Rabobank Retail Update Maart 2016 Deze update geeft een selectie van belangrijke ontwikkelingen in de sector 1. De onderwerpen zijn voorzien van Rabobank commentaar en gegroepeerd naar vijf belangrijke thema s in de Nederlandse retail: Fusion/grenzeloze retail, Verticale integratie, Omnichannel/technologie, Samenwerking en Markt en concurrentie. Verder zijn enkele kerncijfers opgenomen ter illustratie van de marktontwikkelingen en vooruitzichten. In januari vond het congres Retailing Beyond Borders plaats. Door het vakblad RetailTrends is een nabeschouwing gepubliceerd: Denk digitaal, presteer analoog. De winnende scriptie is gepubliceerd in de vorm van een Rabobank rapport: On- and offline retail channel integration strategy. Er is een rapport gepubliceerd over de vervagende grenzen tussen foodretail en foodservice: Met La Place begint het pas Fusion grenzeloze retail Dierenartsen gaan in online retail Dactari, een coöperatie van Nederlandse dierenartsen, heeft een online winkel opgezet. Ruim 400 dierenartsen verwijzen op hun eigen sites naar de shop. De praktijken van de aangesloten dierenartsen fungeren als afhaalpunten voor bestellingen op Doc&Booff. Zo kunnen webshoppers verzendkosten uitsparen en direct eventuele vragen stellen over hun huisdier. Jumbo en La Place: combinatie van retail en horeca De doorstart van V&D is niet gelukt, maar supermarktketen Jumbo heeft wel de stand alone vestigingen van La Place overgenomen. Jumbo zoekt naar wederzijdse versterking van de formules La Place en Jumbo. Daarbij zal worden gekeken naar uitwisseling van modules, producten en concepten voor de klant. CEO Frits van Eerd van Jumbo: De traditionele scheiding tussen supermarkten en foodhoreca is aan het verdwijnen. Onze klanten willen zelf bepalen waar, wanneer en wat ze eten. Grote overname in Engeland om grenzen te overschrijden Het Britse supermarktbedrijf Sainsbury s wil Home Retail Group overnemen (maar er is een concurrerend bod van een Zuid- Afrikaanse meubelspeler). Home Retail Group is de eigenaar van de winkelketen Argos, die de laatste jaren de transformatie heeft doorgemaakt van een Kijkshop-achtige catalogusverkoper naar een groot e-commercebedrijf. Met de overname wil Sainsbury s de grenzen tussen food en non-food en tussen online en offline verdere overschrijden. Non-food kan nieuwe groei-impulsen geven die welkom zijn vanwege het gebrek aan groei in de foodmarkt. Verder is er synergie op het gebied van afhaalpunten. Zo moet het waarschijnlijk mogelijk worden om online aankopen bij Argos af te halen in de supermarkt, zoals in Nederland Albert Heijn en zusterbedrijf Bol.com samenwerken in afhaalbalies. In het Verenigd Koninkrijk ziet Sainsbury s op dat vlak vooral kansen met zijn keten van kleinere gemak winkels in de stadscentra. Sanitairwinkel breidt uit in de winkelstraat Sanitairwinkel.nl (omzet 2014: +40% naar EUR 15m) gaat zijn aanwezigheid in de winkelstraat versterken. Na fysieke vestigingen in Amsterdam, Rosmalen en Kalmthout (België), opent het bedrijf nu een showroom (900 m 2 ) in Rotterdam. De onderneming zoekt nog naar geschikte locaties in verschillende steden, waaronder Utrecht en Antwerpen. 1 Voor bronnen: zie pagina 4. Pagina 1 van 5
AH geeft verder gas in de zorgmarkt Albert Heijn gaat de zorgmarkt online bedienen. De formule introduceert op AH.nl negentig verschillende maaltijden van Chef Martin, het zorgmerk van Marfo Food Group. De marktleider speelt met dit nieuwe assortiment in op de behoefte van bestaande klanten, maar bedient hiermee ook de zorgmarkt. De maaltijden die tot het Chef-Martin assortiment behoren zijn ontwikkeld onder leiding van chef-kok Pascal Jalhay en worden vers bereid en diepgevroren afgeleverd. De maaltijden zijn eenvoudig op te warmen en ideaal voor bijvoorbeeld bewoners van aanleunwoningen en andere zorginstellingen. De maaltijden zijn online te bestellen en worden bezorgd op het gewenste adres of zijn af te halen op de Albert Heijn Pick Up Points. Fusion gaat over het verdwijnen van grenzen binnen en buiten de retailsector wat nieuwe groeikansen biedt. De voorbeelden laten verschillende van dit soort kansen zien. Spelers van buiten kunnen de (online) retailmarkt betreden zoals uit het voorbeeld van de dierenartsen blijkt. Deze dierenartsen kunnen hierbij hun autoriteit als wapen inzetten en zij fungeren als service- en afhaalpunt. Jumbo gaat met La Place profiteren van het verdwijnen van de grenzen tussen retail en horeca. Sainsbury s speelt met de voorgenomen overname van Home Retail Group in op de vervagende grenzen tussen online en offline en tussen food en non-food. Sanitairwinkel.nl breidt verder uit in fysieke retail en toont daarmee aan dat de grenzen tussen online en offline steeds minder relevant worden. AH breidt haar assortiment op gebied van foodservice flink uit door meer producten te bieden. Bijkomend voordeel is dat dit niet kannibaliseert op de bestaande (food)retailbusiness. Verticale integratie G-Star: ook verticale integratie in schoenen Jeansmerk G-Star lanceert voor het eerst een collectie schoenen die volledig in-house is ontworpen en geproduceerd en ook helemaal zelf wordt gedistribueerd. De schoenencollectie valt op door het design, met bijzonder veel aandacht voor leest, pasvorm en buitenzool. Het doel van de ontwerpers was om een herkenbaar G-Star product te creëren dat zowel een lange levensduur heeft als relevantie voor de klant. Vintage stukken van industriële en militaire producten zijn vertaald naar moderne items. De nieuwe schoenencollectie is vanaf augustus 2016 in de winkels verkrijgbaar. Amazon: verdere ontwikkeling private label Amazon heeft plannen om een eigen modelabel te starten. Het eigen label moet het gat vullen van kledingstukken die nu nog niet op Amazon.com te koop zijn. Ook maakt Amazon op deze manier een vuist tegen bekende modemerken die weigeren om bij de pure player te verkopen. Amazon heeft al een modeafdeling binnen zijn website, Amazon Fashion genaamd. Dit platform bevat kleding van merken als Puma, Calvin Klein en Van Heusen en wordt door meer dan 40 miljoen consumenten bezocht. Een eigen label is niet nieuw voor Amazon. Onder de naam Elements verkoopt de retailer al luiers, babydoekjes, batterijen, usb-kabels, backpacks en keramische borden aan consumenten. Vorig jaar kwamen hier voedingsmiddelen als melk, cornflakes en babyvoeding bij. Fitness app gaat kleding verkopen Runkeeper, vooral bekend van de app waarmee gebruikers hun hardloopgegevens kunnen bekijken, is in februari 2016 gestart met de verkoop van kleding. Er wordt begonnen met een aanbod van tien verschillende tops. De fitness app, die wereldwijd meer dan 40 miljoen gebruikers heeft, maakt gebruik van de gps in de smartphone. Behalve tijd kan ook afstand, snelheid en verbruikte calorieën worden opgeslagen, alsmede een looproute. Door de inzet van gebruikersdata wil Runkeeper met gerichte aanbiedingen komen. Verticale integratie het voeren van regie over de keten en het dicht bij de klant komen is een belangrijke trend in retail. G-Star breidt haar verticaal geïntegreerde model, met volledige ketenregie, van jeans uit naar schoenen. Amazon bouwt verder aan een private label om minder afhankelijk te worden van merken van anderen, meer (keten)marge te kunnen behouden en nog relevanter te worden voor klanten. De merkbekendheid van Amazon is ondersteunend voor dit private label. De app Runkeeper komt dichter bij haar klanten te staan door ook producten te gaan verkopen. De data die via de app worden verzameld, kunnen gebruikt worden om de klant een relevant en persoonlijk aanbod te doen waarmee een competitief voordeel kan worden behaald. Omnichannel en technologie Amazon test bezorgdrones in Nederland Amazon s CEO Jeff Bezos heeft verklaard zijn bezorgdrones te testen in Canada, Verenigd Koninkrijk en Nederland. Amazon is al tijden bezig met Amazon Prime Air, een project waar de e-commerce gigant bestellingen binnen 30 minuten na aankoop wil bezorgen via drones. In de Verenigde Staten, de thuisbasis van Amazon, worstelt s werelds grootste webwinkel al jaren met de Amerikaanse luchtvaartautoriteit Federal Aviation Administration (FAA) om dit innovatieve plan tot uitvoer te brengen. Nu stelt Amazon zijn bezorgdrones te testen in het buitenland. Speelgoedfabrikant komt met 3D printer De Amerikaanse speelgoedfabrikant Mattel komt met een eigen 3D-printer die USD 300 gaat kosten. Met de printer kunnen kinderen thuis hun eigen speelgoed printen. De Thingmaker werkt samen met een mobiele applicatie die Mattel heeft Pagina 2 van 5
ontwikkeld. Deze app heeft een simpele interface, waarin kinderen gemakkelijk hun ideeën tot leven kunnen wekken. De app werkt daarbij niet exclusief voor de 3D-printer van Mattel, maar functioneert ook in samenwerking met andere 3D-printers. Luxe warenhuis: technologie helpt de klant Het Amerikaanse luxe warenhuis Barneys New York heeft zijn nieuwe flagshipstore uitgerust met verschillende technologische hulpmiddelen. De nieuwe winkel beschikt onder meer over een compleet beaconnetwerk, dat in verbinding staat met de app van de warenhuisketen. Het netwerk helpt klanten door de winkel navigeren en attendeert hen op nieuwe producten. Barneys gebruikt de app ook om klanten naar The Window te sturen, het eigen (virtuele) magazine van de retailer. Hierin vindt de klant informatie over nieuwe producten, interviews met ontwerpers en video s. In de winkel doet de app aanbevelingen op basis van artikelen die eerder gekocht zijn, die de klant op zijn wensenlijst heeft staan en/of die hij heeft bekeken in The Window. De klant staat centraal bij het issue omnichannel en technologie en niet de technologie of de kanalen. Door het combineren en integreren van kanalen moet de service aan de klant verbeterd worden, waarbij technologie ondersteunend is. De voorbeelden sluiten hier allemaal op aan. De bezorgdrones van Amazon komen tegemoet aan de wens van consumenten om bestelde spullen bijzonder snel in huis te hebben. Als de technologie doorbreekt, verliezen de fysieke winkels één van hun sterke troeven, namelijk directe productbeschikbaarheid. 3D printing maakt personalisatie van producten mogelijk. Deze technologie heeft grote gevolgen voor de supply chain. Barneys laat zien hoe technologie op verschillende manieren kan worden ingezet om de klant beter te bedienen. Samenwerking Samen met merk en beroemdheid iets bijzonders bieden De Amsterdamse juwelier Ace & Dik heeft samen met haar leverancier Breitling een exclusieve Nederlandse Launch Party van de Exospace B55, Breitling s eerste Connected Watch, georganiseerd. Daarmee is Ace & Dik de eerste Nederlandse juwelier die de Breitling Exospace B55 heeft gepresenteerd. Samen met astronaut André Kuipers is een persbijeenkomst georganiseerd, waarna klanten zijn uitgenodigd voor een event. Primera zet verdere stappen in samenwerking Naast de samenwerking met ticketpartijen Paylogic en Eventim gaat Primera nu ook de samenwerking aan met Ticketmaster. Als aftrap zijn de ruim 480 winkels van Primera gestart met de verkoop van tickets voor Pinkpop. Daarnaast worden tickets aangeboden voor diverse bekende poppodia, festivals en concerten. "Wij zijn erg verheugd met deze samenwerking, Ticketmaster biedt ons toegang tot een breed aanbod van festivals, concerten en poppodia en is een mooie toevoeging op onze bestaande partners. De samenwerking met de wereldwijde marktleider op het gebied van ticketverkoop is voor ons een goede toevoeging", aldus Mikel van Soest, assortimentsmanager bij Primera. G-Star: bijzondere samenwerking met Pharrell Williams De Amerikaanse muzikant Pharrell Williams, bekend van hits als Happy, GIRL en Get Lucky, wordt mede-eigenaar van het Nederlandse denimmerk G-Star RAW. Williams zal zich buigen over verschillende creatieve zaken als collecties en campagnes. Wij willen middels deze samenwerking met Pharrell Williams de innovatie voortzetten door Pharrell de mogelijkheid te geven de grenzen binnen alle aspecten van ons bedrijf nog verder te verleggen. Dit omvat de ontwikkeling van nieuwe productideeën, nieuwe visies op duurzaamheid en de creatie van nieuwe merkervaringen. aldus Thecla Schaeffer, CMO van G-Star. Pharrell is geen onbekende in de mode. Eerder sloeg hij de handen ineen met Adidas en Comme des Garçons en was hij een van de namen achter de Amerikaanse streetwearmerken Billionaire Boys Club en Icecream. Een groot voordeel van samenwerking is dat de zelfstandigheid in stand blijft. Bovendien worden de risico s van andere groeistrategieën vermeden. Samenwerking is daarmee een aantrekkelijke strategische optie voor retailers. De voorbeelden laten verschillende vormen van samenwerking zien waarmee diverse strategische doelen bereikt kunnen worden. Ace & Dik werkt samen met een merkeigenaar en een beroemdheid om haar klanten een bijzondere ervaring te bieden. Primera biedt een ticketleverancier een extra (fysiek) verkoopkanaal en verbreedt het aanbod voor haar klanten waardoor de consumentenrelevantie van de formule stijgt. G-Star zoekt een bijzondere samenwerking met een beroemdheid om collecties en campagnes naar een hoger niveau te tillen en daarmee relevanter te worden voor klanten. Bijzonder daarbij is dat de samenwerking gekoppeld wordt aan een aandeel in het bedrijf, waardoor de beroemdheid een direct financieel belang krijgt bij zijn creatieve inspanningen. Markt en concurrentie Diverse nieuwe gaten in de winkelstraat In juli 2015 sloot computerketen Paradigit al 10 van de toen 22 winkels. Nu gaat Paradigit door met de drie grootste winkels in de grote steden Eindhoven, Maastricht en Utrecht. Deze winkels dienen als verlengstuk van de online operatie.de 9 winkels waar Paradigit niet mee doorgaat, vallen onder een faillissement, evenals de 5 shop-in-shops in de V&D. Pagina 3 van 5
Ca. 20 van de 60 Dolcis winkels worden overgenomen door Nelson en omgebouwd naar de Nelson formule. Nelson is een familiebedrijf met 75 Nelson winkels en 35 Ecco brandstores in Nederland. Schoenenketen Sacha (75 winkels in 5 landen, waarvan 45 in Nederland) neemt 35-40 van de 60 Manfield winkels over van het failliete Macintosh. Eerder kondigde Ziengs aan met 140-180 van de 200 Scapino winkels te willen doorgaan. Unlimited Sports Group (o.m. Perry Sport en Aktiesport) is failliet verklaard. Perry Sport had een aantal shops-in-shop in V&D terwijl Aktiesport een deel van de Scapino winkels runde. Door de faillissementen van V&D en Macintosh is deze business komen te vervallen. The Sting werkt aan nieuwe formule The Sting is na het succes van Costes bezig met de ontwikkeling van een nieuwe formule. Deze formule zal zeer waarschijnlijk op mannenmode gericht zijn. The Sting ging in de zomer van 2013 van start met de damesmodeformule Costes. In tweeënhalf jaar tijd is het winkelbestand van Costes gegroeid naar twintig vestigingen, verspreid door het land. Leapp: op weg naar 50 winkels De verkoper van refurbished Apple apparatuur Leapp wil eind dit jaar over vijftig fysieke winkels beschikken, verspreid over Nederland, België en Duitsland. Daarvoor moeten 33 nieuwe vestigingen geopend worden, stelt oprichter Rogier van Camp. Leapp heeft eind februari in Nijmegen zijn twaalfde Nederlandse vestiging geopend. Buitenlandse warenhuisketen naar Nederland Het Canadese Hudson s Bay wil in ons land winkels openen onder de vlag van Galeria Inno en Saks Fifth Avenue Off 5th. Het warenhuis concern denkt op termijn aan zestig winkels om daarmee de grootste warenhuisketen van ons land te worden. Daarvoor zou al een akkoord liggen met een deel van de verhuurders van V&D-panden, maar ook met andere vastgoedeigenaren. Winkels van outletformule Saks Fifth Avenue Off 5th zullen drie- tot vijfduizend vierkante meter beslaan, waar de warenhuizen van Galeria Inno met tien- tot vijftigduizend vierkante meter een stuk groter worden. De eerste winkel opent op zijn vroegst volgend jaar zijn deuren. Zeeman: nieuwe winkels en vernieuwing van winkels Zeeman wil dit jaar honderd nieuwe winkels te openen. Vooral in nieuwe landen, want in België en Nederland zijn we zowat rond met nieuwe winkels, stelt CEO Bart Karis. Zeeman beschikt momenteel over ruim twaalfhonderd vestigingen, verspreid over Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en sinds vorig jaar ook Oostenrijk en Spanje. Behalve verdere uitbreiding focust de textielketen ook op een vernieuwing van dat winkelbestand. Zo werden in de afgelopen twee jaar 280 winkels vernieuwd. Over drie jaar willen we alles vernieuwd hebben, aldus Karis. In de vernieuwde winkels zijn de vier belangrijkste afdelingen beenmode, huishoudtextiel, kinderen en ondergoed duidelijk gegroepeerd. Veel graaibakken hebben plaatsgemaakt voor kleding op hangers. Dat geeft volgens Karis een rustiger beeld. Het is veel overzichtelijker, minder rommelig. Marktomstandigheden blijven uitdagend Zowel het consumentenvertrouwen als de koopbereidheid zijn gedaald in februari. In december steeg de retailomzet in de winkels, mede door een gunstige samenstelling van de koopdagen. Online groeide in hoog tempo door en won verder marktaandeel. Zie het onderdeel Kerncijfers voor meer details. In februari was opnieuw sprake van een daling van de vertrouwensindicatoren. De CBS omzetcijfers over december waren positief voor de winkels, waarbij de samenstelling van het aantal koopdagen gunstig was. De cijfers laten ook zien dat online verder marktaandeel wint. Opnieuw vallen diverse gaten in de winkelstraat. De doorstart van V&D is niet gelukt waardoor een oplossing voor ruim 60 grote winkelpanden gevonden moet worden. De verschillende formules van Macintosh zijn overgenomen, maar de nieuwe eigenaren gaan met minder winkels door. Ook het faillissement van USG en van een gedeelte van Paradigit zullen hun sporen in de winkelstraat achterlaten. Naast problemen zijn er ook positieve berichten zoals nieuwe formules (The Sting), groei en vernieuwing (Leapp, Zeeman) en nieuwe toetreders die een verrijking van het aanbod kunnen geven (Hudson's Bay). Deze groei en vernieuwing heeft ook een keerzijde: het zal ten koste gaan van anderen en leiden tot meer concurrentie. Bronnen voor deze uitgave zijn: retailnews.nl, twinklemagazine.nl, persbericht Sanitairwinkel.nl, persbericht Ace & Dik, persbericht Jumbo, FD, persberichten Macintosh, distrifood.nl, Washington Post, SchoenVisie, Textillia, marketingonline.nl, ANP, levensmiddelenkrant.nl, CBS Statline Contactgegevens Sectorspecialisten Retail Rabobank Jos Voss Jos.Voss@rabobank.com Véronique Bulthuis Veronique.Bulthuis@rabobank.nl John David Roeg JohnDavid.Roeg@rabobank.com Sebastiaan Schreijen Sebastiaan.Schreijen@rabobank.com Pagina 4 van 5
Kerncijfers Vertrouwensindicatoren Feb-15 Apr-15 Jun-15 Aug-15 Oct-15 Dec-15 Feb-16 10 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8-10 Voor de derde achtereenvolgende maand is het consumentenvertrouwen gedaald. In januari stond de indicator op +4 en in februari is deze weer negatief geworden: -1. Ook de koopbereidheid is fors verslechterd: van 0 in januari naar -5 in februari. De geopolitieke situatie en de onrust op de financiële markten dragen bij aan deze ontwikkeling. Consumer confidence NL Readiness to buy NL Detailhandelsomzet: groei in % (jaar-op-jaar) Dec-14 Feb-15 Apr-15 Jun-15 Aug-15 Oct-15 Dec-15 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% Sales growth non-food stores Sales growth food stores De omzet van food winkels steeg 3,1% in december, vooral door hogere volumes (+2.6%). Ook bij non-food winkels was sprake van een omzetstijging in december van ruim 3% (volume +2,8%, prijs +0,3%). Een gunstige samenstelling van de koopdagen is daarbij een factor. De online omzet laat nog steeds forse groeicijfers zien. Sales growth online+catalogue players Online sales growth multi channel stores Non-food winkels januari-dec 2015 groei in % (jaar-op-jaar) 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% Living Drugstores Average Clothing DIY 6,7% -0,1% 3,7% 1,0% 1,2% 0,1% -0,1% Growth in % Jan-Dec 2015 (YoY) -1,3% -2,3% Consumer electr. 2,1% 2,2% -3,1% Textile superm. -0,6% -5,0% -5,0% Growth in % Jan-Dec 2014 (YoY) Household -3,2% Het beeld voor de verschillende sectoren loopt nogal uiteen. Wonen profiteert van de aantrekkende huizenmarkt. Opvallend is dat dit niet geldt voor DHZ. Drogisterijen zijn normaal gesproken vrij stabiel (veel need to have ), maar laten nu forse groei zien. Kleding, DHZ, consumentenelektronica en vooral textielsupermarkten en huishoud zitten in de min. Bron: CBS Deze publicatie is een uitgave van Rabobank. De in deze publicatie gepresenteerde visie is gebaseerd op gegevens uit door ons betrouwbaar geachte bronnen die worden genoemd in de bronvermelding. Deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in onze analyse verwerkt. Rabobank aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor het geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of prognoses onjuistheden bevatten noch voor eventuele (zet-)fouten en onvolledigheden. Het betreft algemene informatie die aan veranderingen onderhevig is. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Pagina 5 van 5