Welzijn van vissen tijdens de productie: de case Afrikaanse meerval Johan Schrama & Pascal van de Nieuwegiessen Aquaculture and Fisheries Group Wageningen University The Netherlands
Inhoud presentatie Context van dierenwelzijn Dichtheid & welzijn van Afrikaanse meerval Achtergrond & vraagstelling Experiment groei traject 10100 gr Tijdseffecten binnen experimenten op gedrag Leeftijd & welzijn Conclusies
Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
Context van dierenwelzijn En houdt viswelzijn de gemoederen bezig? Belangstelling welzijn van gekweekte vis neemt toe (Europa & Noord Amerika) Attentie voor viswelzijn minder in vergelijking tot landbouwhuisdieren: Minder aandacht in media Burger weinig kennis van teelt condities ( Burgeroordelen over de veehouderij ) Vissen minder ontwikkeld Aquatische leefomgeving maakt vergelijking met mensen moeilijk
Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
Context van dierenwelzijn Debat welzijn Kwekers Overheid Maatschappij: burger Wetenschappers: Beta Gamma consument regelgeving code of practice
Context van dierenwelzijn Resource 31 januari 2008 DIERENGELUK IS NIET TE METEN Varkensflats, circusdieren, castratie van biggetjes. Dierenwelzijn houdt de gemoederen in Nederland bezig. En alle partijen die zich in het debat mengen, schermen graag met wetenschappelijke inzichten. Maar kan de wetenschap wel alle antwoorden geven als het om dierenleed gaat? Nee, zeggen onderzoekers van de ASG. En pas als iedereen dat voor ogen houdt, kan het debat volgens hen goed worden gevoerd.
Context van dierenwelzijn Kanttekeningen input wetenschap aan welzijnsdebat Meetbare vs onmeetbare welzijnsaspecten: Geen mens kan vaststellen of een dier gelukkig is Wel te meten of gemis van sommige natuurlijke gedragingen/blootstelling aan belasting leidt tot: stress en schadelijk, ongezond gedrag. Technische vs ethische vragen: Bv: De vraag of eendagskuikens mogen worden gedood is van een andere orde dan de vraag of een kuiken lijdt bij het doden.
Context van dierenwelzijn Definiëring Viswelzijn 3 vormen van definiëring: Gevoelsgericht: wat is mentale status dier (subjectief); Fysiek/functioneringsgericht: kan dier zich aanpassen aan omgeving; Natuurgericht: wordt er voorzien in natuurlijke behoefte (natuurlijk gedrag). Geen van drie geeft een compleet beeld
Context van dierenwelzijn Criteria Viswelzijn 5 Vrijheden (Brambell, 1965): Vrijheid van honger en onjuiste voeding (slechte waterkwaliteit); Vrijheid van fysiek en fysiologisch ongerief; Vrijheid van pijn, verwonding en ziekte; Vrijheid van angst en chronische stress; Vrijheid om natuurlijk (soorteigen) gedrag te vertonen.
Context van dierenwelzijn Factoren die welzijn bepalen/beïnvloeden: Dier: genetica, coping strategie, geslacht, leeftijd, etc Voeding: samenstelling, wijze van voeren, etc Waterkwaliteit: ph, CO 2,, O 2, temperature, etc Andere factoren: dichtheid, lichtintensiteit, etc
Context van dierenwelzijn Mogelijke welzijnsproblemen bij meerval: Doden Transport Sorteren Houderij gerelateerd (potentieel chronisch): Dichtheid Waterkwaliteit Natuurlijk gedrag Kannibalisme Agressie.
Context van dierenwelzijn Indicatoren voor welzijn: Behaviour Fysiologisch Gedrag Productie: Groei, voeropname, efficientie Gezondheid Reproductie produktkwaliteit Physiology Performance
LNV programma Dierenwelzijn: ruimte voor natuurlijk gedrag Welzijn Afrikaanse meerval: Dichtheid Pascal van de Nieuwegiessen
Dichtheid SORTEREN 10 gram 100/150 gram 1500 gram 1000 3000 fish/m 3 133 333 fish/m 3
Dichtheid Achtergrond: Bestudeerde dichtheden zijn doorgaans laag Geen dosisresponse curve Doel: Wat zijn de effecten van dichtheid op groei, stress fysiologie en gedrag van Afrikaanse meerval? Groei periode 10100 gram Groei periode 100300 gram Groei periode 10001500 gram
Dichtheid 3 experimenten: #1: 10100 gram, voor het sorteren (duur 49 dagen) Aantal dieren: 500; 1125; 1750; 2375; 3000 dieren/m 3 Einde exp.: 50; 112.5; 175; 237.5; 300 kg/m 3 Sorteren (0.1kg) 50; 112.5; 175; 237.5; 300 kg/m 3 #2: 100300 gram, na het sorteren (duur 32 dagen) Aantal dieren: 67; 133; 267; 533; 1067 dieren/m 3 Einde exp.: 20; 40; 80; 160; 320 kg/m 3 Slacht (1,5 kg) 100; 200; 400; 800; 1600 kg/m 3 #3: 10001500 gram, einde groeifase (duur 29 dagen) Aantal dieren: 67, 155, 244, 333 dieren/m 2 Einde exp.: 100, 233, 366, 500 kg/m 3 Slacht (1,5 kg) 100, 233, 366, 500 kg/m 3
Dichtheid Performance: (groei, FCR etc.) Gedrag bestudeerd d.m.v.: Video observatie Directe observatie Bloedmonstering aan het eind van het experiment 10 controls/bak 10 gestresste dieren/bak (10 min netten/monstering na 60 min. met 10 dieren/tank) Laesies bepalen aan het einde van het experiment 10 controls/tank 10 gestresste dieren/bak 40 extra dieren/bak
Dichtheid groei Exp1: 10100gr Density 1 Density 2 Density 3 Density 4 Density 5 S.E.M. P SGR (%), Exp 1 5.1 5.1 5.1 5.1 4.9 0.02 n.s. SGR (%), Exp 2 1.9 2.1 2.2 2.3 2.1 0.10 0.07 SGR (%), Exp 3 1.27 1.22 1.17 1.23 0.06 n.s.
Dichtheid activiteit Exp1: 10100gr Swimming activity (% active animals) 100 90 80 70 P=0.29 50 112.5 175 237.5 300 Airbreathing (#/fish/hr) 120 100 80 60 40 20 0 P<0.05 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) Stocking Density (kg/m 3 )
Dichtheid stereotype gedrag Exp1: 10100gr Stereotypic behaviour (#/fish/hr) 0.025 0.02 0.015 0.01 0.005 0 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) P=0.42
Dichtheid aggressie Exp1: 10100gr Laesions (#/fish) 6 5 4 3 2 1 0 P<0.05 50 112.5 175 237.5 300 Aggressive attempts (#/fish/hr) 6 5 4 3 2 1 0 P=0.07 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) Stocking Density (kg/m 3 )
Dichtheid ontsnapgedrag Exp1: 10100gr Escapes (#/fish/hr) 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) P<0.05
Dichtheid additionele stressor Exp1: 10100gr Cortisol (nmol/l) 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Interaction density*stressor P<0.05 Laesions (#/fish/hr) 14 12 10 8 6 4 2 0 P=0.09 P<0.05 50 112.5 175 237.5 300 Stocking density (fish/m 3 ) 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) Without Netstress Netstress Without Netstress Netstress
Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Groei Gedrag Kg/m 3 Ontsnappen Agressie Laesies Agr. gedrag Stereotypie Netstress Cortisol 50 112.5 175 237.5 300 Pvalue Laesies ***? Totaal ns *** *** # ns *
Dichtheid veranderingen in de tijd Chronische versus acute stress?
Dichtheid veranderingen in de tijd 100300 gram 1 P<0.05 0.8 P<0.05 0.6 0.4 0.2 0 0 14 28 Day 15 12 9 6 3 0 Agressive attempts (#/fish/hr) Escape attempts (#/fish/hr) 100 80 60 40 20 0 0 14 28 Day 0 14 28 Day P<0.05 Swimming activity (%)
Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Kg/m 3 50 112.5 175 237.5 300 Weging Groei 2 Gedrag Ontsnappen 1 Agressie Laesies Agr. gedrag 2 1? Stereotypie 2 Netstress Cortisol 2 Laesies 2 Totaal
Context van dierenwelzijn Debat welzijn Kwekers Overheid Maatschappij: burger Wetenschappers: Beta Gamma consument regelgeving code of practice
Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10100gr Kg/m 3 50 112.5 175 237.5 300 Weging Groei 1 Gedrag Ontsnappen 3 Agressie Laesies 6 Agr. gedrag 3 Stereotypie 3 Netstress Cortisol 1 Laesies 1 Totaal o
Dichtheid Leeftijdseffecten 70 g 100 g 120 g 140 g
Dichtheid Leeftijd Stereotypic behaviour (#/fish/hr) 0.025 0.02 0.015 0.01 0.005 0 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg/m 3 ) P=0.42 Geen stereotype gedrag: 100 300 g 1000 1500 g
Dichtheid leeftijd (1) Aggression between Day 14 and the end of the experiment Laesions (#/fish) 6 5 4 3 2 1 0 0 100 200 300 400 500 Stocking Density (kg/m 3 ) Aggressive attempts (#/fish/hr) 14 12 10 8 6 4 2 0 0 100 200 300 400 500 Stocking Density (kg/m 3 ) 10100 100300 10001500 10100 100300 10001500 P<0.05 P<0.05 P=0.11 P=0.07 P=0.41 P=0.17
Dichtheid leeftijd (2) Escapes between Day 14 and the end of the experiment Swimming activity (% active animals) 100 80 60 40 20 0 0 100 200 300 400 500 Stocking Density (kg/m 3 ) Escape attempts (#/fish/hr) 2.0 1.6 1.2 0.8 0.4 0.0 0 100 200 300 400 500 Stocking Density (kg/m 3 ) 10100 100300 10001500 10100 100300 10001500 P<0.05 P<0.05 P=0.11 P<0.05 P=0.14 P=0.50
Dichtheid leeftijd (3) Laesions (#.fish 1 ) 14 12 10 8 6 4 2 0 10100 gram 50 112.5 175 237.5 300 Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress 100300 gram * * * P=0.09 14 * * * 12 10 8 6 4 P<0.05 2 0 Laesions (#.fish 1 ) 20 40 80 160 320 Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress P<0.05 P<0.05 10001500 gram Laesions (#.fish 1 ) 14 12 10 8 6 4 2 0 100 233 367 500 Stocking Density (kg.m 3 ) Control Netstress n.s. n.s.
Stocking Density 250 10100 gram 250 100300 gram 200 Interaction P<0.05 200 Interaction P<0.05 Cortisol (ng/ml) 150 100 Cortisol (ng/ml) 150 100 50 50 0 500 1125 1750 2375 3000 Stocking density (fish/m3) 0 67 133 267 533 1067 Stocking density (fish/m3) Control Netstress 250 10001500 gram Control Netstress 200 Cortisol (ng/ml) 150 100 50 Interaction n.s. 0 13 31 49 67 Stocking density (fish/m3) Control Netstress
Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 100300gr Kg/m 3 20 40 80 160 320 Pvalue Groei / # Gedrag Ontsnappen / / / ns Agressie Laesies / / / * Agr. gedrag / / / ns Stereotypie ns Netstress Cortisol / / / ** Laesies / / ** Totaal
Dichtheid wat is acceptabel? Exp1: 10001500gr Kg/m 3 100 233 366 500 Pvalue Groei ns Gedrag Ontsnappen / / / ns Agressie Laesies / / / ns Agr. gedrag ns Stereotypie ns Netstress Cortisol ns Laesies ns Totaal
Conclusies Voor onderzochte dichtheden: Bij lage dichtheden welzijn mogelijk verminderd Welzijn leeftijd afhankelijk 10100gr meer afwijkend gedrag Kort na inzetten meer afwijkend gedrag Welke houderijcondities (dichtheden) zijn acceptabel? Afhankelijke van weging (gemeten) welzijnsindicatoren; Door betrokken steakholders
Thank you!!! Vragen