ja 1
Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste Laagste Macroeconomisch Onrustige jaarwisseling voor de markten AEX 431.7 428.5 431.7 431.7 USD per EUR 1.083 1.091 1.083 1.083 Olie Brent ($) Front month Elektra (EUR/MWh) Olie omhoog door spanningen in het Midden-Oosten 37.2 36.4 37.2 37.2 Problemen Belgische kerncentrales hebben geen effect op prijzen Cal 17, base, NL 30.20 31.97 30.20 30.20 Cal 17, peak, NL 38.78 38.90 38.78 38.78 Gas (EUR/MWh) Gas blijft laag door aanhoudend warm weer Cal 17 15.40 15.08 15.40 15.40 Day Ahead 14.46 13.90 14.46 14.46 2
Macro-economie Afgelopen week De beurzen zijn 2016 vrij onrustig geopend. De AEX-index is het jaar 2015 4 procent hoger gesloten met een koers van 441,82 punten. De laatste week van het jaar was een vrij rustige beursweek voor de AEX. De Amerikaanse en Aziatische beurzen lieten wel iets beweging zien en bewogen over de week met de olieprijs mee. Met de opening van het nieuwe beursjaar stonden alle Aziatische beurzen, met de Chinese beurs voorop, ruim in het rood. De vooruitzichten voor de Chinese economie zijn verder verslechterd en in reactie hierop zijn beurzen in Azië en Europa flink lager geopend dan dat ze het vorige jaar zijn gesloten. De Amerikaanse beurzen zijn het nieuwe jaar ook erg slecht begonnen. De driver hierin waren de slechte cijfers over industriële productie in de VS in het laatste kwartaal. Vooruitblik De komende tijd lijkt een onrustige periode te worden voor de markten. Er bestaat veel onzekerheid op veel fronten. Zo is er nog veel onduidelijkheid over welke kant de olieprijs de komende tijd gaat bewegen. Er is groeiende onzekerheid over economische groei in China en analisten lijken steeds minder zeker te zijn over het Amerikaanse en Europese monetair beleid. 3
Wisselkoers (dollar per euro) De dollar is de afgelopen week sterker geworden ten opzichte van veel andere valuta's wereldwijd. Het monetaire beleid van de FED om de rente te verhogen wijkt af van de koers die veel andere centrale banken hanteren. Daarnaast zorgen verdere zorgen over economische groei in opkomende landen ervoor dat de positie van de dollar als veilige valuta versterkt. De wisselkoers ten opzichte van de yen en de euro is over de week niet veel veranderd. De euro heeft ook in 2015 weer verloren ten opzichte van de dollar en is ook de laatste week licht gedaald. In het nieuwe jaar heeft de euro dit verlies weer grotendeels goedgemaakt en is de koers over de week gezien onveranderd gebleven. Het Britse pond is het nieuwe jaar, door aanhoudende zorgen over de Britse economie en een eventueel Brexit, op een laagste niveau in 9 maanden begonnen.. Wisselkoers USD per EUR GBP per EUR 1,20 0,75 1,18 0,74 1,16 0,73 1,14 0,72 1,12 0,71 1,10 0,70 1,08 0,69 1,06 0,68 1,04 EURUSD EURGBP 0,67 1,02 0,66 1,00 0,65 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 4
Olie, kolen Afgelopen week Olie heeft een zeer bewogen week achter de rug. Vorige week steeg de olieprijs in eerste instantie met zo'n 3% op dinsdag vanwege het aanstaande koudere weer. De volgende dag verloor de olieprijs evenveel op basis van groei van de Amerikaanse olievoorraden. In het weekend is de prijs weer fors omhoog geschoten. De relatie tussen Saudi-Arabië en Iran is verslechterd. De verhoudingen stonden al tijden op scherp en afgelopen weekend besloten de Saudi's een Sjiitische criticus van het regime te executeren. Als reactie hierop is de ambassade van Saudi-Arabië in Teheran bestormd op zondag. Mocht er een conflict ontstaan tussen Saudi-Arabië en Iran dan, zo is de verwachting, zal Iran de export van olie via de Straat van Hormuz blokkeren. 1/5e van de wereldwijde olie-export loopt hiermee een gevaar op blokkade. Kolen Er was weinig beweging in de kolenprijs afgelopen week. Er werd weinig verhandeld in de week tussen Kerst en Oud en Nieuw en de kolenprijs bewoog licht omhoog mee met de olieprijs om vervolgens na de jaarwisseling weer verder te dalen. Deze laatste beweging is vooral te wijten aan de slechte vooruitzichten voor economische groei in China. Daarnaast heeft de Chinese overheid in de laatste week van 2015 flinke investeringsplannen in hernieuwbare energie voor 2016 gepresenteerd. Daarnaast zijn beleidsplannen gepresenteerd om fabrieken die afhankelijk zijn van kwalitatief slechte kolen stop te zetten en/of om te vormen. USD/BBL 60 Brent oil, front month EUR/BBL 42 55 50 45 Brent Crude USD/BBL Brent Crude EUR/BBL 40 38 36 40 34 35 32 30 30 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 5
Vooruitblik Er wordt voor het eerste deel van 2016 nog veel overproductie van olie verwacht. Wel zal deze overproductie lager zijn dan we in delen van 2015 hebben gezien. Op de korte termijn is het vooral interessant om te zien wat de ontwikkelingen in het Midden-Oosten zijn. Aanhoudende spanningen tussen Soennitische landen en Iran kunnen voldoende reden zijn van onrust dat de neerwaartse spiraal waar olie in is beland wordt doorbroken. Als de situatie wat rustiger blijkt te worden, zijn er voldoende redenen om aan te nemen dat olie de komende tijd verder zal dalen. 6
Gas Korte termijn In de eerste helft van vorige veerde de gasprijs flink op. De weersvoorspellingen voor de eerste helft van januari lieten zien dat de temperaturen in Nederland naar normale tot onder normale temperaturen zouden dalen. Hierop is de vraag naar gas voor de komende periode flink gestegen en daarmee de gasprijs. Bijstellingen aan de weersvoorspelling later in de week lieten juist het tegenovergestelde zien. De trend die we ook in de hele maand december zagen, van temperaturen boven het lange termijn gemiddelde, zet zich voort in de eerste weken van het nieuwe jaar. In reactie hierop zijn de korte termijn gasprijzen weer fiks gedaald naar nieuwe laagte records. Lange termijn De lange termijn gasprijzen lijken mee te gaan in de trend die we zien voor korte termijn gas. Ook hier zijn de prijzen aan het dalen. De gasvoorraden zijn overal nog goed gevuld. Omdat ook de komende weken weer warm weer wordt voorspeld, is de verwachting dat deze voorraden niet snel in grote hoeveelheden zullen worden aangesproken. EUR per MWh 19,0 TTF en Zeebrugge gas 18,0 17,0 16,0 15,0 14,0 13,0 Zeebrugge Cal17 Cal-17 TTF TTF day-ahead 12,0 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 7
Vooruitblik Met de hoge voorraden gas moet er wel een zeer koude periode in februari en/of maart volgen, willen de gasprijzen weer ver omhoog gaan. De verwachting is dus ook dat de gasprijzen de komende periode op het huidige lage niveau zullen blijven. Wel denken we dat de prijzen in mindere mate zullen stijgen op de weersvoorspellingen over de tweede helft van januari. 8
Elektriciteit Korte termijn (elektra voor morgen en volgende maand) In het weekend waren er opnieuw problemen met Belgische kerncentrales. Het gemis van twee kerncentrales met gecombineerd 1,5GW vermogen zorgde er de afgelopen week niet voor dat korte termijn prijzen voor power omhoog gingen. In de week na Kerst liepen de prijzen wel iets op door de lagere temperatuur verwachtingen, maar deze prijzen daalden evengoed weer toen de voorspelling naar boven werden gecorrigeerd. De lage temperaturen worden nu verwacht in week 3. Daar zijn de prijzen wel hoger dan voor de eerste twee weken van het nieuwe jaar. Lange termijn De power prijzen zijn in de laatste week van 2015 wat gestegen. Er waren niet veel fundamentele veranderingen die hieraan ten grondslag lijken te liggen. Het feit dat de prijzen na het nieuwjaar naar beneden "corrigeerden" suggereert dat de hogere prijzen waren ingegeven door weinig liquiditeit in de markt. EUR/MWh 45 43 41 39 Elektriciteit Cal17 NL Piek Cal17 NL Basis Cal17 BE Base 37 35 33 31 29 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 9
Vooruitblik Het koude winterweer zal naar verwachting over twee weken West-Europa aandoen. Een koude front, veroorzaakt door arctische wind, zal de temperaturen in een groot deel van Europa beïnvloeden. Door verhoogde vraag naar power zal dit de prijzen, met name in de pieken, doen stijgen. Daarnaast wordt voor de komende week verwacht dat de windkracht in Duitsland flink zal afnemen waardoor er minder aanbod is vanuit de Duitse markt. 10
Darkspread en sparkspread De dark spread is met de jaarwisseling wat verbeterd door de dalende kolenprijs. De spark spread is de afgelopen week zeer beweeglijk. Het was in de week tussen Kerst en Nieuwjaar een ongewone week met ongewone vraagcurve waardoor veel beweging was in de spread. EUR/MWh 16,0 15,0 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 Dark spread, Spark spread Darkspread Base Cal17 Sparkspread Peak Cal17 (rechtse as) EUR/MWh 6,0 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 11
Emissies De prijzen voor emissies zijn ook in de laatste week van 2015 niet veel veranderd. In het nieuwe jaar zijn de prijzen zelfs weer licht gedaald. Het Klimaatakkoord van Parijs, dat een maand geleden werd gesloten, heeft nog geen doorwerking gevonden in de prijzen, te meer omdat er op het vlak van een wereldwijde emissiemarkt nog te veel onduidelijkheden zijn over de vorm die deze zal krijgen. Met 8 EUR per ton ligt de prijs nog minstens 25% lager dan beleidsmakers voor ogen hadden. EUR per ton CO 2 10,0 Emissierechten 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 CO2 Cal16 7,0 3-dec 10-dec 17-dec 24-dec 4-jan 12
Weer Celsius 9 Temperatuurvoorspelling - De Bilt 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Huidige temperatuurvoorspelling Normaal gemiddelde 13
Legal Disclaimer De informatie in de Essent Marktinformatie is bedoeld als informatie in algemene zin ten behoeve van professionele partijen en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De Essent Marktinformatie geeft een verwachting van de marktontwikkelingen en dient niet beschouwd of gebruikt te worden als een (beleggings)advies of een voorstel of aanbod tot het kopen en/of verhandelen van financiële instrumenten in de zin van de Wet op het financieel toezicht (Wft). Beslissingen op basis van informatie uit de Essent Marktinformatie zijn uw eigen verantwoordelijkheid en komen voor uw rekening en risico. Essent heeft de grootst mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van de Essent Marktinformatie en de daarin vermelde informatie. Niettemin kan Essent niet garanderen dat alle informatie in de Essent Marktinformatie altijd actueel, juist en/of volledig is. Aan de informatie in de Essent Marktinformatie kunnen geen rechten worden ontleend. De informatie in de Essent Marktinformatie kan onderhevig zijn aan wijzigingen. Essent is niet verplicht om u hierover te informeren. Essent is niet verplicht om de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade (direct danwel indirect) die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie in de Essent Marktinformatie of het gebruik daarvan. Verwijzingen De Essent Marktinformatie kan verwijzen naar door derden verstrekte informatie, al dan niet door middel van hyperlinks. Essent heeft dergelijke informatie niet beoordeeld en geverifieerd op redelijkheid, juistheid, volledigheid of actualiteit. Essent staat niet in voor de inhoud en het functioneren van websites van derden. Essent sluit iedere aansprakelijkheid voor schade ten gevolge van deze verwijzing (-en) uit. Intellectuele eigendomsrechten Essent is exclusief rechthebbende op alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de in de Essent Marktinformatie gepresenteerde inhoud, inclusief maar niet beperkt tot alle auteursrechten en merkrechten op alle teksten, logo's, illustraties en foto's, of is gerechtigd tot gebruik door derde rechthebbenden. Niets van de Essent Marktinformatie mag zonder schriftelijke en voorafgaande toestemming van Essent worden gereproduceerd of gebruikt, anders dan het downloaden en het bekijken daarvan op een enkele computer en/of het printen van de benodigde hardcopies ten behoeve van bedrijfsmatig gebruik binnen uw eigen onderneming. Online communicatie Essent garandeert niet dat naar haar gestuurde e-mails of andere elektronische berichten tijdig worden ontvangen en verwerkt. Essent sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele schade ten gevolge van het niet of te laat ontvangen ervan. Toepasselijk recht Op deze disclaimer is Nederlands recht van toepassing. De rechtbank te s-hertogenbosch is bij uitsluiting bevoegd te oordelen over eventuele geschillen die in verband met deze disclaimer kunnen ontstaan. 14