Karakter in een notendop PRESENTATIEBUNDEL
In een notendop: Waarom een nieuwe methode? Een nieuw schriftbeeld: de karakterletters Voorbereidend schrijven Karakter in heteersteeerste leerjaar Karakter in het tweede leerjaar Karakter in het htderded leerjaar Karakter in het vierde leerjaar Tijdsbesteding Materialen 2
Een nieuwe Vlaamse schrijfmethode waarmee kinderen op een fijne en motiverende manier vloeiend en duidelijk leren schrijven 3
Waarom een nieuwe methode schrijven? Wetenschappelijk onderzoek en de leerplannen l vertellen ons: Gebruik een eenvoudig en vloeiend schriftbeeld. Besteed aandacht aan preventie en differentiatie. Gesprekken met leerkrachtenteams leren ons: Het schrijven gaat erop achteruit. Het is moeilijk kinderen te motiveren om mooi te leren schrijven. Een doorgaande leerlijn is belangrijk: voorbereidend schrijven voor kleuters. 4
Een nieuw schriftbeeld: de karakterletters mooie, ronde letters die we vloeiend, zowel groot als klein, schrijven letters met een beperkt aantal bewegingen zodat ze met een minimum aan instructies worden aangeleerd: zelfde bouwstenen voor de letters eenvoudige hoofdletters minimum aan bewegingen consequente aanpak 5
De bouwstenen van de kleine letters 6
De bouwstenen van de hoofdletters Nog aanpassen 7
De schrijfinstructies van de kleine letters 8
De schrijfinstructies van de hoofdletters 9
Een sterke en efficiënte didactiek een duidelijke leerlijn in een haalbaar jaarplan aandacht voor preventie en differentiatie zeer motiverende context voor kinderen continuë leerlijn van kleuterschool naar lagere school nadruk op preventie en remediëring van schrijfproblemen 10
Een sterke efficiënte didactiek Voortdurende aandacht voor schrijfvoorwaarden: pengreep, p, zithouding, schrijfhouding en bladligging g 11
Voorbereidend schrijven Een doorgaande leerlijn is belangrijk: voorbereidend schrijven voor kleuters. Kleuterschrijfblokken 8 schrijfblokken waarin de volgende schrijfpatronen aan bod komen: de guirlande de arcade de ovaal de open guirlande de open arcade de golf de arcering de zaag 12
Voorbeeld schrijfpatroon guirlande Handleiding Verhaal 30 identieke tekenbladen per boekje 13
Karakter in het eerste leerjaar 14
Karakter in het eerste leerjaar In het eerste trimester kies je voor het letterspoor OF het leesspoor: Hetletterspoor (= spoor1) je volgt de schrijfdidactiek: de kinderen leren de letters schrijven in letterfamilies die dezelfde basisbeweging hebben. Bv. na de i volgt de u en de t. je gebruikt daarvoor het letterschrift. Het leesspoor (= spoor 2) je volgt de leesdidactiek van je eigen methode Aanvankelijk lezen. Als de kinderen een letter leren lezen, leren ze die ook schrijven. je gebruikt daarvoor de kopieermap aansluiting aanvankelijk lezen. 15
Jaarplan eerste leerjaar Opbouw: Eerste trimester: drie inleidende lessen: contextverhaal, schrijfhuisje en schrijflied het aanleren van alle letters spoor 1: je volgt het letterschrift spoor 2: je volgt ltde kopieermap met letterbladen ltt bld en woordbladen d facultatieve lessen: brief aan de Sint, nieuwjaarsbrief, les rond cijfers 1 5 en cijfers 6 10 Tweede en derde trimester: Na het aanbrengen van alle letters volgt iedereen werkschrift a en b 16
Jaarplan eerste leerjaar Voorbeeld van de eerste weken week les duur lesonderwerp verhaal 1 1 25 min. Kennismaking+ speelse schrijfopdrachten Odette de professorette 2 25 min. Introductie van het schrijfhuis Een huis met een glijbaan 3 25 min. Introductie van de schrijfvoorwaarden Het schrijflied 4 25 min. Inoefenen van het guirlandepatroon il Aan zee 2 1 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter i Nog een glijbaantje 2 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter i 3 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter u Op het strand 4 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter u bewegingsverhaal 3 1 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter t Een zeepaardje 2 25 min. Aanleren en inoefenen van de letter t 17
Hoe wordt een letter aangeleerd? Stap 1: inoefenen van het basisschrijfpatroon 1. Het bewegingsverhaal: Aan zee 2. Inoefenen van het schrijfpatroon: jp van grove naar fijne motoriek 3. Bewegingstekening op A3 4. Kopieerblad (zie afbeelding) 18
Stap 2: het kopieerblad schrijfpatroon hijf 1. Korte herhaling van het schrijfpatroon verhaal nieuwe letter 2. Verhaal: visueel maken van de vorming van de letter oefenen letter 3. Het overtrekken van de letter 19
Stap 3: het schrijven van de letters Om de letters te vormen gebruiken we telkens dezelfde start en eindbegrippen: daklijn, plafondlijn, vloerlijn en kelderlijn. daklijn plafondlijn vloerlijn lij kelderlijn 20
Spoor 1: het letterspoor het letterschrift Met telkens aandacht voor een van de schrijfcondities 1. Inleiding aan de hand van een lied, spel of bewegingsverhaal eg gs e 2. Herhaling van het basispatroon 3. Schrijven van de letter tussen de lijnen 4. Zelfreflectie 21
In spoor 1 (letterspoor) schrijven hij we vanaf de letter e (rond de herfstvakantie) de eerste woorden. 22
Spoor 2: het leesspoor de kopieermap een letterblad 23
een woordblad (volgens de gebruikte leesmethode) extra materiaal 24
Vanaf het tweede trimester Werkschrift a en b: herhaling h van de letters 25
Werkschrift a en b: de verbindingen 26
doel van de les materialen sfeerschepping herhaling letter schrijfpatroon werkschrift nieuwe letter het werkblad het werkblad zelfevaluatie 27
Karakter in het tweede leerjaar herhaling van de letters in groeperingen (de letterfamilies) extra aandacht voor moeilijke verbindingen aanleren van de hoofdletters 28
Jaarplan tweede leerjaar periode September half oktober Eind oktober Half november inhoud Herhaling van de kleine letters: afzonderlijk + in verbindingen Instructie en herhalingslessen van de eerste groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Instructie en herhalingslessen van de tweede groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen December Cijfers, Sint en nieuwjaarsbrief Januari Instructie en herhalingslessenh l van de derde d groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Eind januari Half februari Half maart Half april Begin mei eind juni Instructie en herhalingslessen van de vierde groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Instructie en herhalingslessen van de vijfde groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Instructie en herhalingslessen van de zesde groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Instructie en herhalingslessen van de zevende groep hoofdletters + inoefenen van moeilijke verbindingen Speelse schrijfoefeningen + herhaling hoofdletters 29
Herhaling van de letters 30
Verbindingen 31
Aanleren van de hoofdletters 32
Karakter in het derde leerjaar 33
Karakter in het derdeleerjaar geen nieuwe leerstof, focus ligt op oefenen gestructureerde opbouw spannend verhaal motiveert t boeiende opdrachten Twee werkschriften: werkschrift a: schrijventussenschrijflijnen schrijflijnen werkschrift b: enkelvoudige lijnen 34
leerling legt zelf de focus herhaling h letter zinnen schrijven woorden schrijven hij motiverende opdracht zelfevaluatie 35
Karakter in het vierde leerjaar 36
leerling legt zelf de focus herhaling h letter motiverende opdracht woorden schrijven hij zinnen schrijven zelfevaluatie 37
Tijdsbesteding algemeen leerjaar aantal minuten invulling 1 100 (4 x 25) nadruk op kleine letters, cijfers, verbindingen en eenvoudige leestekens; mogelijk in aanvulling van het aanvankelijk lezen (woordjes die worden gelezen worden ook onmiddellijk geschreven) 2 50 (2 x 25) nadruk op hoofdletters en de belangrijkste leestekens 3 50 (2 x 25) nadruk op vormverbetering en automatisering 4 25(1 x 25) idem, maar in sommige scholen niet meer als afzonderlijk vak 5 ontwikkeling eigen schrift; integratie in andere vakken 6 ontwikkeling eigen schrift; integratie in andere vakken 38
Materialen 39
Materialen schrijfblokken (incl. handl.) kleuters leerjaar 1 leerjaar 2 leerjaar 3 leerjaar 4 x handleiding x x x x letterschrift (letterspoor) 1 kopieermap (leesspoor) x werkschrift(en) 2 2 2 1 cd bordboek x x wandplaten x x letterset x x x bankkaartjes x x x x nieuwjaarsbrieven x x 40
Interesse? Bekijk op www.schrijvenmetkarakter.be de leuke presentatiefilmpjes over karakter. Wenst u meer informatie over karakter, neem dan gerust contact op met uw educatief adviseur: Provincie Vlaams Brabant en Brussels Hoofdstedelijk Gewest Kristien Vanbrabant 0499 64 46 30 kristien.vanbrabant@vanin.be anin be Provincie West Vlaanderen Marjolein D haenen 0486 23 97 26 marjolein.dhaenen@vanin.be Provincie Oost Vlaanderen Dirk Remmerie 0476 49 96 66 dirk.remmerie@vanin.be Provincie Limburg Rudi Crijns 0475 36 88 40 rudi.crijns@vanin.be Provincie Antwerpen (behalve postcodes 2200 22992299 en 2400 2499) 2499) Provincie Antwerpen (postcodes 2200 22992299 en 2400 2499) 2499) Danny Simons 0477 65 65 26 Koen Croonenborghs 0477 38 15 40 danny.simons@vanin.be koen.croonenborghs@vanin.be Uitgeverij VAN IN Nijverheidsstraat 92/5 2160 Wommelgem Tel. 03 491 94 44 fax 03 488 56 92 basisonderwijs@vanin.be www.vanin.be www.schrijvenmetkarakter.be hij kt 41
Getuigenissen van gebruikers Juf Cristine, GBS, Lochristi: De verhalen erbij zijn heel leuk. Een duidelijke handleiding. Kinderenvindenhetspeuren heelleuk. leuk. Juf Greet, VBBS Sint Elisabeth, Zoersel: Karakter is veel kindvriendelijker. Het verhaal spreekt de kinderen aan. Het werken met karakter is een positieve ervaring. Het materiaal is knap en spreekt de leerlingen aan. Het bordboek is zeer handig. Je hebt veel bruikbaar materiaal als leerkracht. Juf Bieke, VBS Paridaens, Leuven: Het geheel van het verhaal en de uitdagende oefeningen maken dat het nu fijn is om schrift te geven en te doen. Heel motiverend voor de kinderen. Mooi opgebouwd. Duidelijk. Juf Anke, VBS t Sjibke, Betekom: Veel beter, toffe aanpak, leuk verhaal en kinderen schrijven terug met veel plezier, ze kijken uit naar het vervolg van het verhaal! Juf Tin, VBS De Ceder, Kessel De letters worden éénduidig en eenvoudiger gevormd hierdoor is het schrift makkelijker, waardoor de kinderen beter schrijven. Heelhandig omaante leren. 42
Notities 43
Art. 557157 Uitgeverij VAN IN Nijverheidsstraat 92/5 2160 Wommelgem Tel. 03 491 94 44 fax 03 488 56 92 basisonderwijs@vanin.be www.vanin.be