ja 1
Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch ECB koopt obligaties versneld op AEX 498,6 488,5 507,8 376,3 USD per EUR 1,119 1,122 1,393 1,053 Olie Brent ($) Front month Trekt de vraag ooit weer aan? 65,60 65,80 115,5 45,90 Elektra (EUR/MWh) Inhaalslag Elektra, vooruitlopend op flow based marktkoppeling. Cal 16, base, NL 38,45 39,25 44,40 37,35 Cal 16, peak, NL 48,50 49,40 54,95 45,55 Gas (EUR/MWh) Compensatie daling euro door LNG aanvoer Cal 16 21,40 21,90 26,34 19,80 Day Ahead 20,55 20,90 27,20 14,95 2
Macro-economie Afgelopen week De inflatie cijfers van vandaag komen overeen met de publicaties van afgelopen week. Ze laten een kleine toename zien in Europa. Dat is goed nieuws, net als het versneld opkopen van obligaties door de ECB. Hierdoor komt er sneller extra geld op de beurs, waardoor we nu weer bijna de 500 punten naderen. Gezien de tegenvallende vertrouwenscijfers uit Duitsland is dit positief. Het lagere vertrouwen hangt onder andere samen met de minder sterke groei van de Duitse economie in het eerste kwartaal. Vooruitblik Vanmorgen openden we hoger door de winsten in de Verenigde Staten. Hier gaat men er vanuit gaat dat de FED de rente voorlopig ongemoeid laat. Indicatoren daarvoor komen woensdag (FED Notulen) en vrijdag (inflatie). Uitstel van rente verhogingen is goed voor de beurs maar het gevolg is wel dat de euro weer sterker wordt. 3
Wisselkoers (dollar per euro) Mede door de hogere inflatie in o.a. Frankrijk leefde de euro voor het weekend even op. Door met name het nieuws over het opkoopprogramma van de ECB daalde de euro daarna weer verder. Volgens ECB-bestuurder Benoît Cœuré is de Europese Centrale Bank (ECB) van plan in mei en juni meer staatsobligaties op te kopen. Nog voordat de liquiditeit daalt tijdens de zomermaanden. Daarnaast blijkt uit een memo van het IMF dat Griekenland niet in staat zal zijn om een aflopende lening, op 5 juni, terug te betalen. Niet zonder deal met de EU in ieder geval. Ook ten opzichte van de Britse pond moet de euro inleveren. Desondanks zien we vanmorgen nog lagere gasprijzen. Wachten is op een deal met de Grieken waarna de euro weer kan stijgen. USD per EUR 1,20 Wisselkoers GBP per EUR 0,80 1,18 0,79 1,16 0,78 1,14 EURUSD 0,77 1,12 EURGBP 0,76 1,10 0,75 1,08 0,74 1,06 0,73 1,04 0,72 1,02 0,71 1,00 0,70 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei 4
Olie, kolen Afgelopen week De afgelopen week zagen we zeer stabiele olieprijzen, ondanks het feit dat het aantal Rigs maar blijft dalen. De productie in de VS loopt echter veel minder hard terug dan verwacht. Samen met OPEC worden de spanningen gecompenseerd, dat ook weer meer levert.. Met name Iran en Irak leveren meer ondanks het oprukkende IS. Momenteel daalt de prijs iets door het oplopen van de dollar. Daarnaast zien we dat de speculatieve long posities iets zijn teruggelopen. Kolen De voorraden worden aangevuld doordat o.a. Duitsland meer kolen importeert. Maar dit hoogtepunt sinds januari 2006 is niet genoeg om te compenseren voor de ontwikkelingen op de CO2 markt en gasmarkt. Stijgende EUA prijzen en dalende gasprijzen maken echter dat er minder interesse ontstaat in kolenprijzen. De outlook blijft dus bearish. USD/BBL 70 Brent oil, front month EUR/BBL 70 65 65 60 60 55 55 50 45 Brent Crude USD/BBL Brent Crude EUR/BBL 50 45 40 40 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei 5
Vooruitblik China is intussen weer olie importeur, met name om de voorraden weer mee aan te vullen. Maar gezien de extra stimulus maatregelen die intussen zijn genomen zou de vraag daar moeten aantrekken. Het blijft echter afwachten of de vraag in de VS gaat aantrekken of het aanbod zelfs gaat overstijgen. Dit wordt de afgelopen maanden telkens een maandje naar voren geschoven. 6
Gas Korte termijn De DayAhead prijzen kregen gisteren steun uit het Verenigd Koninkrijk waar men zich zorgen maakte over de tijdelijke sluiting van Langeled. De belangrijkste pijpleiding tussen Noorwegen en het Engelse systeem. Vandaag blijkt er echter voldoende gas te zijn, waardoor de prijs wederom iets daalt bij opening. De juni prijzen van 20,20 hebben het dieptepunt van begin mei, van 19,90 Eur/MWh, ook weer genaderd. Tot nu toe liggen de DayAhead prijzen in mei onder het prijsniveau eind april. Dit komt o.a. door de lagere vraag als gevolg van de vele vakantiedagen maar ook door de hoge aanvoer van o.a. LNG. Lange termijn Er werd wat verkocht ondanks de stabiele olie- en eurokoers. Mogelijk getriggerd door de hoge aanvoer van LNG en gas uit Rusland. We sluipen daardoor weer naar het midden van de huidige handelszone. EUR per MWh 22,5 TTF en Zeebrugge gas 22,0 21,5 21,0 20,5 20,0 Zeebrugge Cal16 19,5 Cal-16 TTF TTF day-ahead 19,0 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei 7
Vooruitblik Er zijn nog een aantal handelsdagen over voordat de maand juni begint. Juni is een maand om over fixatie na te denken. Aangezien er nog weinig feestdagen over zijn en Henk Kamp iets moet gaan zeggen over de Groninger gasvelden. Ook oktober is interessant aangezien deze maand sinds januari veel minder hard is gestegen ten opzichte van de resterende maanden dit jaar. Richting het weekend wordt het warmer waardoor de verwachting is dat we de 19,90 EUR/MWh nog kunnen benaderen. Het dalen van de euro versus het Britse pond zal doorwerken in de prijs en voorkomen dat we nieuwe bodems gaan bereiken. 8
Elektriciteit Korte termijn (elektra voor morgen en volgende maand) Redelijk hoge prijzen ondanks de lage vraag rond Hemelvaartsdag en de vrije dagen er omheen. Gepland onderhoud en storingen zorgden ervoor dat veel goedkope productiecapaciteit buiten bedrijf was. Bovendien waaide het niet altijd stevig. Dit zorgde voor relatief hogere clearingen op de spotbeurzen. Het absolute prijsniveau was niet erg hoog. Zondag en ook vandaag zagen we weer lage prijzen door het terugkomen van capaciteit en toegenomen wind. Lange termijn De powerprijzen gingen eerst de plots stijgende gasprijs achterna, en schoten vervolgens nog een stuk door. Op donderdag en vrijdag waren de markten wel open, maar heeft er nauwelijks handel plaats gevonden door de vrije dagen. Vrijdag was wel al een daling van de markt te bespeuren, welke maandag doorzette. De powerprijs volgt weer de gasprijs en daar bovenop wordt de markt ook nog gecorrigeerd. De prijs was iets te ver doorgeschoten. De kolenprrijs geeft niet al te veel weerstand. Opvallend is de verdere daling van de Belgische prijzen ondanks het langer dicht blijven van de scheurtjescentrales. Kennelijk zijn er hier en daar optimisten die er vanuit gaan dat de mededeling nu inhoudt dat ze 1 november echt open gaan. 9
EUR/MWh 50 Elektriciteit 48 46 44 42 40 38 36 34 32 Cal16 NL Piek Cal16 NL Basis Cal16 BE Base Cal16 DE Base 30 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei Vooruitblik De fuelprijzen blijven dalen. Alleen de CO2 prijs geeft een heel lichte weerstand. Wel is er de angst in de markt te goedkoop te verkopen. De markt reageerde vorige week vrij heftig op de stijgende gasprijs. Dit maakt handelaren nerveus en terughoudend om hun longposities te verkopen, maar vooral om short te gaan. Fundamenteel zou de markt verder omlaag kunnen bij dalende fuelprijzen. En een lichte daling is het meest voor de hand liggend. 10
Flow based marktkoppeling Na enkele malen te zijn uitgesteld, start flow based marktkoppeling in Centraal-West-Europa (CWE) 20 mei. Vanaf aanstaande woensdag worden de grenscapaciteiten van België, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland beter benut ondanks de verlengde sluiting van Doel 3 en Tihange 2. Het gaat niet om een extra fysieke verbinding, maar om betere koppeling van systemen. Zodat capaciteit beter benut kan worden. Scheurtjes centrales De Belgische regulator Creg stak een stokje voor lancering in 2014 nadat de uitschakeling van Doel 3 en Tihange 2 voor onzekerheden hadden gezorgd. Het Belgische energiebedrijf Electrabel deed investeringen en hoopte op een heropstart in juli. De nucleaire autoriteit bepaalde echter dat de sluiting tot minimaal 1 november verlengd moet worden. Het onderzoek naar de aangetaste reactorvaten neemt zeker nog enkele maanden in beslag. Ze staan inmiddels ruim een jaar stil, de scheurtjescentrales Doel 3 en Tihange 2. Afgelopen winter dreef de dreigende stroomschaarste bij onze zuiderburen ook de Nederlandse elektriciteitsprijzen op. Ook in maart en april van dit jaar werd gevreesd voor tekorten, vanwege gepland onderhoud aan andere kerncentrales. Opnieuw zorgde dat voor stijgende elektriciteitsprijzen. Door flow based marktkoppeling zullen we ze beter kunnen helpen, maar zullen ook Nederlandse prijzen nog meer reageren op de ontwikkelingen in de capaciteit. Nieuw dieptepunt in capaciteit Na een initiële daling is een nieuwe prijsstijging in september te verwachten. De capaciteit bereikt dan haar dieptepunt door nieuw onderhoud aan de centrales die nog in bedrijf zijn. Bij slecht weer in september kan het capaciteitsverlies zorgwekkend worden, zeker als het ook nog windstil is. Als er dan al donkerdere dagen zijn, is er meer vraag naar elektriciteit én minder aanbod van zonne- en windenergie. De prijzen zullen eerst dalen of stijgen op de dagmarkt, maar werken ook door voor de langere termijn. 11
Darkspread en sparkspread Het doorschieten van de powerprijzen na het stijgen van de gasprijs vorige week zorgde ervoor dat de sparkspreads flink verbeterden. Het blijft op een hoger niveau hangen omdat in de powermarkt handelaren terughoudend zijn in het verkopen van hun long positie of om short te gaan. De correctie komt dus wat later, of zal worden veroozaakt door een herstellende gasprijs. De darkspreads waren de afgelopen week verbeterd door een dalende kolenprijs en een stijgende powerprijs. De stijging van de kolenprijs werd voornamelijk veroorzaakt door een iets sterker wordende euro ten opzichte van de dollar. De kolenprijs zelf bewoog en beweegt nauwelijks. Een correctie van de darkspread naar beneden is nu bezig. De kolenprijs blijft nu wat constant en de powerprijzen dalen. De CO2 prijs heeft weinig beweging en heeft op de fuelspreads weinig effect. EUR/MWh 14,4 14,2 14,0 13,8 13,6 13,4 13,2 Dark spread, Spark spread EUR/MWh 13,0 1,0 12,8 12,6 Darkspread Base Cal16 0,5 12,4 Sparkspread Peak Cal16 (rechtse as) 12,2 0,0 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei 3,0 2,5 2,0 1,5 12
Emissies Prijzen bleven even hangen nadat bekend was geworden dat het Market Stability Reserve op 1 januari 2019 van start zal gaan. Lage veiling volumes en weinig interesse van de markt compenseerden elkaar. Nu zien we olie dalen maar belangrijker een hogere veiling volume met nog steeds weinig interesse. Dus dalen de EUA prijzen ook iets. Deze stijgen mogelijk volgende week weer als de politici in Brussel weer bijeenkomen. EUR per ton CO 2 8,0 Emissierechten 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 CO2 Cal15 5,0 16-apr 23-apr 30-apr 11-mei 19-mei 13
Weer Celsius 25 Temperatuurvoorspelling - De Bilt 20 15 10 5 0 Huidige temperatuurvoorspelling Normaal gemiddelde Bron: Klik hier voor de link of ga naar www.weer.nl/nederland/nederland.html als de link niet werkt. 14
Legal Disclaimer De informatie in de Essent Marktinformatie is bedoeld als informatie in algemene zin ten behoeve van professionele partijen en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De Essent Marktinformatie geeft een verwachting van de marktontwikkelingen en dient niet beschouwd of gebruikt te worden als een (beleggings)advies of een voorstel of aanbod tot het kopen en/of verhandelen van financiële instrumenten in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Beslissingen op basis van informatie uit de Essent Marktinformatie zijn uw eigen verantwoordelijkheid en komen voor uw rekening en risico. Essent heeft de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van de Essent Marktinformatie en de daarin vermelde informatie. Niettemin kan Essent niet garanderen dat alle informatie in de Essent Marktinformatie altijd actueel, juist en/of volledig is. Aan de informatie in de Essent Marktinformatie kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in de Essent Marktinformatie kan onderhevig zijn aan wijzigingen. Essent is niet verplicht om u hierover te informeren. Essent is niet verplicht om de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade (direct danwel indirect) die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie in de Essent Marktinformatie of het gebruik daarvan. Verwijzingen De Essent Marktinformatie kan verwijzen naar door derden verstrekte informatie, al dan niet door middel van hyperlinks. Essent heeft dergelijke informatie niet beoordeeld en geverifieerd op redelijkheid, juistheid, volledigheid of actualiteit. Essent staat niet in voor de inhoud en het functioneren van websites van derden. Essent sluit iedere aansprakelijkheid voor schade ten gevolge van deze verwijzing (-en) uit. Intellectuele eigendomsrechten Essent is exclusief rechthebbende op alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de in de Essent Marktinformatie gepresenteerde inhoud, inclusief maar niet beperkt tot alle auteursrechten en merkrechten op alle teksten, logo's, illustraties en foto's, of is gerechtigd tot gebruik door derde rechthebbenden. Niets van de Essent Marktinformatie mag zonder schriftelijke en voorafgaande toestemming van Essent worden gereproduceerd of gebruikt, anders dan het downloaden en het bekijken daarvan op een enkele computer en/of het printen van de benodigde hardcopies ten behoeve van bedrijfsmatig gebruik binnen uw eigen onderneming. Online communicatie Essent garandeert niet dat naar haar gestuurde e-mails of andere elektronische berichten tijdig worden ontvangen en verwerkt. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade ten gevolge van het niet of te laat ontvangen ervan. Toepasselijk recht Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. De rechtbank te s-hertogenbosch is bij uitsluiting bevoegd te oordelen over eventuele geschillen die in verband met deze disclaimer kunnen ontstaan. 15