Samen bouwen aan goed onderwijs Hoe onderwijs en werkveld elkaar hebben gevonden en elkaar verder kunnen versterken

Maxime Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland Als de afgelopen economisch slechte jaren voor de bouw iets hebben duidelijk gemaakt, dan is het wel de noodzaak tot samenwerken. Samenwerken met opdrachtgevers, overheden, met elkaar, met toeleveranciers. Maar vooral ook met het onderwijsveld. Het valt niet te ontkennen dat het aantal arbeidsplaatsen in de bouw de afgelopen jaren sterk is verminderd. Maar daarmee is de behoefte aan goed geschoold personeel geenszins gedaald. Integendeel! Willen we goed op de toekomst voorbereid zijn, dan is het zaak nu jongeren, maar ook (iets) ouderen te scholen, bij te scholen of zelfs om te scholen. Niet alleen mogen we in de nabije toekomst een bouwbreed herstel verwachten, maar ook zullen veel oudere werknemers met pensioen gaan. Daarnaast heeft de afgelopen periode een innovatiestroom van nieuwe bouwmethoden op gang gebracht waarvoor goed geschoold personeel onontbeerlijk zal zijn. Om al deze redenen is het dus van het grootste belang dat onderwijsveld en bouwwereld samen de uitdagingen oppakken. Ieder vanuit zijn eigen invalshoek en competenties, met een gezamenlijk doel: goed onderwijs dat goede werknemers oplevert. Gelukkig zijn er al diverse mooie voorbeelden van de manier waarop bouw en onderwijsveld samen nieuwe wegen inslaan. Dat de uitdaging aanspreekt, mag wel blijken uit het feit dat het om zeer uiteenlopende voorbeelden gaat. In dit boekje belichten we er één in elk van onze regio s. We hopen dat de voorbeelden zowel de onderwijswereld als de bouw verder inspireren om tot creatieve vormen van samenwerking te komen. Met één doel voorop: samen bouwen aan goed onderwijs. 3

Regio Noord Herstel aardbevingsschade vraagt vakmanschap Wil je de schade van de aardbevingen in Groningen op de juiste manier herstellen en verder voorkomen, dan heb je daar goedgeschoolde vakmensen voor nodig. Dat vraagt om vakopleidingen voor aardbevingsbestendig(er) (ver)bouwen op alle niveaus. In Groningen pakken het ROC Alfa-College, de Hanzenhogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen dit opleidingsvraagstuk gezamenlijk aan. Samen vormen ze het EPI-kenniscentrum. De E staat voor educatie, de P voor Praktijk en de I voor Innovatie. Het werkveld en het opleidingsbedrijf zorgen ervoor dat theoretische kennis ook een praktische uitvoering kan krijgen. Verschillende werkgroepen hebben de opleidingen vorm gegeven. Met een onderscheid in niveaus, vraagstukken, specialisaties en onderlinge samenhang. Mensen die al werkzaam zijn in de bouw, brengen de nodige basiskennis mee. Via het opleidingsbedrijf maken ze kennis met de specifieke eisen en problemen die aardbevingsschade met zich mee brengt. Dan gaat het uiteraard om technische, maar zeker ook om communicatieve vaardigheden. Want hoe ga je bijvoorbeeld om met boze, gefrustreerde, bange of emotionele bewoners? Terwijl schadeherstel en het voorkomen van nieuwe schade minstens evenveel aandacht vraagt. Het opleidingsaanbod komt van het AlfaCollege, de KOB en de restauratieopleiding. Er is veel werk te doen, waarbij een goede samenwerking tussen opleidingen en werkveld van het grootste belang zijn. 4 Om in de regio te komen tot een opleidingsaanbod dat sterk is en goed ontwikkeld, werken we als opleidingsbedrijf samen met het Alfa-College, de KOB en ook de restauratieopleiding niet te vergeten. Er is een hoop werk te doen en dit kunnen we alleen goed uitoefenen als we onze krachten bundelen. - Fré Boels, directeur SSPB We bouwen momenteel met elkaar aan een blauwdruk waarin de vraagstukken, de niveaus, de specialisten en de onderlinge samenhang duidelijk moet worden. Geen eenvoudige klus en daarom is het des te mooier dat we het samen doen. -H enk Huberts, opleidingsmanager Techniek bij Alfa-College EPI-kenniscentrum? Kijk op www.epi-kenniscentrum.org 5

Regio Oost Social Return organiseer je samen Bij opdrachten boven de 50.000 stellen gemeenten de eis om daarbij één of meer mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te zetten. De grond-, wegen waterbouwaannemers in Oost-Nederland hebben een oplossing gevonden om deze mensen de juiste vooropleiding te bieden en tegelijkertijd de zoektocht naar geschikte kandidaten te vereenvoudigen. Al meer dan tien gemeenten en SPG InfraVak het opleidingsinstituut van de GWW-aannemers hebben samen de stichting Infra-Werkt in het leven geroepen. Infra-Werkt creëert een arbeidspoule met kandidaten die een basistraining van een aantal weken krijgen. Ze krijgen vervolgens een dienstverband met Infra-Werkt van maximaal twee jaar en worden betaald conform de Bouw-cao. Het GWW-bedrijf dat een opdracht met SROI-verplichting binnenhaalt, kan putten uit deze arbeidspoule. Ze krijgen (een) kandida(a)t(en) met basiskennis en motivatie. Het voorkomt een zoektocht door kaartenbakken van UWV en gemeente. Bijkomend voordeel voor de kandidaten is dat ze na afloop van het project niet weer werkloos thuis komen te zitten. Ik zeg altijd tegen de kandidaten dat ze ervoor moeten zorgen dat hun baas ze na afloop aanneemt. En als de economie weer aantrekt ontstaat er waarschijnlijk een tekort aan arbeidskrachten. -S ander Gerdes, directeur Stichting Infra Werkt Infra Werkt? Kijk op www.infra-werkt.nl Infra-Werkt zorgt niet alleen voor een basisopleiding in het straten en grondwerk, maar ook voor cursussen Veilig werken langs de weg en Basisveiligheid VCA. Bovendien krijgen de kandidaten werkkleding, persoonlijke beschermingsmiddelen en een fiets voor het vervoer van het station naar het trainingscentrum in Holten. En natuurlijk die belangrijke opstap naar een mooie baan in de bouw. 6 7

Regio Randstad Noord Een andere manier van denken en werken De bouw van vandaag wordt geconfronteerd met nieuwe technische en sociale opgaven. Dat vraagt om nieuwe opleidingen. Daarom heeft Bouwmensen Amersfoort een structurele samenwerking gezocht met het regionale MBO-veld. Een samenwerking die niet alleen geleid heeft tot een gezamenlijke huisvesting, maar ook tot de start van nieuwe opleidingen. Duurzaamheid, flexibilisering van de arbeidsmarkt en de aangepaste sociale wetgeving zorgen voor kansen voor het opleidingsbedrijf. Maar dan moet de basis wel goed zijn. Dit vergt een intensieve samenwerking met het MBO, draagvlak bij de aannemers en instroom in de opleiding. Daar werken de partners in Amersfoort hard aan. De samenwerking heeft inmiddels een aantal praktisch resultaten opgeleverd. Zoals de opleidingen Sloper en Service Medewerker Gebouwen op Mbo 2/3 niveau. Daarnaast zijn onder meer een gezamenlijk leerlingvolgsysteem, een Bol+-opleiding van 36 uur en een verkort driejarig model voor BBL 3 opgezet. Intussen is ook een Duurzaamheidscentrum tot stand gekomen dat dit soort samenwerking prachtig in de praktijk illustreert. In dat centrum werken Bouwmensen Amersfoort samen met MBO- en HBO-instellingen en een consortium van andere organisaties om zo de groene kenniskloof van zittende en toekomstige werknemers in de gebouwde omgeving te kunnen scholen. Bol 4-studenten werkten de bouwkundige details voor het centrum uit, de bouw werd uitgevoerd door deelnemers BOL 2, BBl 2 en BBl 3. En Installatiewerk MN verzorgde de installatiewerkzaamheden. Concreet betekenen de inspanningen in Amersfoort dat het aantal kandidaten toeneemt, er weer meer toeleverende scholen zijn en de uitplaatsingsgraad toeneemt. Met ons centrum voor duurzame renovatie proberen wij onze aannemers te helpen om kennis en kunde te vergaren op dit thema, waardoor zij hun opdrachtgever weer beter kunnen voorlichten. - Timo Jansen, directeur Bouwmensen Amersfoort Bouwmensen Amersfoort? Kijk op www.bouwmensen.nl /amersfoort 8 9

Regio Randstad Zuid Samen onder één dak Het lijkt erop dat de bouwen renovatieproductie in West Nederland de komende tijd (nog) sneller op gang komt dan elders in Nederland. Om tijdig op de vraag naar goed geschoold personeel te kunnen inspelen, hebben Bouwmensen Leiden en ROC Leiden de handen ineen geslagen. Samen zorgen zij ervoor dat jongeren uit de regio een mooie opleiding krijgen en een talentvolle carrière tegemoet kunnen gaan. De samenwerking tussen Bouwmensen en ROC Leiden zorgt voor een betere balans op de regionale arbeidsmarkt waar het de bouw in brede zin betreft. Met hun gezamenlijk initiatief willen de organisaties voorkomen dat er in de toekomst ongekwalificeerde arbeidskrachten aan de slag zijn en/of mensen die soms van ver moeten komen. Bouwmensen Leiden en ROC Leiden vormen één team, samen onder één dak. Samen voelen ze zich verantwoordelijk voor het belang van de toekomst van de bouwarbeidsmarkt. Ze praten met leerlingen die een mooi vak willen (moeten) leren. Met bedrijven die veel moois te bieden hebben en hun toekomstig personeel graag willen opleiden. En dragen bij aan het ontwikkelen van een toekomstbestendig opleidingsmodel. Hou het einddoel voor leerling én bedrijf voor ogen. Dan lossen allerlei problemen rondom subsidies, cao, examinering en voortijdig schoolverlaten vanzelf op. - Hans van Rhijn, directeur van Rhijnbouw BV Bouwmensen? Kijk op www.bouwmensen.nl/leiden De organisaties realiseren zich dat de ontwikkelingen in de bouw snel zullen gaan. De timmerman van vandaag doet over een paar jaar wellicht al heel andere dingen. Om iedereen zoveel mogelijk perspectief te bieden, werken ze intensief samen met het bedrijfsleven. Met één doel: opleidingen nu en in de toekomst zo goed mogelijk te laten aansluiten op de arbeidsmarkt. 10 11

Regio Zuid Action Learning in het Vakcentrum Bouwtechniek Bedrijven in de bouw, elektro- en installatietechniek in de regio Breda hebben op termijn behoefte aan nieuw personeel. Maar dan wel aan vakmensen die op een andere manier zijn opgeleid. Het bedrijfsleven zoekt breed opgeleide en multiinzetbare medewerkers. Met kennis en vaardigheden in méér beroepen en met een brede praktijkervaring. In Breda gaan onderwijs en bedrijfsleven samen zorgen voor Action Learning. Het Vakcentrum Bouwtechniek gaat zich richten op onderwijs specifiek gericht op praktijkopgaven. Het Vakcentrum wordt dan ook een unieke publiek-private samenwerking waar onder één dak beroepspraktijk en beroepsonderwijs voor alle bouwberoepen samenkomen. De thuisbasis van opleidingsbedrijven in de bouw-, infra, schilder, installatie- en elektrobranche en onderwijsinstellingen in Breda en de hele regio. Een unieke en prachtige leeromgeving waar studenten, docenten en werknemers zich thuis voelen. Praktijkervaringen en kennis kunnen delen. En waar opleidingen samen met het voortgezet onderwijs vorm krijgen, om zo de in- en doorstroom naar vmbo en hbo te bevorderen. BouwSchool Breda en het Radius College werken nu al samen in het nieuwe Vakcentrum. Vanaf 2015-2016 krijgt de samenwerking een structureel karakter. Het Radius College verzorgt het theoretische deel van alle opleidingen en past dat aan op de behoeften van de praktijk. De verschillende branches zijn verantwoordelijk voor de praktijkopleiding. Samen zorgen ze voor een betere aansluiting tussen onderwijs en beroepspraktijk. Het gaat dan om de ontwikkeling van nieuwe lesmaterialen en examens en het opstarten van nieuwe bol-opleidingen. En dat alles in gesimuleerde werkomgevingen en een examencentrum. Zo wordt het leren van een bouwberoep een stuk leuker! Binnen de huidige en nieuwe opleidingen in het Vakcentrum Bouwtechniek staat Action Learning centraal. - Arie van Empel, directeur BouwSchool Breda de BouwSchool Breda? Kijk op www.bouwschoolbreda.nl 12 13

Bouwend Nederland Zilverstraat 69 Postbus 340 2700 AH Zoetermeer t 079 3 252 252 f 079 3 252 290 e info@bouwendnederland.nl w www.bouwendnederland.nl januari 2015 2015 06 004