75 JAAR MLA Een leven lang
voorwoord D e eerste leerlingen van het Montessori Lyceum Amsterdam het waren er maar vijftien zouden nu de gezegende leeftijd van 87 jaar hebben bereikt. We zijn ze ter gelegenheid van het vijfenzeventigjarig jubileum van de school niet wezen opzoeken de oude dag dient ongestoord genoten maar als het Grote Vergeten hen nog geen parten speelt, dan zullen ze zich die heuglijke periode nog kunnen herinneren. Waar bent u school gegaan? Die herinnering blijft een leven lang. Voor de negen leraren van het eerste uur nu ruimschoots over de honderd zouden we trouwens te laat zijn geweest. Een leven lang is de toepasselijke ondertitel van dit kleine fotoboek met voor elk jaar bij wijze van spreken een karakteristieke opname, 75 in totaal. Meer had gekund en gemogen, hoor ik u verzuchten, maar het moet symbolisch blijven. Als we alle leerlingen, leraren en medewerkers hadden willen afbeelden, dan had dit boekje geen tientallen maar duizenden foto s moeten bevatten. Wat we wél hebben geprobeerd is om uit de talloze foto s in het archief op zolder zodanig te selecteren dat elke periode en elke generatie in zekere zin in beeld komt. De symbolische momenten uit het schoolbestaan hebben wij getracht hier vast te leggen, te bevriezen als het ware en om de herkenbaarheid en de herinnering nog groter te maken hebben we de foto s van onderschriften voorzien. Veel is ongetwijfeld in de mist van het verleden verdwenen en geen sterveling heeft alle periodes persoonlijk meegemaakt. Daarom deze pennenvruchten per pagina maar met mate, want uw voorstellingsvermogen, fantasie en geheugen doen de rest. Niet elke periode is gelijkelijk fotografisch present: we hebben ernaar gestreefd de laatste decennia ruimer aan bod te laten komen dan de eerste, want de leerlingenpopulatie is immers in de tweede helft van de vorige eeuw explosief toegenomen. Niet elke periode ook is überhaupt vertegenwoordigd: uit de Tweede Wereld oorlog hebben we slechts één foto kunnen achterhalen. Op die opname uit 1941 zijn de joodse leerlingen te zien die even later weggevoerd zouden worden: ook naar hen zouden onze gedachten moeten uitgaan als we de foto s in deze uitgave bekijken. Moge het kleine cadeau dat 75 jaar MLA zijn wil, u voor een korte tijd verplaatsen naar een gemeenschappelijk verleden dat veraf of dichtbij voor menigeen hartverwarmend was. Dat hoopt het MLA en in het bijzonder de redactie
Blik vooruit Montessori-onderwijs heet traditioneel vernieuwend te zijn en traditioneel vernieuwend is het onderwijs op het MLA al vijfenzeventig jaar. Die karakteristiek spreekt me aan: een traditie van vernieuwing is ook een traditie die zichzelf voortdurend vernieuwt. In dit fotoboekje is die traditie in beeld gebracht in retrospectief. Maar hoe vernieuwt die traditie zich, is de vraag die mij is gesteld. Hoe ziet de school eruit in 2030? Foto s heb ik bij de beantwoording niet tot mijn beschikking, ik doe het met woorden. Ik wil niet al te omslachtig en behoedzaam filosoferen over deze vraag. Ik stel dat zappen een steeds dominanter kenmerk van onze cultuur wordt. Mensen schakelen voortdurend van het één naar het ander, en dat steeds sneller. Het begon met de beeldbuis, inmiddels zapt men in vakantiebestemmingen, in banen, relaties, lifestyles, noem maar op. Zappen wordt gevoed door het verlangen naar instant bevrediging. I want it all and I want it now. De lichtheid van het bestaan wordt steeds ondraaglijker. Er is niets mis met zappen, alleen hoe voorkom je dat je jezelf erin verliest? Met an dere woorden, hoe leer je zappen? De belangrijkste constante in het zapgeweld is het individu zelf. De school krijgt een gewichtige pedagogische taak, die gericht is op het ontwikkelen van de persoonlijkheid van leerlingen. Daartoe komen de disciplines filosofie, psychologie, de kunsten en waarom ook niet, theologie, prominent op het rooster. Dat zijn basisvakken. Verder zullen leerlingen zich verdiepen in een beperkt aantal leer-vakken. Alle overlap en overbodigheid in het programma wordt geschrapt. Het gaat om taal/ talen, wiskunde, geschiedenis en de natuur, een soort basisbagage die je nodig hebt. Leuk of niet, dat doet er niet toe. Je moet je deze stof werkelijk eigen maken. Schooltijd wordt overigens fors beknot, de helft van de tijd zijn leerlingen buiten school in de weer. De school zal een schakel zijn in een uitgebreid netwerk met andere scholen, bedrijven en instellingen. De montessoriaanse buitenschool opnieuw van stal gehaald is bovenal het didactische principe van leren door doen. Zo heeft de school een eigen theater waarin leerlingen voorstellingen organiseren voor elkaar en voor gasten van buiten school. Leerlingen zullen volop gebruik maken van de laboratoria van Shell en het Amstel Instituut. Ze werken tweemaal een half jaar op een school elders in Europa en bekwamen zich zo onder andere in de moderne vreemde talen. De eerste keer verblijven ze in gastgezinnen, de tweede maal op een campus. Ook het MLA heeft tegen die tijd een eigen campus met leerlingen van over de grens. Die campus is een broedplaats van ICTinnovatie in het onderwijs. ICT is volledig geïntegreerd in het leren, zoals dat met pen en papier het geval was in de twintigste eeuw. De virtuele voorbereide omgeving is een essentiële verbinding van de school met de buitenwereld. De buitenschool is de proeftuin van het leren zappen. Toekomst en traditie gaan elkaar raken in een dynamische school als de onze: de eenentwingste eeuw is pas één lustrum oud Wiebe Brouwer rector