Purmerend Horecavisie
Purmerend Opdrachtgever: Gemeente Purmerend Projectnummer: 800.1108 Datum: 10 februari 2010 Horecavisie DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS Voorstadslaan 254 6542 TG Nijmegen T 024-379 20 83 F 024-378 06 53 E info@dtnp.nl W www.dtnp.nl
Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 2 Trends en ontwikkelingen 3 2.1 Algemene trends horecasector 3 2.2 Landelijk beleid en regelgeving 7 2.3 Ontwikkelingen Purmerend 9 3 Analyse huidige situatie 10 3.1 Ligging en kenmerken Purmerend 10 3.2 Vraagzijde horeca Purmerend 11 3.3 Aanbodzijde horeca Purmerend 13 3.4 Spreiding en kwaliteit aanbod 17 3.5 Ondernemersenquête 21 3.6 Internetpanel bewoners 24 4 SWOT-analyse 27 4.1 Sterke punten 27 4.2 Zwakke punten 28 4.3 Kansen 30 4.4 Bedreigingen 31 5 Visie horecastructuur 32 5.1 Ambitie en uitgangspunten 32 5.2 Horecastructuur binnenstad 34 5.3 Inpassing grootschalige voorzieningen 40 5.4 Kop van West 40 5.5 Horecastructuur gemeente 41 6 Uitvoering 44 6.1 Beleidsinstrumenten 44 6.2 Maatregelen 46 Bijlage 1 Begeleidingscommissie en aanwezigen workshops 49 Bijlage 2 Begrippenlijst 50 Bijlage 3 Branche-indeling horeca 52 Bijlage 4 Horeca-aanbod in Purmerend 52 Bijlage 5 Ondernemersenquête 53 Bijlage 6 Bewonerspanel 55
Purmerend: centrum in Waterland Horeca speelt een belangrijke rol Herinrichting van de Koemarkt is in volle gang 1 Inleiding Aanleiding De gemeente Purmerend zet in op een attractieve en leefbare stad voor inwoners, bezoekers en ondernemers. In de Structuurvisie* zijn de gemeentelijke ambities verwoord. Prioriteiten in het beleid zijn: centrumfunctie in Waterland versterken; betere balans in wonen-werkgelegenheid; sterkere structuur wegen, groen en water; kwaliteit boven kwantiteit: van groei naar bloei. De horecasector neemt een belangrijke rol in bij het verwezenlijken van deze ambities. De sector draagt voor een belangrijk deel bij aan het voorzieningenniveau voor inwoners en bezoekers en is een belangrijke sector voor de werkgelegenheid. In Purmerend doen zich verschillende ontwikkelingen voor (onder andere groei aantal inwoners, ontwikkeling werklocaties). * BVR/Gemeente Purmerend (2006), Structuurvisie Purmerend 2005-2020 Daarnaast zijn er diverse plannen en initiatieven die hierop inspelen, zoals de Kop van West, de uitbreiding van het winkelaanbod in de binnenstad en de herinrichting van de Koemarkt. De vraag doet zich voor hoe de vele kansen in Purmerend optimaal kunnen worden ingezet om de kwaliteit van de horecastructuur te versterken, in samenhang met de totale voorzieningenstructuur van Purmerend. Doel en onderzoeksvragen Aan Droogh Trommelen en Partners is opdracht gegeven een functioneel-ruimtelijke visie op de gewenste horecastructuur van Purmerend op te stellen voor de periode 2010-2020. Deze horecavisie dient richting te geven aan het te voeren ruimtelijke beleid voor de horeca. De visie vormt daarmee een bouwsteen voor het op te stellen integrale horecabeleid en is onderdeel van het toetsingskader voor nieuwe initiatieven en bestemmingsplannen. In deze rapportage wordt antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvragen: 1. Hoe ziet de huidige structuur van vraag en aanbod eruit? DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 1
2. Welke relevante ontwikkelingen doen zich voor in en om Purmerend en in de sector? 3. Wat zijn sterke en zwakke punten, welke kansen en bedreigingen doen zich voor? 4. Wat is de gewenste functioneel-ruimtelijke horecastructuur? 5. Welke instrumenten en aanpak zijn gewenst om deze structuur te realiseren? Proces Tijdens het opstellen van dit rapport heeft enkele malen terugkoppeling plaatsgevonden met een begeleidingsgroep, met daarin vertegenwoordigers van verschillende belanghebbende partijen. Daarnaast zijn de tussenresultaten besproken met de portefeuillehouder en in afzonderlijke workshops met horecaondernemers, bewoners, raadsleden en ambtenaren. Een overzicht van de leden van de begeleidingsgroep en de deelnemers aan de workshops is terug te vinden in bijlage 1. De mening van ondernemers is geïnventariseerd door middel van een schriftelijke enquête. Ook is gebruik gemaakt van het internetpanel van de gemeente Purmerend om de mening van inwoners over de horeca te peilen. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de belangrijkste trends in de horecasector en op beleid en ontwikkelingen in en om Purmerend. Hoofstuk 3 bevat een beschrijving van de uitgangssituatie, met een analyse van de vraag- en aanbodzijde en een weergave van de belangrijkste resultaten uit de ondernemersenquête en het bewonerspanel. Op basis van voorgaande inventarisatie worden in hoofdstuk 4 sterke en zwakke punten van de horecastructuur van Purmerend benoemd. Tevens worden kansen en bedreigingen voor de toekomst aangegeven. Hoofdstuk 5 geeft een beschrijving van de toekomstig gewenste functioneel-ruimtelijke structuur van de horeca in Purmerend. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de binnenstad en de rest van de gemeente. De visie wordt in hoofdstuk 6 vertaald in een beleidskader. Er wordt een overzicht gegeven van instrumenten en maatregelen. Figuur 1 Ontwikkeling aantal horecabedrijven Bestedingen in drankensector nemen af Figuur 2 Horecabestedingen per leeftijdsgroep ( 08) 2 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
2 Trends en ontwikkelingen 2.1 Algemene trends horecasector Indeling horecasectoren Horeca is het bedrijfsmatig aanbieden van dranken, spijzen, maaltijden en/of logies voor verbruik ter plaatse. Horeca verdelen we onder in de volgende sectoren: drankensector (o.a. cafés); fastservicesector (o.a. snackbars); restaurantsector (o.a. bistro s); hotelsector (o.a. hotels). De volledige indeling is te vinden in bijlage 3. Het aantal horecaondernemingen steeg licht tussen 2000 en 2008*. De drankensector kromp, terwijl de restaurantsector groeide (fi guur 1). Leeftijd van invloed op horecavraag Het bestedingspatroon in de Nederlandse horeca is aan verandering onderhevig. De * Bedrijfschap Horeca en Catering (2009), Kenniscentrum Horeca Feiten en Cijfers gemiddelde besteding van een consument in de drankensector nam tussen 2005 en 2008 met 11% af. In de fastservice- en restaurantsector was deze trend tot en met 2007 ook zichtbaar, maar inmiddels is er weer een groei waarneembaar (fi guur 2). Tot en met 2005 was er een duidelijk onderscheid zichtbaar naar leeftijd en horecasector, waarbij de bestedingen binnen de drankensector vooral afkomstig waren van jongeren (<35 jaar) en binnen de restaurantsector vooral van ouderen (> 50 jaar). Door de toenemende bestedingen van 34- tot 49-jarigen en 50-plussers, is dit onderscheid tegenwoordig vrijwel niet meer zichtbaar (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). Door de toenemende vergrijzing, is de seniorenmarkt een interessante groeimarkt geworden voor de horecabranche. De groep oudere horecabezoekers (wealthy healthy older people) hecht veel waarde aan hygiëne en gastvriendelijkheid in horecabedrijven*. * Koninklijke Horeca Nederland (2006), Whoppers houden van schone toiletten Aantal bedrijven drankensector daalt De belangrijkste groep binnen de drankensector zijn de cafés. Andere horecabedrijven in deze sector zijn de discotheken, sportkantines, strandtenten en zalencentra. Het totale aantal drankverstrekkers in Nederland daalt de laatste jaren gestaag, van circa 19.000 in 2000 naar minder dan 18.000 in 2008 (-7%) (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). De groep cafés kent veel verschillende typen bedrijven. Ieder type heeft een eigen specialisme in zich en bedient zijn eigen publiek. In de afgelopen 10 jaar is het aantal cafés in Nederland met 10% gedaald. Binnen de groep heeft zich verder een sterke verschuiving voorgedaan, waarbij vooral de daling van het aantal traditionele buurtcafébedrijven opvallend is. Groei heeft de afgelopen jaren vooral plaatsgevonden onder eetcafés en grandcafés. Desalniettemin is het traditionele buurtcafé nog steeds het grootst in aantal binnen de groep cafés. Dynamiek door nieuwe concepten In de cafés heeft het denken in concepten een vlucht genomen. Startende ondernemers DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 3
den ken steeds vaker en serieuzer na over de te voeren formule of het te voeren concept (bijv. skihut, irish pub, loungecafé). Ketenvorming en fi lialisering in de vorm van caféformules (zoals De Drie Gezusters ) vinden steeds vaker plaats*. Daarnaast wor den veel cafés direct of indirect door bierbrouwerijen geëxploiteerd. Een goed en geslaagd voorbeeld van vernieuwing in de groep cafés is de introductie van het concept grandcafé. Met de opkomst van het grandcafé neemt de scheiding tussen dag- en avondhoreca af. Het horecabedrijf past zich gedurende de openingstijden aan het publiek aan: in de ochtend een ontbijt, dan koffi edrinkers, lunch, thee- en koffi epubliek, borreltijd, diner, bar of dancing. Grandcafés hebben overdag een winkelondersteunende functie, terwijl ze s avonds een belangrijke uitgaansfunctie vervullen. Inmiddels heeft het concept grandcafé een stevige plek ingenomen in het Nederlandse horecaland schap. Het aantal vestigingen zal * Rabobank (2009), Cafés en discotheken, Rabobank Cijfers en Trends zich in de komende jaren naar verwachting stabiliseren*. Opkomst van de megadiscotheken Binnen de drankensector in Nederland vindt schaalvergroting plaats. Dit zien we terug in een toenemende omvang van het gemiddelde horecabedrijf. De discotheken spannen hierbij de kroon. Het aantal discotheken is de afgelopen jaren afgenomen met 24% (van 409 in 2000 tot 312 in 2008), maar de capaciteit is toegenomen door een forse schaalvergroting van de overgebleven bedrijven (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). De megadiscotheek aan de rand van de stad neemt de plaats in van de traditionele disco in de stad of in het dorp. De welvarende en mobiele jongere (15-29 jaar) is bereid grote afstanden af te leggen naar een (op dat moment) populaire discotheek. Loyaliteit is van korte duur. Alleen grootschalige horecabedrijven zijn in staat in te spelen op de snel wisselende trends door noodzakelijke investeringen in interieur, apparatuur en dj s. Discotheken die per avond ruimte bieden aan * Hoofdbedrijfschap Horeca en Catering (2005), Drinken: café-/barbedrijven meer dan 4.000 bezoekers zijn geen uitzondering meer. Naar verwachting zal het aantal discotheken de komende jaren verder dalen (Rabobank, 2009). Aantal fastservicebedrijven groeit verder De fastservicesector bestaat onder andere uit snackbars, lunchrooms en fastfoodrestaurants. Behalve in kernwinkelgebieden en in buurt- en wijkwinkelcentra, treffen we dit type horecabedrijf in toenemende mate aan op traffi clocaties waar grote consumentenstromen aanwezig zijn (bijv. treinstations, tankstations, toeristische attracties). In de afgelopen 10 jaar is het aantal fastservice bedrij ven in Nederland vrijwel gelijkgebleven (+1%) (fi guur 3). Groei vond vooral plaats onder de fastfoodrestaurants (+41%) en lunchrooms (+30%). Veelal betreft het (internationale) ketenbedrijven, zoals Pizzahut, McDonald s, Délifrance, C est du Pain, etc. Het merendeel van de horecabedrijven in de fastservicesector behoort tot de groep snackbars/cafetaria s. Dit aantal neemt al jaren gestaag af. Sinds 2000 is het aantal traditionele snackbars afgenomen met 10% (van ± 5.500 in 2000 tot ± 5.000 in 2008). 4 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Figuur 3 Groei aantal fastfoodbedrijven Aantal vestigingen fastfoodketens groeit gestaag Er speelt ook een groeiend gezondheidsbewustzijn Dit wordt veroorzaakt door de groei van het aantal fastfoodrestaurants en de toename van het aantal eetcafés met een makkelijk menu voor een redelijke prijs. Daarnaast speelt het groeiende gezondheidsbewustzijn onder consumenten een rol*. Vooral aan de onderkant van de markt is het verloop groot. Bij de betere snackbars vindt inmiddels verdere professionalisering plaats door aansluiting bij samenwerkingsverbanden of ketens, meer gezonde en verse producten, meer aandacht voor sfeer en een gerichte marketing. De toenemende belangstelling voor gemaksvoedsel en het tussendoor en buiten de deur eten zal naar verwachting leiden tot een verdere groei van het aantal fastfoodbedrijven. Nederlanders eten nu al gemiddeld 6 van de 21 maaltijden per week buiten de deur. Bij jongeren tot 25 jaar is dat 12 keer**. * Bedrijfschap Horeca en Catering (2006), Eten: cafetaria s en snackbars ** Foodservice Instituut Nederland (2007), Trendrapport 2007 Groei van het aantal fastfoodbedrijven vindt naar verwachting vooral plaats in de nieuwe fastfoodconcepten die zich richten op gezond snacken (bijv. Soup 4 You, Juicy Details). Ook de detailhandel speelt in op de sterke groei van buitenhuisconsumptie, waardoor mengvormen tussen detailhandel en horeca ontstaan (bijv. Bakkerij Bart). Restaurantsector groeit in omvang en kwaliteit De toegenomen welvaart heeft geleid tot een sterke groei van het buitenshuis eten. Het aantal restaurants in Nederland is de laatste 10 jaar met 12 procent gegroeid tot circa 12.400. Deze groei is te danken aan de toena me van het aantal buitenlandse restaurants (+28%). Het aantal restaurants met een Nederlands/Franse keuken is met 3% afgenomen. De gemiddelde omvang van restaurants is de afgelopen jaren licht gestegen tot circa 160 m². De groei van het aantal grotere bedrijven wordt gecompenseerd door de opkomst van kleinschalige restaurants, veelal met een buitenlandse keuken (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 5
De meeste restaurants zijn in handen van zelfstandige ondernemers, al zien we ook in deze sector de opkomst van ketens (Humphrey s, Gauchos). De concurrentie binnen de restaurantsector is groot. Om zich te onderscheiden van andere bedrijven, ontstaan meer gespecialiseerde restaurantconcepten. Naast speciale keukens (bijv. Japans, Thais), ontstaan er restaurants die zich volledig richten op een bepaald product (bijv. kip) of thema (bijv. wok, of barbecue). Sleutelbegrippen voor succes zijn een sterke identiteit en goede kwaliteit. In Nederland is de kwaliteit van de restaurants de afgelopen jaren toegenomen. Het aantal restaurants met tenminste 1 Michelinster is sinds 2002 met 34% toegenomen tot 83 restaurants in 2009 (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). Naar verwachting zal de groei van het aantal restaurants de komende jaren aanhouden. Dit zal naar verwachting leiden tot een nog grotere diversiteit aan keukens en specialistische concepten, waarbij levenstijl centraal staat (biologisch, vegetarisch etc.). Schaalvergroting in de hotelsector Het aantal bedrijven in de hotelsector in Nederland is de laatste 10 jaar licht gedaald (-2%), terwijl het aantal overnachtingen in diezelfde periode met 56% toenam. Binnen deze sector vindt dan ook een sterke schaalvergroting plaats. Deze uit zich zowel in een toenemend aantal kamers per bedrijf (+18%), als in een voortschrijdende internationalisering met ketens als Golden Tulip, NH hotel, Best Western, etc. Gemiddeld neemt ook de kwaliteit van het aanbod toe: het aantal 2- en vooral 1-sterrenhotels daalt, terwijl het aantal bedrijven met 3 en meer sterren toeneemt. Van het totale aanbod bestaat het merendeel in Nederland uit 3- en 4- sterrenhotels (samen ± 65%) (Bedrijfschap Horeca en Catering, 2009). De groei in de sector zal de komende jaren naar verwachting aanhouden, vooral dankzij het toene mende aantal (korte) vakanties in Nederland. Ook zal een verdere integratie plaatsvinden van de overnachtingsfunctie met andere functies, zoals congresruimte, overige horecasectoren, sport, ontspanning en vermaak. Levensstijl centraal bij restaurantontwikkelingen Er komen steeds meer specialistische concepten Hotels: combineren van functies 6 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
2.2 Landelijk beleid en regelgeving Drank en Horecawet In de Drank- en Horecawet zijn voorschriften opgenomen voor het maken van reclame voor alcoholhoudende dranken en het schenken en verko pen van die dranken*. Indien bedrijfsmatig of anderszins tegen betaling alcoholhoudende drank geschonken wordt voor gebruik ter plaatse (natte horeca), is een Drank- en Horeca wetvergunning verplicht. De vergunning moet bij de gemeente worden aangevraagd en wordt afgegeven door het College van Burgemeester en Wethouders. De DHW-vergunning is persoonsgebonden; de aanvrager kan de vergunning niet overnemen van de eventuele vorige eigenaar van een horeca-onderneming**. De regering is momenteel bezig met een wetsvoorstel voor een nieuwe Drank- en Horecawet. Dit wetsvoorstel wordt in het voorjaar van 2009 door de Raad van State beoordeeld en zal vervolgens in de Tweede * Voedsel en waren autoriteit VWA (april 2009): www.vwa.nl Drank- en Horecawet ** Koninklijke Horeca Nederland KHN (april 2009): www.horeca.org Rubriek Drank- en Horecawet Kamer behandeld worden (KHN, 2009). Belangrijke wijzigingen van de Drank- en Horecawet*: Vereenvoudiging van het vergunningstelsel, waardoor vergunninghouders minder vaak een nieuwe vergunning hoeven aan te vragen. Decentralisatie van het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. In plaats van de Voedsel- en Warenautoriteit, gaan de gemeenten de naleving controleren. Gemeenten krijgen de verantwoordelijkheid het toezicht effi ciënter in te zetten en vaker toezicht uit te oefenen. De mogelijkheid voor gemeenten om prijsacties en sluitingstijden in relatie tot leeftijd (bijvoorbeeld nachtcafés alleen voor 18+) te reguleren. Gemeenten worden verplicht regels op te stellen voor paracommerciële instellingen (verenigingen en stichtingen). In de nieuwe Drank- en Horecawet gaat meer beleidsmatige verorde nings bevoegdheid naar * Persbericht Ministerraad (20 februari 2009), Kabinet wijzigt Drank- en Horecawet: handhaving aangescherpt en vergunningen vereenvoudigd (www.regering.nl) gemeenten (onder andere koppelen (sluitings) tijden aan toegangsleeftijd en het reguleren van happy hours). Gemeenten kunnen, meer dan voorheen, zelfstandig de regels en kaders voor de horeca binnen de gemeente grens bepalen (KHN, 2009). Paracommercieel versus commercieel In de Drank- en Horecawet wordt een onderscheid gemaakt tussen commerciële en paracommerciële horeca (Artikel 4). Een paracommerciële instelling is een rechtspersoon, niet zijnde een naamloze vennootschap (NV) of besloten vennootschap (BV) met beperkte aansprakelijkheid, die zich richt op activiteiten van recreatieve, sportieve, sociaalculturele, educatieve, levensbeschouwelijke of godsdienstige aard. Voor paracommerciële instellingen gelden andere regels dan voor commerciële horeca. De instellingen ontvangen vaak subsidie en werken met vrijwilligers. Burgemeester en wethouders verbinden een of meerdere voorschriften aan de vergunningverlening (of beperkingen), ter voorkoming van oneerlijke economische concurrentie met commerciële horeca. Deze voorschriften en beperkingen kunnen betrekking hebben op de tijden DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 7
waarop in de betrokken instelling alcoholhoudende drank mag worden verstrekt*. Wet BIBOB Op grond van artikel 3 uit de wet BIBOB (Bevordering Integriteitsbeoor delingen door het Openbaar Bestuur) kunnen bestuursorganen weigeren een aangevraagde beschikking te geven, of een gegeven beschikking intrekken. In artikel 3 is opgenomen dat een overheidsorgaan een (horeca)vergunning of subsidie kan weigeren of intrekken**: wanneer er sprake is van ernstig gevaar dat de beschikking mede gebruikt zal worden voor het benutten van voordelen uit strafbare feiten, of het plegen van strafbare feiten. wanneer feiten en omstandigheden erop wijzen of redelijkerwijs doen vermoeden dat ter verkrijging van de aangevraagde dan wel gegeven beschikking een strafbaar feit (bijvoorbeeld Valsheid in geschrifte of omkoping ) is gepleegd. P3 is een voorbeeld van paracommerciële horeca Wet BIBOB moet integriteit ondernemers bewaken Streven: versterking historische kwaliteit binnenstad Plannen voor een discotheek aan de rand van de stad * Drank- en Horecawet, Artikel 4, lid 2 ** Ministerie van Justitie (2008), Wet BIBOB Gemeentes krijgen meer verordeningsbevoegdheid Groei van het inwonertal verwacht tot in 2013 8 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
2.3 Ontwikkelingen Purmerend Functioneel-ruimtelijke ontwikkelingen In de binnenstad van Purmerend wordt in 2009 de herinrichting van de Koemarkt tot autovrij plein met ruimte voor terrassen en de warenmarkt afgerond. Op de Schapenmarkt is een tijdelijke parkeervoorziening geopend. In de Structuurvisie* worden voor de binnenstad diverse ontwikkelingen voorgesteld. Zo wordt er gedacht aan de aanleg van een jachthaven, voorzieningenzone en een parkzone ten westen van het kanaal (Kop van West). Deze ontwikkelingen zijn echter nog niet concreet. In de bestaande binnenstad wordt gestreefd naar versterking van de historische kwaliteit, uitbreiding van de detailhandel en horeca en toevoeging van gebouwde parkeervoorzieningen. Tenslotte is er een initiatief voor ontwikkeling van een discotheek aan de rand van de stad (Verzetslaan). Hiervoor is ook al goedkeuring verleend door de provincie Noord-Holland. * Gemeente Purmerend (2009), Structuurvisie Purmerend 2005-2020 Ontwikkeling bevolking, werkgelegenheid De gemeente Purmerend telt op dit moment circa 78.430 inwoners. Volgens de gemeentelijke prognose neemt de omvang van de bevolking de komende jaren toe tot ruim 82.000 in 2013*. Daarna wordt een lichte daling van het inwonertal verwacht. De belangrijkste concrete woningbouwlocaties in Purmerend zijn Weidevenne (kwadrant Europa), Wheermolen-West (stedelijke vernieuwing), Kwadijkerpark (omvorming Prinsenstichting tot woonwijk), Wagenweggebied (woningen, voorzieningen) en De Oeverlanden. Net als steden in de rest van Nederland krijgt Purmerend te maken met vergrijzing en ontgroening. Naar verwachting zal de vergrijzing zich in Purmerend relatief snel voltrekken. Volgens de prognoses is in 2018 circa 19% van de inwoners 65 jaar of ouder (in 2008 circa 14%). De trend van ontgroening wordt vooral veroorzaakt door de afname van het aantal Purmerenders in de leeftijdsgroep waarin men kinderen krijgt. * Gemeente Purmerend (2009), Bevolkingsprognose Purmerend 2008-2023 Naar verwachting is in Purmerend in 2018 circa 19% van de inwoners jonger dan 18 jaar (ten opzichte van 22% in 2008). Naar verwachting wordt in 2010 gestart met de ontwikkeling van een hoogwaardig en duurzaam regionaal Bedrijventerrein Baanstee Noord. Dit moet op termijn leiden tot circa 6.000 extra arbeidsplaatsen. Ontwikkeling toerisme, regiobezoeker In de toeristisch-recreatieve visie van de gemeente Purmerend wordt ingezet op drie strategieën: herstellen en versterken van centrum in een karakteristiek Hollands landschap, verblijfs- en uitvalsbasis voor Holland tours en veilig en comfortabel recreëren voor families. De doelgroepen, waar het toeristisch beleid op gericht is, zijn zowel toeristen als inwoners uit de regio en uit Purmerend zelf. Genoemde acties zijn het ontwikkelen van een nieuw evenement of het uitbouwen van de weekmarkt, de ontwikkeling van de watersportvoorzieningen (o.a. jachthaven), koppeling van fi ets-, wandel- en waterroutes aan horeca, attracties en bezienswaardigheden en de ontwikkeling van een recreatief knooppunt (transferium). DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 9
3 Analyse huidige situatie 3.1 Ligging en kenmerken Purmerend De gemeente Purmerend ligt circa 15 kilometer ten noorden van Amsterdam. De gemeente telt in totaal circa 78.430 inwoners*, verspreid over 5 wijken. Hiermee is Purmerend de grootste plaats in de regio Waterland (bijna 80.000 inwoners, exclusief Purmerend). Andere gemeenten in deze regio zijn Edam-Volendam (± 28.500 inwoners), Waterland (± 17.000), Landsmeer (± 10.000 inwoners), Oostzaan (± 9.200 inwoners), Beemster (± 8.500 inwoners) en Zeevang (± 6.300 inwoners)*. Purmerend ligt direct ten oosten van de A7 (Zaanstad-Hoorn). Belangrijke provinciale ontsluitingswegen rondom Purmerend zijn de N244 (Alkmaar-Volendam) en de N235 richting Amsterdam-Noord. De spoorlijn van Amsterdam/Zaanstad richting Hoorn loopt door Purmerend (kaart 1). Purmerend telt drie treinstations. * CBS (2009), Statline Databank 10 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Purmerend heeft relatief veel jonge gezinnen 1/3 deel van de inwoners werkt in de eigen gemeente Horeca is een belangrijke werkgever in Purmerend 3.2 Vraagzijde horeca Purmerend Er zijn verschillende doelgroepen te onderscheiden, die gebruik maken van horecavoorzieningen. In deze paragraaf wordt ingegaan op omvang en samenstelling van de bevolking en het bedrijfsleven in Purmerend, bezoekers uit de regio en toeristische bezoekers. Inwoners Purmerend Purmerend is in de jaren 60 door het Rijk aangewezen als groeikern. De stad is daardoor de afgelopen dertig à veertig jaar zeer sterk gegroeid naar ruim 78.000 inwoners in 2008. Een groot deel van de inwoners van Purmerend is daar niet geboren en getogen, maar is afkomstig uit met name Amsterdam. Veel bewoners waren (en zijn) voor werk, winkelen, cultuur en vermaak nog lange tijd gericht op Amsterdam (BVR/ Gemeente Purmerend, 2006). De bevolking van groeikernen, ook van Purmerend, bestaat voor een groot deel uit (jonge) gezinshuishoudens. Hierdoor is sprake van een zeer gemiddelde bevolkingsopbouw, een gemiddeld inkomen en een gemiddelde sociale status. Inwoners van Purmerend voelen zich nog steeds minder gehecht aan de eigen woonplaats dan inwoners van omliggende gemeenten*. In paragraaf 3.6 wordt nader ingegaan op het gedrag en de mening van Purmerenders op het gebied van horeca en uitgaan. Bedrijfsleven Purmerend De arbeidsparticipatie in Purmerend is met 71% relatief hoog en de werkloosheid is laag, ondanks een relatief laag opleidingsniveau. Ongeveer eenderde van de inwoners werkt in de eigen gemeente. De meeste inwoners uit Purmerend werken in Amsterdam en omgeving (Gemeente Purmerend, 2008). Het aantal arbeidsplaatsen in Purmerend is relatief laag (circa 25.000). De nietcommerciële dienstverlening is de belangrijkste sector in Purmerend (42% van de arbeidsplaatsen (o.a. zorgverlenende instanties, gemeente). Andere belangrijke sectoren zijn handel en horeca (25%) en commerciële dienstverlening (22%)**. * Gemeente Purmerend (2008), Regionale Omnibusenquête 2008 ** PropertyNL (2009), Het Grote Gemeentenboek DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 11
Belangrijkste werklocaties zijn bedrijventerrein Baanstee (West en Oost), kantoorlocatie De Gors Noord en de binnenstad. Bezoekers uit de regio en toeristen Purmerend is de grootste gemeente in de regio Waterland (bijna 80.000 inwoners, exclusief Purmerend). Purmerend beschikt over een aantal voorzie ningen met een regionale aantrekkingskracht. Zo doet 14% van de inwoners uit de regio meestal de dagelijkse boodschappen in Purmerend. Voor de niet-dagelijkse aankopen gaat 23% van de inwoners uit de regio naar Purmerend. Inwoners van Beemster zijn het sterkst Purmerend-georiënteerd, op af stand gevolgd door Zeevang, Waterland en Edam-Volendam (gemeente Purmerend, 2008). Enkele overige voorzieningen in Purme rend met een regionale verzorgingsfunctie zijn de wekelijkse warenmarkt, theater De Purmaryn, cultuur- en poppodium P3 en de golfbaan met 45 holes. Daarnaast worden in Purmerend circa 10 (grotere) evenementen georganiseerd, zoals het jazz/swingfestival, de poortersfeesten, Reuring en de kerstmarkt. Het verblijfstoerisme in Purmerend is van bescheiden omvang. Er zijn twee hotels binnen de gemeentegrenzen, met in totaal circa 30.000 overnachtingen per jaar*. Het betreft hier vooral zakelijke bezoekers. Attracties of voorzieningen met een toeristische functie voor dagrecreanten zijn het Purmerends Museum, Museum Waterland en culturele en leisurevoorzieningen (theater, bioscoop, fi lmhuis, bowlingcentrum). Het theater trekt per jaar ruim 90.000 bezoekers. De regio Waterland is vooral aantrekkelijk vanwege de landschappelijke kwaliteit. Bezoekers aan de verschillende recreatiegebieden in de omgeving van Purmerend (zoals Hemmeland, Het Twiske, Het Purmerbos) zijn vooral afkomstig uit de nabije regio. De meeste bezoekers komen om te wandelen of te fi etsen. De voorzieningen in Purmerend, waaronder horeca, hebben op dit moment vooral een functie voor inwoners uit de stad en de regio. * ZKA Consultants & Planners (2003), Toeristischrecreatieve ontwikkeling Purmerend Winkelaanbod Purmerend trekt regiobezoekers Theater de Purmaryn: ± 300 voorstellingen per jaar Het Purmerends museum 12 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Figuur 4 Horeca-aanbod in de gemeente Purmerend, in gemeenten in de regio en in Nederland (aantal bedrijven per 10.000 inwoners) 3.3 Aanbodzijde horeca Purmerend Omvang aanbod Purmerend en de regio De gemeente Purmerend telt in totaal circa 125 horecabedrijven*, verdeeld over vier sectoren: ± 45 bedrijven in de drankensector, ± 40 restaurants, bijna 40 bedrijven in de fastservicesector en 2 hotels. Het totale verkoopoppervlakte van de horecasector in Purmerend bedraagt circa 15.200 m². Om een vergelijking te kunnen maken met andere gebieden wordt gekeken naar het aantal bedrijven per 10.000 inwoners. In de gemeente Purmerend zijn in totaal 16,1 horecabedrijven per 10.000 inwoners gevestigd. Dit is weinig in vergelijking met het aanbod in gemeenten in de regio (fi guur 4). Ook in vergelijking met het Nederlands gemiddelde is het aanbod in Purmerend in alle sectoren klein. In bijlagen 3 en 4 zijn overzichten van de typen bedrijven per sector en het aanbod in Purmerend opgenomen. Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (april 2009); bewerking Droogh Trommelen en Partners * Bedrijfschap Horeca en Catering (2009), Feiten en cijfers DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 13
Ligging centra in de regio Een belangrijke verklaring voor het relatief beperkte aanbod in Purmerend is de ligging op korte afstand van Amsterdam. Het aanbod in de hoofdstad is met ruim 3.600 horecabedrijven vele maten groter dan het aanbod in andere gemeenten. Daarnaast is de binding van inwoners uit Purmerend aan Amsterdam hoog (veel Purmerenders zijn afkomstig uit de hoofdstad). Kaart 2 toont de omvang van het horecaaanbod in de grootste centra in de regio. Ook hier valt het zeer sterke aanbod in Amsterdam op. Daarnaast kan geconcludeerd worden dat ook de centra van plaatsen met een regionale verzorgingsfunctie, zoals Alkmaar, Hoorn en Zaandam een uitgebreid horeca-aanbod hebben. Dit betekent dat de horeca in Purmerend vooral een functie zal vervullen voor inwoners uit Purmerend en de directe regio. 14 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Figuur 5 Horeca-aanbod in de gemeente Purmerend en in referentiegemeenten (aantal bedrijven per 10.000 inwoners) Aanbod Purmerend en referentiegemeenten Het horeca-aanbod in Purmerend is afgezet tegen het aanbod in gemeenten met een vergelijkbare omvang en verzorgingsfunctie (ligging ten opzichte van grotere plaats). Ook in vergelijking met deze referentiegemeenten is het aantal horecabedrijven per 10.000 inwoners in Purmerend klein (zie fi guur 5). Hier valt vooral het relatief beperkte aantal bedrijven in de drankensector (onder andere cafés) en in de fastservicesector (waaronder snackbars) op. Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering (april 2009); bewerking Droogh Trommelen en Partners Figuur 6 Spreiding horeca over typen locaties in Purmerend en referentieplaatsen (% van totaal aantal bedrijven) Opvallend in Purmerend is de sterke concentratie van horecabedrijven in het centrum (fi guur 6). In aantal bedrijven is het centrum van Purmerend dan ook relatief groot ten opzichte van de referentiegemeenten. Bron: Locatus Verkenner, (april 2009); bewerking Droogh Trommelen en Partners Vanwege de planmatige ontwikkeling van Purmerend is het aantal buurtcafés en snackbars in wijkwinkelcentra of op solitaire locaties beperkt. Dit zijn juist de typen bedrijven die in toenemende mate onder druk staan (zie trends). Het relatief beperkte horeca-aanbod in Purmerend is dus deels te verklaren door het ontbreken van deze verouderde horecatypen. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 15
16 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
IJssalon bij winkelcentrum Wormerplein Bioscoop Metro, buiten het centrum gelegen Horeca op het bedrijventerrein 3.4 Spreiding en kwaliteit aanbod Horecastructuur gemeente Purmerend Kaart 3 geeft de spreiding van horecabedrijven over Purmerend weer (buiten de binnenstad). Omdat de wijken van groeikern Purmerend planmatig van opzet zijn, bevinden de meeste horecabedrijven zich in een winkelgebied. In elk wijk- of buurtwinkel-centrum van de stad bevinden zich één of meer horecabedrijven, vooral in de fastservicesector (snackbars, lunchrooms). Daarnaast is in een aantal winkelcentra een café en/of restaurant (veelal Chinees-Indisch) aanwezig. Opvallend is het relatief grote aantal horecabedrijven in win kelcentrum Wormerplein (o.a. Turkse pizzeria, shoarma-/grillroom, ijssalon, cafés). De horecavoorzieningen in de winkelcentra zijn wijkverzorgend en hebben veelal een winkelondersteunende functie. De kwaliteit van de horecabedrijven is over het algemeen voldoende en sluit aan bij de doelgroep (inwoners van de wijken). Opvallend in Purmerend is dat de enige bioscoop (Metro) gevestigd is buiten het centrum (nabij station Purmerend). Ook poppodium P3 is net buiten de binnenstad gevestigd. Het aantal horecabedrijven buiten de winkelgebieden is beperkt. Verspreid over de kern zijn slechts enkele solitaire bedrijven te vinden, zoals een snackbar op bedrijventerrein De Koog, pannenkoekenrestaurant De Boffert bij Purmerland, hotel Hampshire bij de golfbaan en McDonald s bij de afslag van de N235 richting Verzetslaan. Deze bedrijven worden doelgericht bezocht, zowel door inwoners uit Purmerend als door (regio- of toeristische) bezoekers. Ruimtelijke structuur binnenstad Purmerend Bijzonder voor de groeikern Purmerend is de aanwezigheid van een historische binnenstad. Binnen de historische vesting is een compact centrumgebied aanwezig, met winkels, horeca en overige publieksgerichte voorzieningen (kaart 4). De belangrijkste winkelstraten in de binnenstad zijn de Hoogstraat, Breedstraat, Padjedijk, Dubbele Buurt en winkelcentrum De Eggert. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 17
18 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
De belangrijkste publiekstrekkers (V&D, Hema, C&A) zijn in dit overdekte, enigszins gedateerde winkelcentrum gevestigd. Het kernwinkelgebied -vooral het overdekte winkelcentrum- heeft een onduidelijke routing. De straten rondom het kernwinkelgebied worden gekenmerkt door een mix aan centrumfuncties, waaronder winkels, dienstverlenende bedrijven en horeca. Centraal in het winkelgebied ligt de Kaasmarkt, met enkele beeldbepalende historische gebouwen (kerk, Purmerends Museum). Hierdoor heeft dit deel van de binnenstad een aantrekkelijke uitstraling. Grenzend aan de Kaasmarkt ligt het Waagplein met een aantal culturele voorzieningen (theater De Purmaryn, theater t Stamhuis en het fi lmhuis Purmerend). Rondom de Koemarkt bevindt zich een concentratie van horecabedrijven. Daarnaast is aan de westzijde van het centrum een klein cluster van horecavoorzieningen aanwezig aan het Slotplein. Het centrumgebied wordt omringd door een gesloten parkeerring, waaraan de belangrijkste parkeerlocaties liggen (onder andere Eggertgarage en Claxonate). Recent is de (tijdelijke) parkeervoorziening op de Schapenmarkt geopend. Het gebied binnen de ring is geheel ingericht als voetgangerszone. De herinrichting van de Koemarkt tot verblijfsgebied wordt in 2009 afgerond. Spreiding en kwaliteit horeca binnenstad De horecaconcentratie rondom de Koemarkt bestaat hoofdzakelijk uit cafés en restaurants (kaart 5). Het restaurantaanbod is divers (onder andere eetcafés, tapas, bistro, thais, chinees, wokrestaurant). De meeste bedrijven bevinden zich in het middensegment. Het caféaanbod is nogal eenzijdig en bestaat vooral uit relatief kleinschalige, bruine kroegen, die vooral in de avonduren geopend zijn. Dergelijke uitgaansgelegenheden worden vooral bezocht door jongeren. Voor de oudere doelgroep (> 35 jaar) is het uitgaansaanbod beperkt. Deze groep vraagt vooral meer kwaliteit, hygiëne en service. De landelijke trend van schaalvergroting en de opkomst van het aantal grandcafés zijn in Purmerend nog nauwelijks te herkennen. De historische gevels aan de Koemarkt zorgen voor een aantrekkelijke uitstraling van dit horecacluster. De herinrichting van het grote plein draagt bij aan een kwalitatief goed verblijfsklimaat. In de zuidoosthoek van de Koemarkt (richting Schapenmarkt) wordt de gesloten gevel met horecabedrijven onderbroken door een open terrein, dat gebruikt wordt voor parkeren. Dit gebied is weinig aantrekkelijk door de matige stedenbouwkundige kwaliteit en uitstraling. Herontwikkeling van het gebied is op dit moment voorzien en wordt voorbereid. Verspreid over het winkelgebied bevinden zich enkele winkelondersteunende horecabedrijven, zoals lunchrooms, snackbars, ijssalons en een broodjeszaak. Lunchroom t Hoedje van de Koningin op de hoek van de Kaasmarkt is één van de grotere aanbieders met terras in het winkelgebied. Opvallend is de afwezigheid van veel ketenbedrijven in de binnenstad, zoals Burger King, Pizzahut en Délifrance. Het enige hotel in de binnenstad bevindt zich aan de Neckerdijk. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 19
20 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Figuur 7 Beoordeling eigen omzet 3.5 Ondernemersenquête Door middel van een schriftelijke enquête is de horecaondernemers van Purmerend gevraagd naar hun mening over de horeca in Purmerend. De uitgebreide resultaten van de ondernemersenquête zijn te vinden in bijlage 5. Respons De ondernemersenquête, die naar 106 ondernemers in heel Purmerend verstuurd is, heeft een respons van 37% gerealiseerd (39 respondenten). Deze respons is vergelijkbaar met de respons bij horeca-enquêtes elders in Nederland. In het algemeen komt uit de enquête naar voren dat de horecaondernemers in Purmerend een vrij positieve blik hebben op hun bedrijfssituatie. Beoordeling eigen omzet Ondernemers beoordelen hun eigen omzet overwegend als voldoende tot goed (fi guur 7). In vergelijking met andere sectoren oordelen ondernemers in de restaurantsector het minst positief over hun omzet. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 21
Wat betreft de herkomst van de omzet bestaan er weinig tot geen verschillen tussen ondernemers in de café-, restaurant- en fastservicesector. Figuur 8 Herkomst van de omzet Herkomst naar gebied Horecaondernemers behalen naar eigen zeggen bijna driekwart van hun omzet door bestedingen van Purmerenders. Bijna een kwart van de omzet wordt behaald door bestedingen van mensen uit de regio en overig Noord-Holland. Slechts 3% van de omzet is afkomstig van mensen die verder weg wonen (fi guur 8). Herkomst naar bezoekmotief Bijna 80% van de omzet in de Purmerendse horeca wordt volgens de ondernemers behaald uit regulier particulier bezoek. De omzet door de zakelijke markt (10%), evenementen (8%) en toerisme (3%) is beperkt (fi guur 8). 22 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Beoordeling eigen omgeving Uit de ondernemersenquête blijkt verder, dat ondernemers relatief positief oordelen over factoren in hun direct omgeving, zoals bereikbaarheid, het aantal horecabedrijven en de kwaliteit van het aanbod (bijlage 5). Omzetverdeling over de week Ondernemers geven aan dat de helft van de omzet op vrijdag en zaterdag wordt verdiend. Zondag (16%) en dinsdag (marktdag, 10%) zijn daarna de dagen met de meeste omzet (zie bijlage 5). Ondernemers: kwaliteit aanbod voldoende tot goed Concentratie aan de Koemarkt: sterk of zwak punt? 36% Van de respondenten zegt te gaan investeren Sterke en zwakke punten Door ondernemers zijn diverse sterke en zwakke punten van de horeca in Purmerend genoemd (zie ook bijlage 5). De belangrijkste sterke punten volgens ondernemers zijn: diversiteit; concentratie aanbod aan de Koemarkt; samenwerking tussen ondernemers. Als zwakke punten worden door ondernemers het meeste genoemd: beperkingen door gemeentelijk beleid; gebrek aan diversiteit; bereikbaarheid. Het valt op dat de respondenten verdeeld zijn over de mate van diversiteit van het horecaaanbod in Purmerend. 10 Respondenten prijzen de diversiteit, terwijl 8 andere respondenten het gebrek aan diversiteit noemen als zwak punt van de horeca in Purmerend. Investeringen en investeringsplannen Tenslotte is de horecaondernemers van Purmerend gevraagd naar de investeringen, die zij in de afgelopen vijf jaren gedaan hebben in hun bedrijf en die zij de komende vijf jaren van plan zijn te gaan doen. Van de 39 ondernemers gaven er 27 aan de afgelopen jaren te hebben geïnvesteerd in het interieur van hun zaak. Negen ondernemers hadden niet geïnvesteerd. Voor de komende jaren zeggen 13 van de 39 ondernemers geen investeringsplannen te hebben. Als reden geven zij hierbij vaak aan recent een investering te hebben gedaan. Veertien ondernemers geven aan de komende jaren te willen investeren in het interieur van hun zaak (zie bijlage 5). DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 23
3.6 Internetpanel bewoners Via het digitale bewonerspanel van de gemeente is ook de inwoners van Purmerend gevraagd naar hun mening over de horeca in hun woonplaats. Van de circa 1.600 panelleden heeft 72% de vragenlijst ingevuld. De respon denten zijn ingedeeld in leeftijdscategorieën tussen 16 en 34 jaar, tussen 35 en 49 jaar en ouder dan 50 jaar. De uitgebreide resultaten zijn terug te vinden in bijlage 6. Figuur 9 Bezoek horeca afgelopen jaar Horecabezoek Een groot deel (86%) van de respondenten geeft aan het afgelopen jaar een restaurant te hebben bezocht in, of zowel in als buiten, Purmerend. Het bezoek aan een fastservicezaak ligt iets lager: 80% heeft het afgelopen jaar een fastservice zaak in Purmerend bezocht. Voor inwoners tussen 16 en 49 jaar ligt dit percentage op 92% en bij 50-plussers op 60%. Het bezoek aan uitgaansgelegenheden (met name cafés) ligt met 46% beduidend lager. 50-plussers bezoeken deze gelegenheden beduidend minder vaak (35%) dan 16- tot 34-jarigen (62%) (fi guur 9) 24 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Figuur 10 Beoordeling van het aantal horecaondernemingen Op de vraag waarom de respondenten het afgelopen jaar geen horecagelegenheden hebben bezocht, worden vooral prijs (restaurants) en gebrek aan interesse (fastservice en uitgaansgelegenheden) als reden opgegeven (zie bijlage 6). Respondenten die wel een horecagelegenheid hebben bezocht, maar dit niet in Purmerend hebben gedaan, geven aan dat hun sociale leven zich elders afspeelt, of dat er in Purmerend te weinig keuze is (bijlage 6). Oordeel over de horeca De Purmerenders zijn over het algemeen vrij tevreden over het aantal horecabedrijven in hun gemeente. Slechts 12% van de respondenten zegt het aantal restaurants in Purmerend te laag te vinden. Bij fastfoodzaken en uitgaansgelegenheden is dit respectievelijk 19% en 28% (fi guur 10). Ook de kwaliteit van het horeca-aanbod wordt overwegend als voldoende beoordeeld. De rapportcijfers voor factoren als kwaliteit, diversiteit van het aanbod, uitstraling en bereikbaarheid variëren tussen gemiddeld 6 (uitgaansgelegenheden), 6.5 (fastfoodzaken) en 7 (restaurants) (bijlage 6). DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 25
Door de respondenten worden verschillende horecatypen gemist in Purmerend. In de restaurantsector wordt vooral een aanbieder in het hoge segment gemist. In het fastserviceaanbod missen de respondenten vooral Amerikaanse ketens (Burger King, Kentucky Fried Chicken, etc.). De uitgaansgelegenheid die het meest gemist wordt, is een (grote) discotheek (zie bijlage 6). Figuur 11 Combinatiebezoek winkelen, bioscoopbezoek, theaterbezoek en poppodiumbezoek met horeca (buiten bioscoop/purmaryn/p3) Combinatiebezoek Bijna 60% van de winkelende respondenten brengt soms, bijna altijd, of altijd een bezoek aan een horecagelegenheid. Ook bezoekers van de markt combineren marktbezoek vaak met horeca (panel 2008: 35% meestal ). Het theater, de bioscoop en het poppodium beschikken alle drie over inpandig horecaaanbod. Desondanks bezoekt een groot deel van de bezoekers ook horeca daarbuiten. Van de bezoekers aan culturele trekkers combineren theaterbezoekers hun activiteit het meest met een bezoek aan de horeca (37%). Een verklaring hiervoor kan zijn, dat het theater in het centrum (nabijheid horeca) gevestigd is, terwijl de bioscoop en het poppodium solitair gevestigd zijn. 26 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Horeca bij winkelcentrum Meerland 70% van de horeca gevestigd in het centrum Aanwezigheid culturele trekkers in het centrum 4 SWOT-analyse Aan de hand van de overzichten van de huidige situatie (vraag- en aanbodstructuur) en de relevante trends en ontwikkelingen wordt in dit hoofdstuk een analyse gemaakt van sterke en zwakke punten van de horecastructuur in Purmerend en van kansen en bedreigingen voor de horecasector in Purmerend in de toekomst. 4.1 Sterke punten Heldere horecastructuur Purmerend kent een heldere horecastructuur, doordat de meeste horecabedrijven gevestigd zijn bij andere publieksgerichte voorzieningen (binnenstad, wijkwinkelcentra, golfbaan). In tegenstelling tot veel andere plaatsen van deze omvang is het aantal solitair gelegen bedrijven beperkt. De horeca in de wijkwinkelcentra bestaat vooral uit snackbars en lunchrooms. Dit type bedrijven vormt een goede aanvulling op de wijkzorgende functie van winkelcentra. Maar liefst circa 70% van de horecabedrijven is gevestigd in de binnenstad. Door deze sterke concentratie is het aantal horecabedrijven in de binnenstad van Purmerend groot ten opzichte van referentiegemeenten. Clustering van horeca draagt bij aan de aantrekkelijkheid en herkenbaarheid van het aanbod. Bezoekers hebben hiermee keuze en bedrijven kunnen van elkaar profi teren door combinatiebezoek. Compacte, historische binnenstad met grote diversiteit aan functies Een sterk punt van de binnenstad van Purmerend is de compacte opzet, in combinatie met een aantrekkelijke historische ambiance. Die factoren zorgen voor sfeer en een aangenaam verblijfsklimaat. In het relatief beperkte oppervlak binnen de vesting is een sterke concentratie van publieksgerichte voorzieningen aanwezig, zoals winkels, horeca en culturele voorzie ningen. De aanwezigheid van de culturele trekkers (theater, musea, fi lmhuis) in het hart van het centrum is een sterk punt in de ruimtelijke structuur. Uit het internetpanel van bewoners blijkt, dat circa eenderde van de bezoekers aan het theater ook een horecagelegenheid bezoekt. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 27
De kwaliteit van de compacte binnenstad wordt nog versterkt door de gesloten parkeerring direct rondom het centrumgebied, met parkeerlocaties op korte afstand van de voorzieningen. Goed bereikbare en voldoende parkeervoorzieningen zijn ook voor de horeca belangrijk. Uit het bewonerspanel blijkt dat vooral bezoekers aan restaurants en fastservicebedrijven vaak met de auto komen. Al deze kwaliteiten maken de binnenstad van Purmerend een aantrekkelijk bezoekdoel voor consumenten uit Purmerend en uit de regio. Concentratie horeca rondom Koemarkt In de binnenstad is een duidelijke concentratie van horecabedrijven te vinden rondom de Koemarkt. Dit plein vormt het belangrijkste uitgaansgebied van Purmerend, met diverse cafés en restaurants. Deze concentratie zorgt voor een herkenbaar uitgaansgebied waar bedrijven elkaar kunnen versterken. Door de herinrichting van de Koemarkt wordt het verblijfsklimaat van dit plein sterk verbeterd. De horecabedrijven, die gevestigd zijn in het kernwinkelgebied, hebben vooral een winkelondersteunende functie (bijvoorbeeld broodjeszaak of ijssalon). Gezonde horeca van goede kwaliteit Uit de ondernemersenquête komt naar voren dat een groot deel van de ondernemers tevreden is over zijn eigen omzet. De meeste respondenten hebben de afgelopen 5 jaar geïnvesteerd in het bedrijf of gaan dat de komende 5 jaar doen. De kwaliteit van de horecasector in Purmerend is over het algemeen goed. In de binnenstad hebben veel horecabedrijven een aantrekkelijke uitstraling, mede door de aanwezigheid van historische gevels. Zowel ondernemers als inwoners zijn over het algemeen positief over de omvang, kwaliteit en diversiteit van het horeca-aanbod. 4.2 Zwakke punten Aantal horecabedrijven is klein Purmerend heeft, in vergelijking met referentiegemeenten, Nederland en plaatsen in de regio, weinig horeca-aanbod. Vanwege de planmatige ontwikkeling van Purmerend is er echter een grote concentratie van aanbod in de bin nenstad. Hierdoor is het aantal horecabe drijven in de binnenstad van Purmerend groot ten opzichte van referentiegemeenten. Concentratie van de horeca aan de Koemarkt Purmerenders vrij tevreden over horeca-aanbod Historische gevels: aantrekkelijke uitstraling 28 DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS
Horecagelegenheid in opkomst: het Grandcafé Ten opzichte van gemeenten met een vergelijkbaar inwonertal en verzorgingsfunctie vallen vooral het relatief beperkte aantal cafés en snackbars en het beperkte aanbod in de wijken op. De trend in Nederland is dat juist traditionele buurtcafés en snackbars in aantal afnemen. Dergelijke bedrijven zijn in Purmerend niet of nauwelijks gevestigd, waardoor deze moderniseringsslag hier niet gemaakt hoeft te worden. Voor de oudere doelgroep (>35 jaar) en voor de zakelijke bezoeker is het aanbod beperkt. Deze doelgroepen besteden in toenemende mate in de horeca en hebben vooral behoefte aan meer kwaliteit en service. Bedrijven, die door de respondenten van het internetpanel worden gemist zijn onder andere een restaurant in het hogere marktsegment, een grandcafé en een discotheek. Purmerenders missen fastfoodrestaurants Eenzijdig aanbod: veel kleinschalige bruine cafés Daar staat tegenover dat de horecatypen, die wel in opkomst zijn, ondervertegenwoordigd zijn in Purmerend. Te denken valt aan grandcafés (meer ruimte en kwaliteit) en fastfoodrestaurants (o.a. Burger King, Kentucky Fried Chicken). Respondenten geven aan dat juist dit type bedrijven in Purmerend gemist wordt. Kleinschalig, eenzijdig aanbod Het horeca-aanbod in Purmerend wordt gekenmerkt door een gemiddeld klein oppervlak per bedrijf. Vooral in de binnenstad zijn relatief veel kleine, bruine cafés te vinden en weinig grandcafés of bedrijven met een hoogwaardige uitstraling. Hierdoor is het aanbod nogal eenzijdig en gericht op een beperkte doelgroep (met name jongeren). Beperkte synergie met culturele voorzieningen In Purmerend is de bioscoop buiten de binnenstad gevestigd. Hierdoor profi teert de horecasector in de binnenstad nauwelijks van de aantrekkingskracht van deze culturele voorziening. Ruim driekwart van de respondenten van het internetpanel bezoekt de bioscoop niet of nauwelijks in combinatie met horeca. Andere culturele voorzieningen in Purmerend zijn pop- en cultuurpodium P3 (aan de rand van de binnenstad) en theater Purmaryn (in historische binnenstad). Uit het bewonerspanel komt naar voren dat het combinatiebezoek tussen deze voorzieningen en de horeca toeneemt naarmate ze dichterbij elkaar gelegen zijn. DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS 29