Schoolgids 201-2012 Jenaplanschool de Sterrenwachter Hilversum 1
Voorwoord Dit is de schoolgids van Jenaplanschool de Sterrenwachter in de Hilversumse Meent. Wij informeren u in zeven hoofdstukken over de school als geheel, het Jenaplan en haar uitgangspunten en onze visies en doelen, onze onderwijskundige kernkwaliteiten en de schoolse organisatie achter de schermen. Binnen onze school, die wij ervaren als een leefgemeenschap, werken leerkrachten en ouders samen om onderwijs in al zijn facetten ten goede te laten komen aan kinderen. Communiceren, contact houden met elkaar is daarbij heel belangrijk. Naast deze schoolgids ontvangt u een jaarboekje met jaarkalender, een adressenlijst, de digitale Nieuwsster. Alle actuele informatie in combinatie met foto s en verhalen kunt u bovendien vinden op onze website: www.hilversum.sterrenwachter.nl In de eerste plaats zijn wij er voor kinderen: met hart en ziel. Wij hebben specifiek gekozen voor het Jenaplanonderwijs. Wij zijn trots op onze school en voelen ons er thuis. Wij vinden het geweldig om eraan mee te werken dat kinderen in acht jaar tijd uitgroeien tot kritisch denkende jongeren met voldoende bagage aan kennis en vaardigheden. Het motto van De Sterrenwachter is immers: elk kind is een ster, met zijn eigen glans en kleur. Namens het team, Yaron de Bok locatiedirecteur 2
t Belangrijkste eerst Adres Adres Telefoon E- mail E- mail overblijven Website Vuurvlindermeent 54 begane grond, 1218 GZ Hilversum 035-691 03 45 hilversum@sterrenwachter.nl overblijven- hilversum@sterrenwachter.nl www.hilversum.sterrenwachter.nl Kennismaken Wij nodigen u uit om vrijblijvend kennis te maken met onze school. Onze Locatiedirecteur Yaron de Bok vertelt u graag over onze school en het Jenaplanonderwijs en hoe wij dat op de Sterrenwachter invullen. Tijdens dit gesprek ontvangt u een informatiepakket en wordt u rondgeleid door de school. Organisatie Onze school valt onder de Stichting Villa Primair te Huizen, die tevens het bevoegd gezag is. Deze Stichting is ontstaan na een fusie van de Stichting Basisonderwijs Gooi en Eemland en de Stichting Primair. Zie voor meer informatie www.villaprimair.nl De Sterrenwachter vormt samen met enkele andere scholen de Stichting belangenbehartiging Montessori en Jenaplanonderwijs. Het bestuur van het SBJMO (= Stichting Belangenbehartiging Montessori en Jenaplan Onderwijs) behartigt de belangen van het Montessori en Jenaplan onderwijs binnen Villa Primair. Hij dient als "waakhond" en let erop dat Montessori- en Jenaplanonderwijs binnen de stichting op de agenda blijven staan. Het SBMJO bestuur bestaat uit leden van de diverse Montessorischolen én Jenaplanscholen die aangesloten zijn bij Villa Primair. Dit zijn de volgende scholen: Larense Montessorischool in Laren De Gouden Kraal in Huizen Dr. Maria Montessorischool in Huizen 2de Montessorischool in Huizen De Sterrenwachter in Hilversum en Loosdrecht In het bestuur heeft, per school, een tweetal ouders zitting. Deze ouders worden gekozen middels stemming. Maar wat is nu precies Montessori- of Jenaplanonderwijs? En hoe kun je toetsen of een school een Montessorischool of een Jenaplanschool is? Wat zijn de kenmerken en hoe zien we dit in de praktijk? Om als bestuur beter te kunnen sturen en te toetsen of het Montessoribelang en Jenaplanbelang binnen Villa Primair behartigd wordt is besloten door het bestuur om deze visie op het Montessori- onderwijs en het Jenaplanonderwijs op papier te zetten. 3
Schooltijden Groep Dagen Tijden groep 1 t/m 4 Maandag, dinsdag en donderdag 8.30-12.00 en 13.15-15.15 uur Woensdag Vrijdag 8.30-12.30 uur 8.30-12.00 uur groep 5 t/m 8 Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag 8.30-12.00 en 13.15-15.15 uur Woensdag 8.30-12.30 uur Locatie Onze school is in een straal van 10 km goed bereikbaar voor Muiderberg, Bussum, Naarden, Ankeveen, s- Graveland, Kortenhoef en Hilversum: 4
Samenvatting Dit is de schoolgids van basisschool de Sterrenwachter, een algemeen bijzondere school voor Jenaplanonderwijs in de Hilversumse Meent. We zijn gevestigd in een fijn en ruim gebouw. We werken met een enthousiast en gekwalificeerd team. Uw kind is bij ons in goede handen en u bent altijd welkom. De Sterrenwachter is een Jenaplanschool. De grondlegger van deze onderwijsvorm is Peter Petersen. Wij beschouwen de school als een gemeenschap met kinderen, leerkachten en ouders. Het Jenaplanonderwijs is gericht op leren en opvoeden. Ouderparticipatie vinden wij zowel aangenaam als belangrijk. Ons lesrooster is opgebouwd uit de vier basisactiviteiten die bij het Jenaplanonderwijs horen: gesprek, spel, werk en viering. De groepen zijn bewust heterogeen en geclusterd in een onder-, midden- en bovenbouw. Wij benaderen elk kind als een individu met zijn eigen ideeën en mogelijkheden. Binnen het pedagogische klimaat gaat de identiteitontwikkeling van kinderen steeds door. Wij besteden aandacht aan kennis, vaardigheden en technieken, en bieden kinderen de persoonlijke relaties die ze nodig hebben. Wij zijn erop gericht dat ieder kind zich thuis voelt in de schoolgemeenschap en wij zoeken naar een goed evenwicht tussen samendoen en individueel werken. Ons Jenaplanonderwijs richt zich op het verwerven van kennis, zowel op emotioneel als op cognitief terrein. Met het aanbieden van leerstof, materialen en technieken ontplooien kinderen hun creatieve uitingsdrang. Binnen ons ritmisch weekplan is er natuurlijk ook aandacht voor het verwerven van culturele en lichamelijke vaardigheden. Een school is een complexe organisatie, waarin leerkrachten vorm geven aan het Jenaplanonderwijs voor uw kind. Onze organisatie kent een bestuur, een locatiedirecteur, een team en een medezeggenschapsraad. In een vierjarig beleidsplan heeft onze school op hoofdlijnen aangegeven hoe de kerndoelen en de schoolorganisatie uitgewerkt worden in de dagelijke praktijk. Dat betreft onderwijskundig beleid, personeels beleid en kwaliteitsbeleid. Alle reglementen zijn openbaar. Onze schoolgemeenschap is een kleine samenleving en kent regels en afspraken. U vindt de belangrijkste in het jaarboekje. We vinden het belangrijk dat u op de hoogte bent van alles wat er op school gebeurt. We gebruiken hiervoor de website, de Nieuwsster, de kalender en het jaarboekje. 5
Inhoudsopgave Voorwoord... 2 t Belangrijkste eerst... 3 Adres... 3 Kennismaken... 3 Organisatie... 3 Schooltijden... 3 Locatie... 4 Samenvatting... 5 Inhoudsopgave... 6 1 Kennismaken met onze school... 9 Identiteit... 9 Huisvesting... 9 Buitenschoolse opvang... 9 Omgeving... 9 2 Jenaplanonderwijs... 10 Jenaplan op de Sterrenwachter... 10 Basisactiviteiten: gesprek, spel, werk en viering... 10 Bouw... Error! Bookmark not defined. Stamgroepen en jaargroepen... 11 Tafelgroepje... Error! Bookmark not defined. Doorstroom naar midden- en bovenbouw... 11 Instroom nieuwe kleuters... 11 3 Onze visie op kinderen: elk mens is uniek... 14 Elk mens heeft het recht een eigen identiteit te ontwikkelen... 14 Elk mens heeft voor deze identiteitsontwikkeling persoonlijke relaties nodig... 14 Elk mens wordt steeds als totale persoon erkend, benaderd en aangesproken... 14 Elk mens wordt als cultuurdrager en - vernieuwer erkend, benaderd en aangesproken... 14 4 Onze visie op Jenaplanonderwijs... 16 Noodzakelijke kennis... 16 Emotionele ontwikkeling... 16 Verstandelijke ontwikkeling... 16 Ontwikkelen van creativiteit... 16 Culturele vaardigheden... 17 Lichamelijke vaardigheden... 17 5 Onze school als organisatie... 18 5.1 De mensen... 18 Bestuur... Error! Bookmark not defined. Locatiedirecteur... Error! Bookmark not defined. Team... 18 6
Interne begeleider... 19 Remedial teacher... 19 Overblijfouders... 19 Ouderparticipatie... 19 Coördinatiegroep Activiteiten... 20 Stamgroepouders... 20 5.2 Het organiseren... 20 Kerndoelen... 20 Schoolplan... 20 Kwaliteitbeleid en - bewaking... 20 Overblijven... 21 Inspectie van onderwijs... 21 Klachtenregeling... 21 Vertrouwenspersoon... 22 Jeugdgezondheidszorg GGD Gooi & Vechtstreek... 22 Zorg- en adviesteams (ZAT)... 22 Verzekeringen... 22 Schoolbegeleiding Eduniek... 22 Nederlandse Jenaplanvereniging... 23 6 Kernkwaliteiten... 26 6.1 Professioneel... 26 Leerkrachten aan het werk... 26 Leerlingvolgsysteem... 26 Stamgroepmap... 26 Jaargroepmap en kindmap... 27 Schoolverslag... 27 Advies voortgezet onderwijs... 27 Onderwijskundig Rapport... 27 6.2 Aandacht voor zorg... 27 Orthotheek... 28 Zorgplatform WSNS... 28 Ambulante begeleiding (AB) en kindgebonden financiering (LGF)... 28 6.3 Creatief... 28 Tentoonstelling MeesterWerken... 28 Kunstklas... 29 Jezelf presenteren... 29 6.4 Sociaal... 29 Regels... 29 Actief Burgerschap... 29 Sociale projecten... 29 6.5 Zelfstandig... 30 Weektaak... 30 Organiseren en plannen... 30 6.6 Kennis... 30 Projecten en wereldoriëntatie... 30 Kinderboekenweek (KBW)... 30 Kamp... 31 BAVI- Lezen... 31 7
Filosofie... 31 6.7 Gemeenschap... 31 Koffieochtend... 32 Viering/weeksluiting... 32 Projectopeningen en - sluitingen... 32 Jarigen... 32 7 Communicatie... 33 7.1 Communicatiemiddelen... 33 Nieuwsster (digitaal)... 33 Website... 33 Schoolgids... 33 Jaarboekje en kalender... 34 Adressenlijst... 34 7.2 Bijeenkomsten... 34 Stamgroepavond... 34 Thema- avonden... 34 10- minutengesprekken... 34 7.3 Sponsorbeleid... 34 Bijlage 1 Schoollied... 36 Tekst: Tiny Noot... 36 Muziek: Majel LustenhouwerBijlage 2 - Jenaplanprincipes... 36 Bijlage 2 - Jenaplanprincipes... 37 Bijlage 3 Leerplichtwet op hoofdlijnen... 38 Bijlage 4 Bronnen... 39 Colofon... 40 8
1 Kennismaken met onze school In dit eerste hoofdstuk vertellen wij u over onze identiteit en schetsen een beeld van ons schoolgebouw en de omgeving van de school. Identiteit Jenaplanschool de Sterrenwachter is een algemeen bijzondere school voor primair onderwijs in de Hilversumse Meent. Algemeen bijzonder betekent dat onze school openstaat voor iedereen en met respect voor ieders religieuze, culturele en/of levensbeschouwelijke achtergrond. De naam de Sterrenwachter staat voor het feit dat de school vindt dat alle kinderen een ster zijn, ieder op zijn eigen manier. Huisvesting Onze school is gehuisvest in een licht, ruim gebouw. Overzichtelijk ingedeeld met zes lokalen. De onderbouw heeft twee lokalen en een eigen ingang aan het schoolplein. De lokalen van midden- en bovenbouw liggen rond de centrale hal: de middenruimte. De middenruimte is tevens een plek waar de kinderen zelfstandig of samen kunnen werken. Hier is ook een deel van de schoolbibliotheek te vinden. De werkplekken en werktafels worden door de kinderen gerbuikt voor opdrachten die overleg vereisen en die in de stamgroepen voor teveel overlast zouden zorgen. Tevens kunnen de kinderen hier werken op de beschikbare laptops. De laptops hebben de oude vaste werkstations in de middenruimte vervangen en maken een flexibeler gebruik van deze ruimte mogelijk. Op het schoolplein staan een zandbak, een schommel en een speeltoestel. Het schoolplein heeft ook een stratenplan, en een ronde zithoek bij de boom. Wij maken bovendien gebruik van het aangrenzende basketbalveld. In hetzelfde gebouw is op de 1 e en 2 e verdieping de Gooise Daltonschool gevestigd. Op de 1 e verdieping is de speelzaal die door de twee scholen gemeenschappelijk worden gebruikt. Naast de school staat Sporthal De Meent, waar de midden- en bovenbouwkinderen gymmen. Buitenschoolse opvang Op de 1 e etage in het schoolgebouw is de Speel- Inn gevestigd. Speel- Inn is een landelijke organisatie voor de buitenschoolse kinderopvang. Grenzend aan het terrein van onze school vindt u Peuterspeelzaal t Spinnetje en Kinderopvang De Bijenkolonie 1. Daarnaast zijn er meerdere organisaties voor buitenschoolse opvang in de directe omgeving van de school, actief. Deze halen de kinderen op vanaf de school. Een voorbeeld hiervan is [Kinderrijk???] Omgeving De school staat in het centrum van de Hilversumse Meent. Deze rustige buitenwijk van Hilversum is in de jaren zeventig gebouwd en omgeven door een groengordel. Onze school ligt in een voetgangersgebied. De doorgaande weg is afgeschermd met een winkelcentrum. Op loopafstand is er gratis parkeerruimte en er zijn goede busverbindingen met Hilversum en Bussum. 1 Bijlage 4 - bronnen 9
2 Jenaplanonderwijs Primair heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen kerndoelen opgesteld voor de overdracht van kennis en het oefenen van vaardigheden, zoals lezen, schrijven en rekenen. Aan die doelen voldoen wij, net als de andere basisscholen in Nederland. Maar als Jenaplanschool willen wij meer met het onderwijs. Er zijn 220 officiële Jenaplanscholen in Nederland die samen zo n 45.000 kinderen herbergen. Deze scholen zijn aangesloten bij de Nederlandse Jenaplan Vereniging te Zutphen. Het Jenaplanonderwijs bestaat al sinds 1924. In dat jaar stichtte, Peter Petersen, de grondlegger van deze onderwijsvorm, zijn eerste school. Petersen was hoogleraar pedagogiek aan de universiteit van Jena 2. Petersen, en ook andere vernieuwingspedagogen, vonden dat mensen zelf bij machte moesten zijn om hun positie te verbeteren door zelfbewust en zelfstandig naar zichzelf en de wereld te kijken. Dat begint volgens Petersen, bij opvoeding en onderwijs. Jenaplan op de Sterrenwachter Een Jenaplanschool is een gemeenschap met kinderen, leerkrachten en ouders. Ouders dragen een deel van de opvoeding over aan de school, maar hun medewerking in onze Jenaplanschool blijft zeer belangrijk. Wij gaan ervan uit dat u bewust heeft gekozen voor onze school en uw participatie daarin. Het onderwijs in de school is gericht op de opvoeding van kinderen en omvat daarom veel meer dan het aanleren van schoolse kennis en vaardigheden als lezen, schrijven en rekenen. Naar onze mening zijn kinderen allemaal verschillend en zij kunnen veel van elkaar leren. Basisactiviteiten: gesprek, spel, werk en viering [overnemen uit schoolplan] De Jenaplanschool gaat uit van een maatschappijbesef, waarbij de mens niet alleen gericht is op prestatie en onderlinge wedijver, maar waar geluk vooral te verkrijgen is door en met de ander. Een gemeenschap waarin gerechtigheid, recht van inspraak en een natuurlijk gezag worden nagestreefd en waarbij wordt uitgegaan van vier basisactiviteiten: gesprek, spel, werk en viering. Zij worden in een ritmisch weekplan of rooster ingezet volgens de Jenaplangedachte. 1. Gesprek Het gesprek is één van de belangrijkste uitdrukkingsmiddelen van de mens. Op basis van gelijkwaardigheid wordt er met elkaar van gedachten gewisseld. De deelname van alle gesprekspartners in onze school wordt gestimuleerd, zodat zij naar elkaar leren luisteren, hun gedachten en gevoelens onder woorden leren brengen en leren elkaars meningen te respecteren. 2. Spel Tijdens het spel kan het kind zijn gevoelens en fantasieën ontwikkelen. Het spel heeft een ontspannende werking en is van groot belang voor de creativiteitsontwikkeling. Bovendien leert het kind rekening te houden met de gevoelens en belangen van anderen, zich te uiten op allerlei creatieve manieren en leert het zijn eigen lichaam kennen met alle mogelijkheden en beperkingen. Elk kind heeft behoefte aan beweging. In het spel wordt daaraan tegemoet gekomen. Het spel is voor een harmonische ontwikkeling van groot belang. Door het spel ontwikkelt het kind onder andere zijn motoriek en leert zich te bewegen in de hem omringende ruimte. 3. Werk 2 Bron: www.jenaplan.nl 10
Kinderen werken samen of alleen aan een zelfgekozen of opgedragen taak. Er wordt hen daarin een zekere vrijheid gegeven wat betreft tijdsduur en gekozen werk. Die vrijheid is afhankelijk van de leeftijd, aard en het ontwikkelingsniveau van het kind. Tijdens het werk wordt gebruikgemaakt van het ritmisch weekplan. In dit weekplan worden instructiemomenten afgewisseld met momenten waarop de kinderen zelfstandig werkten. Het weekplan geeft de kinderen een duidelijke structuur. De kinderen leren bij ons op school om verantwoordelijkheid te dragen voor hun opdrachten, hun werk te plannen, met andere kinderen samen te werken, hulp te bieden, te vragen, te ontvangen en te accepteren. 4. Viering Een viering heeft een creatief, feestelijk of bezinnend karakter. Tijdens een viering laten we aan elkaar zien waar we mee bezig zijn. Dit kan bijvoorbeeld door middel van voordrachten, muziek, dans en toneel. Door samen te vieren leren we elkaar wat ons hoofd en hart heeft beziggehouden. Ongeveer eens in de maand is er een weeksluiting voor de hele school. Ook schoolprojecten beginnen en eindigen vaak met een viering. Stamgroepen en jaargroepen Onze school kent verschillende stamgroepen. Deze zijn ingedeeld in onderbouw (jaargroep 1 en 2), middenbouw (jaargroep 3, 4, 5) en bovenbouw (jaargroep 6, 7, 8) Ieder jaar hebben kinderen van een jaargroep een andere rol in de stamgroep. Ze zijn achtereenvolgens jongste, middelste en oudste in de groep. Kinderen kunnen hierbij oefenenen en zich ontwikkelen in verschillende rollen. De kinderen van de midden- en bovenbouw blijven in principe drie jaar bij dezelfde groepsleerkracht. Ieder schooljaar komen vanuit de onderbouw nieuwe derdejaars in de middenbouw en stromen vanuit de middenbouw nieuwe zesdejaars door naar de bovenbouw. Jongens en meisjes worden zoveel mogelijk verdeeld over de stamgroepen. Er wordt daarnaast rekening gehouden met de kinderen die extra zorg nodig hebben en broertjes en zusjes worden bij voorkeur niet in dezelfde stamgroep geplaatst. Er wordt gekeken naar vriendschappen en mogelijke vriendschappen. Er wordt gestreefd naar een goede verdeling tussen actieve, initiatiefrijke kinderen en kinderen die minder snel op de voorgrond treden. De totale stamgroep moet in sociaal opzicht evenwichtig zijn samengesteld. Doorstroom naar midden- en bovenbouw De sociaal- emotionele en de cognitieve ontwikkeling van de kinderen zijn het uitgangspunt bij het samenstellen van de nieuwe stamgroepen. In juni worden de nieuwe stamgroepen bekend gemaakt. Aan het eind van het schooljaar gaan alle kinderen alvast kennismaken met hun nieuwe groep. Diezelfde ochtend geven de stamgroepouders informatie aan ouders van kinderen die naar de midden- of bovenbouw komen. Instroom nieuwe kleuters Ongeveer een maand voordat een kind vier jaar wordt, neemt de leerkracht van de onderbouw contact op met de ouders. Zij spreken dan samen vier wenochtenden af. Als het kind een ochtend komt kijken, mogen ook de ouders meekomen. Ze kunnen dan kennismaken met de kinderen, de leerkracht en de stamgroepouders. 11
De stamgroepouders stellen de nieuwe ouders op de hoogte van allerlei praktische zaken, beantwoorden eventuele vragen en geven een rondleiding door de school. De kleuter viert zijn vierde verjaardag nog op de peuterspeelzaal of crèche. Vóór hun vierde verjaardag mogen kinderen nog niet naar het primair onderwijs. De ervaring leert ons dat de veranderingen voor de kinderen groot zijn en dat het ze veel energie kost om deze te verwerken. Ze zijn ineens weer de jongste van een groep. Vierjarige instromers komen tot ongeveer zes weken voor het einde van het schooljaar op school. Voor kinderen die in de laatste weken van het schooljaar vier jaar worden is het beter dat zij in het nieuwe jaar een start maken met de klasgenootjes met wie ze het hele jaar in de klas zullen zitten. Zindelijkheid Als de kinderen naar school komen gaan wij ervan uit dat zij zindelijk zijn. De ervaring heeft ons geleerd dat dit in de meeste gevallen ook zo is. Mocht dat niet zo zijn dan zal met de betrokken ouders naar een passende oplossing worden gezocht. 12
De praktijk: de bovenbouw Eindproject Aan het einde van ieder schooljaar wordt er altijd hard en enthousiast gewerkt aan een schoolbreed eindproject. Alle stamgroepen werken, op eigen niveau, aan een gezamenlijk thema. En op een dag was het thema Australië aan de beurt. Een van de bovenbouwers was op rondreis door Australië geweest en had in haar klas zo n enthousiaste verslagkring gehouden dat we haar gevraagd hebben haar verhaal ook in andere klassen te vertellen. En zo kwam het dat zij een presentatie over Australië heeft gehouden voor alle middenbouwers en de juffen. Compleet met materialen, voorbeelden, anekdotes en PowerPointsheets. Een levendige presentatie die ze helemaal zelfstandig had voorbereid. Zonder blikken of blozen presenteerde zij haar verhaal voor circa 60 kinderen en een handvol volwassenen. En na jaren wereldoriëntatie en presentaties, verslagkringen en werkstukken maken de 8e- jaars dan als laatst hun meesterstuk. Ze krijgen volledig de vrije hand, kiezen een onderwerp dat ze na aan het hart ligt en bedenken een verwerking die bij ze past. Wij staan altijd weer versteld wat een uiteenlopende keuzes er worden gemaakt: een schaalmodel van een rat, compleet met ingewanden, een werkstuk over Dudok voorzien van een maquette in zijn stijl en gemetseld van honderden zelfgebakken steentjes, een boek over zintuigen of een collage over Hollywoodsterren. Wat is wereldoriëntatie? Een van de Jenaplan basisprincipes luidt: in het Jenaplanonderwijs vinden we het belangrijk dat we leerstof ontlenen aan de leef- en belevingswereld van het kind, zowel als aan de cultuurgoederen die in de maatschappij als belangrijke middelen worden beschouwd. 3 Dit betekent dat er zowel aandacht is voor het gestuurd en begeleid leren, zoals dat bij rekenen, taal en lezen gebeurt, als voor zelfstandig spelen en leren. Met andere woorden: tijdens wereldoriëntatie leren kinderen uit en over de echte wereld om hen heen. Kinderen leren tijdens wereldoriëntatie met hoofd, hart en handen. Projectonderwijs Wij bieden wereldoriëntatie aan in de vorm van projecten. Hoe jonger de kinderen, hoe dichterbij de leerstof wordt gezocht. Hoe ouder de leerlingen, hoe groter hun wereld wordt en hoe verder weg de leerstof kan worden gevonden. Zo kan een project in de onderbouw gaan over tuin, groenteboer, bos en insecten. In de middenbouw gaat het over de indeling van het dierenrijk, over de dieren in Nederland, hoe zaden worden verspreid en de verschillende manier van groeien. In de bovenbouw over regenwoud, fair- trade en klimaatverandering. Bij de projecten proberen we zoveel mogelijk een link te leggen tussen de schoolvakken en de projectactiviteiten. Voortgezet onderwijs 3 Bijlage 2 Jenaplan basisprincipes 13
Tijdens het projectonderwijs leren kinderen behalve inhoudelijke zaken, ook hun werk te plannen en in te delen. Ze leren hoe ze antwoord kunnen vinden op hun vragen en leren te bedenken wat ze willen en nodig hebben, hoe ze daar aan komen; kortom ze leren een plan te maken en uit te voeren. Een veel gehoorde opmerking uit het voortgezet onderwijs waar we trots op zijn is: Die Jenaplanners haal je er zo tussen uit. Die gaan uit zichzelf aan het werk en die kunnen hun werk zelfstandig organiseren. Dat hebben ze van jongs af aan geleerd. 3 Onze visie op kinderen Aan ons onderwijs ligt een visie op mens en maatschappij ten grondslag. Onze kijk op kinderen bepaalt ons denken en handelen in school. Onze visie op kinderen is afgeleid van de belangrijkste Jenaplanprincipes. We noemen hier vijf van de twintig basisprincipes. 4 Elk mens is uniek; zo is er maar één. Daarom heeft ieder kind en elke volwassene een onvervangbare waarde Dit betekent dat wij elk kind benaderen als individu, met zijn eigen ideeën, ervaringen en mogelijkheden. Elk mens heeft het recht een eigen identiteit te ontwikkelen Wij scheppen een zodanig pedagogisch klimaat, dat ieder kind de mogelijkheid heeft een eigen identiteit te ontwikkelen, daarbij rekening houdend met de belangen en mogelijkheden van de ander. Elk kind krijgt de mogelijkheid zijn beste krachten in te zetten en zijn eigen capaciteiten uit te buiten. We proberen tegemoet te komen aan de persoonlijke behoeften van elk kind. We geven ieder kind de gelegenheid zijn mening naar voren te brengen en open te staan voor ieders mening, gevoelens en verlangens. Wij proberen samen met kinderen problemen of conflicten op te lossen. Elk mens heeft voor deze identiteitsontwikkeling persoonlijke relaties nodig Persoonlijke relaties zijn nodig met andere mensen, met de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid van natuur en cultuur en met de niet zintuiglijk ervaarbare werkelijkheid. We proberen kinderen respect bij te brengen voor andere mensen en andere culturen. Ook willen wij de kinderen leren hoe ze zorg kunnen dragen voor hun leefomgeving. Elk mens wordt steeds als totale persoon erkend, benaderd en aangesproken Elk mens moet meetellen met al zijn mogelijkheden. Iedereen moet zich thuis voelen in onze schoolgemeenschap. Wij willen een evenwicht vinden tussen samendoen en individueel werken en een afwisseling aanbrengen tussen levendige activiteiten en rustmomenten. Wij willen een klimaat scheppen waarin we als totale persoon elkaar kunnen ervaren in gesprekken, spel, werk en viering en elke activiteit die waarde geven die het toekomt. Bijvoorbeeld, bij expressieve activiteiten wordt net als bij studie- uuractiviteiten van leerkracht en kind evenveel motivatie, inzet en waardering verwacht. Elk mens wordt als cultuurdrager en - vernieuwer erkend, benaderd en aangesproken Bij wereldoriëntatie worden kinderen niet alleen ingeleid in de huidige cultuur door leerboeken, maar vooral door kinderen bekend te maken van het grote aanbod aan communicatiemiddelen, zodat ze daarmee bewust leren omgaan en keuzes kunnen maken. In kringgesprekken willen we de 4 Bijlage 2: 20 Jenaplan basisprincipes 14
kinderen stimuleren zich actief op te stellen ten opzichte van de ontwikkeling van de wereld en in een stamgroep een dusdanige sfeer scheppen, dat kinderen zichzelf durven en kunnen zijn en waar hun creatieve inbreng wordt gehonoreerd bij projecten. Kinderen krijgen de gelegenheid de wereld te onderzoeken en er handelend mee bezig te zijn. Kinderen leren dat de sociale positie van een mens steeds aan verandering onderhevig is en om hen daaraan te laten wennen, oefenen zij in verschillende leeftijden, sekse en sociale achtergrond in een tafelgroep bestaande uit jongsten, middelsten en oudsten. 15
4 Onze visie op Jenaplanonderwijs Het onderwijs is zo ingericht dat kinderen een ononderbroken ontwikkelingsproces doorlopen dat wordt afgestemd op de voortgang in de eigen specifieke ontwikkelingen en talenten van ieder kind. Ons Jenaplanonderwijs richt zich op: het verwerven van noodzakelijke kennis de emotionele en verstandelijke ontwikkeling het ontwikkelen van creativiteit het verwerven van culturele en lichamelijke vaardigheden. Noodzakelijke kennis Ieder kind wordt de noodzakelijke taal- en rekenkundige kennis bijgebracht door middel van motiverende opdrachten en daarbij houden we rekening met het ontwikkelingsniveau. Kinderen krijgen daarmee de kans en de begeleiding om veelvuldig zintuiglijk bezig te zijn, zoals met passief en actief taalgebruik, dat zoveel mogelijk is gekoppeld aan ervaringen van hen zelf. Onze school geeft kinderen vaak gelegenheid om op hun eigen wijze kennis op te doen. Kinderen verwerven sociale vaardigheden door hen de gelegenheid te geven om in wisselende situaties en wisselende contacten met anderen om te gaan. Wij scheppen een leef- en werkgemeenschap, waarin zij zich thuis voelen, waarbij we kinderen de kans geven met elkaar van gedachten te wisselen en waarbij respect wordt getoond voor elkaars mening, leefwijze en gevoelens. Wij hanteren daarbij gespreksvormen waar een democratische sfeer wordt gewaarborgd. Kinderen leren met elkaar om te gaan en elkaar te helpen. Maar ook brengen we hen verantwoordelijkheid bij voor materialen en gereedschappen en zo leren zij om ook hun eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid een plaats te geven. Emotionele ontwikkeling Kinderen krijgen de gelegenheid zich te uiten in allerlei spel- en gespreksvormen en vieringen. Zij worden in aanraking gebracht met allerlei creatieve uitingsvormen om te leren hun eigen gedachten en gevoelens te verwoorden en uit te beelden. De kinderen leren elkaars meningen en gevoelens te respecteren in kringgesprekken en speelse activiteiten. Zo ontstaat de mogelijkheid op een intensieve manier gebeurtenissen en ervaringen te beleven die de emotionele ontwikkeling stimuleert. Verstandelijke ontwikkeling Kinderen zullen in zoveel mogelijk situaties zelfstandig leren denken, waarnemen, experimenteren en problemen op te lossen. Bij wereldoriëntatie leren zij bijvoorbeeld verbanden te leggen, zaken te onderzoeken en opgedane kennis toe te passen en een werksituatie te scheppen waarin samenwerking, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid, concentratie en rust hun plaats hebben. Ontwikkelen van creativiteit De leerstof en de materialen worden met dusdanige technieken aangeboden dat kinderen de mogelijkheid krijgen zelf te onderzoeken en zelf oplossingen te vinden om zo hun natuurlijke en creatieve uitingsdrang te ontplooien. Zelf creatieve initiatieven ontplooien wordt aangemoedigd door veel gelegenheid voor creativiteit aan te bieden. 16
Culturele vaardigheden Onze maatschappij is een multiculturele samenleving. Wij sluiten daarop aan en schenken aandacht aan de cultuur en leefwereld van verschillende sociaaleconomische milieus en aan een verscheidenheid van culturele oriëntaties. Zo kunnen kinderen culturele vaardigheden ontwikkelen die verder reiken dan de gangbare zoals geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, die wij ook onderwijzen. Binnen ons onderwijs hebben wij ook oog voor wat kinderen in de toekomst nodig hebben, zoals beheersing van de informatiemiddelen, aandacht voor andere godsdiensten, milieuvraagstukken, derde wereldproblemen en het kritisch omgaan met communicatiemiddelen als internet. Lichamelijke vaardigheden Het doel van lichamelijke ontwikkeling is tegemoet komen aan de enorme bewegingsdrang van kinderen en uitgaan van de natuurlijke bewegingsvormen om het eigen lichaam te leren kennen met zijn mogelijkheden en beperkingen. Wij bieden spelvormen en activiteiten aan en sluiten aan bij de behoeften van de kinderen. Zij leren door een combinatie van lichamelijke, zintuiglijke en cognitieve ervaringen. Via spel bijvoorbeeld komt het kind tot samenspelen en leert het rekening houden met de ander. In ons ritmisch weekplan is er voldoende aandacht voor bewegen in allerlei facetten die tegemoet komen aan de spontane bewegingsdrang. 17
5 Onze school als organisatie Onze school is een algemeen bijzondere school. Kortweg gezegd betekent het begrip algemeen dat onze school het onderwijs vorm geeft vanuit verschillende levensopvattingen. Het begrip bijzonder houdt in dat onze school vanuit een stichting wordt bestuurd. Een school is een organisatie die wordt gaande gehouden door mensen. In dit hoofdstuk leest u allereerst over de mensen en daarna over het organiseren. 5.1 De mensen Bestuur De Stichting Villa Primair, met wie wij per 1 januari 2010 zijn gefuseerd, vormt in de persoon van Alex J. Peltekian RDO, het bestuur van onze school. De stichting werkt volgens een bestuursmodel, waarbij het bestuur de dagelijkse gang van zaken heeft gemandateerd aan de directeur- bestuurder. Hij handelt "op afstand", bepaalt het beleid in hoofdlijnen en heeft voor het overige een controlerende functie. De directeur- bestuurder, het hoofd personeel & organisatie en de controller vormen samen met de administratieve medewerkers het bestuursbureau van de stichting. Iedere school heeft een eigen directeur. Hij/zij is belast met de algehele leiding van de school en legt verantwoording af aan de directeur- bestuurder. Binnen de bestuurlijke kaders werken directeur en team aan de ontwikkeling en de uitvoering van het schoolbeleid zoals omschreven in het schoolplan. De school heeft daarin een grote mate van autonomie. Het bestuur stelt op voorstel van de school jaarlijks de ouderbijdrage vast. Dit is een vrijwillige financiële bijdrage van alle ouders, van circa 90,- per kind per jaar. Met deze gelden worden extra onderwijsleermiddelen aangeschaft en bijzondere activiteiten gefinancierd. Iedere ouder is vrij om meer te geven, waardoor nog onvervulde wensen in school vervuld kunnen worden. Soms kan een excursie niet uit de ouderbijdrage betaald worden en dan vraagt het bestuur, vooraf, een extra bijdrage. De vrijwillige ouderbijdrage van onze ouders komen geheel ten goede aan onze school. Directeur Onze school heeft een locatiedirecteur, die is belast met de algehele leiding van de school en die verantwoording aflegt aan de directeur/bestuurder. Binnen de bestuurlijke kaders werken locatiedirecteur en schoolteam aan de ontwikkeling en de uitvoering van het schoolbeleid zoals omschreven in deze schoolgids. De school heeft daarin een grote mate van autonomie. De locatiedirecteur is verantwoordelijk voor de inhoud van het onderwijs. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor de uitvoering van het personeels-, het financieel en materieel beleid van de school. De locatiedirecteur is met de intern begeleider eindverantwoordelijk voor het zorgtraject in de school. 18
Team Het team bestaat uit leerkrachten, die zowel full- als parttime werken. Parttime leerkrachten verzorgen de invulling van de ADV en BAPO uren. Er is een vaste leerkracht aangesteld als intern begeleider en remedial teaching. Het team is gezamenlijk verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderwijskundig beleid en zij hebben bewust gekozen om op een Jenaplanschool te werken. Leerkrachten spelen een centrale rol in de zorg voor de kinderen. Zij zorgen dagelijks voor een goed klassenmanagement, een flexibele klassenorganisatie en een goed voorbereide omgeving. Een veilig pedagogisch klimaat, waarbij competentie, autonomie en relatie centraal staan. De leerkrachten gebruiken uniform het registratie- en rapportagesysteem en zijn verantwoordelijk voor de afname van toetsen. Indien nodig stellen zij in overleg met de interne begeleider een handelingsplan op voor individuele kinderen, die extra zorg nodig hebben. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering en afstemming met de ouders. Interne begeleider De kerntaak van de interne begeleider (IB er) is het initiëren, sturen en bewaken van de ontwikkelingen van alle kinderen op het gebied van de interne zorgstructuur, via organisatorische en adviserende taken. De leerkrachten blijven zelf verantwoordelijk voor de zorg aan hun kinderen, maar worden terzijde gestaan door de IB er in de begeleiding van de kinderen. De IB er is verantwoordelijk voor de samenhangende zorg binnen de school. Remedial teacher Remedial teaching wordt individueel of in groepjes gegeven. De remedial teacher voert een deel van het handelingsplan uit dat samen met een leerkracht is opgesteld. De ervaren remedial teacher maakt gebruik van speciale remediërende materialen en methoden. De remedial teacher voert op gezette tijden overleg met leraar en interne begeleider over de voortgang van de zorgleerlingen. De ouders worden altijd tijdig op de hoogte gebracht en gehouden van deze vorm van extra zorg. Overblijfouders Overblijfouders zijn tussen de middag verantwoordelijk voor de goede gang van zaken tijdens het overblijven. Er zijn altijd meerdere overblijfmoeders en zij creëren zoveel mogelijk een huiselijke, gezellige sfeer zodat de kinderen zich prettig en veilig voelen. Tijdens het eten is het rustig in de groep en de overblijfouders letten er vooral bij de kleinsten op, dat ze hun brood en fruit opeten. Wij zijn natuurlijk voorstanders van de gezonde lunch. Ouderparticipatie Voor een Jenaplanschool is de samenwerking tussen ouders en team van groot belang. Deze samenwerking komt zowel de kwaliteit van het onderwijs als die van de opvoeding ten goede. Er zijn op onze school heel veel ouders die zich op enigerlei wijze inzetten. Om de ouderhulp te inventariseren, krijgen alle ouders aan het begin van het schooljaar een formulier. Hierop kunnen zij invullen aan welke activiteiten zij in de loop van het jaar willen deelnemen. Sommige activiteiten zijn klein, bijvoorbeeld het wassen van de hand- en theedoeken, andere activiteiten zijn groot, bijvoorbeeld het eindproject coördineren. U kunt zelf kiezen voor welk soort activiteit u zich wilt inschrijven. Wij hopen dat alle ouders zich inschrijven voor één of meer activiteiten en dat iedereen met plezier aan de schoolactiviteiten deelneemt. 19
Coördinatiegroep Activiteiten De Coördinatiegroep Activiteiten (CA) is een overkoepelende groep ouders die diverse activiteiten coördineert waar ouders bij betrokken zijn, zoals avondvierdaagse, kerstdiner en voorleesontbijt. De CA bestaat uit ongeveer tien leden. Stamgroepouders Op onze school heeft elke stamgroep twee stamgroepouders. Een belangrijke taak van de stamgroepouder is het stimuleren van ouders om actief betrokken te zijn bij het onderwijs van hun kinderen. Daarnaast staan zij het team bij in een aantal praktische zaken en geven zij signalen van ouders door aan de leerkrachten. Ongeveer zes keer per jaar is er overleg tussen alle stamgroepouders. Daarbij is ook de locatiedirecteur aanwezig. Tijdens dit overleg wordt gesproken over het functioneren van de verschillende stamgroepen en van de school als geheel. 5.2 Het organiseren Kerndoelen Wat moet een leerling aan het einde van de basisschool kennen en kunnen? Om hiervoor richtlijnen te geven heeft OCW de kerndoelen basisonderwijs ontwikkeld. Kerndoelen zijn streefdoelen. Ze geven aan wat iedere school in elk geval nastreeft bij leerlingen. De kerndoelen staan vermeld op de website van het Ministerie van Onderwijs: www.minocw.nl/kerndoelen. Het betreft de Nederlandse en Engelse taal, rekenen/wiskunde, oriëntatie op mens en wereld, Natuur en techniek, bewegingsonderwijs en kunstzinnige oriëntatie. De uitwerking van de kerndoelen en onze eigen doelen staan vermeld in ons schoolplan 2008-2012. Schoolplan Het schoolplan is een vierjarig beleidsdocument waarmee wij als school op hoofdlijnen aangeven waar wij staan en wat wij nastreven op verschillende terreinen. De belangrijkste beleidsterreinen zijn: onderwijskundig beleid personeelsbeleid beleid voor bewaking en verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Het schoolplan is een intern verantwoordingsdocument waarin de school verantwoording aflegt over het beleid met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Het geeft inzicht in de gemaakte keuzes en de gestelde prioriteiten voor ons beleid. Het schoolplan wordt eens in de vier jaar vastgesteld en wordt na instemming van de gehele medezeggenschapsraad ter toetsing aan de inspectie gezonden. Op dit moment werken wij met Schoolplan 2008-2012. U kunt het inzien via de website of op school. Jaarlijks evalueren wij de voortgang van ons schoolplan en stellen het waar nodig bij. Kwaliteitbeleid en - bewaking Onze school is voortdurend bezig met het verbeteren en bewaken van de kwaliteit en tijdens studiedagen concentreren wij ons regelmatig op vragen als: Doen we de goede dingen? en Doen we de dingen goed? Projecten en thema s worden afgesloten met een evaluatie van de kinderen, zoals in een gesprek, met een schriftelijke overhoring, met de leerkrachten in de bouwgroep en/of met het hele team. Om heldere antwoorden te krijgen werken wij met een drietal tevredenheidspeilingen onder kinderen, ouders en leerkrachten: tweejaarlijkse oudertevredenheidspeilingen tevredenheidspeiling in de groepen 6 t/m 8 20
tevredenheidspeiling onder de leerkrachten Toetsen van de wettelijke kerndoelen gebeurt aan de hand van methodegebonden toetsen, Cito- toetsen, drempeltoets en ander toetsmateriaal, zoals uitgewerkt in ons schoolplan. Overblijven Volgens de Wet op het primair onderwijs (artikel 45) zijn scholen verplicht om kinderen in de gelegenheid te stellen 'onder toezicht de middagpauze in het schoolgebouw en op het terrein van de school door te brengen'. Onze school heeft de keuze gemaakt het overblijven via overblijfouders in eigen hand te houden. Het overblijfplan en de overblijfreglementen liggen op school ter inzage. Van de kinderen wordt tijdens het overblijven hetzelfde gedrag verwacht als in de groep. Ze moeten zich aan de schoolregels houden. Dat wil zeggen dat ze respect hebben voor elkaar, voor de overblijfouders, voor de eigendommen van elkaar en van de school. Verder proberen we de oudere kinderen een actief aandeel te geven aan de sfeer tijdens het overblijven. Zo kunnen ze suggesties doen voor overblijfactiviteiten en deze worden, indien mogelijk, gehonoreerd. De kinderen ruimen het materiaal waarmee ze gespeeld hebben zelf op. Ze dragen mede zorg voor andere kinderen. Inspectie van onderwijs Vragen over onderwijs aan het ministerie in het algemeen of over de inspectie van onderwijs in het bijzonder kunt u stellen via de website van Postbus 51 of via 0800-8051 (gratis). De inspectie van onderwijs kent ook een vertrouwensinspecteur. De vertrouwensinspecteur adviseert en ondersteunt leerlingen, docenten, ouders en andere betrokkenen bij scholen bij klachten rond seksueel misbruik, seksuele intimidatie en ernstig fysiek of geestelijk geweld. U kunt de vertrouwensinspecteur alleen bellen voor vragen of meldingen over extremisme, discriminatie, onverdraagzaamheid, fundamentalisme en radicalisering. Bij een vermoeden van seksueel misbruik zijn wij wettelijk verplicht contact op te nemen met de vertrouwensinspecteur. De vertrouwensinspecteurs zijn tijdens kantooruren bereikbaar op telefoonnummer 0900-1113111 (lokaal tarief). Klachtenregeling Wij hechten eraan dat we open met elkaar communiceren en dat een proactief luisterend oor voorop staat. Natuurlijk kan het daarbij voorkomen dat iemand een individuele vraag, een klacht of een probleem heeft die/dat te maken heeft met onze school. In de meeste gevallen kan in onderling overleg een antwoord of oplossing worden gevonden door de betrokkenen. Voor de situaties waar dit niet mogelijk is hebben we als school een vangnet beschikbaar namelijk de klachtenregeling. Doel van de klachtenregeling is een zorgvuldige en tevens ook een praktische afhandeling van allerlei mogelijke klachten van minder ernstige tot (zeer) ernstige aard. U kunt met uw vragen en klachten vanzelfsprekend terecht bij de teamleden en locatiedirecteur. De klachtenregeling van de Sterrenwachter ligt voor iedereen ter inzage op school. Wanneer deze weg niet het door u gewenste resultaat oplevert, dan kunt u uw klacht schriftelijk kenbaar maken bij het bestuur van de Stichting Villa Primair. Indien voorgaande stappen niet tot een bevredigend resultaat hebben geleid, kunt u uw klacht indienen bij de Landelijke Klachtencommissie waar de Stichting Villa Primair bij is aangesloten. 21
Vertrouwenspersoon Bij klachten van vertrouwelijke aard, bijvoorbeeld (seksuele) kindermishandeling of ongewenst gedrag, kunt u tevens de vertrouwenspersoon inschakelen. Uiteraard worden al uw vragen en opmerkingen op vertrouwelijke wijze behandeld. De vertrouwenspersoon bemiddelt bij problemen en adviseert u over de te nemen stappen. De naam van de vertrouwenspersoon staat vermeld in de adressenlijst. Medezeggenschapsraad Een medezeggenschapsraad (MZR) is een bij wet ingesteld zelfstandig orgaan voor inspraak bij de organisatie van de school. De raad is een adviserend orgaan met soms wettelijke bevoegdheden. De MZR bestaat uit ouders en teamleden. Zij toetst het beleid van het schoolbestuur van onze school. De MZR heeft over een aantal zaken het recht om advies te geven. Bij bepaalde besluiten heeft het schoolbestuur instemming nodig van de MZR. Op deze manier wordt inspraak van zowel ouders als teamleden gewaarborgd. De MZR bestaat uit zes tot acht leden. Het reglement van de MZR ligt op school ter inzage. Het MZR- reglement wordt per 1 januari 2010 aangepast aan het MZR- reglement van de Stichting Basisonderwijs Gooi en Eemland. Jeugdgezondheidszorg GGD Gooi & Vechtstreek Ook de zorg voor het lichamelijk welzijn van kinderen is van belang. Onze school werkt samen met de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) van de GGD Gooi & Vechtstreek. De JGZ heeft tot taak de gezondheid van basisschoolkinderen te bevorderen en afwijkingen of ziekten vroeg op te sporen. Alle kinderen worden onderzocht door de jeugdarts. 2e- jaars kleuters worden gescreend door de logopedist op taalontwikkeling. 7e- jaars worden nogmaals uitgenodigd voor een algeheel onderzoek. In het jaar dat uw kind 9 jaar wordt, ontvangt u een oproep voor twee vaccinaties: Difterie, Tetanus, en Polio (DTP) en Bof, Mazelen en Rodehond (BMR). Zorg- en adviesteams (ZAT) Het kabinet wil dat alle Nederlandse scholen voor basisonderwijs, voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs in 2011 beschikken over goed werkende Zorg- en adviesteams. ZAT's zijn multidisciplinaire teams die aansluiten bij de leerlingenzorg van het onderwijs. Signalen van leerkrachten die wijzen op de behoefte aan extra zorg of hulpverlening, beoordelen de professionals in de ZAT snel en vakkundig. Zij schakelen zo snel mogelijk de juiste hulp en ondersteuning in voor het kind of de jongere, zijn ouders en docenten. Verzekeringen Onze school heeft een collectieve verzekering afgesloten tegen ongevallen tijdens de schooluren en de reis van en naar school. De verzekering geldt ook tijdens het overblijven en de buitenschoolse activiteiten, zoals kamp, avondvierdaagse, excursies en dergelijke. Assisterende ouders zijn automatisch meeverzekerd. Schoolbegeleiding Eduniek Scholen maken gebruik van een schoolbegeleidingsdienst. Een schoolbegeleidingsdienst is gespecialiseerd in advisering bij het oplossen van onderwijsproblemen bij kinderen in het basisonderwijs. In de meeste gevallen maakt onze school gebruik van de diensten van Eduniek te Maartsensdijk. De kern van de leerlingzorg van Eduniek is consultatie, onderzoek en begeleiding voor leerlingen die op het gebied van leren of gedrag extra ondersteuning vragen en is gericht op individuele leerlingen, leerkrachten of interne begeleiders. Als hulp van de schoolbegeleidingsdienst wordt ingeschakeld voor een individuele leerling doen wij dat in nauw contact met ouders en vragen 22
altijd om hun toestemming. U kunt als ouder de schoolbegeleidingsdienst ook zelf inschakelen. U kunt zich oriënteren via www.eduniek.nl Nederlandse Jenaplanvereniging In Nederland zijn ruim 220 scholen aangesloten bij de Nederlandse Jenaplan Vereniging (NJPV), waaronder openbare, protestants- christelijke, katholieke en algemeen bijzondere. Alle Jenaplanscholen zijn aan te spreken op de 20 Jenaplan basisprincipes. Deze Jenaplanuitgangspunten zijn natuurlijk niet door de NJPV "uitgevonden". Het Jenaplanconcept, dat tussen 1920 en 1950 werd ontwikkeld door Peter Petersen, wordt voortdurend aangepast aan de omstandigheden in het onderwijs van nu. Mensenkinderen is een tijdschrift voor en over het Jenaplanonderwijs. Voor Jenaplanscholen die lid zijn van de NJPV, studenten, leraren en ouders. Mensenkinderen verscheen voor het eerst in 1985 en verschijnt sindsdien vijf keer per jaar voor degenen die de ontwikkelingen in deze sector willen volgen. 23
Leuk om te lezen: stamgroep en de wendag Yaron de Bok, locatiedirecteur Helpen en leren Naar mijn mening is het essentieel voor jenaplanonderwijs dat je gelooft dat wanneer je iets aan een ander uitlegt, je zelf op dat moment de leerstof op een hoger niveau verwerkt. Het helpen is daarmee niet alleen een zinvolle sociale activiteit maar ook een cognitieve. Zo werkt dat in het gewone leven en ook in een heterogene stamgroep. Essentie Ik ondervond het aan den lijve. Als kind snapte ik bijvoorbeeld maar weinig van het rekenonderwijs. Wat ze nou precies wilden met de breuken was me een raadsel. En ook de eerste jaren op de Pabo werd het me niet veel duidelijker. Tot het moment dat ik in een bovenbouwgroep stage liep en de breuken uitlegde aan 7 e - jaars. Tijdens dit proces van uitleggen en bezig zijn met de leerlingen begon ik zelf voor het eerst de essentie van breuken te snappen! Helpen en zelf leren Of neem het voorbeeld van een 4 e - jaars middenbouwer. Hij heeft in het 3 e - jaar enorme problemen gehad met het leren lezen. Een deel van de basisvaardigheden zit er nog steeds niet in. Nu hij middelste is kan hij de 3 e - jaars die net beginnen met lezen, heel goed helpen. Bij dit helpen komt de leerstof ook voor hem nog een keer aan de orde terwijl hij zich groot en belangrijk voelt. En voor het kind dat geholpen wordt met lezen is het heerlijk om hulp te krijgen van zo n groot kind dat heel goed snapt wat er zo moeilijk is aan lezen. Heterogene stamgroepen Het voornaamste verschil tussen jenaplanonderwijs en regulier onderwijs is de bewuste keuze om te werken met heterogene stamgroepen. Een stamgroep is meer dan een klas en meer dan een toevallige verzameling leerlingen. In een stamgroep zitten leerlingen bij elkaar uit twee of drie verschillende leerjaren. Een stamgroep is een gemeenschap binnen de schoolgemeenschap waarin ieder lid z n eigen rol en verantwoordelijkheid heeft. Drie rollen In een stamgroep met drie leerjaren heb je ook drie rollen. De rol van jongste, middelste en oudste. En hoe ouder het kind, hoe meer verantwoordelijkheid hij krijgt. Het is vergelijkbaar met een gezinssituatie waarin het oudste kind andere verantwoordelijkheden heeft dan het jongste. Ben je bijvoorbeeld de middelste in een gezin met drie kinderen, dan blijf je dat de rest van je leven. Een belangrijk verschil met de gezinssituatie is dat in de stamgroep de kinderen ieder jaar van rol wisselen. Na ieder jaar in de stamgroep krijg je een nieuwe rol. Wendag Op de wendag, aan het einde van het schooljaar, schuiven alle kinderen voor het eerst door naar hun nieuwe rol. Om te wennen zit iedereen een dag in de nieuwe indeling: 2 e - jaars gaan naar hun nieuwe middenbouwgroep, vijfdejaars gaan naar de bovenbouw en de achtstejaars blijven een dagje thuis. En in de groepen heb je dan nieuwe jongsten, middelsten en oudsten. 24
Op de wendag merkt iedereen wat die rollen inhouden. Iedereen is gedurende het schooljaar gegroeid in zijn rol. Nu iedereen aan een nieuwe rol moet wennen wordt ineens duidelijk wat die oudsten en middelsten eigenlijk allemaal deden. Handleiding! De nieuwe oudsten en middelsten hebben een boekje gemaakt voor de nieuwe jongsten waarin precies staat hoe het er in de nieuwe groep aan toegaat. Wat de gebruiken zijn, bij wie en hoe ze hulp kunnen vragen. Welke regels en afspraken belangrijk zijn en vooral dat ze heel erg welkom zijn. Deze boekjes krijgen ze dan persoonlijk door de makers uitgereikt, gepresenteerd en uitgelegd. In de rollen die kinderen krijgen speelt niet alleen de leeftijd een rol. Ook aanleg en interesse is van belang en niet iedereen is bijvoorbeeld een leider of beschikt over dezelfde mate van initiatief. Sociale ontwikkeling en karakter laten zich niet alleen bepalen door leeftijd en dan zie je kinderen die door hun talenten en eigenschappen als vanzelfsprekend een bepaalde rol pakken. En dat kan in een heterogene samenstelling in een stamgroep prima. 25