en importsubstitutie; bovendien ontstaan nieuwe aanvoerlijnen. Kansen zullen er echter zijn voor levering van uitgangsmateriaal, fokmateriaal, kassen, technologie en know-how. Of die kansen te benutten zijn hangt ondermeer af van de Roebelkoers en beschikbaarheid van financiering. Belangrijk voor bedrijven om contacten warm te houden, ook als er nu even minder zaken gedaan worden. Dit is niet de eerste crisis...maar wel een andere.
Voor meer vragen, advies Nederlandse Ambassade Moskou Landbouwraad Mos-lnv@minbuza.nl Dank voor uw aandacht!