Onderwerp: Programmaplan versnelling HWBP dijkversterking WPM Regi_stratienummer: 2016.03155 Gezamenlijke commissie Portefeuillehouder: Rein Dupont Datum: 4 mei 2016 Vergaderingnummèr: 1 Agendapunt: 4 Voorstel Het dagelijks bestuur adviseren over onderstaand conceptvoorstel aan het algemeen bestuur. Conceptvoorstel 1. In te stemmen met de aanpak zoals beschreven in het programmaplan 'Versnelling HWBPdijkversterkingsprogramma WPM' en de planning om de beoogde doelstellingen van het bestuur van WPM op beheerste wijze te realiseren; 2. Met betrekking tot scope, de kosten en de dekking van het HWBP-dijkversterkingsprogramma: Kennis te hemen van: ' 1. De scope, de indicatie van de kosten en het beschikbare budget van het HWBP dijkversterkingsprogramma: Scope: dijkversterking 14 dijkringen (HWBP programmering, DB 2016.01728); Kosten: ca. 203 min. (HWBP programmering, DB 2016.01728) Dekking: 178 min. (Bestuursovereenkomst waterveiligheid Maas, dd.10 november 2011) 2. De indicatie van de kosten tot en met 2017 van 27 rnln.; 3. De constatering dat er nu onvoldoende dekking is om de gehele scope binnen beschikbaar budget te realiseren (spanning op scope/budget) en van de beheersmaatregelen die als onderdeel van de programma aanpak worden voorgesteld; 4. De constatering dat een deel van de kosten niet subsidiabel zijn in het licht van de Regeling subsidies hoogwaterbescherming 2014 en dus door WPM zelf gedragen moeten worden. Dat dit in ieder geval de eigen bijdrage van WPM betreft conform Regeling subsidies HWBP 2014 (10% van de subsidiabele delen). En dat daarnaast een risico bestaat van het niet subsidiabel zijn van kosten van de voorfinanciering, van medewerkers WPM boven het maximaal toelaatbaar uurtarief en van werkzaamheden ten behoeve van dijkversterkingen welke niet onder de Regeling subsidies HWBP 2014 vallen; Te besluiten om: 5. Het krediet op te hogen naar het bedrag van 27 min., hetgeen een aanvullende' kredietvotering betekent van 20,5 min. op het reeds beschikbaar gestelde krediet van 6,5 min. (t.b.v. voorfinanciering van AB-besluit 2013.12281), in te zetten in de jaren 2016 (3,1 min.) en 2017 (17,4 min.);
6. Vóór eind 2016 aanvullende besluiten te nemen op basis van duiding over de scope, kosten, dekking en eigen bijdragen van WPM, mede op basis van afstemming met het HWPB over de subsidiabiliteit van de werkzaamheden en een actualisatie van de raming; 3. In te stemmen met het instellen van één bestuurlijke stuurgroep voor alle HWBPdijkversterkingsprojecten op basis van de voorzet voor de samenstelling en bemensing zoals opgenomen in paragraaf 5.1 van het programmaplan. Ter voorbereiding daarvan bezoekt de programmamanager de betrokken bestuurders; 4. In te stemmen met het procesvoorstel om het Regiovoorstel Maas te voeden vanuit het HWBRdijkversterkingsprogramma van WPM en het HWBP, zodanig dat kansen voor dijkteruglegging in combinatie met het versterken van gebiedskwaliteiten zo volledig mogelijk meegewogen kunnen worden in de besluitvorming in de Stuurgroep Deltaprogramma Maas (juni 2016). Dit ter voorbereiding op definitieve besluitvorming door de Minister in het bestuurlijk overleg MIRT van november 2016. Motivering Aanleiding Voor het HWBP-dijkversterkingsprogramma van WPM is in april 2015 een programmaplan (versie april 2015) opgesteld op grond van besluiten van het dagelijks bestuur. Hierin is opgenomen dat de HWBP-dijkversterkingen van WPM uiterlijk 2024 gereed dienen te zijn. Het bestuur van WPM en haar bestuurlijke partners willen er echter alles aan doen om de aan de omgeving gedane toezegging ten aanzien van waterveiligheid zo spoedig mogelijk te vervullen door het HWBPdijkversterkingsprogramma van WPM te versnellen ten opzichte van de eerder overeengekomen 2024, met de ambitie om dit programma in 2020 gereed te hebben. Omdat het bestuur haar doelstelling heeft aangescherpt is in eerste instantie advies ingewonnen ten aanzien van de versnelling en is op basis daarvan een actualisatie van het programmaplan opgesteld. Dit programmaplan beschrijft de doelstelling en resultaten, de aanpak en de beheersing van het HWBPdijkversterkingsprogramma van WPM. Daarnaast wordt specifiek ingegaan op de wijze waarop omgegaan wordt met de 'spanning op het budget' en de bestuurlijke stuurgroep die ten behoeve van de dijkversterkingen ingesteld wordt. Dit programmaplan voor versnelling van het HWBP-dijkversterkingsprogramma van WPM is tot stand gekomen op basis van gesprekken met leden van de huidige programmaorganisatie, medewerkers en bestuurders van Waterschap Peel en Maasvallei, betrokkenen van Rijkswaterstaat, Directoraat- Generaal Ruimte en Water, Deltaprogramma Maas, provincie Limburg en het Hoogwaterbeschermingsprogramma, en de grote hoeveelheid informatie die door deze betrokkenen is verstrekt. Verdere uitwerking van dit programmaplan is voorzien voor de zomer ten behoeve van de HWBP subsidiebeschikking voor de verkenning van alle nog resterende dijkversterkingen. Onderhavige voorstel heeft betrekking op het HWBP-dijkversterkingsprogramma van WPM, en niet op het programma aan Prioritaire dijkversterkingen (Prio). Dit programmaplan is afgestemd met het Prioprogramma en waar zinvol en mogelijk worden werkwijzen van de programma's de komende periode in één lijn gebracht (onder meer organisatie, aansturing, beheersing). Fusie (onderbouwd aangeven of het voorstel al dan niet effect heeft op de fusie en zo ja welk) De versnelling van het dijkversterkingsprogramma leidt naar verwachting niet tot een hoger kostenniveau of een ander risicoprofiel, ook wordt dezelfde scope gerealiseerd. De voorfinanciering
en de afspraken ten aanzien van de aanpassing van de programmering hebben wel hun doorwerking iri de jaren na de fusie. Beoogd effect Het algemeen bestuur op de hoogte brengen van de wijzigingen in de aanpak van het HWBP dijkversterkingsprogramma, zowel met betrekking tot (bestuurlijke) sturing en verantwoording als op het vlak van aanpak, organisatie en personeel, financiën en beheersing; Met de besluiten wordt beoogd de gewenste versnelling in de aanpak van het HWBP dijkversterkingsprogramma WPM mogelijk te maken, zowel financieel als met betrekking tot de (bestuurlijke) sturing en verantwoording. Argumenten (t.b.v. besluitvorming conform voorstel) Een aantal van de voorstellen wordt - in aanvulling op hetgeen opgenomen is in het programmaplan - kort toegelicht in onderstaande. M.b.t. voorstel 1: Programmaplan Het programmaplan en de daarin beschreven aanpak om de beoogde doelstellingen van het bestuur van WPM op beheerste wijze te realiseren gaat in op verschillende onderdelen: de doelstelling, de te leveren resultaten en de scope en randvoorwaarden voor het HWBPdijkversterkingsprogramma van WPM (zie programmaplan 2.1 t/m 2.3); de wijze waarop beheersing, sturing en verantwoording van het programma wórdt georganiseerd (zie hoofdstuk 5 en 6 van het programmaplan); de wijze waarop bestuurlijke besluitvorming wordt voorbereid (zie programmaplan 5.1); de programmaorganisatie die op basis van 1 integraal IPM team is ingericht (zie programmaplan 5.2); de globale mijlpalenplanning (zie bijlage B van programmaplan), met voor de komende periode de belangrijkste mijlpalen: De belangrijkste indicatieve mijlpalen zijn: O programmateam ingericht en project start up (april 2016) O programmaplan in DB (19 april) en AB (18 mei) O plan van aanpak HWBP-(juli 2016) O aanbesteding ingenieursdiensten (juli 2016) O stuurgroep (mei/juni 2016) O stuurgroep Deltaprogramma Maas (8 juni) de risico's en beheersmaatregelen (zie programmaplan 6.6). M.b.t. voorstel 2: scope, kosten en dekking van het HWBP-dijkversterkingsprogramma Voor het HWBP dijkversterkingsprogramma is op dit moment nog geen nieuwe raming gemaakt. De daarvoor benodigde informatie komt beschikbaar in het kader van het HWBP plan van aanpak (t.b.v. subsidieaanvraag) en ten behoeve van besluitvorming over het voorkeursalternatief. Daarom is uitgegaan van de scope, kosten en dekking zoals deze reeds eerder in het DB besproken en besloten zijn (DB 2016.01728): 1. Scope; dijkversterking 14 dijkringen (HWBP programmering, DB 2016.01728); 2. Kosten: ca. 203 min. (HWBP programmering, DB 2016,01728); 3. Dekking: 178 min. (Bestuursovereenkomst waterveiligheid Maas). Wel is specifiek voor de jaren 2016 en 2017 een eerste nieuwe indicatie van de kosten opgesteld.
De spanning tussen het beschikbare budget en de scope van het HWBP dijkversterkingsprogramma (als overeengekomen in de Bestuursovereenkomst waterveiligheid Maas, 2011) is vooral een gevolg van de onderstaande aspecten: de nieuwe waterveiligheidsnormen; het nieuwe ontwerpinstrumentarium voor primaire waterkeringen; het ontbreken van indexering in de Bestuursovereenkomst waterveiligheid Maas; het ontbreken budget ten behoeve van de aansluitingen op de hoge gronden in de genoemde overeenkomst; extra kosten voor niet getoetste waterkeringen, zowel voor uitvoering van werkzaamheden als voor realisatie van meer waterkeringen; extra kosten voor de aanpak van de dijkversterking als gevolg van het permanent worden van de tijdelijke waterkeringen en het verkrijgen van de status van primaire waterkering (extra kosten voor grondverwerving, meer dan gebruikelijke kosten aan kabels en leidingen); achterhaalde aannames en uitgangspunten die ten grondslag lagen aan de kostenraming voor het budget in de genoemde overeenkomst; extra raakvlakken als gevolg van onder meer de in 2014 vastgestelde Voorkeursstrategie Deltaprogramma Maas. De omvang van de uit bovenstaande te herleiden budgetspanning is in paragraaf 2.4 van het programmaplan kwalitatief uitgewerkt (kader 'spanning op budget en scope') en zal gedurende de verkenningsfase nader gekwantificeerd worden. De wijze waarop ook ten aanzien van dit onderdeel de beheersing van het dijkversterkingsprogramma vorm wordt gegeven is beschreven in het programmaplan. Ook is het resultaat van een eerste risicoanalyse opgenomen inclusief de beheersingsmaatregelen. De programmaorganisatie HWBP benut de verkenningsfase om de scope en budget - bij de te nemen voorkeursbeslissingen - waar mogelijk met elkaar in evenwicht te brengen. Dit betekent dat het begin van de verkenningsfase benut wordt om feitenmateriaal te verzamelen gericht op mogelijke alternatieven, en dat ondertussen het gesprek wordt gevoerd op lokaal- en gebiedsniveau en op programmaniveau (met Rijk, regionale partners en Stuurgroep Deltaprogramma Maas) om zicht op aanvullende financiële middelen te verkrijgen. Zoals als aangegeven is het financiële voorstel voor de jaren 2016 en 2017 gebaseerd op een indicatieve bijgestelde kostenschatting. Op dit moment is nog geen geactualiseerde raming beschikbaar. Ten behoeve van het plan van aanpak voor de HWBP subsidieaanvraag wordt een kostenraming voor de verkenningsfase opgesteld. Een verdere uitwerking van de kosten ten behoeve van de planuitwerking en realisatiefase vindt zoals gebruikelijk plaats gedurende de verkenningsfase, en de daarop volgende planuitwerkingsfase. De kostenschatting is gemaakt op basis van de dijkversterkingsalternatieven. Hierbij is nog geen rekening gehouden met eventuele dijkterugleggingen en onzekerheden in de raming als gevolg van de scope onzekerheden. De dekking van de kosten volgt hoofdzakelijk uit de subsidie vanuit het HWBP: 90% van de subsidiabele kosten worden gedekt door het HWBP, de eigen bijdrage van WPM is 10% van de subsidiabele kosten. Indien er sprake van dijkteruglegging kan zijn, kunnen vermeden kosten van de dijkversterking ingezet worden t.b.v. de dijkteruglegging. Daarnaast zijn in geval van dijkteruglegging en meekoppelkansen andere dekkingsbronnen benodigd, bijvoorbeeld vanuit het Rijk (DGRW),
Rijkswaterstaat (onderzoek, koppeling met KRW-maatregelen), de provincie Limburg en eventueel betrokken gemeenten (inzet t.b.v. planprocedures en eventueel financiële bijdragen aan ruimtelijke ontwikkelingen). Benadrukt wordt dat de subsidieregeling van het HWBP niet alle werkzaamheden van het dijkversterkingsprogramma betreft: een deel is niet subsidiabel en zal door WPM zelf of door andere partijen bekostigd moeten worden. Dit deel van de werkzaamheden wordt in het licht van de regeling gezien als reguliere taken van het waterschap (bijvoorbeeld werkzaamheden ten behoeve van het op orde krijgen van de basisgegevens). Ook zijn extra kosten als gevolg van de genoemde scope onzekerheden mogelijk niet subsidiabel (zie voorstel 2), denk aan de kosten van voorfinanciering en werkzaamheden ten behoeve van dijkversterkingen welke niet onder de Regeling subsidies HWBP 2014 vallen. Daarnaast heeft de subsidiereling geen betrekking op dijkterugleggingen (alleen de vermeden kosten voor dijkversterking zijn mogelijk subsidiabel). Wel zijn inmiddels aanvullende middelen vanuit het Rijk ter beschikking gesteld voor de meerkosten voor het meenemen van dijkteruglegging bij de verkenning van Thorn-Heel. In het verlengde daarvan wordt gedurende de verkenningsfase, het gesprek aangegaan met partners om aanvullende middelen te verkrijgen vanuit Rijk, provincie en gemeenten. Deze gesprekken zijn begrensd in de tijd, waarbij de balans wordt gezocht tussen het verkrijgen van aanvullende middelen enerzijds en het bereiken van de doelstelling ten aanzien van versnelling en realiseren van de scope anderzijds. De omvang van de eigen bijdrage wordt nader geduid bij de behandeling van het Plan van aanpak voor de subsidie beschikkingsaanvraag voor de verkenning bij het HWBP. m.b.t. voorstel 4: Regiovoorstel Maas Het Regiovoorstel Maas betreft een pakket aan kansrijke rivierverruimingsmaatregelen (tot 2030) in samenhang met HWBP-dijkversterkingen dat aan de Minister van Infrastructuur en Milieu wordt aangeboden, waarmee aanspraak wordt gemaakt op de 100 min. die beschikbaar is gesteld voor de Maas. De Minister beslist in het BO-MIRT van oktober 2016 aan welke projecten deze middelen ter beschikking worden gesteld. Dit besluit vindt mede plaats op basis van de mate waarin bijgedragen wordt aan de waterveiligheid (effectiviteit), kansen op synergie op gebiedsniveau en mate waarin zicht is op cofinanciering vanuit de regio. Naar verwachting wordt in de Stuurgroep Deltaprogramma Maas van 8 juni 2016 de basis gelegd voor het regiovoorstel. Vanuit WPM is nog geen coördinatie ingeregeld om gericht bijdragen te leveren aan de ontwikkeling van het Regiovoorstel Maas. Wel wordt deelgenomen in verschillende onderzoeken en trajecten van Deltaprogramma Maas. Voorstel is het Regiovoorstel Maas gericht te voeden vanuit WPM en het HWBPdijkversterkingsprogramma om tijdig bouwstenen te leveren aan de reeds lopende actielijnen vanuit Stuurgroep Deltaprogramma Maas. En wel zodanig dat de kansen voor (aanvullende financiële bijdragen voor) dijkteruglegging (i.c. maatregelen ter verbetering van de systeemwerking van de Maas) in combinatie met het versterken van gebiedskwaliteiten zo goed mogelijk meegewogen kunnen worden in de besluitvorming in de Stuurgroep Deltaprogramma Maas van juni 2016. Kanttekeningen (gevolgen, als niet besloten wordt conform het voorstel) Indien niet besloten wordt conform voorstel kan de versnelling van het programma niet uitgevoerd worden. Dit is direct van invloed op de door het Bestuur geformuleerde ambitie, de gewenste versnelling en de beheerste uitvoering daarvan.
Financiële consequenties In 2013 heeft het Algemeen bestuur (AB-besluit 2013.12281) reeds 6,5 miljoen beschikbaar gesteld als voorfinanciering van de werkzaamheden in de periode 2014-2016. Op basis van het Programmaplan Versnelling HWBP-dijkversterkingsprogramma WPM is in totaal 27 miljoen nodig ten behoeve van de verkenningsfase (t/m 2017). Ten opzichte van het bestaande krediet van 6,5 miljoen is er 20,5 miljoen aanvullend krediet nodig, te weten 3,1 miljoen in 2016 en 17,4 miljoen in 2017. De prognose van 27 miljoen voor de periode tot en met 2017 is gebaseerd op een indicatieve kostenschatting, op hoofdlijnen opgebouwd uit de volgende onderdelen: Werkelijke kosten t/m maart 2016 is 2,4 miljoen; Raming voor uitbesteding diensten en producten is circa 13,0 miljoen; Raming voor apparaatskosten (mn. personeel) is circa 11,6 miljoen. In de kostenschatting is een risicoreservering opgenomen van 25% op uitbesteding diensten en 10% op apparaatskosten. De realisatiekosten (uitvoeringkosten) zijn niet in deze inschatting betrokken. Door de versnelling van de HWBP projecten is tijdelijk meer voorfinanciering benodigd om het verschil tussen de investeringsuitgaven en de subsidiestroom te kunnen overbruggen. De verwachte rentelast bedraagt in 2016 0,- en in 2017 20.250,-. Dit rente-effect van de voorfinanciering past binnen de begrote rentelasten (van 30.000,- in 2017). Communicatie Naar aanleiding van dit voorstel bezoekt de programmamanager de betrokken bestuurders ten behoeve van het samenstellen van de bestuurlijke stuurgroep. Daarnaast wordt een communicatie- en participatieplan opgesteld ten behoeve van eenduidige communicatie en verwachtingen naar de omgeving. Gericht en in nauw overleg met betrokken bestuurders en de afdeling communicatie wordt contact gezocht en onderhouden met de diverse media. Evaluatie Zie hoofdstuk 5 en 6 van het programmaplan, waarin de wijze van beheersen, sturen en verantwoorden van het programma is uitgewerkt en waarin is aangegeven op welke wijze tijdig geëscaleerd wordt naar het bestuur. Het dagelijks bestuur van waterschap Peel en Maasvallei, de'secretaris. de voorzitter wnd. mr. WXJ.M. Evers G.H.M. Driessen 6