Opdracht Auteurs Begeleiding Medium Colofon Dit beeldkwaliteitsplan is geschreven als onderdeel van het afstudeerproject Het Landschappelijk Verantwoorde Bedrijventerrein. Dhr. S.J. van der Drift (108529) Dhr. B. Gerritsen (992163) Dhr. A. Meijers Dhr. J. Rikken Het document is afgedrukt op ERA pure papier van 100 procent gerecyclede vezels met FSC-certificaat. De productie van het papier is klimaatneutraal. Aantal pagina s Opgesteld 95 8 januari 2007, Arnhem Versie 1.0
h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei > Voorwoord Beeldkwaliteitsplan Het achtste en tevens laatste semester van de opleiding Bouwkunde aan de hogeschool van Arnhem en Nijmegen staat in het teken van een afstudeerproject. n een periode van 20 weken wordt er gewerkt aan een zelfgekozen onderwerp. Het plan van aanpak is geschreven in samenspraak met de afstudeercommissie en onze begeleiders. Middels onze scriptie hebben we ingespeeld op de actuele maatschappelijke discussie over de verrommeling van Nederland. Onze eerste gedachten gingen uit naar een ontwerpopgave met het thema ondergronds bouwen maar na overleg met onze afstudeerbegeleiding zijn we een andere koers ingeslagen. Een koers die meer inspeelt op de problematiek van ons afstudeerthema: het aanbieden van een instrument voor de ontwikkeling van een landschappelijk verantwoord bedrijventerrein. Na een periode van hard werken en inhoudelijke discussies is deze scriptie tot stand gekomen. We hebben hierbij veel steun en goede adviezen gekregen van onze afstudeerbegeleiders, de heer Meijers en de heer Rikken, waar we hen dankbaar voor zijn. Naast de begeleiding vanuit de hogeschool hebben we gebruik kunnen maken van de landschapsexpertise van de heer Hartman en de communicatiekennis van de heer Sluijter. De ideeën die zij aandroegen hebben wij erg gewaardeerd.
> Summary Visual quality plan Background Aim Content The characteristic Dutch landscape is rapidly losing its aesthetic value due to pressure of urban influences. The development of new business districts contributes significantly to this problem. The reason for our choice to produce a visual quality plan for our graduation project was to contribute to the final solution of this problem. The aim of the visual quality plan is to offer entrepreneurs, architects and governments a tool that can be used for the development of a high quality, well landscaped, business district. n order to clarify our vision to the reader, we have developed a landscape-friendly business district at an example location. The visual quality plan starts with an analysis of this example location in chapter 2. The location of the terrain is situated next to the village of Andelst in Overbetuwe municipality. Furthermore, we will discuss the present facilities and characteristic landscape and ecological elements of the area. n order to guarantee the visual quality plan s use for different business districts, we have divided the example location into 9 different zones. The location includes the following zones: an entrance zone, a highway zone, a residential/work zone, a light business zone, a landscape zone, an ecological zone, an office zone, a heavy business zone and a buffer zone. All zones are discussed briefly in chapter 3. Conclusion n addition to the various zone guidelines, this report also contains general guidelines and recommendations. These guidelines will be discussed in chapters 4 through 11. n these chapters, subjects such as traffic and exit ways, public facilities, ecology, vegetation management and park management are discussed. For creating a peaceful picture and harmony among the buildings, a selection of six basic materials will be used. n each zone, only a few of these six basic materials may be used. Chapter 12 includes guidelines and images for reference concerning living roofs, living walls, glass, wood, brick and steel sandwich panels. n order to prevent readers from having to read through the entire report in order to find the regulations, every zone is discussed in its own individual chapter. n addition, in every chapter the regulations concerning aesthetic aspects, shapes, materials, advertisement, parking, storing, vegetation and lighting are discussed. Pictures and drawings will clarify these regulations. The regulations can be found in chapters 13 through 21. Harmony with the environment, sustainability and comfort are the main objectives of this visual quality plan. The plan can stimulate entrepreneurs, architects and governments to enhance future use of the Dutch landscape.
> Samenvatting Beeldkwaliteitsplan h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Achtergrond Doel nhoud Het karakteristieke Nederlandse landschap verrommelt in een hoog tempo onder de druk van stedelijke ontwikkelingen. De aanleg van nieuwe bedrijventerreinen speelt hierbij een grote rol. Voor ons was dit een goede reden om gedurende het afstudeerproject te werken aan een beeldkwaliteitsplan dat kan bijdragen aan de oplossing van dit probleem. Het doel van het beeldkwaliteitsplan is het aanbieden van een hulpmiddel voor ondernemers, architecten en overheden dat kan worden gehanteerd bij de ontwikkeling van een landschappelijk verantwoord bedrijventerrein. Om onze visie inzichtelijk te maken voor de lezer hebben we een voorbeeldlocatie gezocht die we hebben ontwikkeld tot een landschappelijk verantwoord bedrijventerrein. Het beeldkwaliteitsplan begint dan ook met een locatie analyse van het voorbeeldterrein, gelegen naast het dorp Andelst in de gemeente Overbetuwe. Verder zal er in hoofdstuk 2 worden ingegaan op de aanwezige voorzieningen en de kenmerkende landschappelijke en ecologische elementen van het gebied. Om de toepasbaarheid van het beeldkwaliteitsplan voor veel verschillende bedrijventerreinen te garanderen hebben we het voorbeeldterrein in 9 verschillende zones opgedeeld. Dit zijn de entreezone, snelwegzone, woon/werkzone, zone kleinschalig werken, landschapszone, ecologische zone, kantoorzone, zone grootschalig werken en de bufferzone. n hoofdstuk 3 worden alle zones door middel van een kleine beschrijving toegelicht. Conclusie Buiten de verschillende richtlijnen die gelden voor de zones zullen er voor het bedrijventerrein ook algemene richtlijnen en adviezen opgenomen worden. Deze worden toegelicht in de hoofdstukken 4 t/m 11. n deze hoofdstukken zullen onderwerpen als verkeer en ontsluiting, parkeren, openbare voorzieningen, ecologie, groenbeheer en parkmanagement nader omschreven worden. Ten behoeve van een rustig beeld en de samenhang van de bebouwing zal er worden gewerkt met een zestal basismaterialen waarvan er per zone een aantal toegepast mogen worden. Hoofdstuk 12 geeft richtlijnen en referentiebeelden over vegetatiedaken, vegetatiewanden, glas, hout, baksteen en stalen beplating. Om ervoor te zorgen dat de lezer niet het gehele rapport door hoeft te nemen om de richtlijnen te vinden die voor hem of haar van toepassing zijn, is elke zone beschreven in een apart hoofdstuk. Er wordt vervolgens per hoofdstuk puntsgewijs omschreven wat de eisen en richtlijnen zijn betreffende de uitstraling, massavorm, materialen, reclame, parkeren, opslag, groen en verlichting. Deze worden bekrachtigd met behulp van referentiebeelden en tekeningen. De omschrijvingen zijn terug te vinden in de hoofdstukken 13 t/m 21. Met het beeldkwaliteitsplan kan een bedrijventerrein worden ontworpen waarbij landschappelijke inpassing, duurzaamheid en een behaaglijke sfeer de kernwoorden zijn. Dit beeldkwaliteitsplan kan ondernemers, architecten en overheden stimuleren om in de nabije toekomst beter om te gaan met de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen in het Nederlandse landschap.
nleiding Voorbeeldlocatie Zonering Verkeer en ontsluiting > nhoudsopgave Beeldkwaliteitsplan 01 09 Algemeen 09 Doelgroep 09 Opzet 02 11 11 12 13 15 03 17 17 17 17 19 19 19 19 19 19 04 21 21 21 22 23 23 24 24 Ligging Ontsluiting Openbaar nut Landschap en ecologie Ruimtelijke structuur Algemeen Entreezone Snelwegzone Woon/werkzone Kleinschalig werken Landschapszone Ecologische zone Kantoorzone Grootschalig werken Bufferzone Algemeen Aandachtspunten Voorbeeldlocatie Wegprofiel Veiligheid n- en uitritten Vluchthavens Straatwadi s Parkeren Straatmeubilair Openbare voorzieningen Ecologie Groenbeheer Parkmanagement 05 27 Algemeen 27 Centrale parkeerplaats 28 Richtlijnen 29 Carpoolplaats 06 30 30 31 07 32 32 33 08 34 34 34 35 35 09 36 36 36 36 37 37 10 38 38 39 39 Algemeen Verlichting nformatiezuilen Park(en) Horeca Vervoer Algemeen Voorwaarden Flora Fauna Water Algemeen Bufferzones Ecologische zone Water Wadi s Straatwadi s Algemeen Energie Afval Veiligheid Kavelbeheer Materialen Entreezone Snelwegzone 11 40 Algemeen 40 Richtlijnen 12 41 42 44 46 47 48 49 13 51 51 51 52 52 52 53 53 53 14 54 54 55 55 55 56 56 57 57 57 57 58 58 Uitstraling Vegetatiedak Vegetatiewand Glas Hout Baksteen Stalen beplating Uitstraling Reclame nformatie Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Groen Verlichting Uitstraling Bestemming Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Erfafscheidingen Groen Verlichting
Woon/werkzone Kleinschalig werken Landschapszone 15 60 Uitstraling 60 Bestemming 61 Situering 61 Massavorm 61 Kleuren en materialen 62 Reclame 62 Parkeren 62 Laden en lossen 62 n- en uitritten 62 Opslag en afval 62 Erfafscheidingen 63 Groen 63 Verlichting 16 64 64 65 65 65 66 66 67 67 67 67 67 68 17 70 70 71 71 71 72 72 73 73 Uitstraling Bestemming Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Erfafscheidingen Groen Verlichting Uitstraling Bestemming Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Ecologische zone Kantoorzone Grootschalig werken 73 73 73 74 18 76 76 76 77 77 78 78 78 78 78 79 19 80 80 80 80 81 81 82 83 83 83 83 83 84 20 86 86 87 87 87 88 88 Opslag en afval Erfafscheidingen Groen Verlichting Uitstraling Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Groen Verlichting Uitstraling Bestemming Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Erfafscheidingen Groen Verlichting Uitstraling Bestemming Situering Massavorm Kleuren en materialen Reclame Parkeren Bufferzone Nawoord 89 89 89 89 90 90 21 92 92 92 92 92 92 93 22 94 95 h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Laden en lossen n- en uitritten Opslag en afval Erfafscheidingen Groen Verlichting Uitstraling Situering Massavorm Reclame Parkeren Groen Verlichting Suggesties Slot
> nleiding beeldkwaliteitsplan hoofdstuk 1 h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Algemeen Doelgroep Het karakteristieke Nederlandse landschap verdwijnt in een hoog tempo onder de druk van stedelijke ontwikkelingen. Landschappen waar een aantal jaren geleden de geschiedenis nog uit af te lezen viel, worden in toenemende mate gevuld door slecht ingepaste bebouwing. Uit het literatuuronderzoek De verrommeling van Nederland is gebleken dat bedrijventerreinen hier een groot aandeel in hebben. Door de huidige economische groei zal de vraag naar bedrijventerreinen in de komende jaren niet afnemen, waardoor nieuwe ontwikkelingen noodzakelijk zullen zijn. De voorkeur gaat hierbij uit naar het herstructureren van bestaande bedrijventerreinen alvorens nieuwe gebieden worden aangewend. Met het voor u liggende beeldkwaliteitsplan bieden wij een handreiking bij de ontwikkeling van nieuwe hoogwaardige bedrijventerreinen. Een handreiking waarin landschappelijke inpassing, duurzaamheid en een behaaglijke sfeer de kernwoorden zijn. Met het beeldkwaliteitsplan richten wij ons op meerdere partijen. Opzet Welstandcommissies zullen met behulp van het beeldkwaliteitsplan bouwplannen kunnen beoordelen in relatie met het grotere, stedenbouwkundige geheel. Architecten hanteren de richtlijnen uit het beeldkwaliteitsplan bij het ontwerpen van nieuwe landschappelijk verantwoorde bedrijventerreinen. n het beeldkwaliteitsplan worden tevens richtlijnen gesteld ten aanzien van het beheer na de realisatie van het bedrijventerrein. Deze gelden onder andere voor de ondernemers, de gemeente en eventuele parkbeheerders. Door middel van het hanteren van de richtlijnen zal een bedrijventerrein gerealiseerd worden dat in harmonie is met haar omgeving, een bedrijventerrein met een aangename werksfeer en gemotiveerde werknemers. Om deze richtlijnen inzichtelijk te maken zijn ze toegepast op een voorbeeldlocatie in de gemeente Overbetuwe. De ideeën worden gevisualiseerd met behulp van omschrijvingen, kaarten en (referentie) beelden. De voorbeeldlocatie is opgedeeld in tien verschillende zones waardoor de toepasbaarheid van het beeldkwaliteitsplan op andere locaties gewaarborgd is. Ondernemers wordt houvast geboden door de opgestelde richtlijnen. Het welstandsaspect zal hierdoor niet veel zwaarder worden, maar verschuift van een beoordeling achteraf naar richtlijnen vooraf. Beeldkwaliteitsplan 9
Apel oorn Ne errijn Heteren Driel an ijk N83 N836 Lin e Opheus en Hemmen Zetten Do e aar Site Valbur N836 Elst An elst Hervel aal A50 A15 Den ùos7h Slijk E ijk Oosterhout 10 Beeldkwaliteitsplan
> Voorbeeldlocatie hoofdstuk 2 h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Ligging Bedrijventerrein De Schalm, de voorbeeldlocatie, is gelegen aan de rand van het dorp Andelst in de gemeente Overbetuwe. n de gemeente Overbetuwe wonen ongeveer 40.000 inwoners en het heeft een oppervlakte van in totaal circa 115 vierkante kilometer. Het omvat een belangrijk deel van het Betuws rivierenlandschap en wordt aan de noordzijde begrensd door de Nederrijn, aan de zuidzijde door de Waal en door het midden van de gemeente stroomt de Linge. De gemeente wordt gekenmerkt door een sterke afwisseling in het landschap. Onze projectlocatie wordt aan de noordzijde begrensd door de snelweg A15 aan de oostzijde door de Wageningsestraat (N836) waar ook een afslag van de snelweg gesitueerd is. Aan de overzijde van de snelweg A15 ligt de nieuw aangelegde Betuweroute met daarachter het dorpje Zetten. Dit dorp wordt met Andelst verbonden door middel van de Wageningsestraat die via een viaduct over de A15 loopt. Ten oosten van de Wageningsestraat ligt ook een klein bedrijventerrein, welke wordt gescheiden van de dorpskern door een sportpark. Aan de zuid- en westzijde grenst het terrein aan een waardevol Betuws landschap. Het gebied kenmerkt zich door een aantal boomkwekerijen, kleinschalige boerderijen, landbouw en veeteelt. Het huidige bedrijventerrein schermt dit prachtige landschap in zijn geheel af van de snelweg. n het zuidoosten ligt het dorpje Andelst met erachter het dorpje Herveld. Ze zijn in de loop van de jaren tegen elkaar aangegroeid en kunnen zodoende gezien worden als één ruimtelijke eenheid. De oude kern van Andelst is gelegen op een woerd (kunstmatige door mensen aangelegde verhoging) op de kruising van de Wageningsestraat en de Tielsestraat en is gebouwd rondom de Ontsluiting Nederlands Hervormde Kerk. Tegen de oude kernen van de dorpjes hebben in de loop van de jaren een aantal dorpsuitbreidingen plaatsgevonden. n de door ons gemaakte kaart op de pagina hiernaast hebben we de ligging van de voorbeeldlocatie in haar omgeving weergegeven. Hierop zijn door middel van pictogrammen en kleuren de belangrijke elementen en voorzieningen uit de omgeving weergegeven. De projectlocatie kent een uitstekende ontsluiting voor wegverkeer door de ligging direct naast de afslag en oprit van de A15. Via deze belangrijke snelweg lopende van Rotterdam naar Bemmel zijn de nabijgelegen A50 en A325 snel te bereiken, waardoor een ideale ontsluiting in alle richtingen gewaarborgd is. Naast deze snelweg zorgt de provinciale weg N836 voor een goede ontsluiting naar de naastliggende dorpen in de gemeente Overbetuwe. Op de afbeelding op de volgende pagina zijn een aantal afstanden en reistijden naar belangrijke locaties weergeven. Naast een goede ontsluiting voor wegverkeer is de projectlocatie ook goed te bereiken met het openbaar vervoer. Het op 700 meter afstand gelegen treinstation Zetten Andelst ligt aan het traject Tiel Arnhem en op doordeweekse dagen stopt hier elk half uur een trein van de Nederlandse Spoorwegen in beide richtingen. Voor de bestemming Nijmegen stapt men over in Elst en de bestemming Utrecht is te bereiken via Tiel. Beeldkwaliteitsplan 11
Het bedrijventerrein is tevens te bereiken via een aantal busverbindingen. De lijndienst Zetten Elst van Novio die alle nabijgelegen dorpen aandoet en de lijndienst Kesteren - Heteren van Arriva. Beide bussen rijden om het halve uur in beide richtingen. Ook zijn er via de Waal uitstekende vaarroutes richting de haven van Rotterdam en Duitsland. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van de haven van Nijmegen of eventueel de kleine haven in Dodewaard. Gezien de aard van de bedrijven die zich zullen vestigen op het bedrijventerrein zullen deze vaarroutes in de praktijk niet gebruikt worden en zal wegverkeer de voorkeur hebben. Amsterdam 100km - 57min Openbaar nut Naast het 25kV-tractiesysteem van de Betuweroute liggen 2 parallelle Hoogspanningslijnen. De 380kV lijn Dodewaard Doetinchem ligt op een afstand van 375 meter uit de buitenste rand van ons projectgebied terwijl de lichtere 150kV lijn Dodewaard Nijmegen op een afstand van 975 meter ligt. Op de locatie hebben de volgende bedrijven kabels en leidingen liggen: NUON, Vitens, KPN, Priority Telecom, Casema, UPC. Verder beheert Rijkswaterstaat verschillende verkeersinstallaties in het gebied. Belangrijke doorgaande leidingen zijn niet aanwezig op onze locatie. Wij zullen in onze studie niet ingaan op installatietechnische aspecten. Den Haag 118km - 65min Rotterdam 95km - 55min Utrecht 65km - 37min Den Bosch 47km - 30min Eindhoven 70km - 40min Arnhem Nijmegen 17,5km - 14min 22km - 19min 12 Beeldkwaliteitsplan
h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Landschap en ecologie De Rijn en de Maas stroomden zo n 200.000 jaar geleden door de Gelderse Vallei, een bekken ten noordwesten van de Overbetuwe. Tijdens de Saale-ijstijd hebben de grote rivieren hun stroombedding in westelijke richting verplaatst doordat het landijs de weg naar het noorden onmogelijk maakte. Pas na het afsmelten van het ijs (ca. 120.000 jaar geleden) heeft de Rijn zijn noordwaartse stroming kunnen hervatten. n de Weichsel-ijstijd is de Rijn weer in westelijke richting gaan afstromen. n dit arctische klimaat zijn de rivierbeddingen drooggevallen. Uit deze beddingen heeft de zuidwestelijke wind het losse zand landinwaarts getransporteerd waardoor rivierduinen zijn ontstaan. Aan het eind van de laatste ijstijd (Weichselien, ca. 12.000 jaar geleden) hebben de Rijn en zijn vertakkingen (waaronder de Waal) een brede laagvlakte gevormd waarvan de Betuwe deel uit maakt. Hierbij zijn in de Overbetuwe in de buurt van onze projectlocatie een aantal brede stroomruggen ontstaan. De dichtbij gelegen stroomrug Andelst-Randwijk is duidelijk herkenbaar. Tussen de stroomruggronden bevinden zich de komgronden. Deze komgronden liggen ondermeer ten westen van onze voorbeeldlocatie en ten oosten van Andelst en Herveld. Het graven van de Linge in de 14e eeuw heeft de ontginning van de komgronden bevorderd. De stroomruggronden zijn geschikt voor akkerbouw mits ze systematisch afgewaterd worden. Naast het telen van onder andere aardappelen, tarwe en roggen wordt de grond ook veel gebruikt voor karakteristieke Betuwse boomgaarden. De drassige komgronden zijn in tegenstelling tot de stroomruggronden moeilijk te bewerken en eigenlijk alleen maar geschikt als grasland. De akkers op de stroomruggronden nabij de kernen van Andelst en Zetten zijn blokvormig verkaveld. Grote delen van de lager gelegen delen van de stroomruggronden zijn voor akkerbouw geschikt gemaakt door middel van systematische afwatering en zijn strookvormig verkaveld. Net als in de rest van de gemeente zijn ook de kernen van Andelst en Herveld gelegen op stroomruggen aan oude riviergeulen. Naast natuurlijke verhogingen in het landschap zijn er ook zogenaamde woerden in Herveld en Andelst. Woerden zijn kunstmatig verhoogde voor bewoning bestemde gebieden die de bewoners moesten beschermen bij hoog water. n de volgende lijst zijn een aantal belangrijke karakteristieke kenmerken van de omgeving van onze voorbeeldlocatie opgenomen. rivieren en uiterwaarden eendenkooien oeverwallen grienden, heggen, ooibossen en plassen open komgronden natte extensieve graslanden reliëf (oude geulen) kleinschalige ruimten op oeverwallen meestromende geulen grootschalige ruimten en grondgebruik in kommen dijken en dijkbebouwing boomgaarden Beeldkwaliteitsplan 13
14 Beeldkwaliteitsplan
h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Ruimtelijke structuur De in gele lijn aangegeven A15 zorgt voor een sterke barrière tussen de projectlocatie en het landschap dat ten noorden ligt. Door de ligging op polderniveau is de weg zelf niet het grootste obstakel. Het is vooral de altijd aanwezige verkeersstroom die voor een beeldbepalend en dwingend effect op het landschap zorgt. Tevens zorgt het voor een onnatuurlijke grens tussen twee landschappen. Hier draagt ook de strak aangelegde lijnvormige element, de Betuweroute, aan bij. Deze ligt direct naast de snelweg. Het volledige landschap gelegen achter deze nieuwe spoorlijn wordt aan het oog onttrokken door de moderne betonnen geluidsschermen. Een ander lijnvormig element in de omgeving is de 380kV hoogspanningslijn gelegen op 300 meter achter de Betuweroute. De kleine 150kV hoogspanningslijn op 975 meter valt vrijwel niet op. Aan de huidige inrichting van het gebied is de geschiedenis nog duidelijk af te lezen. De bebouwingen zijn gesitueerd op oeverwallen en woerden. n het geval van Andelst en Herveld zijn de oude stadskernen op de hoogst gelegen plekken gebouwd (aangegeven in rood) en is er rondom deze kernen kleinschalig agrarisch gebied aanwezig. n de loop van de jaren hebben hier na omdijking van het rivierengebied dorpsuitbreidingen plaatsgevonden. Deze dorpsuitbreidingen zijn in de afbeelding aangegeven in roze. n de directe nabijheid van de projectlocatie zijn ook twee sportparken aanwezig die ruimte bieden aan 2 voetbalverenigingen, een zwembad en tennisbanen. Deze sportparken hebben in de tekening een groene kleur gekregen. Ten zuiden, westen en noordwesten van de projectlocatie ligt een prachtig Betuws open komgebied. Deze is in blauw aangegeven op de afbeelding hiernaast. Het laat zich kenmerken als een zeer weids gebied. De ruime komgronden zijn groots opgezet en hier is in de loop van de jaren na ruilverkaveling een regelmatig verkavelingpatroon ontstaan. De bebouwingen op de lager gelegen gebieden zijn pas na de aanleg van goede dijken ontstaan waardoor overstromingen niet meer voorkwamen. Vanuit de voorbeeldlocatie kan tot de op 2 kilometer afstand gelegen Waal gekeken worden. De uiterwaarden zijn in lichtblauw aangegeven in de tekening. Naast een aantal relatief kleine boomgroepen is er verspreid over het gebied op de stuwwalgronden (het grote gele gebied in de afbeelding) kleinschalige lintbebouwing te vinden. Op de tekening zijn deze aangegeven door middel van paarse omcirkelingen. Deze lintbebouwing bestaat voornamelijk uit gebouwen met een agrarische functie en woonfunctie. De verspreid liggende boerderijen op verhoogde woonplaatsen en woerden zijn karakteristiek voor de omgeving en nog duidelijk te herkennen. Erg bepalend en karakteristiek voor de omgeving is dat de vele boerderijen vaak zijn gelegen aan kromme wegen tussen boomkwekerijen, boomgaarden en erfbeplanting. Door middel van paarse pijlen hebben we in de tekening zichtlijnen vanuit de belangrijke kernen in de projectomgeving aangegeven. De huidige positionering van het projectgebied zorgt voor een behoorlijke blokkering van deze zichtlijnen. Beeldkwaliteitsplan 15
Bemmel/Nijmegen (A15) Wageningsestraat (N836) 16 Beeldkwaliteitsplan X V V V V V V ANDELST Betuweroute Engelandweg Tiel/Rotterdam (A15) N
> Zonering hoofdstuk 3 h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Algemeen Het masterplan van de voorbeeldlocatie wijkt af van het oorspronkelijke ontwerp van bedrijventerrein De Schalm. De reden hiervan is dat het met deze opzet mogelijk is om meer verschillende zones te creëren. Het verhogen van het aantal zones zal de toepasbaarheid van de richtlijnen geschikt maken voor meer projecten. Zo is er door de nieuwe indeling onder andere een zone gecreëerd die grenst aan bestaande woningbouw. Een zone die vaak aanwezig zal zijn bij bedrijventerreinen. Entreezone De entreezone () is een ruim en groen opgezette zone gelegen ter plaatse van de hoofdingang van het bedrijventerrein. Door de strategische ligging direct naast de op- en afrit van de A15 wordt een goede ontsluiting gewaarborgd. De zone zal een open en groen karakter krijgen en op een eventuele facilitypoint na zal er geen bebouwing plaatsvinden. n hoofdstuk 13 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de entreezone opgenomen. De voorbeeldlocatie is opgedeeld in negen verschillende zones en is in de afbeelding op de pagina hiernaast afgebeeld. We maken onderscheid in de volgende zones: Entreezone () Snelwegzone () Woon/werkzone () Kleinschalig werken (V) Landschapszone (V) Ecologische zone (V) Kantoorzone (V) Grootschalig werken (V) Bufferzone (X) Snelwegzone Woon/werk zone De snelwegzone () zal plaats bieden aan bedrijven waarbij het van groot belang is dat ze zijn gelegen op de belangrijkste zichtlocatie, denk bijvoorbeeld aan auto- en interieurshowrooms of kantoren. De verschillende gebouwen zullen qua uitstraling een eenheid met elkaar vormen en zijn grootschalig. n hoofdstuk 14 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de snelwegzone opgenomen. n de woon/werkzone () zal kleinschalige bebouwing worden ontworpen. De bebouwing zal bestaan uit een combinatie tussen wonen en werken. De kleinschaligheid en de functie van de bebouwing in deze zone sluit goed aan bij de bestaande kleinschalige dorpsbebouwing waar het aan grenst. n hoofdstuk 15 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de woon/werkzone opgenomen. Beeldkwaliteitsplan 17
18 Beeldkwaliteitsplan
h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Kleinschalig werken Landschaps zone Ecologische zone De zone kleinschalig werken (V) is één slag groter opgezet dan de woon/werkzone. n de zone zullen kleine bedrijven zich huisvesten. Denk hierbij aan kleine kennisbedrijven, drukkerijen en aannemers. Ook in deze zone is eenheid van groot belang, onder andere qua materialen, bouwvolumes en positionering. n hoofdstuk 16 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de zone kleinschalig werken opgenomen. De landschapszone (V) is van grote waarde voor de overgang tussen het landschap en het bedrijventerrein. Het zwaartepunt ligt hier dan ook op inpassing van de gebouwen met veel groen. Tevens fungeert de zone als een doorlopend ecologisch gebied die een verbinding creëerd voor flora en fauna met het bedrijventerrein. Voor de bebouwing geldt ook hier: eenheid. n hoofdstuk 17 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de landschapszone opgenomen. De ecologische zone (V) is een brede groene strook die via de landschapszone een doorlopende natuurlijke verbinding creëerd. De flora en fauna dringt op deze manier door tot in de kern van het bedrijventerrein. De zone zal van grote waarde zijn voor haar gebruikers en de locatie veel kwaliteit geven. n hoofdstuk 18 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de ecologische zone opgenomen. Kantoorzone Grootschalig werken Bufferzone n de kantoorzone (V) zal hogere bebouwing toegestaan zijn dan in de overige zones op het bedrijventerrein. Deze bebouwing zal door de aangrenzende zones afgeschermd zijn van het landschap. Vanwege de vele werknemers per vierkante meter is er een groene gezamenlijke parkeerplaats ontworpen. n hoofdstuk 19 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de kantoorzone opgenomen. De zone grootschalig werken (V) zal plaats bieden aan bedrijven met grote werkplaatsen of opslagloodsen, denk bijvoorbeeld aan een groothandel of grote meubelmakerij. De verschillende gebouwen zullen qua uitstraling een eenheid met elkaar vormen en zijn grootschalig. n hoofdstuk 20 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de zone grootschalig werken opgenomen. De bufferzones op en rond het bedrijventerrein zorgen voor de landschappelijke inpassing van de bebouwing en infrastructuur in haar omgeving. Er zal in deze zones geen bebouwing toegestaan zijn en de nadruk ligt op de groene inrichting. Naast het gebied aan de buitenzijde van de snelwegzone en de landschapszone valt een strook van 4 meter aan weerszijden van het interne wegennetwerk in de bufferzone. n hoofdstuk 21 zijn de richtlijnen voor de inrichting van de bufferzone opgenomen. Beeldkwaliteitsplan 19
Bemmel/Nijmegen (A15) Wageningsestraat (N836) Engelandweg 20 Beeldkwaliteitsplan ANDELST Betuweroute P P Tiel/Rotterdam (A15) N
> Verkeer en ontsluiting hoofdstuk 4 h a n et landsc ppelijk ver twoorde bedrijventerrei Algemeen Aandachtspunten Een belangrijke eis van ondernemers is een goede bereikbaarheid van de bedrijfslocatie. Een bedrijventerrein dat niet aan deze mobiliteitsbehoefte voldoet kan immers niet concurrerend zijn. Om als bedrijf te kunnen meedraaien op de markt zijn er goede omstandigheden nodig op het gebied van zowel personen- als goederenvervoer. Dit verklaart ook dat veel bedrijventerreinen op snelweglocaties te vinden zijn. De voorbeeldlocatie, bedrijventerrein De Schalm, is gelegen aan de A15 en kent hierdoor een erg goede bereikbaarheid. Naast een goede bereikbaarheid is ook een goede interne wegenstructuur van belang. Deze moet goed functioneren, veilig zijn en een hoogwaardige uitstraling hebben. De wegenstructuur op het terrein zelf moet overal doorgaand ontworpen worden. Uit de praktijk blijkt dat doodlopende wegen vaak gebruikt worden voor opslag van bijvoorbeeld containers en het parkeren van bedrijfsauto s. Bovendien zijn doorlopende wegen veiliger en maken ze het manoeuvreren voor (vracht)verkeer eenvoudiger. De interne wegenstructuur is onder andere afhankelijk van de kavelvorm, de zoneindeling, de ecologie en het omliggende wegennet. Bij het duurzaam en veilig inrichten van de infrastructuur op een bedrijventerrein ontstaan regelmatig problemen. Men kiest snel voor een ruime opzet van de wegenstructuur met lange rechte wegen. Deze ruime en rechte wegen nodigen uit om hard te rijden wat ten koste gaat van de verkeersveiligheid. Een ander bijkomend nadeel is dat men eerder geneigd is de ruimte langs de rijbaan te gebruiken voor parkeren, laden en lossen, fietsen en het langdurig stallen van vrachtwagens en containers. Dit geeft niet alleen verkeersonveilige situaties, maar ook een rommelig beeld op het bedrijventerrein. Voorbeeld locatie Het is dus van belang om de infrastructuur zo te ontwerpen dat er genoeg ruimte is om te manoeuvreren voor vrachtverkeer, maar zo dat men niet de gelegenheid krijgt om de ruimte naast de rijbaan te gebruiken. Dit is eenvoudig op te lossen door gebruik te maken van een hek of vangrail maar om de natuurlijke uitstraling van het terrein te behouden zijn ook gras, heggen en bomen uitermate geschikt als afscheiding. Zo wordt er direct een natuurlijke buffer gecreëerd tussen de openbare weg en het naastgelegen fietspad en trottoir. n- en uitritten zorgen op bedrijventerreinen ook regelmatig voor verkeersonveilige situaties. Ze worden vaak over het hoofd gezien door borden die niet goed leesbaar zijn of zijn verscholen achter andere borden of bomen. Om zoekgedrag en onveilige situaties te voorkomen is het belangrijk dat de borden op de juiste positie geplaatst worden. Verder dienen alle bedrijven ten behoeve van de eenheid en overzichtelijkheid van het bedrijventerrein dezelfde borden te gebruiken. Ook de positionering dient universeel te zijn om eenheid te creëren. Het voorbeeldproject kent vijf ontsluitingen. Vier aan de Wageningsestraat (N836) en één ter plaatse van de Engelandweg. Om hinderlijk verkeer te voorkomen op de locale wegen is alleen de hoofdingang in de entreezone toegankelijk voor vrachtverkeer. De vier ontsluitingen aan de oostzijde zorgen voor een verwevenheid van het bedrijventerrein met de bestaande bebouwing. De infrastructuur is zodanig ontworpen dat doorgaande ecologische zones vanuit het buitengebied tot in het hart van het bedrijventerrein kunnen binnendringen. Beeldkwaliteitsplan 21