Blijvende onrust op de beurs: hoe nu verder? Zoals u waarschijnlijk weet, is de beurs nog steeds bijzonder nerveus en vooral negatief. De directe aanleiding is de tegenvallende groei in China waar wij in onze vorige nieuwsbrieven al op ingegaan zijn. Recentelijk zijn hier nog twee zorgen bijgekomen. Grote vraag is of het negatieve sentiment terecht is, wat we de komende tijd mogen verwachten op de beurs en hoe wij met de onrust omgaan. Fed en Volkswagen Recentelijk week heeft de Amerikaanse Centrale Bank (de Fed) helaas voor extra onrust gezorgd. Verleden week donderdag om 20.00 werd bekend dat de Fed de korte rente niet ging verhogen. Op dat moment draaide de hele aandelenmarkt in de VS van een dikke min naar ruim 1,5 % winst in een paar minuten tijd. Om 20.30 begon Fed voorzitter, mevrouw Yellen, echter met haar toelichting. Zij gaf aan de rente nog laag te houden vanwege externe omstandigheden (lees afnemende groei in China). Dit was voor het eerst dat de Centrale Bank ook naar omstandigheden buiten de VS keek. Daarnaast gaat het in de VS economisch goed, dus was er niet veel aanleiding om de rente niet te verhogen. De markt werd hier zeer nerveus van, waardoor de daling van de afgelopen weken alleen maar erger werd. Als druppel die de figuurlijke emmer deed overlopen, kwam daar het bericht bij dat Volkswagen heeft gefraudeerd met haar software waardoor het lijkt dat hun dieselauto s schoner zijn dan dat zij in werkelijkheid zijn. Vooral voor Volkswagen heeft dit verstrekkende gevolgen. In eerste instantie zullen zij miljarden aan boetes moeten betalen, maar een groter risico is uiteraard de kans op lagere toekomstige omzet en winst. Als blijkt dat alleen Volkswagen de boosdoener is, dan zal dit effect op de beurs waarschijnlijk snel wegebben. Immers, 2 jaar geleden moest Toyota (het grootste automerk ter wereld) zeer veel auto s terugroepen i.v.m. airbagproblemen. Dit heeft ook miljarden gekost, maar heeft geen materieel effect gehad op de beurs en/of economie van Japan. Maar vooralsnog blijft het afwachten of Volkswagen inderdaad de enige is of dat er toch meer aan de hand is. Hoe gaat het nu echt? Deze oorzaken (China, Fed en Volkswagen) hebben er wel voor gezorgd dat de beurzen sinds begin juli met ruim 15 % zijn gedaald. Maar de grote vraag is of dit terecht is. Zo niet, dan is de kans bijzonder groot dat de beurzen zich weer zullen herstellen. Dit hebben wij ook vorig jaar gezien toen de beurs in korte tijd met meer dan 10 % daalde (en daarna weer met 10 % steeg) vanwege de onrust met Rusland. De enige manier om hier een antwoord op te kunnen geven, is te bekijken hoe het met de economie nu werkelijk gaat. Blijft het economisch goed gaan, dan stijgen de winsten waardoor uiteindelijk de koersen wel moeten stijgen.
Europa In het tweede kwartaal van dit jaar groeide de economie van Europa met 1,5 %. De bedrijfswinsten van de Stoxx600 (de 600 grootste ondernemingen in de EU) steeg hierdoor met 6,2 %. Hoewel dit al een mooi cijfer is, werd dit cijfer negatief beïnvloed door de energiesector. Deze sector liet vanwege de lage olieprijs juist een krimp van de winst zien met 35,6 %. Zonder deze sector kwam de winstgroei van de 600 grootste bedrijven in Europa uit om maar liefst 13,1 %. De meeste economen gaan er vanuit dat de komende kwartalen de economische groei in Europa circa 1,5 a 2 procent zal zijn. Historisch zou dit dus mooie winstcijfers voor Europese ondernemingen moeten opleveren. Maar deze cijfers zeggen uiteraard iets over het verleden, terwijl wij als belegger juist een inschatting over de toekomst proberen te maken. Positief is in ieder geval dat de korte rente nog lang laag blijft en dat ook de lange rente op dit moment historisch nog erg laag staat. Dit zorgt er voor dat de leenkosten van bedrijven en consumenten laag zijn. Bron: Reuters Daarnaast is de olieprijs ook nog steeds erg laag. Voor consumenten is dit positief omdat zij minder geld kwijt zijn aan benzine. Voor bedrijven, behalve dan de energiebedrijven, is olie vaak een belangrijke kostenpost waardoor de kostprijs van producten laag blijft. De toekomstige winstmarge kan hierdoor flink toenemen. Uit de grafiek op de volgende pagina blijkt dat de winstmarges in Europa inderdaad aantrekken (vooral vanwege lage rente en lage olieprijs), maar dat Europa ten opzichte van de VS nog wel wat in te halen heeft.
In veel Europese landen zien wij de winstmarges stijgen en dan vooral in die landen die de crisis aangegrepen hebben om hervormingen op de arbeidsmarkt door te voeren. Vooral de Zuid-Europese landen en Ierland laten op dit moment indrukwekkende groeicijfers van hun winstmarges zien. Ook de meest recente cijfers geven ons vertrouwen in een verder aantrekkende economie in Europa. De lage olieprijs en de lage leenkosten spelen hierin uiteraard een belangrijke rol. Inkoopmanagersindex Gisteren werden de uitkomsten van de maandelijkse enquêtes onder inkoopmanagers bekend over de maand september. Voor ons belangrijke cijfers omdat in deze cijfers iets terug te vinden moet zijn op de vraag of de afkoeling van China ook invloed heeft op Europa. Inkopers zijn een betrouwbare indicatie van de toekomstige economische groei, aangezien zij als eerste zien of het bedrijf extra
moet inkopen vanwege aantrekkende vraag of dat zij juist minder moeten inkopen vanwege een afnemende vraag. Cijfers wijzen op een groei van 2 % In Frankrijk steeg de samengestelde index van de Franse industrie en dienstensector van 50,2 in augustus tot 51,4 in september. Een uitkomst boven de 50 duidt op economische groei. In Frankrijk lijkt het er dus op dat de economie blijft groeien, sterker nog dat de economie in september zelfs iets harder is gaan groeien. Vooral de industrie trekt in Frankrijk aan, waarbij de bouw nog wel achterblijft. De Duitse samengestelde index daalde van 55 naar 54,3. Hier lijkt het erop dat China dus wel invloed heeft, maar dat de economie in Duitsland nog steeds goed groeit. Het cijfer van september ligt ook fors boven het langjarig gemiddelde van 50,9. Opvallend is dat vooral het aantal nieuwe orders in Duitsland sterk toenam tot het hoogste niveau sinds twee jaar. Voor de gehele eurozone kwam de inkoopmanagersindex uit op 53,9. Dit getal komt overeen met een groei van ruim 2 % op jaarbasis. Hoewel wij er zeker geen goed nieuws show van willen maken, bleek vandaag ook nog eens dat de winkelverkopen van het op 1 na grootste kledingbedrijf van Europa (H&M) haar omzet in september met 12 % zag toenemen en dat het vertrouwen onder Franse ondernemers in september op het hoogste niveau ligt sinds juli 2011. VS In tegenstelling tot Europa liggen de winstmarges in de VS al erg hoog en is daar weinig ruimte voor nog hogere marges. Gemiddeld genomen zijn de winsten in de VS, vooral door de dure dollar, in de eerste helft van 2015 dan ook niet gestegen ten opzichte van vorig jaar. Vreemd genoeg is de winst dus gelijk gebleven, maar is de beurs met circa 10 % gedaald. De inkoopmanagersindex blijft daar wel op een mooi niveau liggen van circa 55, wat op een economische groei wijst van circa 2,5 %. Kortom, wij verwachten dat voorlopig de economische groei in de VS en vooral Europa nog wel goed zal blijven. Hierdoor stijgen de winsten van ondernemingen. Als de rust eenmaal weer is teruggekeerd, zal dit volgens ons tot hogere koersen moeten leiden. Probleem echter is dat het onmogelijk is om exact te voorspellen wanneer dit weer zal gebeuren. Economie goed, beurzen blijven onrustig Hoewel de economie in beide blokken dus nog gunstig is en de effecten van een vertraging in China nog niet / nauwelijks zichtbaar zijn, gaan wij er wel vanuit dat de beurzen wereldwijd de komende tijd nog erg onrustig en soms nog erg negatief zullen blijven. Dit komt vanwege het ongrijpbare sentiment. Op dit moment is dit sentiment erg negatief. Het verleden heeft ons geleerd dat er altijd een reden moet zijn voor een draai in dit sentiment. Dit hoeft trouwens geeneens een goede reden te zijn. Helaas zien wij deze reden voorlopig niet. Het rentebesluit van de Fed had dit kunnen zijn, maar de toespraak van mevrouw Yellen heeft het negatieve sentiment juist versterkt. De goede bedrijfscijfers die wij vooral in Europa verwachten, komen pas halverwege tot eind oktober naar
buiten. Tevens komt de Fed pas eind december weer bij elkaar, waardoor de kans klein is dat de komende maanden de rente wordt verhoogd. Vreemd genoeg is een renteverhoging in de VS waar de markt op hoopt, aangezien dit betekent dat de patiënt (lees de economie in de VS) sterk genoeg is en dus van de medicijnen af kan. Genomen acties Hoewel wij er vanuit gaan dat de huidige reactie te heftig is en dat de economie robuust blijft, denken wij dus niet dat de kans groot is dat er snel een herstel zal optreden. Wel op de iets langere termijn. Bijvoorbeeld eind december als de Fed de rente verhoogd of als aan het einde van dit jaar alle bedrijfscijfers bekend zijn. Een andere tricker zou kunnen zijn als de ECB bekend maakt extra te stimuleren, wat trouwens niet geheel onwaarschijnlijk is. Omdat deze termijn nu ook weer niet heel ver weg is, heeft het weinig zin om nu aandelen op grote schaal te verkopen. Zeker omdat we al een flinke daling achter de rug hebben. Desalniettemin willen wij toch wat meer zekerheid inbouwen. Juist omdat wij er vanuit gaan dat de onrust nog wel even kan aanhouden. Daarom hebben wij op veel aandelenposities weer callopties verkocht. De afgelopen dagen hebben wij onder andere calls verkocht op Randstad, Daimler, Zalando Dow Chemical, Hannover Rueck, Total en Adidas. Hoewel de koersen laag staan, leveren de calls toch relatief mooie premies op vanwege de onrust. Naast de koers van het onderliggende aandeel, is de beweeglijkheid van het aandeel de belangrijkste prijsbepaler van een optie. Hoe beweeglijker een aandeel, hoe hoger de prijs van een optie en hoe meer wij dus ontvangen voor onze verkochte call. In onderstaande grafiek is de onrust (lees beweeglijkheid) van de 50 grootste Europese aandelen weergegeven. Bron: Reuters
De door ons verkochte opties zijn allemaal relatief kortlopend omdat wij verwachten dat aan het einde van het jaar de beurzen weer kunnen aantrekken. Ondanks deze korte looptijd leveren ze toch enkele procenten aan bescherming op. Mocht u over bovenstaande nog vragen hebben, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Uiteraard kunt u ook altijd met andere vragen dan wel opmerkingen bij ons terecht. Met vriendelijke groet, Richard de Jong Van Lieshout & Partners