Yorin TV B.V. T.a.v.: afdeling Juridische Zaken Postbus 15016 1200 TV HILVERSUM Datum Onderwerp 25 juni 2002 Yorin Time/bestuurlijke boete Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa-003770-ivs mr. Th.I. de Kieviet (035) 7737 750 Hiermee brengen wij u op de hoogte van ons voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete wegens overtreding van artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit. 1. Feiten Op 7 en 12 december 2001 zijn door u diverse, circa 25 seconden durende filmpjes uitgezonden waarin tips worden gegeven op een bepaald gebied. De in het vervolg als tips aangeduide filmpjes werden gesponsord door respectievelijk GoGo tours en Sunweb vliegreizen. De tips worden voorafgegaan door een billboard. De tips worden niet uitgezonden binnen een als zodanig herkenbaar reclameblok, maar na een reclameblok en een promo (voor een later uit te zenden programma) en voorafgaand aan een programmaonderdeel. Hieronder volgt een beschrijving van één van deze tips. Na een reclameblok en een promo voor het programmaonderdeel Wannahaves verschijnt een billboard met het logo (en naam) van Sunweb vliegreizen. Een voice-over zegt: Deze tips worden je aangeboden door Sunweb. Vervolgens worden diverse beelden getoond van een zonovergoten Turkije. Inmiddels vraagt een voice-over of al nagedacht is over de zomervakantie. De voice-over tipt hierna Turkije, als land waar de prijzen laag zijn, het eten lekker etc.. Terwijl de voice-over spreekt verschijnen enkele steekwoorden uit zijn betoog in beeld. Onderin beeld staat constant www.yorin.nl en een tijdbalkje dat meeloopt en zo aangeeft hoe langs de tips duren. In het tijdbalkje is te lezen Yorin time for. Zodra de tips zijn afgelopen, en het tijdbalkje is volgelopen zegt de voice-over: Yorin time for Jenny Jones now. De andere tips zijn op eenzelfde wijze opgebouwd en geplaatst in het programma van Yorin. Uitgezonden tips werden gesponsord door GoGo tours en door Sunweb vliegreizen. Sunweb vliegreizen is een handelsmerk van GoGo tours. De onderwerpen in de uitgezonden tips hadden steeds betrekking op vakantiereizen. Op de website van IP, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor alle commerciële producten van onder andere Yorin, wordt het volgende concept aangeboden: In een kort gesponsord programma geeft u interessante tips aan de kijker, bijvoorbeeld op het gebied van uitgaan, vakanties of uiterlijke verzorging. Tips die de doelgroep aanspreken en daarbij de link leggen naar uw product. Deze koppeling wordt gemaakt via billboards voor en na het programma, zodat u als afzender duidelijk zichtbaar bent Yorin Time wordt floating tussen 18.00 uur en 24.00 uur op Yorin uitgezonden. De totale lengte van het concept is 25 seconden (dit is inclusief de billboards). De inhoud van het programma wordt in overleg met de adverteerder bepaald.
2. Relevante bepalingen Artikel 1, aanhef en de onderdelen g, kk, ll en mm van de Mediawet In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder: g. programmaonderdeel: een duidelijk afgebakend en als zodanig herkenbaar onderdeel van een programma; Artikel 52j van het Mediabesluit 1. Onverminderd het bepaalde in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid, worden in programma s van commerciële omroepinstellingen geen namen, beeldmerken, logo s, handelsmerken, producten, diensten of activiteiten van personen, bedrijven of instellingen vermeld of getoond, indien de desbetreffende commerciële omroepinstelling, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt het publiek te bewegen tot het kopen van een bepaald product of het gebruik van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling teneinde de verkoop van producten of de afname van diensten te bevorderen. 2. Het vermelden of tonen van een naam, beeldmerk, logo, handelsmerk, product dienst of instelling in een programma wordt geacht te geschieden met het oogmerk, bedoeld in het eerste lid, indien zulks tegen betaling geschiedt. Artikel 3 van de Beleidsregels sponsoring commerciële omroep (hierna: BSCO) 1. Onder duidelijk afgebakend onderdeel van een programma, bedoeld in artikel 1, onderdeel g van de wet, wordt verstaan een onderdeel van een programma dat duidelijk is onderscheiden van het voorgaande en volgende onderdeel van een programma. 2. Onder als zodanig herkenbaar onderdeel van een programma bedoeld in artikel 1, onderdeel g van de wet, wordt verstaan een onderdeel van een programma dat: a. voor het gemiddelde publiek als programma onderdeel herkenbaar is, en b. zowel inhoudelijk als qua vormgeving verschilt van het voorgaande en volgende onderdeel van een programma. 3. Voorlopig standpunt Programmaonderdeel De eerst voorliggende vraag is of de tips zijn te kenschetsen als programmaonderdeel als bedoeld in artikel 1, aanhef en onderdeel g van de Mediawet en nader uitgewerkt in artikel 3 van de BSCO. In de definitie van programmaonderdeel zoals deze is opgenomen van in artikel 1, aanhef en onderdeel g van de Mediawet zijn twee belangrijke criteria opgenomen, namelijk duidelijk afgebakend en als zodanig herkenbaar. Een deel van een programma wordt als programmaonderdeel aangemerkt indien voldaan wordt aan beide criteria. In artikel 3 van de BSCO worden de genoemde criteria uitgewerkt. Bij het criterium duidelijk afgebakend gaat het om de scheiding tussen de onderdelen van het programma. Een deel van het programma is duidelijk afgebakend indien het op enigerlei wijze aan het begin als zodanig wordt aangekondigd en aan het einde van het onderdeel als zodanig wordt afgekondigd. Een reclameblok wordt niet aangemerkt als een duidelijke afbakening. Programmaonderdelen kunnen immers onderbroken worden door een reclameblok en daarna worden voortgezet. JuZa-003770-ivs blad 2
Bij het criterium als zodanig herkenbaar gaat het om de inhoud en vormgeving van het programmaonderdeel. Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan het onderwerp van het programmaonderdeel ten opzichte van de omliggende programmaonderdelen en de wijze van presenteren. In aanmerking nemende de onder het eerste kopje vermelde feiten overwegen wij als volgt. De tips kennen door gebruikmaking van een billboard wel een duidelijk afgebakend begin, maar met name door het tijdbalkje en de daarin opgenomen tekst welke de voice-over aan het einde van de tips uitspreekt, niet een duidelijk afgebakend einde. De tips worden bovendien niet als zodanig afgekondigd, maar loopt naadloos over in de rest van programma. Er is derhalve niet voldaan aan het eerste criterium. Evenmin wordt door de wijze van presenteren voldaan aan het criterium als zodanig herkenbaar. Conclusie De tips worden derhalve niet aangemerkt als programmaonderdeel. Toetsing aan de reclameregels Hierna wordt beoordeeld of het tonen van billboards te kenschetsen zijn als reclame-uitingen. Uitgangspunt Een hoofdregel van de Nederlandse mediaregelgeving is dat reclameboodschappen in televisieprogramma s uitsluitend worden uitgezonden in blokken en dat reclameboodschappen als zodanig herkenbaar zijn en duidelijk onderscheiden zijn van de andere programmaonderdelen. Op grond van artikel 52j, eerste lid van het Mediabesluit, zijn daarom in programma s van commerciële omroepinstellingen alle vermeldingen en vertoningen van namen, beeldmerken, logo s, handelsmerken, producten, diensten of activiteiten verboden, voor zover de omroepinstelling naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, daarmee beoogt of mede beoogt reclame te maken. Reclame-uiting In het programma van Yorin zijn billboards getoond met daarop de namen van GoGo tours en Sunweb vliegreizen. Deze uitingen zijn voor het gemiddelde publiek duidelijk waarneembaar, op grond waarvan het in staat is de op de billboards genoemde bedrijven te identificeren. Bovengenoemde uitingen zijn voorts geschikt om een positieve houding van het publiek ten opzichte van deze bedrijven en hun producten en diensten te bevorderen. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat indien artikelen en / of (merk)namen op een min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin worden getoond of vermeld in een tv-uitzending, doorgaans een deel van het kijkerspubliek tot aankoop wordt bewogen (zie ook de uitspraak van de Raad van State, d.d. 21 augustus 1997, nr. R01.93.2121, TROS Aktua in Bedrijf). De bedoelde uitingen zijn derhalve reclame-uitingen in de zin van de Mediawet. Oogmerk Uit de eerder beschreven feiten blijkt dat de namen van GoGo tours en Sunweb vliegreizen met opzet zijn getoond op billboards in het programma van Yorin. Genoemde bedrijven hebben daar immers voor betaald. JuZa-003770-ivs blad 3
Gezien het bovenstaande kan redelijkerwijs worden aangenomen dat u met het tonen van de meermalen genoemde bedrijven op billboards en vermelden daarvan middels een voice-over, beoogd of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het gebruik maken van de diensten van GoGo tours en Sunweb vliegreizen, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van deze bedrijven, teneinde de verkoop van hun producten of afname van hun diensten te bevorderen. Volgens de Nota van Toelichting bij artikel 52j van het Mediabesluit is het oogmerk om reclame te maken bijvoorbeeld niet aanwezig in gevallen die vergelijkbaar zijn met die, bedoeld in de artikelen 27 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit (Stb. 1992, 334, blz. 25-26). De genoemde reclame-uitingen zijn niet aan te merken als niet-vermijdbare als bedoeld in artikel 27 van het Mediabesluit. De artikelen 28 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit hebben allen betrekking op vermijdbare reclame-uitingen voorkomend in programmaonderdelen. In casu zijn de reclame-uitingen niet aangetroffen in een programmaonderdeel, zodat niet gesproken kan worden van een geval vergelijkbaar met de gevallen bedoeld in de artikelen 28 tot en met 30a en 32 van het Mediabesluit. Uitzonderingen Van het algemene verbod in artikel 52j, eerste lid van het Mediabesluit zijn slechts uitgezonderd de vermeldingen en vertoningen bedoeld in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid van het Mediabesluit. Artikel 52g van het Mediabesluit, waarin regels zijn gegeven met betrekking tot telewinkelen, is niet van toepassing. Artikel 52h, tweede en derde lid van het Mediabesluit, is evenmin van toepassing. Hier worden regels gegeven met betrekking tot gesponsorde programmaonderdelen, terwijl al eerder werd vastgesteld dat de tips niet als programmaonderdeel kunnen gelden. Artikel 52i, eerste lid van het Mediabesluit is ook niet van toepassing. Deze bepaling betreft het sponsoren van een van een programmaonderdeel waarin verslag wordt gedaan van, kort gezegd, een evenement. Conclusie Aangezien u, naar redelijkerwijs kan worden aangenomen, met het tonen op billboards van de namen van GoGo tours en Sunweb vliegreizen en het uitspreken van diezelfde namen door een voice-over beoogd, of mede beoogd heeft het publiek te bewegen tot het gebruik maken van de diensten van GoGo tours en Sunweb vliegreizen, en de uitzonderingen bedoeld in de artikelen 52g, 52h, tweede en derde lid, en 52i, eerste lid, van het Mediabesluit in casu niet van toepassing zijn, zijn wij van oordeel dat u artikel 52j, eerste lid, van het Mediabesluit heeft overtreden. 4. Sanctievoornemen Op grond van artikel 135, eerste lid van de Mediawet kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. Ingevolge de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 1999 hanteren wij voor de bepaling van de hoogte van de boete een vaste berekeningsgrondslag die met factoren voor de ernst van de overtreding en voor de mate van verwijtbaarheid wordt vermenigvuldigd. JuZa-003770-ivs blad 4
Bij een overtreding van artikel 52j van het Mediabesluit in een televisieprogramma geldt voor u als commerciële omroepinstelling met een publieksbereik van meer dan 500.000 huishoudens een berekeningsgrondslag van 4500,-. Voor de ernst van de overtreding zijn wij voornemens 2 punten toe te kennen. Hierbij is in aanmerking genomen dat u bij meerdere gelegenheden de namen van bedrijven zowel getoond als genoemd hebt. Voor de verwijtbaarheid kennen wij u geen punten toe. Wij zijn derhalve voornemens u een boete op te leggen van 9.000,- wegens overtreding van artikel 52j van het Mediabesluit. 5. Hoorzitting Voordat wij een besluit nemen stellen wij u in de gelegenheid uw zienswijze naar voren te brengen. Wij nodigen u daarom uit voor een hoorzitting op 25 juli 2002 om 10.00 uur bij het Commissariaat voor de Media, aan de Hoge Naarderweg 78 te Hilversum. U kunt u tijdens de hoorzitting door derden laten bijstaan of vertegenwoordigen. Het horen zal geschieden door drs. L. van der Meulen, Commissaris. Tevens zal van het Commissariaat voor de Media aanwezig zijn mr Th.I. de Kieviet, hoofd juridische zaken. Indien u geen gebruik maakt van de mogelijkheid te worden gehoord, verzoeken wij u dit uiterlijk een week voor de hoorzitting aan ons bekend te maken. Eventuele schriftelijke opmerkingen kunnen tot uiterlijk een week voor de hoorzitting bij het Commissariaat voor de Media worden ingediend. Hoogachtend, Commissariaat voor de Media prof. dr. J.J. van Cuilenburg Voorzitter drs. L. van der Meulen Commissaris JuZa-003770-ivs blad 5