Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa ibo Mevr. mr. I.M. Borninkhof (035)

Transcriptie

1 AANTEKENEN NOS RTV Omroepvereniging VARA Nederlandse Programma Stichting t.a.v. het bestuur t.a.v. het bestuur t.a.v. het bestuur Sumatralaan 45 Sumatralaan 49 Postbus GP HILVERSUM 1217 GP HILVERSUM 1202 MA HILVERSUM Datum Onderwerp 10 juli 2003 sanctiebeschikking Nederland Kiest Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa ibo Mevr. mr. I.M. Borninkhof (035) Bij brief van 17 april 2003 hebben wij u op de hoogte gebracht van ons voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete aan de NPS, VARA en NOS gezamenlijk, wegens overtreding van de artikelen 52a, eerste lid, en 52, tweede lid, van de Mediawet. Tevens hebben wij u uitgenodigd voor een hoorzitting. Op 15 mei 2003 is een hoorzitting gehouden waarbij u uw zienswijze naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is bijgevoegd. Tijdens de hoorzitting heeft u toegezegd kopieën van rekeningen toe te sturen. Deze hebben wij bij faxen van 18 mei 2003 en 1 juli 2003 ontvangen. 1. Feiten Op 6, 10, 11, 13, 15, 20, 24 en 25 januari 2003 heeft u het programmaonderdeel Nederland Kiest uitgezonden. Nederland Kiest is een politiek discussieprogramma dat dagelijks (zes dagen per week), rechtstreeks, op Nederland 3 van uur tot uur, vanuit het Haagse café/brasserie Dudok wordt uitgezonden. Het is een gelegenheidsprogramma van de redacties van NOVA en Den Haag Vandaag. Het staat geheel in het teken van de verkiezingen op 22 januari Leader De leader van Nederland Kiest verschilt beeldinhoudelijk per uitzending. De opzet is evenwel steeds dezelfde: met een shot vanaf het Binnenhof in Den Haag wordt met een camerabeweging een link gelegd naar de uitzendlocatie, welke is gelegen aan een aan het Binnenhof grenzende straat. Daarbij wordt de gevel van de uitzendlocatie in beeld gebracht waarop staat café DUDOK brasserie. Op 6 januari 2003 wordt ingezoomd op de naam Dudok die op de gevel van het pand staat. Op 10, 11 en 13 januari 2003 zijn nagenoeg dezelfde feiten geconstateerd als op 6 januari. Openingstekst Op 10 januari 2003 zegt de presentator: Goedenavond, dit is Nederland Kiest, hét verkiezingsprogramma van Nova en Den Haag Vandaag, rechtstreeks vanuit dit prachtige grand café Dudok in Den Haag op zo n honderd meter van het Binnenhof. Op 6, 11, 13 en 15 januari 2003 zijn nagenoeg dezelfde feiten geconstateerd als op 10 januari.

2 Aftitelrol Op 20 januari 2003 wordt Brasserie/café Dudok onder met dank aan vermeld. Op 24 en 25 januari 2003 zijn nagenoeg dezelfde feiten geconstateerd als op 20 januari. 2. Relevante bepalingen Artikel 1, aanhef en onderdeel jj, van de Mediawet: reclame-uiting: reclameboodschap of andere uiting die onmiskenbaar ten gevolge heeft dat het publiek wordt bewogen tot het kopen van een bepaald product of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig wordt gestemd ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling zodat de verkoop van producten of de afname van diensten wordt bevorderd. Artikel 52, tweede lid, van de Mediawet: 2. De programma's als bedoeld in het eerste lid bevatten voorts geen andere reclame-uitingen tenzij dit niet vermijdbaar is. Bij algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald in welke gevallen een reclame-uiting in een programma niet vermijdbaar kan worden geacht, alsmede wanneer het is toegestaan dat programma's reclame-uitingen bevatten. Artikel 52a van de Mediawet: 1. Programma-onderdelen van instellingen die zendtijd hebben verkregen worden niet gesponsord. 2. Het eerste lid is niet van toepassing op: a. programma-onderdelen van culturele aard; b. programma-onderdelen, bestaande uit het verslag of de weergave van een of meer sportevenementen of sportwedstrijden; c. programma-onderdelen bestaande uit het verslag of de weergave van evenementen ten behoeve van ideële doeleinden. 3. Programma-onderdelen als bedoeld in het tweede lid worden niet gesponsord indien: a. deze geheel of gedeeltelijk bestaan uit nieuws, actualiteiten of politieke informatie; of b. in het bijzonder zijn bestemd voor minderjarigen beneden de leeftijd van twaalf jaar. Artikel 28 van het Mediabesluit: 1. In programma-onderdelen van informatieve en educatieve aard zijn vermijdbare reclameuitingen in de vorm van het tonen of vermelden van een product of dienst toegestaan, mits: a. de vertoning of vermelding past binnen de context van het programma; b. de vertoning of vermelding geen afbreuk doet aan de programma-formule of de integriteit van het programma; c. de vertoning of vermelding niet op een overdreven of overdadige wijze plaatsvindt; en d. er geen sprake is van specifieke aanprijzingen van deze producten of diensten. 2. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing op andere programma-onder-delen, met uitzondering van programma-onderdelen die in het bijzonder bestemd zijn voor minderjarigen beneden de leeftijd van twaalf jaar. Artikel 29, eerste lid, van het Mediabesluit: 1. Onverminderd artikel 28 mogen programma-onderdelen van informatieve of educatieve aard vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het tonen of vermelden van namen, handelsmerken, logo s of beeldmerken van bepaalde producten of diensten of van namen van bedrijven of instellingen bevatten. Op deze reclame-uitingen is artikel 28, eerste lid, onderdelen a tot en met d van overeenkomstige toepassing. JuZa ibo blad 2

3 Artikel 4, eerste en tweede lid, van het BSPO: 1. Onder «sponsoren van een programmaonderdeel», bedoeld in artikel 1, onderdeel ll, van de wet, wordt niet verstaan het verstrekken van een bijdrage die in het programmaonderdeel niet of niet identificeerbaar wordt getoond of vermeld en, a. door een derde in bruikleen is gegeven of, b. in verhouding tot de totale kosten van de totstandkoming of aankoop van het programmaonderdeel van ondergeschikte betekenis is. 2. Het vermelden of tonen, aan het begin of aan het einde van een programmaonderdeel, van een naam, handelsmerk, logo of beeldmerk van degene die een bijdrage, als bedoeld in het eerste lid, heeft verstrekt, is een niet-toegestane vermijdbare reclame-uiting als bedoeld in artikel 52, tweede lid, van de wet, tenzij hiervoor ontheffing is verleend op grond van artikel 52, derde lid, van de wet. 3. Overwegingen Sponsoring In het sanctievoornemen hebben wij aangegeven dat u naar ons voorlopig oordeel artikel 52a, eerste lid, van de Mediawet hebt overtreden. De reden hiervoor was dat wij uit het feit dat café/brasserie Dudok op de aftitelrol is getoond, hebben afgeleid dat dit café om niet een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van Nederland Kiest. Tijdens de hoorzitting heeft u aangegeven dat er geen sprake is van sponsoring. Er is betaald voor het gebruik van de locatie en voor de verzorging van de catering van zo n 25 tot 30 personen. U heeft een offerte uit 2002 overgelegd, op basis waarvan ook in 2003 de afspraken zijn gemaakt. Per ongeluk is (enkel de laatste drie uitzendingen) de naam Dudok op de aftitelrol vermeld, waarvan tweemaal onder met dank aan. Dit had niet mogen gebeuren, maar is het gevolg van de hectiek van de verkiezingsperiode en het feit dat met wisselende producers, regisseurs en regieassistenten werd gewerkt. Bij faxen van 18 mei 2003 en 1 juli 2003 heeft u rekeningen van de zaalhuur en van de catering overgelegd. Op grond van hetgeen u tijdens de hoorzitting naar voren heeft gebracht, alsmede de overgelegde rekeningen heeft u aannemelijk gemaakt dat er geen sprake is van sponsoring door café/brasserie Dudok. Dit betekent dat, zoals u zelf al aangaf, ten onrechte een dankvermelding op de aftitelrol is geplaatst. Dit leidt tot een niet toegestane vermijdbare reclame-uiting op 20 januari, zoals hierna wordt omschreven. Niet toegestane vermijdbare reclame-uitingen In de uitzending van 6 januari 2003 is de naam Dudok getoond. In de uitzending van 10 januari 2003 is de naam grand café Dudok genoemd. In de uitzending van 20 januari 2003 is de naam Brasserie/café Dudok getoond. Deze uitingen zijn voor het gemiddelde publiek duidelijk waarneembaar, op grond waarvan het in staat is het café Dudok te identificeren. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat indien op een min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin namen worden getoond en vermeld in een televisie-uitzending doorgaans een deel van het kijkerspubliek tot aankoop wordt bewogen (zie ook uitspraak RvSt., d.d. 21 augustus 1997, nr. R Tros Aktua in bedrijf). Het vermelden en tonen van het café Dudok is derhalve een reclame-uiting in de zin van de Mediawet. JuZa ibo blad 3

4 Ingevolge artikel 52, tweede lid, van de Mediawet, mogen programma's van publieke omroepinstellingen, afgezien van de wettelijke toegestane reclameboodschappen, geen reclameuitingen bevatten, tenzij dit niet vermijdbaar is. In de artikelen 27 tot en met 32 van het Mediabesluit is bepaald in welke gevallen een reclameuiting in een programmaonderdeel niet vermijdbaar kan worden geacht, alsmede wanneer het tonen of vermelden van vermijdbare reclame-uitingen is toegestaan. In artikel 27 van het Mediabesluit is bepaald dat een niet vermijdbare reclame-uiting een reclameuiting is die behoort tot het normale straatbeeld en die zonder opzet en zonder nadruk gedurende enkele seconden in een programmaonderdeel voorkomen. Het inzoomen op de naam (café) Dudok in de leader voldoet niet aan de voorwaarde dat de reclame-uiting zonder opzet en zonder nadruk wordt gedaan. Gelet op dit artikel zijn de overige reclame-uitingen met betrekking tot café Dudok eveneens vermijdbaar. Artikel 28 van het Mediabesluit is niet van toepassing nu het in casu gaat om een handelsnaam. Ingevolge artikel 29 van het Mediabesluit zijn in programmaonderdelen van informatieve aard vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het tonen of vermelden van, voor zover hier relevant, een naam toegestaan. Voorwaarde daarbij is dat, voor zover hier van belang, de vermelding niet op een overdreven wijze plaatsvindt en er geen sprake is van een specifieke aanprijzing. Het inzoomen in de leader op de naam, waardoor deze het halve beeldscherm vult, is overdreven. De vermelding in de openingszin dit prachtige grand café Dudok is een specifieke aanprijzing. Het vermelden dat de uitzendlocatie op zo n honderd meter van het Binnenhof is gelegen is eveneens een aanprijzing. De onderhavige reclame-uitingen zijn daarom niet-toegestane vermijdbare reclame-uitingen. Wij zijn dan ook van oordeel dat u artikel 52, tweede lid, van de Mediawet, heeft overtreden. Tijdens de hoorzitting heeft u aangegeven dat de leader van Nederland Kiest op grond van journalistieke overwegingen tot stand is gekomen: men wilde een verband leggen tussen de uitzendlocatie en het Binnenhof als centrum van de politiek. Om die reden was het inzoomen op de naam Dudok en de verwijzing naar de nabijheid van het Binnenhof naar uw mening geoorloofd. In geen enkel opzicht is beoogd om reclame te maken voor café-brasserie Dudok. Wel erkent u dat de toevoeging prachtig niet correct is geweest. De overtredingen zijn volgens u mede het gevolg van het feit dat er gewerkt werd met wisseldende producers, regisseurs en regie-assistenten. De centrale aansturing vond vanuit Hilversum plaats. U heeft hiermee aannemelijk gemaakt dat u geen oogmerk heeft gehad om reclame te maken voor café/brasserie Dudok. Echter voor het overtreden van artikel 52, tweede lid van de Mediawet is het oogmerk niet relevant. Ook bij een wijze van uitzending op journalistieke gronden kunnen reclameuitingen worden gedaan die niet toegestaan zijn. In casu zijn wij van oordeel dat de nadruk op de uitzendlocatie dermate groot was dat deze de journalistieke afwegingen te boven ging. Wij blijven dan ook van oordeel dat u artikel 52, tweede lid, van de Mediawet overtreden heeft. 4. Bestuurlijke boete Op grond van artikel 135, eerste lid, van de Mediawet, kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. JuZa ibo blad 4

5 Ingevolge de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 1999 hanteren wij voor de bepaling van de hoogte van de boete vaste berekeningsgrondslagen die met factoren voor de ernst van de overtreding en voor de mate van verwijtbaarheid worden vermenigvuldigd. Niet toegestane vermijdbare reclame-uitingen Bij overtreding van het bepaalde in artikel 52, tweede lid, van de Mediawet in een televisieprogramma geldt voor u als publieke landelijke omroep een berekeningsgrondslag van 4.500,-. Voor de ernst van de overtreding hebben wij in het voornemen twee punten toegekend, nu de naam Dudok in vier uitzendingen is getoond en in twee uitzendingen is aangeprezen en gelet op het feit dat tweemaal een vermelding op de aftitelrol heeft gestaan. Op grond van hetgeen u tijdens de hoorzitting naar voren heeft gebracht hebben wij besloten om de hoogte van de boete te matigen. Wij houden rekening met het feit dat het om live-uitzendingen ging en dat er sprake was van steeds wisselende regisseurs en producers. Voor de mate van verwijtbaarheid van de overtreding kennen wij in dit geval geen punten toe. Daartoe zijn ons geen bijzondere omstandigheden gebleken. Verder merken wij het volgende op. Voor zover u heeft betoogd dat er geen sprake is van een oogmerk om reclame te maken wordt dit ook door ons erkend. De grondslag van de boete is immers niet het eerste lid van artikel 52 van de Mediawet, maar het tweede lid. Bovendien zijn er geen punten voor verwijtbaarheid gegeven. Wij leggen u derhalve een boete op van 4.500,- voor overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet. 5. Betaling Wij verzoeken u de aan u opgelegde boete binnen vier weken na ontvangst van dit besluit aan het Commissariaat voor de Media over te maken op bankrekeningnummer van de ING- Bank te Hilversum ten name van het Commissariaat voor de Media. Hoogachtend, Commissariaat voor de Media Prof. dr. J.J. van Cuilenburg Voorzitter drs. L. van der Meulen Commissaris Wij wijzen u erop dat op grond van de Algemene wet bestuursrecht de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven is bekendgemaakt, een bezwaarschrift kan indienen bij het Commissariaat voor de Media, postbus 1426, 1200 BK te Hilversum. Bijlage: verslag hoorzitting van 15 mei 2003 JuZa ibo blad 5