New Authority en Nonviolent Resistance in kinderpsychiatrie Karolien ten Haaf UZ Brussel, PAika NVKVV Dag van Verpleegkundigen in de Geestelijke Gezondheidszorg Oostende, 21 maart 2012 PAika Psychiatrische Afdeling infants, kinderen en adolescenten hulpverlening voor kinderen en jongeren tot 18 jaar consultatie hospitalisatie in 3 leefgroepen t Ketje, 5 kleuters, daghospitalisatie Kids, 6 latentiekinderen, residentieel Teens, 9 adolescenten, residentieel 2 29-3-2012 1
Psychiatrische ziektebeelden kinderen en jongeren met ontwikkelingsstoornissen, hechtingsstoornissen, PTSS, gedragsstoornissen,. kinderen en jongeren met zwakke regulatiemogelijkheden, zelfverwondend en suïcidaal gedrag, gedragsproblemen, 3 29-3-2012 Multidisciplinair team kinder- en jeugdpsychiater psycholoog/orthopedagoog hoofdverpleegkundige en groepsleiding (psychiatrisch verpleegkundigen en orthopedagogen bachelor) therapeuten (creatief, psychomotorisch, gezin, logopedie) onderwijsbegeleider Observatie en/of behandeling Opnameperiode afhankelijk van doelstellingen leefgroepprogramma en therapeutisch aanbod zowel in groep als individueel, op maat van het kind 4 29-3-2012 2
Opstart Gestart in januari 2009 Enthousiast maar jong en onervaren team Zoektocht naar visie en aanpak Draagkracht versus draaglast Wat met negatief, destructief gedrag en agressie? 5 29-3-2012 Impact van destructief gedrag Destructief gedrag Rob weigert deel te nemen aan het programma. Ellen verwondt zichzelf. Bryan vernielt het meubilair op zijn kamer. Bij de Kids uiten ze hun boosheid door op elkaar of begeleiding te slaan. Bij de Teens sluiten ze een jongere buiten de groep en leeft er een roddelklimaat. Gevoelens in het team machteloosheid, angst, onzekerheid, wantrouwen, splitsing, zich terugtrekken, niet meer engageren Gevolgen voor de werking strakkere en meer regels, sanctionerend beleid, burn-out, vroegtijdige stopzetting van opnames 6 29-3-2012 3
PAika en NA / NVR 2007 Kennismaking Dr. Annik Lampo met Prof. Haim Omer in Amsterdam en studiedag in Brussel 2009 Opening PAika 2010 Intern seminarie door Frank Van Holen 2011 2 daagse training door Idan Amiel 5 daagse training door Haim Omer en zijn team Symposium op Congres KJP Leuven 2012 2 de internationaal congres NA en NVR ter info www.opvang.be/conferentie 7 29-3-2012 Ontstaan en evolutie visie Parents Counseling Unit olv Haim Omer (Schneider s Children Medical Centre, Tel Aviv, Israël) Geïnspireerd door Mahatma Ghandi en Martin Luther King Als antwoord op de nood van ouders die zich zorgen maakten over hun kinderen Traditionele autoriteit vrije opvoeding nieuwe autoriteit 8 29-3-2012 4
Traditionele vs nieuwe autoriteit Traditionele autoriteit Gebaseerd op afstand Individualistisch Hiërarchisch, top bottom Onmiddellijk reageren op negatief gedrag Controle van het negatieve gedrag Nieuwe autoriteit Aanwezigheid Ik ben je vader, je moeder. Je kan me niet ontslaan, van me scheiden, me bang maken. Ik ben hier wanneer je dat wilt en me nodig hebt. Maar ik ben ook hier om je te stoppen wanneer ik denk dat je gedrag stelt dat gevaarlijk of destructief is. Netwerk, gemeenschap Transparantie, openheid Smeed het ijzer als het koud is! Je moet niet winnen, enkel volhouden. Verantwoordelijk voor eigen gedrag Ik kan enkel mezelf controleren. Ik kan doen wat ik zeg. Misschien helpt dit niet maar ik moet dit doen omdat het mijn plicht als ouder/opvoeder is. = Empowerment van de ouder / opvoeder 9 29-3-2012 Vigilant Care of Waakzame Zorg Basisprincipe = ouderlijke aanwezigheid A state of mind Bestaat uit 3 fasen Alert zijn via open dialoog Respectvol zijn, interesse tonen, gesprek aangaan, niet preken, zeuren of straffen Aanwezig zijn via gerichte vragen Er is iets mis? Duidelijke, gerichte vragen stellen, Beschermend zijn via eenzijdige acties Niet meer onderhandelen, acties ondernemen, NVR toepassen 10 29-3-2012 5
Waarom Nonviolent Resistance of Geweldloos Verzet Twee escalatievormen Complementaire escalatie Geef toe, ga niet in conflict To accept or look the other way Symmetrische escalatie Ga het gevecht aan, geef niet toe Fight by force of arms Een ander antwoord volgens Ghandi Gebruik Geweldloos Verzet of NVR 11 29-3-2012 Nonviolent Resistance of Geweldloos Verzet Twee uitgangsideeën 1. NVR is een strategie om te vechten met een minimum aan escalaties. 2. Het draagvlak is de aanwezigheid van de ouders. Vier principes 1. Gebruik gezag zonder te forceren. 2. Definieer de doelen duidelijk. 3. Smeed het ijzer als het koud is. 4. Respecteer het kind. Je moet niet winnen, enkel volhouden. 12 29-3-2012 6
Destructief gedrag Het kind doet iets mis, luistert niet, is agressief. We kunnen het zo niet laten. We kunnen niet niet reageren. anders We verliezen ons gezag. Er komt chaos, er luistert niemand nog. We voeden niet op, leren de kinderen niets. Stop ermee Ga naar je kamer Straf Time-out mogelijke reacties 13 29-3-2012 Gevolgen destructief gedrag Maar als dat niet werkt? Kind gaat in opbod, integreert zelfbeeld in het falen leert niets bij, enkel winnen en verliezen. Begeleiding wordt gespannen, verliest controle, angst neemt toe, zelfwaardegevoel daalt, gevoel om te willen winnen. Of we geven het op, het werkt toch niet Passieve agressiviteit Burn out. Negatieve vicieuze cirkel 14 29-3-2012 7
NVR toolkit Bookmark Announcement SMS Herstelbeweging Externalisatiemethode Three baskets Verzoeningsgebaar 15 29-3-2012 Bookmark Een korte zin die de discussie sluit De bladwijzer in het boek maakt dat het boek op elk moment weer kan worden open gedaan Uitstel van reactie om escalatie tegen te gaan Minder spanningen bij begeleider en kind Mogelijkheid om team te betrekken Smeed het ijzer als het koud is Voorbeeld: Rob, ik kan dit gedrag niet accepteren, we komen hier op terug. Aangewezen indien veiligheid niet in gevaar is, bij milder gedrag 16 29-3-2012 8
Announcement Tekst geschreven door het team Voor een individueel kind of een leefgroep Inhoud? opsomming concreet gedrag dat niet meer geaccepteerd zal worden verantwoordelijkheid van het team om dit gedrag te veranderen Wat niet? opsommen welk gedrag het kind wel moet stellen opsommen welke gevolgen er zullen zijn Wordt voorgelezen op de kamer, zittend, door enkele teamleden, Tekst wordt bij het kind op de kamer gelaten 17 29-3-2012 Announcement Emma, We zien dat je het de laatste weken zeer moeilijk hebt in de leefgroep. Soms lukt het je om zeer constructief deel te nemen aan de groepsactiviteiten, soms lukt dit minder (of helemaal niet) ondanks je inzet en goede bedoelingen. Wij zijn en blijven er voor jou. We zullen hulp, verzor ging en afgrenzing blijven aanbieden omdat we dat belangrijk vinden, omdat dat onze verant woorde lijkheid is. Als PAika willen we staan voor een rustig en veilig klimaat, op elk moment, voor elke jongere. Agres sief gedrag bedreigt deze groepssfeer en we kunnen dat dan ook niet accepteren. Emma, we aanvaarden het niet meer dat voorwerpen uit de leefgroep worden gehaald om ze te ver nietigen en te misbruiken, om jezelf of anderen te verwonden. We zullen er alles aan doen opdat de leefgroep ook voor jou een positieve en veilige omgeving wordt en blijft. Het PAika team 18 29-3-2012 9
SMS of Silent Message Sending 3 soorten T-SMS of team SMS G-SMS of gecombineerde SMS I-SMS of individuele SMS Wordt altijd voorafgegaan door een announcement In stilte aanwezig zijn om boodschap van protest / verzet over te brengen 19 29-3-2012 T-SMS SMS door team, 2 op kamer, 1 op de gang Voorbeeld introductie zin: Emma, we merken dat je moeite doet om op een goede manier aan te sluiten. We kunnen echter niet meer aan vaarden dat je dreigende en verwijtende taal gebruikt en dat je materiaal uit de leefgroep haalt om jezelf ermee te verwon den. Daarom zijn we hier en vra gen we jou naar voorstellen om dit gedrag te stoppen. Nadien volgt de stilte! Niet enkel leefgroepbegeleiding Max duur 20 min Actief verzet van het team met kracht van de stilte! 20 29-3-2012 10
T-SMS: wat niet? Geen dialoog of uitnodiging tot communicatie Niet gericht op zoeken naar oplossingen of voorstellen Het kind moet zich niet goed gedragen bespreek op voorhand mogelijke reacties 3 de teamlid kan opvang voorzien We moeten winnen. 21 29-3-2012 G-SMS Principe analoog aan T-SMS Teamlid vergezeld door ouders, 2 de teamlid aanwezig op de gang Bevordert betrokkenheid ouders op de afdeling Vb bij agressie in het weekend, ernstige conflicten in de leefgroep 22 29-3-2012 11
I-SMS Individuele boodschap aan individueel kind Door 1 teamlid, op de kamer Geen betrokken partij in het conflict Geen preek, discussie, geen vragen, geen waarom Kort Betrokkenheid tonen Voorbeeld Ik vind het spijtig wat er gisteren gebeurd is. 23 29-3-2012 Herstelbeweging Basisidee Veilige leefgroep Verantwoordelijkheid van hv Uitnodigen van kind Verschillende vormen Door het kind zelf of in naam van het kind Voorbeelden: tekening, iets koken of knutselen 24 29-3-2012 12
Externalisatiemethode Manier om negatief gedrag te scheiden van het kind Kind uitnodigen als gesprekspartner Hoe? Visualisatie oefening Announcement Creatief aan de slag gaan Humeurmeters, gesprek Voorbeeld Meneertje Boozeg 25 29-3-2012 Three Baskets Alle negatieve gedragingen worden in kaart gebracht Om te vermijden dat men het bos door de bomen niet meer ziet Visualiseren van 3 manden Rode mand: alle ontoelaatbare gedragingen Groene mand: toelaatbare gedragingen Oranje mand: onderhandelen Announcement rond de gedragingen in de rode mand Evolutie mogelijk 26 29-3-2012 13
Een interventie apart: een verzoeningsgebaar Belangrijke emotionele waarde Je bent de moeite waard! Onafhankelijk van het gedrag van het kind Herstelt de relatie tussen kind en opvoeder Gaat soms verloren in alle spanning en negativiteit Lijkt evident maar is het niet Owv vermoeidheid, negatieve emoties, kost energie, je mag niets terug verwachten Voorbeelden: iets lekkers klaarmaken, aangeven dat je zelf spijt hebt van je boosheid, uiting geven van waardering om iets kleins dat het kind gedaan heeft 27 29-3-2012 PAika en NVR? Implementatie sinds jan 2011 Theoretisch denkkader maar ook praktisch werkbare tools, concept Zoektocht in het toepassen van de nieuwe visie Geeft houvast Gemeenschappelijke taal Bevraging team naar eerste ervaringen 5 maanden na introductie (scriptie) Voorzichtige positieve resultaten (welbevinden team, respect naar betrokken partijen, beheersbaarheid conflicten,.) Wordt vervolgd.. 28 29-3-2012 14
Vragen? Ik dank u wel voor uw aandacht! 29 29-3-2012 15