Masterclass Duurzaamheid & Gezondheidszorg Welkom door Hub Hamers KC Duurzame Zorg Ook namens FGGM Nijmegen, 10 oktober 2013
Programma masterclass: 14.00h. - 15.45h. Hub Hamers Film Welkom (5 minuten) Duurzaamheid als (maatschappelijk) ondernemer (20 minuten) Over duurzaamheid in het ziekenhuis (10 minuten) Marcel Bongers BrabantZorg Film Duurzaamheid in een VVT organisatie (20 minuten) Over opleiden in relatie tot duurzame zorg (15 minuten) Sandra Jellema Duurzame professionals: competenties en gedrag (15 minuten) Marijke Beckers Duurzaamheid in het HBO onderwijs (15 minuten) Hub Hamers e.a. Afsluiting
Opmerkingen vooraf Niet, niet alleen: Grijze wollen sokken Activistische inzet Op milieu gericht Wel: Bewustwording Verantwoording in handelen, ook als individu Doorbreken van hiërarchie in organisatie & besluitvorming Mogelijk en wenselijk: Relatief weinig sociale ongelijkheid Hoog opgeleide en welvarende bevolking Mondige, zelfbewuste cultuur Randvoorwaarden: Weg van incidenten benadering Sturen op een lange termijn visie
Kenmerken huidige situatie in de zorg Schaarste, dus meer met minder : druk vanuit inkoop op prijs/omvang; portfoliobenadering, instellingen/professionals moeten keuzes maken die de overheid die niet maakt c.q. niet altijd kan maken;. productiviteit/efficiency; inzet technologie, domotica, etc. Systeem transities (met name AWBZ, WMO, Jeugdzorg en participatiewet) Afnemende schaalvergroting een streven naar een kleinschalige uitvoering. Een (quasi) markt, met zijn dubbelzinnige sturingsmechanismen. Hoogopgeleide professionals in een (relatief) schaarse arbeidsmarkt: Vraag centraal, zo mogelijk thuis, kwaliteit van leven, etc.: Matched care én cure, bij een toenemende vraag strategieën ontwikkelen om (delen van) de vraag elders/anders op te vangen en het bevorderen van zelfmanagement & het borgen van de persoonlijke levenssfeer
Duurzaamheid én FGGM? Duurzaamheid: modieus containerbegrip? Open / emancipatoir nadenken over toekomst! Duurzame ontwikkeling: een zoektocht ook binnen het kader van persoonlijke afwegingen daarin leren om te gaan met conflicterende waarden, normen en belangen in een complexe en onzekere samenleving.
Betekenis van duurzaamheid Betrokkenheid bij omgevingsvraagstukken: de kwaliteit van de leefomgeving en leefbaarheid, zorg voor de zorg, ook bij conflicterende waarden, normen en belangen. Duurzaamheid: kritische reflectie en bezinning op hoe we (willen) leven; uitdaging om alternatieve omgangsvormen, structuren en waarden te ontwikkelen, inspiratie om te komen tot creativiteit, verbeelding en vernieuwing. Duurzaamheid in ons denken is nodig: nieuwe handelingsperspectieven te ontwikkelen, Losmaken van diepgewortelde (ongezonde) gewoonten en patronen.
Aspecten van duurzame ontwikkeling
Wat te verstaan onder duurzame zorg? Een evenwicht tussen drie P s: People (sociale dimensie), Planet (ecologische dimensie) en Prosperity (economische dimensie). Voor huidige en toekomstige generaties. Duurzame zorg betekent dat de zorg: financieel robuust is; economisch rendeert; toegankelijk is voor iedereen; de persoon die zorg nodig heeft centraal stelt; en het accent op preventie i.p.v. curatie legt (Rotmans 2007). Kwaliteit van leven (i.p.v. absentie van ziektes, Huber 2011) en levensstijl staan centraal. Zie ook de routekaart naar duurzame zorg (ZonMW 2012)
Definitie gezondheid WHO (1948): Een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek. Nu: toename chronische ziekten, ook als winst van de curatieve geneeskunde. Oude definitie voldoet niet meer, leidt tot overmedicalisering (zie ook prof. Joris Slaets) Huber (2011): Het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Deze definitie is flexibeler en dynamischer en neemt de veerkracht van mensen mee. Mensen kunnen met een ziekte om leren gaan en daarnaast toch nog behoorlijk gezond in het leven staan. Met deze definitie kunnen mensen dus gezond zijn, naast het hebben van een ziekte.
Nederland in 1950, 2011 en 2031 (CBS)
OECD Health Data 2011 Uitgaven aan zorg als percentage bbp
Strategie Summit Zorg Doen we de goede dingen? Over grenzen aan het leefplezier Zorg & kwaliteit van leven Zorg is te belangrijk om aan de gezondheidszorg alleen over te laten (transsectorale innovatie) De gezondheidszorg wordt anders, en dat is ook goed Doen we de dingen goed? Continu verbeteren Leren van anderen Werk als team, ieders werk kan beter en dus open voor discussie Geen disfunctionele hiërarchie Leidt op voor morgen, niet op vandaag (gisteren)?
Naar duurzame patiëntenzorg (ZonMW 2012) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Zorgbestuurders die een duurzame ontwikkeling in gang te zetten Duurzaam inkopen Duurzaam energiegebruik (energiezorg) Duurzaam personeelsbeleid Duurzame patiëntenzorg Duurzame patiëntenzorg a) Zorginhoudelijke innovatie: - doorontwikkeling van zorginhoudelijke disciplines, ook door herontwerp van het primaire proces. b) Innovatie in zorgcontractering: - zodanige patiëntenzorg, dat cliënten/patiënten meer verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid en zorg nemen én krijgen. c) Sociale innovatie: - versterking op informele zorg door zelfmanagement, familiegerichte zorg en sociale media & e-health in samenhang met a) en b). Onder voorwaarden van (professionele & patiënt) kwaliteit, doelmatigheid en kosteneffectiviteit.
Duurzame Zorg <> MVO MVO gezondheid duurzaamheid Welzijn / een leefbare omgeving voor ons en toekomstige generaties Vernieuwende manieren van werken meer kwaliteit, minder kosten Slimme productinnovaties - ingewikkelde vraagstukken - een simpele, verrassende oplossing Lange termijn visie met daarin centraal: menselijke maat Maatschappelijke doelen Veel te leren van het bedrijfsleven Uit manifest: MVO geeft zorgsector nieuwe vleugels en nieuwe teugels.
Kenniscentrum Duurzame Zorg Onderzoeksprogrammering HET CONTRACTUELE DOMEIN 5) De-institutionalisering 4) Netwerken/ketens 2) Empowerment 6) Match vraag/aanbod 3) Zorgtechnologie 1) Veiligheid/kwaliteit HET PROFESSIONELE DOMEIN HET SOCIALE DOMEIN
Kenniscentrum Duurzame Zorg in vogelvlucht 1 KC met 5 lectoraten (5 lectoren, 4 associate lectoren, ca. 30 kenniskringleden): Acute intensieve zorg, Innovatie in de care, Eerstelijnszorg, Sociale & methodische aspecten van psychiatrische zorg en Management van zorg en dienstverlening. Praktijkgeoriënteerd onderzoek met het praktijkveld ten dienste van het onderwijs: Door begeleide inzet van docenten en studenten van verpleegkundige & paramedische bacheloropleidingen en van zorginhoudelijke & management masteropleidingen. En door bij te dragen aan onderzoeksleerlijnen van die opleidingen. Vanuit KC Duurzame Zorg ligt het zwaartepunt op: Kwetsbare mensen in en met hun omgeving te versterken en het optimaliseren van het (zo licht mogelijk) aanbod, met oog voor inzet vanuit sociaal systeem; In een ketenbenadering over zorgechelons én sectoren, multidisciplinair, op inhoud én organisatie. Vraag centraal, zo mogelijk thuis, kwaliteit van leven bevorderend, etc.: Een passend aanbod (matched care & cure), bij een (macro) toenemende vraag; Strategieën ontwikkelen om (delen van de) vraag elders/anders op te vangen; Bevorderen van zelfmanagement / het borgen van de persoonlijke levenssfeer. Focus en massa in samenwerking met andere lectoraten / kenniscentra: Centers of Expertise: Krachtige Kernen én Sneller Herstel.
Programma masterclass: 14.00h. - 15.45h. Hub Hamers Film Welkom (5 minuten) Duurzaamheid als (maatschappelijk) ondernemer (20 minuten) Over duurzaamheid in het ziekenhuis (10 minuten) Marcel Bongers BrabantZorg Film Duurzaamheid in een VVT organisatie (20 minuten) Over opleiden in relatie tot duurzame zorg (15 minuten) Sandra Jellema Duurzame professionals: competenties en gedrag (15 minuten) Marijke Beckers Duurzaamheid in het HBO onderwijs (15 minuten) Hub Hamers e.a. Afsluiting