Fleringenbrink 2, 7544 XN Enschede tel.: 053-4308678 info@spoe.nl RALFI en RALFI-LIGHT. Bijeenkomst met Anneke Smits op woensdag 26 januari 2011 Anneke.Smits: het einddoel van het leesonderwijs is, dat alle leerlingen vloeiend en met begrip kunnen lezen. De leerlingen lezen voor hun plezier en lezen om er iets van te leren. AVI en DMT-toetsen in groep 3. Voor normering volgens CITO-indeling is afname van alle kaarten noodzakelijk. In januari betekent dit afname van kaart 1 en 2. Kaart 2 is voor de meeste leerlingen uit groep 3 te moeilijk, een aantal letters zijn nog niet behandeld. Toch deze kaart afnemen. Anneke Smits geeft aan, dat zeer voorzichtig moet worden omgegaan met deze uitslag. De uitslag wordt beïnvloed door: -leesmethode (genormeerd voor VLL) -vakantierooster -afname in januari. Voorkeur heeft februari. Volgend jaar wordt de toetskalender aaangepast. D.w.z. de datamuur besprekingen moeten worden aangepast aan de afnamedata van het CITO Ook voorzichtig omgaan met de resultaten van AVI-M3. De uitslag kan tegenvallen. AVI-M3 heeft slechts een geringe voorspellende waarde voor AVI-E3. AVI-M3 alleen interpreteren voor extreme uitvallers. Extreme uitvallers zijn leerlingen die meer dan één minuut boven de gestelde tijd lezen en meer dan 10% fouten maken. Zwakke lezers moeten 1 avi niveau per jaar halen. Ook AVI-M5 zal een opvallend beeld geven. Volgens Anneke Smits liggen AVI-M5 en AVI-E5 qua moeilijkheidsgraad niet ver uit elkaar. 1
Toetsen en datamuur. Binnen het samenwerkingsverband SPOE zijn afspraken gemaakt over het opstellen van een datamuur. De indeling van de leerlingen is gebaseerd op de toetsuitslagen: AB-C-DE. Anneke Smits beveelt gezond verstand aan bij het definitief indelen. Maak ook gebruik van observatiegegevens en gesprekken. Dit is conform de aanbevelingen voor groepsplan voorbereidend lezen: -indelen op basis van instructiebehoeften TvK, gesprekken en observatie -beredeneerd afwijken van de indeling van een leerling op basis van didactische onderwijsbehoeften en pedagogische onderwijsbehoeften. voorbeeld Instructie-onafhankelijk Instructie-gevoelig instructieafhankelijk Toetsgegevens Beredeneerd afwijken door -Observatiegegevens -Gesprekjes -Didactische Onderwijsbehoeften -Pedagogische onderwijsbehoeften. 2
INTERVENTIES De belangrijkste interventie om goed te kunnen lezen is uitstekende instructie. Doelen 25 leeftijdsadequate boeken per jaar ( evt 20) Stilleestempo 80% nieuwe avi's einddoel: gemotiveerde en zelfstandige lezers die lezen voor hun plezier en om te leren. Interventielagen: Stillezen( kan na AVI E4) je moet 80-100 woorden per minuut kunnen lezen. Interventies in de klas: wat je doet om kinderen te laten lezen. Zorg ervoor dat iedereen leest, niet werken in een werkboekje RALFI light: interventies: 3 lagen Basiszorg: hardop lezen met ondersteuning), goed onderwijs voor alle leerlingen D en E leerlingen: RALFI( is niet voor leerlingen in Gr. 7 en 8, deze moeten het juist hebben van veel lezen. Hierdoor wordt de woordenschat vergroot, kunnen ze zelfstandige lezers worden, zo gauw een leerkracht kan stillezen Dieptezorg: RALFI+ (voor leerlingen die op 12 jarige op het niveau van een groep 3 leest) niet op de basisschool. Belangrijk is het veel lezen. Anneke Smits stelt als doel, dat een leerling elk schooljaar minstens 25 boeken leest. Voor stillezen is belangrijk, dat leerlingen tenminste 100 woorden per minuut kunnen lezen. Als leerlingen deze norm niet behalen, dan hardop lezen. Laag 1 is altijd goed onderwijs voor alle leerlingen. De basiszorg. Laag 2 is voor gerichte interventies. Deze leerlingen blijven meedraaien met het basisarrangement. (D en E leerlingen met intensivering van het groepsplan) 3
RALFI en RALFI-LIGHT. Leerlingen kunnen starten met stillezen als zij AVI-5 of AVI-E4 op beheersingsniveau lezen. RALFI-aanpak kan worden ingezet, als leerlingen AVI-E4 nog niet op beheersingsniveau lezen. Als leerlingen AVI-E4 kunnen lezen, dan stoppen met RALFI-aanpak en ev. overgaan op RALFI-light. (bij leerlingen met een leesachterstand tov groepsgenoten). Ralfi Light (voor kinderen die kunnen stillezen) 1. Bladzij voorlezen (leerlingen volgen mee) 2. Koorlezen en / of duolezen 3. Enzovoort, niet herhalen Doelen: Lanceren in boek Woordherkenning, vloeiendheid, leesplezier en begrip RALFI-light betekent gefaliciteerd doorlezen: Leerkracht leest een bladzijde voor Daarna de leerling Leerkracht leest de volgende bladzijde voor Daarna de leerling RALFI-light is RALFI zonder herhalen. Anneke Smits pleit met deze aanpak voor het lanceren van een leerling in een boek. RALFI-light toepassen als leerlingen in voldoende mate stil kunnen lezen (op basis van observatiegegevens en beheersing van AVI-E4 voor tempo). RALFI is voor leerlingen met ernstige leesproblemen op leesvloeiendheid op lager niveau. zoek een leuk boek, lees als leeracht een bladzijde ( of meerdere bladzijden)voor, de leerling leest verder. De leerkracht helpt het kind net zo lang verder totdat het kind zelfstandig verder kan lezen in het boek. Want van stillezen leer je het meest. Vanaf eind groep 4 kunnen leerlingen zelfstandig verder kunnen. laat het kind op zijn plaats zitten, loop als leerkracht naar deze leerling toe en lees dan als leerkracht een bladzijde voor. 4
Begeleiding van voortgezet technisch lezen is gebaseerd op: ondersteunend lezen van boeken veel lezen van boeken herhaald lezen van boeken Echter herhaald lezen conflicteert met veel lezen. Veel lezen verdient de voorkeur boven herhaald lezen, omdat veel lezen positieve effecten heeft op woordenschat-ontwikkeling, begrijpend lezen en zelfstandig lezen. RALFI-light biedt ondersteuning, maar biedt geen herhaling. De leerlingen moeten worden gelanceerd in een boek. De leerlingen kunnen stillezen, maar ze doen het nog niet. Hele boeken in plaats van Teksten Losse woorden Methodes voor voortgezet technisch lezen Mandjes circuit Narrow reading (Krashen, 2004): Zelfde genre, zelfde onderwerp, zelfde auteur Minstens twee boeken achter elkaar (Block e.a., 2009) Doorlezen in boeken beter dan herhaald lezen (95% van de leerlingen) (Kuhn,2005) Eigen keuze is essentieel (o.m. Block e.a., 2009, Pilgreen, 2000, Stahl, 2004) Waarom werkt RALFI-light? Door RALFI-light gaat een kind meer lezen. De interventie is gericht op het ondersteunen van veel lezen. Door veel lezen komt de leerling in aanraking met meer woorden. RALFI-light is intensief, maar het is ook tijdelijk. Het is gericht op het lanceren van een kind in een boek. Advies om nooit te werken met losse boeken of losse teksten. Losse teksten dragen niet optimaal bij aan een leesontwikkeling. Serieboeken hebben dezelfde hoofdpersonen, dezelfde woorden komen vaak voor in wisselende contexten. RALFI-light starten met een boek, waarin de leerling later gaat lezen. (hoogste instructieniveau). RALFI light en RALFI hebben een vergelijkbaar effect op het lezen. RALFI light wint dan, omdat dit ook de woordenschat en het leesbegrip toeneemt. Dit effect heb je niet bij RALFI. Dus RALFIi light: in het begin arbeidsintensiever, maar later kun je ze los laten. Dan kun je naar het andere kind. Dit doe je na E4. RALFI alleen in groep 3,4. Daarna RALFI light. Gebruiken serie boeken of van schrijvers die veel boeken hebben geschreven. 5
INSTRUCTIE BIJ STILLEZEN. Didactiek van het stillezen. Wat is hierbij van belang: Het is niet vrijblijvend!! Als kinderen niet gaan stillezen is het noodzakelijk dat de leerkracht daar wat aan doet! Het allerbelangrijkste: goede boeken! Als de school niet in huis heeft wat de leerlingen willen lezen, dan is alles gedoemd te mislukken. Je moet als leerkracht kennis hebben van kinderboeken. Dat kun je krijgen via websites, zelf kinderboeken te lezen en kinderen te vragen welke boeken leuk zijn. Joop Stoeldraijer is bezig met een canon van de kinderliteratuur. Vraag de kinderen wat ze willen dat de school gaat kopen. Een goede schoolbibliotheek is een must! Voorwaarde voor alles!!!! Zonder boeken geen leesontwikkeling. Bruna verkoopt eigenlijk alleen de boeken die populair zijn. Daar kun je goed kijken wat kinderen leuk vinden. Voldoende tijd voor stillezen 20 minuten minimaal. Zorgen voor een cultuur in de klas waarin motivatie voor geletterdheid gevoed wordt Narrow reading: boeken van hetzelfde genre, hetzelfde onderwerp, dezelfde auteur Lees twee boeken achter elkaar van eenzelfde type Geef kinderen veel tijd om in de klas te lezen Bied boeken van een hoge kwaliteit Gebruik veelsoortige teksten Geleide discussie over teksten Werken met boeken: Hoeveel? Niet te veel makkelijke boeken. Waar? hoe gepresenteerd?, niet saai? Genoeg? Heb je ze zelf gelezen? Weet je welk boek je mooi vindt en waarom? Zijn er genoeg serieboeken? Genoeg veelschrijvers? Zijn ze up to date? Op www.makkelijklezenplein.nl kun je een lijst vinden van de meest uitgeleende boeken. Lees hele boeken in plaats van werkbladen. Makkelijk lezen boeken? Beperk dit aantal. Laat ze op een gegeven moment overgaan naar gewone boeken. 6
Leerkracht gedrag bij hardop- en stillezen: interventies in de groep Interviewen (interesse) Ondersteunen bij boekkeuze, Op weg helpen in boek (stukje laten voorlezen, stukje voorlezen in de groep uit het boek van de zwakke leerling, RALFI-Light in de groep, boekje-cdrom, overzicht van karakters) Reactieschrift Samenwerking duo s bij HOMMEL Dit vergt: leerkrachtvaardigheden, effectieve invulling, leerkrachtattitudes. Als een leerkracht houdt van lezen, heeft jouw klas betere leesresultaten. In ieders leven komt een boek dat je home-run boek. Het boek dat maakt dat je een lezer wordt. Je hebt daarbij wel altijd iemand nodig die jou aan jouw home-run boek helpt. Je moet dan vaak wel wat hoger niveau zoeken. Als kinderen een boek hebben dat ze willen lezen, kunnen ze een heleboel. Zoek niet op avi 1 niveau, maar vanaf avi 6. Leukere vind je vanaf avi 9. Tip: Hang een verzoeknummerlijst in je klas. Kinderen kunnen hierop aangeven welk boek ze missen in de kast. Koop dit of,leen het van de bibliotheek. 7
Leerkracht gedrag bij hardop- en stillezen Indelen in de juiste aanpak Enthousiasmeren: interactie over boeken (minilesjes, gezamenlijke afsluiting, top tien, gebruik internet) Regels onderhandelen, timing Observeren Leesgesprekjes Interviewen (interesse) Interveniëren (ondersteunen, boekkeuze, op weg helpen, samenwerking) Monitoren (bladzijden, logboekje) Last but not least: lezen. Als de leerkracht niet gemotiveerd is om te lezen, hoe kun je dan geloven dat je kind gemotiveerd kan worden? Als leerkracht moet je van kinderboeken houden! Je kunt een leerkracht ook over de streep halen om een gemotiveerde lezer te worden. Leerlingen indelen in de juiste aanpak stillezen, ralfi light, e.d. enthousiastmeren: interactie met de klas over boeken, minilesjes v een boek, gezamenlijke afsluiting, top 10 samenstellen, internet gebruiken, indelen in genres.( je kunt bij de bibliotheek genrestickers krijgen). Dit doe je om kinderen te laten kennis maken met de boeken die je hebt. Recensies op internet. Organisatie: regels onderhandelen, timing. Niet naar de wc, geen boek wisselen, dus voldoende leesmatariaal, niemand praat. Timer op 20 minuten en dan binnen. Wie wil aan het eind van de les even reclame maken voor zijn boek? Concreet bekrachtigen voor gewenst gedrag. Observeren in klassen die wankel zijn w.b de rust en waar niet goed gelezen wordt. Als het stillezen goed gaat, ga je als leerkracht niet zelf druk bezig zijn, maar ook zelf lezen. Er is een aparte observatielijst voor stillezen, waaraan je als leerkracht precies kunt zien op welke manier de kinderen lezen.(silent reading behaviors observation checklist). De uitkomsten hiervan zijn aanknopingspunten om met de leerling in gesprek te gaan waarom hij niet leest. Wat is het probleem? Boek te moeilijk? Ongemotiveerd? Houd leesgesprekjes hierover. Ook wat vind je van het boek, zou je het een ander aanraden? Houd een logboek bij over de boekjes die gelezen zijn. Welk boek is gelezen, wat vond je ervan? hoeveel bladzijden heb je gelezen? Heb je het boek uitgelezen? Welk cijfer geeft je het boek? Hier haal je veel informatie uit. Als een kind voortdurend een boek leest dat hij een 5 geeft dan gaat het niet goed. Het kind moet eigenlijk alleen boeken lezen waar hij een 8 of 9 voor geeft. 8
Enthousiasmeren: De leerkracht als model Minilesjes Het Maggi principe: Voorlezen + Vooral gericht op overdracht van motivatie! Kies de boeken ook zo! Boek-introductie Boekpromotie gericht op specifieke kinderen Interactie en meelezen van de tekst (digibord) Gezamenlijke afsluiting: Zelfevaluatie van het lezen Wat vind je van het boek Boekreclames door kinderen Minilesjes : o Maggiprincipe: een beetje van de leerkracht en de rest van het kind. Doel het kind motiveren om te lezen en het boek leuk te vinden. o Vooral gericht op overdracht van motivatie o Kies de boeken ook zo! o Boekpromotie gericht op speciale kinderen: Zeg de zwakke lezer in het zonnetje. Laat zien dat je een boek hebt speciaal voor hem. Ik heb aan jou gedacht! o Meelezen van een stuk boek op het digibord. o Gezamenlijke afsluiting o Hoe heb je gelezen. o Boekreclame 9
HARDOP LEZEN. In de hardop leesgroepen kunnen drie types van ondersteuning worden ingezet: Duolezen Tutorlezen Lezen met een technisch hulpmiddel In de afsluiting van de leesles wordt altijd teruggekomen op het doel. Leerkracht gedrag bij hardop en stillezen: interventies in de groep. Interviewen (interessevragen, welke boeken vind je leuk, welke films vind je mooi, welke sport houd je van, zo kun je kinderen aan de goede boeken helpen) Ondersteunen bij de boekkeuze Op weg helpen in een boek (stukje laten voorlezen, RALFI light, boekje -cd rom, overzicht maken van de karakters in het boek) Reactieschrift (kind schrijft een reactie na het lezen op, dat helpt hem de volgende keer. Samenwerking duo's bij HOMMEL. Duo' 's zelf laten samenstellen op basis van vriendschap. Er is veel onderzoek naar dat bewijst. Ook bij volwassenen Leesadviezen bij kinderen met leesmoeilijkheden in het kort Groep 3 connect Groep 4 RALFI Na groep 4 RALFI light Als dyslectische kinderen kunnen stillezen, laat ze dat dan ook doen. 10