AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011 1
Inhoudsopgave 2 1 2 Management Summary Onderzoeksresultaten in detail 2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie 2c Pensioenregeling 3 Onderzoeksverantwoording
1 Management Summary
Management Summary -1- Pensioen algemeen Één op de vijf (19%) van de pensioenopbouwers verwacht bij pensionering het indicatie pensioenbedrag te ontvangen. Onder de gepensioneerden ontvangt bijna de helft (44%) het bedrag dat de pensioenuitvoerder van tevoren heeft aangegeven. Het merendeel van de pensioenopbouwers (68%) verwacht dat het inkomen na pensionering lager is dan het laatst verdiende inkomen. Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt van 10% in het voorjaar naar 27% in het najaar van 2011. Bijna een derde verwacht dat het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering voldoende zal zijn om rond te kopen. Ook bij gepensioneerden geeft de meerderheid (58%) aan dat het pensioenbedrag lager is dan het laatst verdiende inkomen. Meer dan de helft (55%) geeft aan financieel rond te kunnen komen van het inkomen na pensionering. Het lijkt er op dat gepensioneerden gemakkelijker kunnen rondkomen dan de werkende bevolking verwacht. De grote meerderheid verwacht dat het inkomen na pensionering lager zal zijn dan het laatst verdiende salaris. Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is, toch maakt slechts een beperkt aantal mensen zich zorgen over zijn of haar pensioen. 4
Management Summary -2-5 Pensioencommunicatie Meer dan een kwart heeft wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl, de meerderheid heeft dit slechts één keer gedaan. Redenen voor niet in inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl zijn voornamelijk het niet kennen van de website (33%) en het niet nemen van de tijd (31%). Bezoekers van de website vinden mijnpensioenoverzicht.nl begrijpelijk. Een indicatie van de hoogte van het netto pensioenbedrag (46%) zou men nog graag willen zien op mijnpensioenoverzicht.nl: sinds oktober is dat nu mogelijk in mijnpensioenoverzicht.nl. Uniform Pensioen Overzicht (UPO) Ruim tweederde geeft aan wel eens een UPO te hebben ontvangen. Het merendeel leest het UPO wel door, maar veelal vluchtig (47%). Bijna de helft (46%) vindt het verwachte pensioenbedrag het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het opgebouwde pensioen. De meerderheid is het eens met de stelling dat het UPO overzichtelijk (54%) en begrijpelijk (45%) is.
Management Summary -3- Pensioenregeling De meerderheid van de niet-gepensioneerden is langer dan 1 jaar in dienst bij huidige werkgever (64%). Ongeveer de helft van de personen die langer dan 1 jaar in dienst zijn, kijkt bij overstap naar nieuwe werkgever naar de kwaliteit van pensioenregeling en vindt pensioen belangrijk in arbeidsvoorwaardegesprek. 6 Op de 10 vindt de komst van een pensioenbijsluiter een goed idee. Ongeveer 45% verwacht deze pensioenbijsluiter ook werkelijk te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij beslissing om waardeoverdracht toe te passen bij overstappen naar nieuwe werkgever). Informatie over pensioenregelingen worden bij voorkeur automatisch per post ontvangen (52%). 6
2 Onderzoeksresultaten in detail 2a 2b 2c Pensioen algemeen Pensioencommunicatie Pensioenregeling
2a Pensioen algemeen
Een vijfde verwacht daadwerkelijk het indicatiebedrag te ontvangen bij pensionering 9 Totaal 19 30 31 2 1 16 N = 442 18-34 jaar 13 19 37 3 2 27 N = 93 35-44 jaar 18 40 23 1 2 17 N = 106 45-54 jaar 17 38 32 20 11 N = 124 55 jaar en ouder 28 22 35 3 1 11 N = 119 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee, ik verwacht iets minder te ontvangen Nee, ik verwacht veel meer te ontvangen Nee, ik verwacht veel minder te ontvangen Nee, ik verwacht iets meer te ontvangen Weet ik niet Het aantal werkzame personen dat denkt dat het pensioenbedrag dat ze gaan ontvangen minder is dan het indicatiebedrag, is groter dan het aantal pensioenopbouwers dat denkt dat hun toekomstige pensioen hoger is dan het indicatiebedrag. Ouderen verwachten relatief vaker het indicatiebedrag daadwerkelijk te ontvangen bij pensionering. Verwacht u bij pensionering ook daadwerkelijk het bedrag te ontvangen, dat de pensioenuitvoerder aangeeft? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Werknemer krijgt bij pensionering vaker het indicatie pensioenbedrag uitgekeerd dan van tevoren wordt verwacht 10 Verwacht bedrag te ontvangen Najaar 2011 19 30 31 21 16 N = 442 Verwacht bedrag te ontvangen Voorjaar 2011 25 14 25 7 1 27 N = 222 Bedrag daadwerkelijk ontvangen Najaar 2011 44 10 17 31 26 N = 108 Bedrag daadwerkelijk ontvangen Voorjaar 2011 53 2 20 20 23 N = 96 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ja Nee, veel minder Nee, iets minder Nee, iets meer Nee, veel meer Weet ik niet Net als in het voorjaar 2011 zijn mensen nog steeds voorzichtig en houden ze er rekening mee dat ze niet het indicatie pensioenbedrag zullen ontvangen. Ten opzichte van voorjaar 2011 is men alleen maar voorzichtiger geworden; niet-gepensioneerden verwachten significant vaker (veel) minder te ontvangen dan verwacht (39% (voorjaar) versus 61% (najaar)). Bij degenen die met pensioen zijn is het percentage dat aangeeft wel degelijk het indicatie pensioenbedrag te hebben ontvangen, circa twee keer zo hoog dan onder degenen die nog met pensioen moeten gaan. Dit zal naar verwachting in de toekomst minder zijn. Vergelijking verwacht bedrag te ontvangen (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk ontvangen bedrag (gepensioneerden).
Het aantal mensen dat verwacht minder dan 70% van hun laatste inkomen bij pensionering te ontvangen, stijgt 11 Totaal 25 25 27 23 N = 442 18-34 jaar 16 28 23 33 N = 93 35-44 jaar 25 24 28 24 N = 106 45-54 jaar 25 24 29 22 N = 124 55 jaar en ouder 34 26 25 14 N = 119 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% >70% 70% <70% Weet ik niet Najaar 2011 25 25 27 23 N = 442 Voorjaar 2011 33 28 10 29 N = 222 2009 35 26 12 26 N = 358 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% >70% 70% <70% Weet ik niet De meerderheid van de pensioenopbouwers realiseert zich dat het bruto pensioenbedrag dat ze later zullen ontvangen lager zal zijn dan het laatst verdiende bruto salaris. Een enkeling verwacht dat ze later meer pensioen zullen ontvangen dan het laatst verdiende loon. 7% Denkt dat ze net zoveel pensioen per maand zullen ontvangen als het laatst verdiende loon. Circa 25% weet niet wat het verwachte bruto inkomen bij pensionering zal zijn. Men lijkt zich steeds beter bewust te zijn van het inkomen na pensioen. Hoeveel procent van uw laatst verdiende salaris voor pensioen verwacht u dat uw totale bruto inkomen bij pensionering zal zijn? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Steeds betere bewustwording van inkomen na pensioen 12 Verwacht inkomen bij pensionering - Najaar 2011 25 25 27 23 N = 442 Verwacht inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011 33 28 10 29 N = 222 Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Najaar 2011 28 16 26 30 N = 108 Daadwerkelijk inkomen bij pensionering - Voorjaar 2011 34 19 13 34 N = 96 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% >70% 70% <70% Weet ik niet Pensioenopbouwers in het najaar geven significant vaker aan een bruto inkomen van minder dan 70% van het laatst verdiende salaris te verwachten dan in het voorjaar. Hetzelfde geldt voor het daadwerkelijke inkomen. De inschatting van de hoogte van het inkomen na pensionering ligt dichtbij het pensioenbedrag dat daadwerkelijk wordt ontvangen na pensionering. Werknemers worden zich er steeds beter van bewust dat het inkomen na pensioen beduidend lager is dan het laatst verdiende loon. Vergelijking verwacht inkomen bij pensionering (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk inkomen bij pensionering (gepensioneerden).
Ongeveer 20% verwacht te moeten bezuinigen om bij pensionering rond te kunnen komen 13 Ja 31 Nee, ik zal moeten bezuinigen om financieel rond te kunnen komen 21 Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen zal komen 17 Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen 12 Weet ik niet 22 0 5 10 15 20 25 30 35 Net als in het voorjaar van 2011 verwacht ongeveer eenderde dat het totale bruto inkomen dat men bij pensionering ontvangt, voldoende zal zijn om financieel van rond te kunnen komen. Verwacht u dat het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende zal zijn om financieel rond te komen? BASIS: Niet-gepensioneerden die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 442
Lijfrente het meest genoemde aanvullende pensioenproduct 14 Lijfrente 32 44 Spaarverzekering 29 30 Beleggingsverzekering 22 26 Kapitaalverzekering 0 7 Anders 9 15 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Najaar 2011 (n=59) Voorjaar 2011 (n=20) Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt. Net als in het voorjaar, is lijfrente het meest genoemd als afgesloten aanvullend pensioenproduct. Welk(e) producten heeft u afgesloten ter aanvulling op uw pensioen? BASIS: niet gepensioneerden die een aanvullend pensioen product hebben afgesloten N = 59 / 20
Ruim de helft van gepensioneerden kan rondkomen met pensioen 15 Ja 55 Nee, ik moet bezuinigen om financieel rond te kunnen komen 19 Nee, maar ik heb voldoende aanvullend vermogen/extra inkomsten waardoor ik niet in financiële problemen kom 13 Nee, maar ik heb aanvullend één of meer financiële producten gesloten om pensioen mee aan te vullen 4 Nee, ik moet beroep doen op bijstand, zorg- of huurtoeslagen om financieel rond te komen 8 Wil ik niet zeggen 4 0 10 20 30 40 50 60 Net als in het voorjaar geeft het merendeel aan dat men kan rondkomen van het totale bruto inkomen dat men ontvangt bij pensionering. Is het totale bruto inkomen dat u bij pensionering ontvangt voldoende om financieel rond te komen? BASIS: gepensioneerden N = 108
Werkende bevolking verwacht bij pensionering minder vaak rond te kunnen komen 16 Verwacht rond te komen 31 50 22 N = 442 Komt daadwerkelijk rond 55 44 4 N = 108 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet / wil ik niet zeggen Ten opzichte van het voorjaar van 2011 zijn de verwachtingen lager geworden. Een significant hoger percentage van de nog niet gepensioneerden in het najaar 2011 verwacht dat ze niet kunnen gaan rondkomen bij pensionering. Van de mensen die met pensioen zijn geeft een hoger percentage aan rond te kunnen komen dan onder de groep die nog niet met pensioen zijn. Van hen denkt maar 31% in de toekomst rond te kunnen komen van hun pensioen, terwijl 55% van de gepensioneerde ondervraagden aangeeft momenteel rond te kunnen komen. Vergelijking verwachting rond te kunnen komen (nietgepensioneerden) en daadwerkelijk rondkomen bij pensionering (gepensioneerden).
Het eigen pensioen wordt door bijna de helft begrepen 17 Najaar 2011 6 43 34 13 5 N = 372 Voorjaar 2011 4 40 35 20 2 N = 174 0% 20% 40% 60% 80% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Net als in het voorjaar 2011 wordt het eigen pensioen grotendeels begrepen. Een derde van de ondervraagden staat neutraal tegenover deze stelling. Het lijkt er op dat de meesten hun eigen pensioen redelijk begrijpen, maar weinig ondervraagden echter alles snappen van hun eigen pensioen. Bent u het eens met de stelling: ik begrijp mijn eigen pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd en een UPO ontvangen N = 372
Afname in pensioeninformatie door pensioenfonds /verzekeraar 18 Mijn pensioenfonds/verzekeraar heeft mij geïnformeerd of mijn pensioen wordt aangepast aan de prijsstijgingen Najaar 2011 38 42 20 Voorjaar 2011 51 22 27 Ik heb van mijn pensioenfonds/verzekeraar informatie ontvangen over hoe mijn pensioenregeling werkt Najaar 2011 50 32 18 Voorjaar 2011 70 14 16 Ik heb mij meer verdiept in mijn pensioen naar aanleiding van berichten in de media Najaar 2011 20 73 6 Voorjaar 2011 23 64 13 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet Ten opzichte van voorjaar 2011 hebben mensen de perceptie dat men minder geïnformeerd is over het pensioen, zowel over aanpassing van het pensioen aan de prijsstijgingen als over hoe de pensioenregeling werkt. Hieronder staan drie stellingen, wilt u per stelling aangeven of dit van toepassing is op u? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521 / 318
Steeds meer mensen zijn zich ervan bewust dat pensioen niet waardevast is 19 Najaar 2011 2 16 51 13 18 N = 521 Voorjaar 2011 1 41 29 7 22 N = 318 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Zeker wel Waarschijnlijk wel Waarschijnlijk niet Zeker niet Ik heb geen idee De ondervraagden in voorjaar 2011 geven significant vaker aan te denken dat het pensioen zijn waarde behoudt in de toekomst dan de ondervraagden in het najaar 2011. Dit percentage neemt af van 42% naar 18%! Denkt u dat uw pensioen zijn waarde behoudt in de toekomst door mee te stijgen met de loon- of prijsstijging? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521 / 318
Toename in aantal mensen dat zich zorgen maakt over pensioen 20 Najaar 2011 12 34 40 10 5 N = 521 Voorjaar 2011 16 38 37 7 2 N = 318 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ik maak mij nooit zorgen over mijn pensioen Ik maak mij nauwelijks zorgen over mijn pensioen Ik maak mij soms zorgen over mijn pensioen Ik maak mij regelmatig zorgen over mijn pensioen Ik maak mij vaak zorgen over mijn pensioen Het aantal mensen dat zich vaak tot regelmatig zorgen maakt over zijn/haar pensioen is beperkt, maar wel significant toegenomen ten opzichte van het begin van het jaar (voorjaar 2011). De helft maakt zich echter nog steeds niet of nauwelijks zorgen over het pensioen. In welke mate maakt u zich wel eens zorgen over uw pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
2b Pensioencommunicatie
Spontante bekendheid mijnpensioenoverzicht.nl niet verder toegenomen 22 mijnpensioenoverzicht 7 9 mijnpensioen 5 9 pensioenoverzicht 1 3 uwpensioen(overzicht) 1 Anders 4 12 Weet niet 67 83 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Najaar 2011 (n=617) Voorjaar 2011 (n=222) De spontane bekendheid met mijnpensioenoverzicht.nl is sinds de laatste meting niet verder toegenomen. Het aantal mensen dat de website niet spontaan kan noemen is zelfs significant toegenomen. Als gevraagd wordt naar de website die sinds 1 januari 2011 bestaat en waar men naast de AOW ook kan zien hoeveel pensioen men heeft opgebouwd, dan wordt door 7% van de ondervraagden mijnpensioenoverzicht.nl genoemd. 8 Van de 10 ondervraagden kan de website niet noemen. In het voorjaar was dit nog tweederde. Sinds januari 2011 is er een website waar u naast uw AOW kunt zien hoeveel pensioen u heeft opgebouwd en bij welke pensioenuitvoerder. Hoe heet deze website? (open vraag) BASIS: Alle respondenten (2011: gem NL en beleggers) N = 617 / 222
Ruim een kwart heeft wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl 23 Najaar 2011 (n=617) 15 6 6 73 Voorjaar 2011 (n=222) 16 7 3 75 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja, 1 keer Ja, 2 keer Ja, meer dan 2 keer Niet bezocht Totaal 15 6 6 40 34 N = 617 18-34 jaar 17 4 4 36 40 N = 120 35-44 jaar 15 4 3 45 33 N = 119 45-54 jaar 17 7 5 48 23 N = 138 55 jaar en ouder 14 6 9 34 37 N = 240 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ja, 1 keer Ja, 2 keer Ja, meer dan 2 keer Nee, maar dit ben ik wel van plan Nee, en ik ben dit ook niet van plan Net als begin 2011 heeft ongeveer een kwart wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl. Na introductie van de website is het aantal mensen dat heeft ingelogd niet verder gestegen. Van degenen die wel eens hebben ingelogd, deed de meerderheid dit slechts eenmalig. Heeft u wel eens ingelogd op mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Alle respondenten (2011: gem NL en beleggers) N = 617 / 222
Niet kennen van website en gebrek aan tijd redenen voor niet inloggen op mijnpensioenoverzicht.nl 24 Ik heb nog nooit van deze website gehoord 33 Ik heb er nog geen tijd voor genomen 31 Geen behoefte, ik weet al voldoende over mijn pensioen 16 Ik heb geen interesse in pensioenzaken 11 Ik vind het niet prettig om op een website te moeten inloggen voor mijn pensioenzaken 5 Ik heb nog niet kunnen inloggen omdat ik geen DigiD code voor handen heb 3 Andere reden 11 0 5 10 15 20 25 30 35 De meest genoemde redenen voor het niet bezoeken van mijnpensioenoverzicht.nl zijn het niet kennen van de website en het feit dat men er nog geen tijd voor heeft genomen. Net als begin 2011 geeft ongeveer eenderde aan nooit te hebben ingelogd omdat ze de site niet kennen. Onbekendheid met de website komt voornamelijk voor onder de jongste groep (18-34 jaar). De oudste groep (55+) geeft aan geen behoefte te hebben aan de website omdat men al voldoende weet over het pensioen. Kunt u aangeven waarom u (nog) niet op deze mijnpensioenoverzicht.nl heeft ingelogd? BASIS: Respondenten die niet hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 453
Merendeel kreeg volledig overzicht van AOW en alle pensioenen 25 Ik kreeg een volledig overzicht van mijn AOW en (al) mijn pensioen(en) 41 59 Ik miste het pensioen van één of meer van mijn vorige werkgevers 9 14 Ik miste het pensioen uit een andere regeling of verzekering 3 12 Ik miste het pensioen van mijn huidige dienstverband 7 10 Ik miste het bedrag dat ik aan AOW krijg 6 6 Weet ik niet meer 12 27 0 10 20 30 40 50 60 70 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Net als begin van het jaar kreeg de meerderheid een volledig overzicht van AOW en pensioenen op mijnpensioenoverzicht.nl. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011), waardoor de resultaten slechts indicatief zijn. Welke van deze situaties zijn op u van toepassing? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Mijnpensioenoverzicht.nl is begrijpelijk volgens bezoeker website 26 De website is begrijpelijk Najaar 2011 7 55 34 3 1 Voorjaar 2011 14 65 14 7 0 De gegevens op de site zijn volledig Najaar 2011 7 32 39 17 5 Voorjaar 2011 7 45 27 21 0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens 6 Op de 10 bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl vindt de website begrijpelijk. Bezoekers vinden de website significant minder vaak begrijpelijk dan in het voorjaar. Slechts 4 op de 10 bezoekers vindt de gegevens op de site volledig. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011). In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Merendeel bezoekers website vindt dat mijnpensioenoverzicht.nl een goed inzicht geeft in opgebouwd en te bereiken pensioen 27 De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik tot nu toe heb opgebouwd Najaar 2011 8 47 32 12 1 Voorjaar 2011 5 57 22 16 0 De website geeft mij een goed inzicht in het pensioen dat ik kan bereiken als ik blijf werken tot mijn pensioen Najaar 2011 7 42 39 10 2 Voorjaar 2011 7 55 25 12 2 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Pensioenregister draagt bij aan kennis over eigen pensioen 28 Nu het pensioenregister er is, weet ik meer over mijn pensioen Najaar 2011 6 38 41 12 3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Meer dan 4 op de 10 van de bezoekers van mijnpensioenoverzicht.nl geeft aan meer te weten over zijn/haar pensioen sinds het pensioenregister er is. In hoeverre bent u het eens met de volgende stelling over mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165
Indicatie hoogte netto pensioen net als in voorjaar meest populaire toevoeging voor mijnpensioenoverzicht.nl 29 Hoe hoog mijn netto pensioen ongeveer zal zijn Wat de gevolgen zijn als ik eerder stop met werken Hoe zeker of onzeker mijn pensioen is Hoe hoog het gezamenlijk pensioen van mij en mijn partner zal zijn Een waarschuwing als mijn pensioen onvoldoende lijkt te zijn Wat ik kan doen om een hoger pensioen te krijgen Wat mijn nabestaanden krijgen als ik kom te overlijden Hoeveel mijn inkomen daalt bij pensionering Hoe hoog mijn pensioen zal zijn als ik langer doorwerk 29 27 26 27 25 28 25 23 36 38 35 39 34 35 39 46 53 Hoe lang ik moet doorwerken om alles te kunnen blijven betalen Iets anders Ik mis niets op de website Weet ik niet/geen mening 2 6 7 7 14 16 16 0 10 20 30 40 50 60 Najaar 2011 Voorjaar 2011 Net als in het voorjaar van 2011, is een indicatie van het netto pensioen een toevoeging aan de website welke het meest geliefd is. In de praktijk is het echter onmogelijk om aan te geven wat men netto zal krijgen wanneer men met pensioen gaat. Let op: het aantal waarnemingen bij deze vraag is beperkt (voorjaar 2011). Wat zou u nog meer willen zien op de website mijnpensioenoverzicht.nl? BASIS: Respondenten die hebben ingelogd op www.mijnpensioenoverzicht.nl N = 165 / 57
Ruim tweederde geeft aan wel eens UPO te hebben ontvangen Meerderheid leest UPO door, maar met name vluchtig Heeft u een UPO ontvangen? 30 Totaal 71 14 15 N = 521 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet Totaal 39 47 10 0 3 N = 372 18-34 jaar 21 60 15 0 4 N = 57 35-44 jaar 35 50 13 11 N = 80 45-54 jaar 33 57 6 0 3 N = 94 55 jaar en ouder 54 33 8 0 4 N = 141 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ik lees alles grondig door Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Anders Ik lees het vluchtig door Ik lees het niet door en gooi het weg Het UPO wordt door 85% (grondig al dan vluchtig) gelezen. Dit geeft aan dat het UPO als een belangrijk en nuttig document wordt ervaren. Naarmate men ouder is, wordt het UPO vaker grondig doorgelezen. Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372)
Het UPO wordt vaker grondig gelezen ten opzichte van het voorjaar Heeft u een UPO ontvangen? 31 Najaar 2011 71 14 15 N = 521 Voorjaar 2011 78 10 12 N = 222 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? Najaar 2011 39 47 10 0 3 N = 372 Voorjaar 2011 29 58 12 1 N = 174 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ik lees alles grondig door Ik lees het vluchtig door Ik lees het niet door, maar bewaar het wel Ik lees het niet door en gooi het weg Anders Het aandeel personen dat het UPO heeft gelezen is ongeveer net zo groot als in het begin van het jaar. Ten opzichte van het voorjaar 2011 is aantal personen dat het UPO grondig leest significant toegenomen. Welke van de volgende antwoorden is het meest op u van toepassing op het moment dat u uw UPO ontvangt? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521 / 222) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372 / 174)
Het te verwachten pensioen is het belangrijkste onderwerp van het UPO 32 Het pensioen dat u kunt verwachten bij pensionering 46 15 9 Het pensioen dat u tot nu heeft opgebouwd 23 18 13 Of uw pensioen zijn waarde behoudt door mee te stijgen 10 18 15 De jaarlijkse pensioenaangroei (factor A) 7 8 10 Of er maatregelen door het fonds of verzekeraar zijn genomen 5 7 10 Wat partner ontvangt bij overlijden tijdens huidige dienstverband 3 12 9 De keuzemogelijkheden, die u heeft 3 8 12 Wat partner ontvangt bij overlijden na beëindiging van huidige dienstverband 2 8 11 Wat u ontvangt bij arbeidsongeschiktheid 1 4 8 Of DNB een maatregel heeft genomen t.a.v. uw fonds of verzekeraar 12 4 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Meest belangrijk 2e Belangrijk 3e Belangrijk Het pensioen dat men kan verwachten bij pensionering is volgens de ondervraagden het belangrijkste onderdeel van het UPO, gevolgd door het tot nu toe opgebouwde pensioen en het waardebehoud van het pensioen. Hieronder staat een lijst van onderwerpen die in het jaarlijkse UPO behandeld worden. Welk onderwerp vindt u het meest belangrijk om hierover informatie te krijgen? En welke daarna? BASIS: Respondenten die een UPO hebben ontvangen N = 372
Van degenen die een UPO hebben ontvangen, vindt het merendeel UPO overzichtelijk en begrijpelijk Heeft u een UPO ontvangen? 33 Totaal 71 14 15 N = 521 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee Weet ik niet Het UPO is overzichtelijk 5 49 29 8 3 7 Het UPO is begrijpelijk 4 41 33 12 3 7 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Volledig mee eens Neutraal Volledig mee oneens Mee eens Mee oneens Ik heb onvoldoende kennis van het UPO Het merendeel geeft aan dat ze het eens zijn met de stellingen dat het UPO overzichtelijk (54%) is en iets minder dan de helft vindt UPO ook begrijpelijk (45%). Het percentage mensen dat het volledig eens is met de stellingen is echter beperkt. De begrijpelijkheid van het UPO is in vergelijking met het voorjaar significant afgenomen, toen was 55% nog van mening dat het UPO begrijpelijk is. Wat betreft de begrijpelijkheid; ondanks dat het UPO is opgesteld op een manier waarop zoveel mogelijk mensen het kunnen begrijpen, bevat het UPO enkele verplichte vaktermen. Hieronder staan enkele stellingen over pensioenen en het UPO. Kunt u aangeven in hoeverre u het hier mee eens bent? BASIS 1: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd (N=521) BASIS 2: Respondenten die een UPO hebben ontvangen (N=372)
Bijna een kwart heeft wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd 34 Totaal 23 46 30 N = 521 18-34 jaar 15 69 17 N = 93 35-44 jaar 21 44 35 N = 106 45-54 jaar 31 36 33 N = 125 55 jaar en ouder 25 43 33 N = 197 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ja Nee, maar misschien vraag ik uitleg of advies in de toekomst Nee, ik heb geen behoefte aan uitleg of advies Net als in het voorjaar geeft ongeveer een kwart aan wel eens om pensioenuitleg of advies gevraagd te hebben. Ten opzichte van het voorjaar 2011 geven personen significant vaker aan dat ze niet om pensioenuitleg of advies gevraagd hebben; 30% in het najaar versus 15% in het voorjaar. Heeft u weleens uitleg of advies gevraagd omtrent uw pensioen? BASIS: Respondenten die een pensioen opbouwen of hebben opgebouwd N = 521
2c Pensioenregeling
Helft van ondervraagden vindt pensioen belangrijk bij (eventuele) overstap naar nieuwe werkgever 36 Ik kijk naar de kwaliteit van de pensioenregeling van mijn nieuwe werkgever 12 35 29 16 8 Pensioen was/is een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek 9 34 32 15 9 Ik zoek uit of waardeoverdracht van mijn oude naar mijn nieuwe pensioenregelingen verstandig voor mij is 15 38 25 9 6 8 0% 20% 40% 60% 80% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Niet van toepassing Ongeveer de helft van de ondervraagden kijkt naar de kwaliteit van de pensioenregeling bij een (eventuele) nieuwe werkgever en vindt pensioen een belangrijk onderwerp in het arbeidsvoorwaardengesprek. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen over pensioenregeling? BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
6 Op de 10 ondervraagden is enthousiast over de komst van de pensioenbijsluiter 37 De komst van een pensioenbijsluiter is een goed idee 12 51 27 2 1 7 Ik verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken 8 36 34 8 2 12 Een pensioenbijsluiter helpt mij te beslissen of ik bij een overstap naar een nieuwe werkgever waardeoverdracht moet doen 9 37 28 11 3 11 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Volledig mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Volledig mee oneens Weet niet Meer dan de helft (63%) van de ondervraagden vindt de komst van de pensioenbijsluiter een goed idee. Het aantal ondervraagden dat verwacht de pensioenbijsluiter te gaan gebruiken (bijvoorbeeld bij het beslissen of een waardeoverdracht gedaan moet worden bij overstap nieuwe werkgever) is echter kleiner, namelijk minder dan de helft. In hoeverre bent het eens met de volgende stellingen over de pensioenbijsluiter? BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
Informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post toesturen 38 5 13 52 25 5 Per post wordt de informatie automatisch toegestuurd Online is de informatie 24uur per dag te raadplegen Per e-mail wordt de informatie op aanvraag toegestuurd Per post wordt de informatie op aanvraag toegestuurd Per e-mail wordt de informatie automatisch toegestuurd Het merendeel van de ondervraagden geeft aan de informatie over pensioenregelingen bij voorkeur automatisch per post te willen krijgen toegestuurd. Een kwart van de ondervraagden geeft aan dat men online zal inloggen voor informatie over pensioenregelingen door op een beveiligde website met een persoonlijke code in te loggen. Hoe zou u de informatie over uw pensioenregeling(en) bij voorkeur ontvangen? BASIS: Respondenten die in loondienst zijn N = 357
3 Onderzoeksverantwoording en steekproefoverzicht
Onderzoeksverantwoording 40 Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 25 oktober t/m 14 november 2011. Doelgroep: De weergegeven resultaten zijn het totaal van beleggers en gemiddeld Nederland. Beleggers (N=157) zijn personen die hebben aangegeven te beleggen in beleggingsfondsen, aandelen, obligaties of andere effecten. Gemiddeld Nederland (N=460) staat voor een groep die representatief is voor totaal Nederland Weging: De groep Gemiddeld Nederland (N=460) wordt herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking. Deze groep is gewogen naar geslacht, leeftijd, opleiding en district. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: Deze totale groep (N=617) bestaat voor 17% uit gepensioneerden en voor 83% uit niet-gepensioneerden. Van de gepensioneerden (N=108) heeft zeker 73% een pensioenregeling bij een werkgever gehad. Van de niet-gepensioneerden (N=509) heeft zeker 87% een pensioenregeling bij een werkgever (gehad). Rapportage: de weergegeven resultaten zijn gebaseerd op representatief Nederland. Indien er significante verschillen bestaan tussen de specifieke doelgroepen en totaal Nederland wordt dit aangegeven. Er dient rekening mee gehouden te worden dat bij de vorig meting enkel representatief Nederland in de rapportage is opgenomen, terwijl daar in deze meting (najaar 2011) ook beleggers (niet representatief) aan zijn toegevoegd. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.
Consumentensegmentatie In de rapportage, komen termen voor verschillende typen financieel beslissers voor. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. 41 Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op www.afm.nl/besliswijzer