Ontwerp-MER Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer Portefeuillehouder: A. van den Berg Vergaderdatum: 2 maart 2010 Agendapunt: Beleidsveld: 150 Kenmerk D&H: 840252 Aard voorstel: Besluitvormend Kenmerk VV: Steller: ir. F.T. van Woerden Aantal bijlagen: 3 Aan het college van dijkgraaf en hoogheemraden Ontwerpbesluit: 1. Kennis te nemen van het ontwerp-mer zoals door Rijkswaterstaat ter inzage gelegd samen met het rapport Zoet water Zuidwestelijke Delta. 2. In te stemmen met de bijgevoegde schriftelijke reactie op het ontwerp-mer van Delfland aan Rijkswaterstaat Zeeland. 3. In te stemmen met het verzenden van een afschrift van de inspraakbrief aan de Verenigde Vergadering, met daarbij een toelichtende oplegbrief. Probleemstelling: Het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer en het rapport Zoet water Zuidwestelijke delta zijn tussen 14 januari en 31 maart 2010 door Rijkswaterstaat ter inzage gelegd. Het ontwerp-mer beschrijft de effectiviteit van alternatieven om de blauwalgenproblematiek in het Volkerak-Zoommeer (VZM) op te lossen en hun effecten op gebruiksfuncties en milieu. In de studie wordt geconcludeerd dat het weer zout laten worden van het VZM in combinatie met beperkte getijdendynamiek de enige mogelijkheid is om de blauwalgenproblematiek in dit meer het hoofd te bieden. Door de voorgenomen verzouting van het Volkerak-Zoommeer wordt het innamepunt voor het Brielse Meer en daarmee de zoetwatervoorziening van Delfland beïnvloedt. Met het advies Zoet Water Zuidwestelijke Delta is aanvulling gegeven aan de benodigde randvoorwaarden voor de zoetwatervoorziening bij verzouting van het Volkerak-Zoommeer. Als Delfland zijn we goed betrokken geweest bij de totstandkoming van de voorliggende stukken. Derhalve wordt de inspraak reactie vooral benut om de in dit proces gemaakte afspraken te bevestigen. Beoogd effect: Deze notitie heeft als doel om tot besluitvorming te komen over de aan Rijkswaterstaat te verzenden inspraakreactie en het hierover informeren van de VV. De inspraakreactie van Delfland op het ontwerp-mer is van belang vanwege het besluit dat genomen zal worden over verzouting van het Volkerak-Zoommeer en de invloed die dit heeft op de zoetwatervoorziening van Delfland. De inspraakreactie bevestigt de in het proces van totstandkoming van de stukken gemaakte afspraken. Inleiding Uit onderzoek in het kader van de planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer is gebleken dat het weer zout laten worden van het Volkerak-Zoommeer de enige mogelijkheid is om de blauwalgenproblematiek in dit meer op te lossen. Via de Volkeraksluizen zal dit water ook het Hollandsch Diep en het Haringvliet kunnen binnendringen. Dit is voor Delfland van belang aangezien het water in het Brielse Meer via Bernisse en Spui gedeeltelijk afkomstig is uit het Haringvliet. Het Brielse Meer is in tijden van neerslagtekort Delflands belangrijkste
zoetwatervoorziening. Water uit dit meer wordt jaar in jaar uit gebruikt voor peilhandhaving, doorspoeling en beregening. Voorgeschiedenis - In 2002 is door Rijkswaterstaat gestart met een integrale verkenning naar oplossingen voor het waterkwaliteitsprobleem in het Volkerak-Zoommeer. - In 2004 is gestart met een planstudie waarin de oplossingsrichtingen uit de verkenning werden uitgewerkt. De hieraan gekoppelde verplichting tot het uitvoeren van een milieueffectrapportage is gestart met de publicatie van een startnotitie. - Eind 2006 werd het onderzoek naar alternatieven om de waterkwaliteitsproblematiek op te lossen voorlopig afgesloten. De conclusie was dat het zoete alternatief doorspoelen niet effectief was en een oplossing voor het blauwalgenprobleem alleen via het zoute spoor bereikt kan worden. - In 2007 is een aanvullende startnotitie uitgebracht met een aangepast alternatief Zout (verzouting met zekere mate van getij), op basis waarvan aanvullend onderzoek uitgevoerd is. Deze studie is in 2008 afgerond. - Op basis van de uitgevoerde studies heeft het Bestuurlijk Overleg Krammer Volkerak (BOKV) eind 2008 een advies aan de staatssecretaris van V&W uitgebracht. De essentie van het advies is dat verzouting van het VZM in 2015 wordt bepleit, mits er besluiten over de regionale zoetwatervoorziening zijn genomen en de maatregelen in uitvoering zijn ( ja, mits ). - In juni 2009 is het Adviesrapport Zoetwater Zuidwestelijke Delta uitgebracht. Hierin zijn diverse regionale zoetwateradviezen integraal opgenomen, waaronder de zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid waarbij Delfland intensief betrokken was. Met het zoetwateradvies is door de regio invulling gegeven aan de voorwaarden voor de zoetwatervoorziening bij verzouting van het VZM. - Op 22 december 2009 is het Nationale Waterplan vastgesteld, waarin is opgenomen dat er in 2012 een uitvoeringsbesluit ( go / no go ) over verzouting van het Volkerak-Zoommeer zal worden genomen, mede op basis van de uitkomsten van diverse in 2010 en 2011 uit te voeren onderzoeken naar zoetwatermaatregelen. - Tussen 14 januari tot 31 maart 2010: ter inzage legging ontwerp-mer samen met het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta, door Rijkswaterstaat (namens BOKV en Stuugroep Zuidwestelijke Delta). Bij diverse hierboven genoemde momenten heeft Delfland reeds gereageerd middels bestuurlijke brieven. Hierin is aandacht gevraagd voor het belang van een goede zoetwatervoorziening voor Delfland en het effect van een zout VZM hierop. Daarbij is ook verzocht om Delfland actief te betrekken bij de discussies en het in beeld brengen van effecten en maatregelen voor de zoetwatervoorziening. Middels onder andere het traject van de zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid is hier invulling aan gegeven. Kader MER Volkerak-Zoommeer In het kader van de planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer (VZM) is een milieueffectrapport (MER) opgesteld. In het ontwerp-mer zijn alternatieven vastgesteld en onderzocht die tot een structurele verbetering van de waterkwaliteit in het VZM moeten leiden. Het ontwerp-mer beschrijft de effectiviteit van de alternatieven en hun effecten op gebruiksfuncties en milieu, ten opzichte van een referentiealternatief. Onderzocht zijn het alternatief Zoet, het alternatief Zout en het aangepaste alternatief Zout. In de studie wordt geconcludeerd dat het weer zout laten worden van het VZM in combinatie met beperkte getijdendynamiek de enige mogelijkheid is om de blauwalgenproblematiek in dit meer het hoofd te bieden. Mede op basis van advisering door het Bestuurlijk Overleg Krammer Volkerak (BOKV) heeft het kabinet in het Nationaal Waterplan vastgelegd om uiterlijk in 2015 over te gaan tot 2
verzouting van het VZM. Als voorwaarde hiervoor is wel gesteld dat de zoetwatervoorziening voor de getroffen gebieden geregeld moet zijn ( Ja, mits ). Delfland is een van die getroffen gebieden. Via de Volkeraksluizen zal het zoute water namelijk gedeeltelijk het Haringvliet kunnen binnendringen en zo voor een verhoging van de chloridegehaltes zorgen ter plaatse van het innamepunt van het Brielse Meer. Zoetwateradvies De Stuurgroep Zuidwestelijke Delta heeft het kabinet geadviseerd over alternatieven voor de bestaande zoetwatervoorziening bij een zout VZM. Het advies betreft een invulling van het Ja, mits -besluit van het BOKV. Voor de beheersgebieden van Delfland en Hollandse Delta is dat gebeurt in het kader van de Zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid. Delfland heeft actief geparticipeerd in deze zoetwaterverkenning, zowel ambtelijk als in een bestuurlijke stuurgroep. Resultaat was een pakket van 14 adviezen. Deze adviezen bestaan uit maatregelen die moeten worden uitgevoerd voor 2015 en op de korte termijn uit te voeren verkenningen voor lange termijn maatregelen. Belangrijke maatregelen zijn het beperken van het zoutlek over de Volkeraksluizen, inclusief het uitvoeren van een praktijkproef, en onderzoek naar het beperken van de zouttong in de Nieuwe Waterweg. In het eindadvies is vastgelegd dat de besluitvorming over het Volkerak-Zoommeer gefaseerd plaatsvindt. In 2009 is het principebesluit genomen. Het definitieve besluit wordt voorzien na het uitvoeren van onder meer de praktijkproef in 2011. Deze fasering geeft de mogelijkheid om niet alleen de inzichten uit de praktijkproef mee te nemen, maar ook de inzichten die dan inmiddels zijn opgedaan in de verkenningen. Eindconclusie voor Delfland was dat met het voorgestelde pakket aan adviezen de gevolgen van een zout Volkerak-Zoommeer tot een voor vrijwel alle van zoet water afhankelijke functies aanvaardbaar niveau wordt beperkt. Daarnaast is het belangrijk dat met de uitvoering van het eindadvies met de regio een stap wordt gemaakt richting een zoetwatervoorziening die (nog) toekomstbestendiger is dan de huidige. Het zoetwateradvies voor de hele Zuidwestelijke delta is op 29 juni 2009 aan de staatssecretaris van de V&W aangeboden. Met de uitvoering van de verschillende onderzoeken en verkenningen uit het zoetwateradvies is inmiddels gestart. Om overzicht te houden over alle uit te voeren activiteiten is door de gezamenlijke overheden een Spoorboekje zoetwater Zuidwestelijke Delta opgesteld (vastgesteld tijdens D&H van 24 november 2009). Status ontwerp-mer Het nu ter inzage liggende document betreft een ontwerp-mer. Doel van Rijkswaterstaat voor de publicatie is om al in dit stadium reacties op het voorliggende MER te verzamelen en het tot nu toe doorlopen proces te toetsen. Het betreft dus geen formele MER-inspraakprocedure. Belangstellenden worden gevraagd om hun visie te geven op het ontwerp-mer en op het zoetwateradvies. De reacties moeten bijdragen aan een volledig en actueel MER ter onderbouwing van de uitvoeringsbeslissing waarvan de planning is om die medio 2012 te nemen met op dat moment een formele inspraakprocedure. Het is van belang om te realiseren dat de laatste inzichten met betrekking tot de zoetwatervoorziening, zoals beschreven in het Zoetwateradvies Zuidwestelijke Delta, nog niet zijn opgenomen in de ontwerp-mer. Daarom moeten het ontwerp-mer en het zoetwateradvies op dit moment in samenhang beschouwd worden. In het definitieve MER zullen de voor de zoetwatervoorziening benodigde maatregelen, die onder meer volgen uit het zoetwateradvies, wel worden opgenomen. 3
Toelichting Beslispunt 1: reactiebrief Delfland Samen met de andere betrokken overheden heeft Delfland zich gecommitteerd aan het advies Zoet Water Zuidwestelijke Delta. Voor Delfland kan met de uitvoering van het advies de zoetwatervoorziening voldoende worden geregeld bij verzouting van het VZM (invulling van het ja, mits ). In de reactiebrief op het ontwerp-mer wordt aangesloten bij het reeds vastgestelde zoetwater-advies. Samengevat komt Delflands reactie neer op de volgende punten: - Benadrukken van het belang van een adequate zoetwatervoorziening voor het gebied. - Delfland is positief over de wijze waarop middels de zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid de zoetwaterbelangen van Delfland zijn meegenomen (onze belangen kregen in eerste instantie onvoldoende aandacht). - Delfland heeft het advies van de zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid onderschreven (dit advies is integraal opgenomen in het rapport Zoetwater Zuidwestelijke Delta dat is aangeboden aan de staatssecretaris van V&W). - Het ontwerp-mer en het zoetwater-advies dienen in samenhang beschouwd te worden. De resultaten die de onderzoeken en verkenningen uit het zoetwater-advies in 2010 en 2011 opleveren dienen goed meegewogen te worden bij de definitieve besluitvorming over verzouting van het Volkerak-Zoommeer. - Aanvulling van het ontwerp-mer dient nog plaats te vinden op basis van onder meer de recente inzichten uit de zoetwaterverkenning Zuid-Holland Zuid. - Herhaling van het standpunt van Delfland dat de kosten van compenserende maatregelen primair voor rekening van het rijk dienen te komen. Advies: In te stemmen met het verzenden van de bijgevoegde reactiebrief aan Rijkswaterstaat. Beslispunt 2: brief informeren VV Bij de besluitvorming over het zoetwateradvies is toegezegd om de VV regelmatig te blijven informeren over de voortgang van dit dossier. Hier is de afgelopen periode invulling aangegeven onder meer door het toezenden van het zgn. spoorboekje zoetwater Zuidwestelijke Delta. Om de Verenigde Vergadering te informeren over het ontwerp-mer en de reactie van het college hierop wordt voorgesteld een afschrift van de inspraakbrief te verzenden aan de VV, met daarbij een toelichtende oplegbrief. Advies: In te stemmen met het informeren van de VV over de reactie van Delfland op het ontwerp-mer. Financiën De reactiebrief aan Rijkswaterstaat over het ontwerp-mer heeft geen financiële consequenties. Risico s en beheersmaatregelen Delfland is de afgelopen jaren zowel ambtelijk als bestuurlijk intensief betrokken geweest bij de studies en verkenningen naar de gevolgen van verzouting van het Volkerak-Zoommeer. Hierdoor is het potentiële risico op het onvoldoende meenemen van de Delflandse zoetwaterbelangen geminimaliseerd. 4
Personele en organisatorische consequenties Geen consequenties die rechtstreeks volgen uit de inspraakreactie op het ontwerp-mer. De verwachte benodigde inzet van Delfland voor het meewerken aan de uit te voeren maatregelen en verkenningen uit het advies Zoet Water Zuidwestelijke Delta is reeds opgenomen in de jaarplannen en past binnen de begroting. Besluitvormingstraject/vervolgtraject en communicatie - 14 januari tot 31 maart 2010: Ter inzage legging ontwerp-mer en zoetwateradvies. - 2010 en 2011: Uitvoering van de onderzoeken en verkenningen uit het zoetwateradvies Zuidwestelijke delta - medio 2012: Definitieve uitvoeringsbeslissing verzouting Volkerak- Zoommeer, incl. zoetwatermaatregelen - 2015 Voorgenomen realisatiedatum zout Volkerak-Zoommeer Bijlage(n) 1. Brief aan Rijkswaterstaat Zeeland met reactie op het ontwerp-mer; 2. Toelichtende oplegbrief voor bij het afschrift van de reactiebrief aan de VV; 3. Samenvatting van het ontwerp-mer Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer. 5