CRUCIALE STAPPEN VÓÓR U VERANDERT VAN ELO De elektronische leeromgeving (ELO) is voor VO- en MBO-scholen een onmisbare tool geworden om online onderwijs aan te bieden en te beheren. Het helpt leerlingen bovendien hun leerdoelen op een leuke, boeiende en gepersonaliseerde manier te bereiken. Maar er komt misschien een moment waarop de ELO niet langer aan uw verwachtingen voldoet - of niet langer in lijn is met uw doelstellingen, missie of de manier waarop u uw onderwijs wilt inrichten. De beslissing om naar een andere ELO over te stappen, is geen eenvoudige. Daarom hebben we voor schoolleiders, ICT-coördinatoren en ELO-projectteams een checklist ontwikkeld die u helpt om over het gehele proces na te denken vóór u besluit daadwerkelijk over te stappen.
Ik wil het werk van docenten eenvoudiger maken door het aantal platforms waarmee ze moeten werken samen te voegen. We hebben een betere manier nodig om communicatie en samenwerking tussen ouders, leerlingen, docenten en mentoren te bevorderen. 1 Voor Bepaal uw doelen u zich in de details van een overstap verdiept, is het belangrijk te bepalen waarom u een nieuwe ELO overweegt. Dit helpt u alle beschikbare opties beter af te wegen. 2
Ik zou het platform graag willen gebruiken voor training en professionalisering van onze medewerkers. Ik zoek een veiligere en beter gestructureerde online leeromgeving voor alle leerlingen. Ik heb behoefte aan een effectievere manier om mijn lessen en beoordelingen te beheren, en om lesmateriaal uit verschillende bronnen samen te voegen. De keuze om over te stappen kan zelfs ontstaan doordat uw huidige ELO-leverancier zijn product niet langer of niet naar wens levert. Wat de reden ook is, zorg ervoor: üü dat uw doelstellingen zijn vastgelegd üü dat u goedkeuring en ondersteuning hebt van de schooldirectie üü dat de doelstellingen uw leidraad blijven vormen gedurende het gehele proces 3
2 Stel het projectteam samen Zoals bij elk groot project wilt u vooraf de middelen en kennis verzamelen die u nodig heeft om het keuzetraject succesvol te laten verlopen. Onderdeel daarvan is het samenstellen van een team experts op vakgebieden als ICT, administratie/gegevensbeheer, onderwijs, digitale didactiek en projectmanagement. Daarnaast heeft u een leverancier nodig die u als partner bij het gehele proces kan begeleiden. Als u uw ELO-leverancier evalueert, controleer dan of het bedrijf sterk is in projectmanagement. Is het bedrijf bereid nauw met uw school en team samen te werken om de best mogelijke resultaten te bereiken? 4
3 Beoordeel het huidige vakontwerp en leg de benodigde verbeteringen vast U bespaart uzelf en uw collega s flink wat hoofdpijn als u de tijd neemt om uw curriculum te bekijken en te verbeteren vóór u het overstapproces start. Het maken van verbeteringen begint bij het goed begrijpen wat het nieuwe platform meer of beter kan dan uw huidige platform. Zijn er bijvoorbeeld effectievere manieren om de lesinhoud aan te bieden en ervoor te zorgen dat docenten volgens dezelfde standaarden lesgeven? Als uw nieuwe ELO het mogelijk maakt om digitaal lesmateriaal en leermiddelen af te stemmen op de vastgestelde kerndoelen, eindtermen en kwalificaties, is het verstandig deze nu in kaart te brengen. Ook de mogelijkheden in verschillende manieren van beoordelen verdienen de nodige aandacht. Als het nieuwe platform manieren biedt om ook offline lesactiviteiten of eportfolio s te volgen, moet dit in het nieuwe ontwerp worden opgenomen. Bekijk ook hoe het platform leerlingen in staat stelt aan de vier C s te werken: creativity (creativiteit) critical thinking (kritisch denken), communication (communicatie) en collaboration (samenwerking). Bekijk de inrichting en het ontwerp van vakken in de huidige ELO en vergelijk deze met de specificaties van de nieuwe ELO. Zo kunt u mogelijke discrepanties opsporen in de manier waarop het oude en het nieuwe systeem vakken en lesinhoud opslaat. Door deze nu al in kaart te brengen en op te lossen, zal de overstap soepeler verlopen. Profiteer van deze periode om direct schoon schip te maken en oude content weg te gooien die niet langer aan de gewenste didactische richting voldoet. Denk daarbij aan papieren werkbladen en andere traditionele lesmaterialen. 5
Wat is ons beleid voor veiligheid en de opzet van gebruikersprofielen en machtigingen? Welke gebruikers moeten toegang krijgen tot welke specifieke onderdelen en functies? Kunnen we het aanmaken van vakken of aanpassen van de overkoepelende agenda uitschakelen voor bepaalde gebruikers? 4 Om Herzie uw ICT-beleid ervoor te zorgen dat de nieuwe ELO de tand des tijds doorstaat, is het belangrijk uw ICT-beleid nog eens te bekijken en u af te vragen of het platform in overeenstemming is met uw beleid. 6
Hebben we richtlijnen paraat voor het ontwerp van dashboards om consistentie en gebruiksgemak te garanderen? Kan ons huidige schooladministratiepakket gekoppeld worden, zodat gebruikers, groepen en vakken automatisch aangemaakt en gesynchroniseerd worden? Kunnen we Single Sign-On toepassen voor authenticatie van gebruikers, zodat ze nog maar één gebruikersnaam en wachtwoord hoeven te onthouden? Werkt u bijvoorbeeld standaard in een testomgeving (een zogenaamde sandbox ) om gebruikers al in een vroeg stadium toegang tot nieuwe systemen te geven? Docenten kunnen hierdoor een beter gevoel krijgen van wat mogelijk is zonder dat iedereen het direct ziet. Ze kunnen het platform beter leren kennen en waardevolle input geven in belangrijke fases van het project, bijvoorbeeld bij de review van het vakontwerp. Uw nieuwe ELO moet het eenvoudig maken dit soort beleid te maken en te volgen, maar moet ook zorgen voor flexibiliteit om tegemoet te komen aan bepaalde groepen of gebruikerswensen. 7
5 Bepaal de reikwijdte van implementatie Eén van de belangrijkste zaken om op te letten bij de implementatie van een nieuw platform of overstap naar een ander platform is dat u niet blijft zitten met her en der opgeslagen gegevens. Soms is het handiger om met een compleet schone lei te beginnen, zodat de vernieuwde doelen en werkwijze direct geïmplementeerd kunnen worden. Als u bestaande gegevens, vakken en lesinhoud toch gemigreerd wilt hebben naar het nieuwe platform, houd dan rekening met de indeling die technisch mogelijk is en die u nodig heeft. De sleutel tot succes is het vinden van een manier om data over te zetten die niet alleen efficiënt is, maar die ook past bij de manier waarop uw school haar digitale onderwijs wil beheren. Door te profiteren van ELOfuncties als vaksjablonen, studiewijzers en sandbox lessen vereenvoudigt u de overstap en zorgt u voor een solide start en een goede begeleiding van docenten. 8
Mogelijke implementatiescenario s Implementatie op grote schaal Crowdsourced Focus op best practice Focus op onderwijsstrategie Bepaal met welke basiselementen iedereen zou moeten beginnen - en zet meer geavanceerde functies nog even uit Inventariseer de functies waar docenten (en leerlingen!) behoefte aan hebben en geef ze daarnaast ruimte om zelf dingen uit te proberen Onderzoek welke goede voorbeelden er al zijn op de eigen school of andere scholen en pas deze toe als start Pik met name die functies van de nieuwe ELO eruit die concreet bijdragen aan het behalen van de onderwijsdoelen Maak standaard formats voor alle ELO-onderdelen, zoals vakken, opdrachten en studiewijzers Laat docenten en leerlingen meedenken over inrichting en opzet van onderdelen (bijv. in werkgroepen of met enquêtes) Deel goede vakken, projecten, toetsen en leermiddelen die docenten hebben gemaakt binnen de school Gebruik alle onderdelen in het licht van een specifiek onderwijsthema, zoals blended learning of gepersonaliseerd leren Importeer bestaand lesmateriaal van uitgeverijen in de bibliotheek Vul de bibliotheek met (zelfgemaakte) leermiddelen van docenten en deel deze met de school Geef structuur en richtlijnen waaraan al het lesmateriaal in de bibliotheek moet voldoen Koppel bestaande en nieuwe leermiddelen aan duidelijke categorieën en (leer)doelen Bied tenminste een basistraining aan alle medewerkers en leerlingen Selecteer keyusers en/of ICT-coaches die schoolbreed ondersteuning bieden Verspreid kennis intern door inzet van ambassadeurs en regelmatige inspiratiesessies Richt training van docenten op de vertaling van strategie naar didactische inzet van de ELO 9
Praktijkvoorbeelden van implementatie Implementatie op grote schaal: Op deze brede scholengemeenschap met negen vestigingen gingen 5000 leerlingen en 500 docenten van start met een nieuwe ELO. Om te zorgen dat iedereen direct vanaf het begin goed voorbereid gebruik kon maken van de software, verzorgde de leverancier in samenwerking met de school ook een uitgebreid implementatietraject en trainingsprogramma. ICT-beheerders en docenten kregen ruim voor het nieuwe schooljaar uitleg en training, zodat iedereen op hetzelfde niveau kon beginnen. Melanchthon (Rotterdam en Lansingerland) CSV (Veenendaal) Focus op best practice: Het onderwijs bij deze leergemeenschap voor vmbo en praktijkonderwijs maakt gebruik van leerhuizen, van waaruit het formele leren georganiseerd en het informele leren gefaciliteerd wordt. Er is een grote focus op zelfstandigheid en eigenaarschap van leerlingen. Hun digitale leeromgeving is onmisbaar geworden, onder meer omdat via train-de-trainer trajecten veel best practices binnen de school worden doorgegeven. En door het aanmaken en verspreiden van dashboards, sjablonen en studiewijzers kan iedereen overzichtelijk in de ELO werken. 10
Focus op onderwijsstrategie: Om hun onderwijsambitie uitgroeien tot een kwaliteitsschool waar te maken heeft deze school gekozen om de overstap te maken naar een nieuwe leeromgeving. De focus ligt op methodisch werken, passend onderwijs, taal en rekenen, en de voorbereiding van leerlingen op hun overgang naar een vervolgopleiding. De ELO is een belangrijk middel om aan deze speerpunten te werken en de inrichting ervan weerspiegelt de focus op kwaliteit van de school. Panta Rhei (Amstelveen) Crowdsourced: Om hun overstap van ELO zo soepel mogelijk te laten verlopen volgde deze scholengroep een goed onderbouwd en uitgebreid implementatietraject. Daarnaast maken ze gebruik van schoolbrede ondersteuning en een gezamenlijke inspiratie weblog, die ze vullen met achtergrondinformatie, tips en trucs van en voor docenten en leerlingen. Zo is er ruimte voor ieders talent en ontwikkelen leerlingen en docenten samen leerkracht. Quadraam (Arnhem, de Liemers en Overbetuwe) Vooral de onderwijskundige kennis en professionele aanpak gaf ons een goed gevoel om ons te verbinden aan onze nieuwe ELOleverancier. We hopen dat onze leerlingen en docenten worden gestimuleerd om het beste uit zichzelf te halen en er nog meer recht gedaan kan worden aan de aanwezige verschillen. Dit samen met deze partner realiseren is een mooie uitdaging. Harry van Alphen, Directeur onderwijs en lid algemene directie, Melanchthon 11
6 Maak communicatie- en professionaliseringsplannen Om uw organisatie voor te bereiden op de veranderingen die komen met de overstap naar een nieuwe ELO, is het belangrijk om communicatie- en professionaliseringsplannen te ontwikkelen voor alle belanghebbenden - van administratief medewerkers tot het management, docenten en ondersteunend personeel. 12
Om iedereen in de school te betrekken en de adoptie van de nieuwe ELO een sterke basis te geven, is het verstandig om ambassadeurs en afgevaardigden van verschillende afdelingen bijeen te brengen. Deze voorlopers kunnen hun ideeën en enthousiasme op een informele manier overbrengen op iedereen die met de ELO moet gaan werken. Houd bij het maken van een professioneel ontwikkelingsplan twee belangrijke succesfactoren in gedachten: geef docenten ruim de tijd om te ontdekken, hun vakruimtes in te richten en samen te werken en bied doorlopende professionele ondersteuning aan iedereen op school. Op zijn minst moet het communicatieplan: üü aangeven wie welke boodschap aan welke doelgroep gaat overbrengen üü het soort boodschap, de aanpak en de vorm van het bericht specificeren üü een schema van communicatieactiviteiten bevatten üü de benodigde middelen definiëren üü beschrijven hoe de effectiviteit van de communicatie wordt gemeten, bijvoorbeeld via feedbacksessies of online enquêtes Iets wat altijd overwogen moet worden - en zelfs sterk is aan te raden - is om alle informatie rondom het lesprogramma en andere schoolactiviteiten direct centraal in de nieuwe ELO te beheren en te delen. Hierdoor kunt u niet alleen een goed voorbeeld geven van hoe u wilt dat docenten en leerlingen het platform gaan toepassen, maar het is meteen een laagdrempelige manier voor gebruikers om eraan te wennen. Dit verhoogt de kans op adoptie op korte termijn en stimuleert samenwerking bij ontwikkelingen op lange termijn. 13
Als uw ELO een testomgeving biedt, kunt u uw docenten lessen laten maken, met content laten werken en materialen laten uploaden zonder angst om iets verkeerd te doen. Door een proefperiode voelen uw docenten zich prettiger en zekerder op het moment dat het systeem live gaat. En door actief op hun feedback te reageren zorgt u er bovendien voor dat u een omgeving creëert die voldoet aan de specifieke onderwijsbehoeften van uw docenten en deze misschien zelfs overtreft. 7 Test en los problemen op om te garanderen dat alles werkt Wanneer u alle voorgaande stappen heeft genomen, dan wilt u er zeker van zijn dat uw nieuwe ELO straks goed werkt. Het is daarom belangrijk het platform te testen en alle mogelijke bugs te repareren voordat het live gaat. 14
Checklist vóór u verandert van ELO ACTIES AFGEROND? 1 2 3 4 5 6 7 BEPAAL UW DOELEN STEL HET PROJECTTEAM SAMEN BEOORDEEL HET HUIDIGE VAKONTWERP EN LEG DE BENODIGDE VERBETERINGEN VAST HERZIE UW ICT-BELEID BEPAAL DE REIKWIJDTE VAN IMPLEMENTATIE MAAK COMMUNICATIE- EN PROFESSIONALISERINGSPLANNEN TEST EN LOS PROBLEMEN OP OM TE GARANDEREN DAT ALLES WERKT 15
Hoe nu verder? Als u ervan overtuigd bent dat uw nieuwe ELO tegemoetkomt aan al uw wensen en als uw school klaar is om het hele project zelf uit te voeren, is het tijd om aan de overstap te beginnen! Geeft u echter de voorkeur aan begeleiding van een professionele partner met jarenlange onderwijservaring en een bewezen succesvol leerplatform? Neem dan contact op met een adviseur van itslearning. In welke fase van het project uw school ook zit, we staan u graag bij om ervoor te zorgen dat u het hoogst mogelijke rendement uit uw overstap haalt. Neem contact op itslearning ondersteunt docenten, schoolleiders en leerlingen in het VO en MBO bij het verbeteren en transformeren van hun onderwijs- en leerprocessen. Met onze innovatieve digitale leeromgeving kunt u altijd en overal lesgeven en leren op elk device. Of docenten nu lesmateriaal ontwikkelen en delen, huiswerk opgeven, toetsen afnemen, of ouders betrekken; itslearning helpt u verder met krachtige hulpmiddelen die écht gericht zijn op didactiek. Scholen kiezen voor onze gebruiksvriendelijke leeromgeving omdat ze één centrale plek willen om hun onderwijs en ambities vorm te geven. Met itslearning bent u gegarandeerd van een up-to-date online leeromgeving die altijd en overal via internet beschikbaar is zonder zorgen over hardware, software en beheer. Zo kunt u zich richten op het primaire onderwijsproces en tot de beste resultaten komen voor iedere leerling. En dat is waar onderwijs uiteindelijk om gaat. www.itslearning.nl