Standaard vakvolwassenheid Sociaal werker, groepen en samenleving MBO functies Hoofdactiviteiten 1 Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 1
Standaard vakvolwassenheid Sociaal werker, groepen en samenleving MBO functies INHOUD Inleiding 3 Hoofdactiviteiten 5 1. Contact leggen 5 2. Analyseren van sociale vraagstukken 6 3. Ontwerpen in dialoog 7 4. Faciliteiten bieden en randvoorwaarden creëren 7 5. Ondersteunen 8 6. Participatie stimuleren 8 7. Sociale kwesties signaleren 9 8. Initiëren 9 9. Evalueren 10 10. Bijdragen aan de organisatie en het netwerk 10 11. Competenties ontwikkelen 11 Competenties 12 1. Gaat erop af 12 2. Informeert en communiceert 12 3. Signaleert en verheldert 13 4. Schept ruimte 13 5. Is van veel markten thuis 14 6. Inspireert en enthousiasmeert 14 7. Zet aan tot participatie 15 8. Stimuleert kostenbewustheid 15 9. Maakt opdrachten waar 16 10. Stimuleert ondernemerschap 16 11. Versterkt het eigen professioneel netwerk 17 12. Legt verantwoording af 17 13. Draagt bij aan beleid 18 14. Zorgt voor kwaliteit 18 15. Bewaakt eigen arbeidsomstandigheden 19 16. Ontwikkelt het eigen vak 19 2 Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 2
Inleiding 1. Waarom een standaard voor vakvolwassenheid? 1.1. (H)erkenning van werkervaring Werkervaring zorgt ervoor dat een professional steeds kundiger wordt en het handelen steeds beter aansluit bij de praktijk. De praktijk is namelijk altijd complexer dan wat in theorieën, stappenplannen of richtlijnen is te vatten en meer divers dan tijdens een opleiding geleerd wordt. Hoe meer iemand met verschillende situaties te maken krijgt hoe beter iemand de praktijk kan inschatten en ernaar kan handelen. Inzicht hebben in de mate van ervaring van iemand, is ook weten wat je van iemand kunt verwachten. Voor de ontwikkeling van professionals in de praktijk en voor een goede inzetbaarheid is het belangrijk om werkervaring meetbaar te maken. Hiervoor is een standaard nodig. Een dergelijke standaard is ook belangrijk in het licht van bijvoorbeeld de instroom van herintreders met veel relevante ervaring maar zonder (relevante) diploma s. Deze groep, die voorheen een andere loopbaan had, ziet haar ervaring graag erkend en zo mogelijk verzilverd, door middel van EVC-trajecten. In deze standaard is de mate van vakvolwassenheid in drie stadia omschreven. Door deze standaard te gebruiken krijgen werkgevers en werknemers zicht op wat van een professional wordt verwacht en hoe men zich in de gewenste richting kan ontwikkelen. 1.2. Waarvoor en hoe te gebruiken? De standaard is bedoeld voor die sociale professionals die vanuit een groeps- en samenlevingsgerichte insteek burgers ondersteuning bieden. In de standaard zijn 3 stadia van vakvolwassenheid uitgewerkt: gevorderd, bekwaam en vakvolwassen. Per stadium is aangegeven wat er van de professional in het betreffende stadium wordt verwacht. De standaard kan op verschillende manieren worden ingezet: Organisatie en medewerker kunnen ermee, vanuit een gedegen onderbouwing, werken aan professionaliteit nieuwe stijl ; een medewerker kan ontdekken wat er verwacht wordt in de ontwikkeling tot vakvolwassen professional; een leidinggevende kan aan de hand van een standaard de medewerker begeleiden in zijn/haar ontwikkeling tot vakvolwassenheid; een P&Oer / het management kan de standaard gebruiken om een beeld te krijgen van de mate van vakvolwassenheid binnen de organisatie; een EVC uitvoerder kan een standaard als ondersteunend instrument gebruiken bij de toetsing van werkervaring. 1.3 Toekomstproof Deze standaard is in eerste instantie ontwikkeld op basis van de bestaande beroepsprofielen sociaal cultureel werker, jongerenwerker en opbouwwerker. Inmiddels zijn tien MO competenties (MOVISIE, 2013) opgesteld, die weerspiegelen waar het in essentie bij Welzijn Nieuwe Stijl om gaat, namelijk het inzetten van sociaal werk als middel om te bevorderen dat alle burgers meedoen en zich daar ook verantwoordelijk voor voelen. Vanuit de nieuwe visie staat de burger en diens eigen kracht en verantwoordelijkheid meer centraal. Er moet oog zijn voor de juiste balans tussen eigen kracht / zelfregie versterken en de ondersteunende rol en inbreng van de sociale professional. Dit gedachtegoed achter de tien MO competenties zijn verwerkt in de standaard. Je vindt ze dus niet als losse competenties terug, maar de essentie is verweven in de taken en hoofdactiviteiten van de standaard. Hiermee kan de standaard dan ook als een belangrijke basis en ontwikkelinstrument gezien worden om vanuit de praktijk doelbewust en vanuit een gedegen onderbouwing te werken aan professionaliteit nieuwe stijl. Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 3
2. Stadia in vakvolwassenheid 2.1. Jezelf ontwikkelen door het opdoen van werkervaring In de ontwikkeling tot een vakvolwassen professional zijn diverse stadia te onderscheiden. Door het in de praktijk opdoen van kennis, ervaring en vaardigheden ontwikkelt een professional zich richting een volgend stadium. Professionals doorlopen, los van hun niveau van beroepsuitoefening en vooropleiding, deze stadia in hun werkend leven en kunnen zich allemaal in potentie ontwikkelen tot een vakvolwassen professional en in sommige gevallen zelfs tot expert. 2.2. Omschreven stadia In de standaard worden drie stadia omschreven op basis van de hoofdactiviteiten en competenties die men dan beheerst. Voor de uitgangspunten van deze stadia zie model werkervaring verderop in deze handreiking. gevorderd bekwaam vakvolwassen (in schema: volleerd) De gevorderde professional is het eerste stadium in het model waarbij sprake is van enige werkervaring. Dit is dus ook het eerste stadium waarin werkervaring in kaart gebracht kan worden. Het daaropvolgende stadium is die van de bekwame professional, waarin een professional meer werkervaring heeft opgedaan. Het derde stadium is die van de vakvolwassen professional. Als uitgangspunt geldt dat iedere professional zich door het opdoen van werkervaring, ontwikkelt tot en met dit stadium. Dit is dan ook het stadium dat het beroepscompetentieprofiel omschrijft. De stadia daaraan voorafgaand zijn hiervan afgeleid. Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 4
Hoofdactiviteiten 1. Contact leggen De sociaal-cultureel werker legt actief contact met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in hun eigen leefomgeving. Hij zet burgers aan om samen met hem manifeste vragen te inventariseren, zich gezamenlijk een beeld te vormen van de aanwezige wensen en behoeften en daarop actie te ondernemen. Zij baseren zich hierbij mede op al beschikbare informatie over het werkgebied, zoals historische en culturele aspecten en toekomstplannen van de omgeving. Tijdens georganiseerde activiteiten reageren op burgers die contact zoeken Contact leggen door gebruikmaking van bij burgers passende communicatiemiddelen Weten waar informatie over burgers te vinden is Reageren op nieuwe individuen die contact zoeken Tijdens georganiseerde activiteiten contact leggen met burgers Via aangereikte communicatiemiddelen burgers ondersteunen bij ontsluiten van informatie Verzamelen van informatie over burgers (Kwetsbare) burgers met manifeste vragen ondersteunen bij het leggen van contact met voorzieningen Initiatief tonen als een burger aangeeft contact te willen en dit onderhouden Na afstemming met leidinggevende, burgers gebruik laten maken van het netwerk van de organisatie Tijdens georganiseerde activiteiten zelfstandig contact leggen met burgers en zich continu richten op het leren kennen van nieuwe individuen en groepen en burgers hierbij betrekken Via gevarieerde communicatiemiddelen burgers ondersteunen bij ontsluiten van informatie Met burgers relevante informatie verzamelen Na overleg vanuit de vraag van burgers samenwerking zoeken met partnerorganisaties (Kwetsbare) burgers met manifeste vragen ondersteunen bij het leggen van contact met voorzieningen Op aanwijzen burgers gebruik laten maken van het netwerk van de eigen organisatie en van andere organisaties Na overleg samen met burgers contact leggen met beleidsmakers over concrete vragen en resultaten Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 5
2. Analyseren van sociale vraagstukken De sociaal-cultureel werker heeft een heldere en bruikbare analyse over sociale vraagstukken vanuit de optiek van burgers, actualiseert deze steeds en deelt deze met betrokkenen. Het betreft een analyse van de vragen van individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers, de context (gebiedsanalyse), de medespelers (krachtenveldanalyse) en het beleidskader. Hij ondersteunt burgers bij het achterhalen van hun vragen, behoeften en wensen, inventariseert wat ze nodig hebben om sociale vraagstukken zelfstandig aan te kunnen pakken en welke talenten en mogelijkheden aanwezig zijn en ingezet kunnen worden bij de uitvoering ervan. Hij deelt de analyse gevraagd en ongevraagd met alle belanghebbenden. Gekregen objectieve gegevens en informatie ordenen volgens een aangeleverd format en na toetsing beschikbaar stellen aan burgers Aangeleverde kennis van beleidsontwikkelingen tot zich nemen en in overleg delen met burgers Mondeling terugkoppelen van ervaringen aan leidinggevende en in overleg aan burgers Na afstemming met leidinggevende delen van de vraag samen met burgers in beeld brengen en beschikbaar stellen Gekregen objectieve gegevens en informatie ordenen en inzichtelijk maken voor burgers Zelfstandig kennis nemen van beleidsontwikkelingen Samen met professionals en burgers situatie analyseren Schriftelijk en mondeling rapporteren conform het aangeleverde format, ook aan burgers Op aanwijzing en met instrumenten burgers ondersteunen bij hun vraag in beeld brengen Burgers ondersteunen bij het verzamelen van objectieve gegevens en informatie In samenspraak beleidsontwikkelingen inventariseren en de invloed van partijen expliciteren en delen met burgers Burgers stimuleren een bijdrage te leveren aan analyse van vraagstukken met andere partijen In teamverband en samen met burgers analyseren en in bekende situaties conclusies trekken, keuzes onderbouwen en prioriteiten stellen Schriftelijk en mondeling rapporteren, ook aan burgers Eigenaarschap van vraagstuk bij burgers laten Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 6
3. Ontwerpen in dialoog De sociaal-cultureel werker zoekt samen met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en andere professionals naar financiering van initiatieven van burgers en ondersteunt hen bij het maken van een plan van aanpak. Het plan van aanpak bestaat uit concrete operationele doelen, verdeling van taken en werkzaamheden, inzet van vrijwilligers, andere (actieve) burgers en samenwerkingspartners, tijdspad, benodigd budget, beoogde effecten en hoe deze in beeld worden gebracht. De aanpak is een adequaat antwoord op de vraag van burgers en is qua materieel en menskracht uitvoerbaar. Samen met een collega, burgers ondersteunen bij formuleren van doelen Via een gestandaardiseerde werkwijze burgers ondersteunen bij maken van een plan van aanpak Samen met een collega en burger signaleren wanneer doelstellingen en/of prestatieafspraken niet worden gerealiseerd Burgers ondersteunen bij formuleren van doelen Samen met een collega burgers ondersteunen bij maken van een plan van aanpak Samen met burgers signaleren wanneer doelstellingen en/of prestatieafspraken niet worden gerealiseerd Na overleg, burgers ondersteunen over aanpassen van hun plan van aanpak In overleg met een collega, burgers helpen bij het vinden van financiële middelen Burgers zelfstandig ondersteunen bij formuleren van doelen Na voorbereidend intern overleg burgers ondersteunen bij maken van een plan van aanpak Samen met burgers bewaken van doelstellingen en prestatieafspraken Noodzaak tot bijstelling signaleren op basis van voortschrijdend inzicht en ontwikkelingen en met burgers de consequenties bezien Na toetsing, in samenspraak burgers adviseren over aanpassen van hun plan van aanpak 4. Faciliteiten bieden en randvoorwaarden creëren De sociaal-cultureel werker zorgt ervoor dat individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers voor de uitvoering van hun burgerinitiatieven kunnen beschikken over materiaal, middelen, communicatiekanalen en accommodatie en toegang hebben tot alle benodigde informatie. Op basis van vooraf bekende keuzes faciliteiten beschikbaar stellen aan burgers Behoefte van burgers aan faciliteiten signaleren Op basis van vooraf bekende keuzes faciliteiten bieden aan burgers Signaleren van behoefte van burgers aan faciliteiten Op basis van behoeften van burgers faciliteiten ter beschikking stellen Bijdrage leveren aan de ontwikkeling van accommodaties en voorzieningen die aansluiten op de behoeften van burgers Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 7
5. Ondersteunen De sociaal-cultureel werker ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers bij het realiseren van de door hen gestelde doelen en plannen. Hij adviseert burgers over de mogelijkheden van het versterken van de eigen regie, het ontwikkelen en activeren van netwerken en geeft hen inhoudelijk advies. De sociaal-cultureel werker ondersteunt burgerinitiatieven, vrijwilligerswerk, bewonersgroepen en cliënt- en zelforganisaties. Samen met anderen afspraken maken met burgers over wijze van ondersteuning die zij wensen Burgers standaard informatie geven, ook over wet- en regelgeving Burgers ondersteunen bij organisatorische aspecten Op aanwijzen afspraken maken met burgers over wijze van ondersteuning die zij wensen Met burgers regelmatig toetsen of de ondersteuning nog voldoet aan wensen en nog nodig is Op basis van de vraag van burgers informatie geven Burgers ondersteunen en adviseren over organisatorische aspecten Afspraken maken met burgers over de gewenste ondersteuning Met burgers regelmatig toetsen of de ondersteuning nog voldoet aan wensen en nog nodig is Burgers de weg wijzen naar informatiekanalen Burgers advies geven over inhoudelijke en organisatorische aspecten Zich inzetten voor een goed samenwerkingsklimaat waar iedereen zijn eigen kwaliteiten kan inzetten 6. Participatie stimuleren De sociaal-cultureel werker ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers bij het ontwikkelen van programma s en activiteiten op het gebied van ontmoeting, recreatie, sport, cultuur, kunst en politiek. Hij stimuleert de participatie van (kwetsbare) burgers, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk, educatie, onderwijs en ondersteunt hen daarbij. Hij zet aan tot ontmoetingen van en tussen groepen burgers van uiteenlopende generaties en culturen en werkt toe naar het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Met ruggespraak, burgers helpen bij het uitvoeren van initiatieven en activiteiten Na overleg, burgers ondersteunen bij communicatie en publiciteit Burgers ondersteunen bij het uitvoeren van initiatieven en activiteiten In groepen creativiteit, zelfwerkzaamheid en participatie stimuleren Burgers ondersteunen bij communicatie en publiciteit Burgers adviseren en ondersteunen bij het uitvoeren van initiatieven en activiteiten Groepen bij elkaar brengen en creativiteit, zelfwerkzaamheid en participatie stimuleren Burgers adviseren over communicatie en publiciteit Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 8
7. Sociale kwesties signaleren De sociaal-cultureel werker signaleert samen met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers en andere betrokkenen sociale kwesties die buiten de aandacht vallen van instellingen en beleid. Hij laat het eigenaarschap van sociale kwesties bij belanghebbenden en stimuleert hen de signalen te agenderen bij verantwoordelijke organisaties en instanties en ondersteunt hen daarbij. Na overleg belanghebbenden betrekken Herkennen van signalen via burgers en collega s Overleggen wat met verkregen signalen te doen Na overleg belanghebbenden betrekken Opvangen van signalen via burgers en collega s Na overleg met betrokkenen onderzoeken van verkregen signalen Belanghebbenden betrekken en hen ondersteunen bij het mobiliseren van organisaties Op basis van overleg onderbouwen met gegevens en voorleggen Na overleg eigenaarschap leggen bij / of overdragen aan betrokkenen 8. Initiëren De sociaal-cultureel werker sluit aan bij en ondersteunt individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers bij het opzetten van activiteiten, en projecten op het gebied van ontmoeting, recreatie, educatie, cultuur, sport en samenlevingsopbouw. Hij enthousiasmeert en motiveert burgers om betrokken te zijn bij de samenleving, werkt samen met hen aan het doorbreken van sociaal isolement en stimuleert hen tot het nemen van eigen initiatieven en het doen van vrijwilligerswerk. Hij heeft een actieve rol in het toepassen van sociale interventies die bijdragen aan de samenwerking met en tussen individuen en groepen (actieve) burgers en instanties om het sociale klimaat, de gemeenschapszin, de leefbaarheid en de participatie van betrokkenen te verbeteren. Op aanwijzen burgers onder begeleiding helpen bij nemen van initiatief en groepen en organisaties erbij te betrekken Op aanwijzen burgers helpen activiteiten en projecten uit te voeren Burgers ondersteunen bij nemen van initiatief en leren groepen en organisaties erbij te betrekken Materiële en organisatorische voorwaarden scheppen Burgers ondersteunen bij uitvoering activiteiten en projecten Burgers ondersteunen bij nemen van initiatief en leren groepen en organisaties erbij te betrekken Materiële en organisatorische voorwaarden scheppen Burgers ondersteunen bij organiseren en uitvoeren van deelactiviteiten en onderdelen van projecten Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 9
9. Evalueren De sociaal-cultureel werker stelt samen met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en andere belanghebbenden vast of de ambities en verwachtingen overeenkomstig het plan van aanpak zijn behaald. Hij evalueert met betrokkenen of de werkrelatie tussen de sociaal-cultureel werker en burgers heeft bijgedragen aan de zelfredzaamheid van burgers bij maatschappelijke participatie. Hij evalueert samen met burgers, leidinggevende, begeleider en beroepsgenoten of de gehanteerde methodieken en interventies effectief zijn geweest en hebben voldaan aan de ondersteuningsbehoefte van burgers. De resultaten van de evaluatie dienen ter verantwoording van de financier en om de werkprocessen te verbeteren van de professional zelf, van anderen uit de eigen en de partnerorganisatie. De sociaal-cultureel werker maakt gebruik van in de organisatie geldende verantwoordingsystematiek. Onder begeleiding met collega s inventariseren of doelen en plan van aanpak behaald zijn Met collega s inventariseren of doelen en plan van aanpak behaald zijn Interventie en bijdrage eigen relatie met collega s toetsen aan resultaat Resultaat toetsen aan kernopdracht Resultaten vastleggen Met betrokkenen inventariseren of doelen en plan van aanpak behaald zijn Interventie en bijdrage eigen relatie met betrokkenen toetsen aan resultaat Resultaat toetsen aan kernopdracht In samenspraak met betrokkenen toetsen effectiviteit gehanteerde methodieken Resultaten vastleggen In overleg werkprocessen verbeteren 10. Bijdragen aan de organisatie en het netwerk De sociaal-cultureel werker levert een praktische en organisatorische bijdrage aan het functioneren van zijn organisatie en het netwerk. Deelnemen aan (team) overleg en collegiale consultatie Op aangeven bureauwerkzaamheden verrichten Deelnemen aan (team)overleg en collegiale consultatie Bureauwerkzaamheden verrichten (Externe) contacten/netwerken onderhouden Standaard informatie aanleveren voor rapportages Deelnemen aan (team)overleg en collegiale consultatie Bureauwerkzaamheden verrichten (Externe) contacten/netwerken onderhouden Bijdrage leveren aan rapportages Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 10
11. Competenties ontwikkelen De sociaal-cultureel werker onderhoudt zijn beroepscompetenties. Hij houdt zijn vakkennis op peil, deelt de kennis en draagt het uit. Hij reflecteert op zijn handelen en beroep en die van collega s, leert van de eigen en van ervaringen van collega s en draagt bij aan inhoudelijke ontwikkeling en profilering van het beroep. Deelnemen aan deskundigheidsbevordering, supervisie en intervisie en studiebijeenkomsten Actualiteit volgen Op aanwijzen vakliteratuur lezen Deelnemen aan deskundigheidsbevordering, supervisie en intervisie en studiebijeenkomsten Actualiteit volgen Op aanwijzen vakliteratuur lezen Kennis en ervaring uitwisselen Reflecteren op handelen en beroep Deelnemen aan deskundigheidsbevordering, supervisie, intervisie en studiebijeenkomsten Actualiteit volgen Vakliteratuur lezen Vakkennis op terreinen samenwerkingspartners bijhouden Kennis en ervaring uitwisselen Reflecteren op handelen en beroep en bijdragen aan ontwikkeling en profilering van beroep Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 11
Competenties 1. Gaat erop af De sociaal-cultureel werker is in staat om op actieve wijze kennis te maken met individuen, hun sociale netwerk, (actieve) groepen burgers in hun eigen leefomgeving, ondernemers, partnerorganisaties, relevante beleidspartijen en andere professionele disciplines in zijn werkgebied, zodat ze weten wie hij is en waarvoor ze bij het sociaal-cultureel werk terecht kunnen. Moderne middelen en media gebruiken om zichtbaar te zijn Doelgericht gebruik maken van gelegenheden in het werkgebied om zich te laten zien Rol en werkwijze sociaal cultureel werk uitleggen Kennismaken met ondernemers, partnerorganisaties, andere disciplines en beleidspartijen Actief contact leggen met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in hun eigen leefomgeving Open en uitnodigend aanwezig zijn bij relevante activiteiten Onbevooroordeeld en authentiek op burgers en andere betrokkenen afstappen Makkelijk vindbaar en aanspreekbaar zijn Betrokkenen ontvangen met open en uitnodigende houding 2. Informeert en communiceert De sociaal-cultureel werker is in staat om individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en andere belanghebbenden via geëigende communicatiekanalen en op een gelijke, voor ieder toegankelijke wijze toegang te geven tot de juiste informatie over (lopende) activiteiten, zodat zij te allen tijden op de hoogte zijn en blijven, over de voortgang van het proces kunnen communiceren en de eigen regie kunnen behouden. Gevraagd en ongevraagd informatie geven Gebruik maken van geëigende communicatiemiddelen Gebruik maken van suggesties van betrokkenen en werkwijze bijstellen Burgers ondersteunen bij manieren van communiceren Aangeven hoe vertrouwelijke informatie behandeld wordt Gevraagd informatie geven en zich (on)gevraagd laten adviseren Zeggen wat hij doet en doen wat hij zegt Oprecht geïnteresseerd zijn en zich kunnen inleven Bewust omgaan met vertrouwelijke informatie Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 12
3. Signaleert en verheldert De sociaal-cultureel werker is in staat om samen met individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in zijn werkgebied en in samenspraak met collega s te signaleren en te verkennen welke vragen, wensen, behoeften, (acute)problemen, veranderingen, kansen en mogelijkheden er op uiteenlopende sociale gebieden leven, daarop door te vragen en deze te verhelderen, zodat hij weet wat er speelt, daarop kan aansluiten en vroegtijdig kan ingrijpen. Nieuwsgierig zijn naar de leefwereld van burgers Informatie bij sleutelfiguren, collega s en burgers achterhalen Zich oriënteren op sociale netwerken Aansluiten bij verschillende leefgebieden en directe leefwereld van burgers In gesprek gaan met uiteenlopende individuen en groepen burgers Oog hebben voor kansen en mogelijkheden van burgers Zich kunnen verplaatsen in de leefsituatie- en belevingswereld van burgers Oog hebben voor afwezige individuen en groepen burgers Actief luisteren en samen met burgers manifeste vragen signaleren 4. Schept ruimte De sociaal-cultureel werker is in staat om letterlijk en figuurlijk individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers de ruimte te bieden om zelfstandig ideeën en initiatieven te ontplooien, waardoor zij hun talenten en potenties op eigen wijze kunnen ontwikkelen en inzetten. Samen met burgers oppikken van behoeften, signalen, kansen en nieuwe ontwikkelingen Burgers stimuleren hun creativiteit te gebruiken Burgers ondersteunen bij het omzetten van ideeën in concrete activiteiten Bijdrage leveren aan realisatie van faciliteiten Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 13
5. Is van veel markten thuis De sociaal-cultureel werker is in staat om zijn vakkennis, vaardigheden en sociale interventies in diverse situaties op een passende wijze in te zetten en op een flexibele manier te combineren met elkaar, waardoor betrokkenen zijn aanpak als aansluitend en effectief ervaren. Improviseren en indien nodig gevoelsmatig handelen Schakelen tussen aanpakken en interventies In samenspraak met burgers werkwijze aanpassen bij veranderende vragen en omstandigheden Burgers ondersteunen in het zoeken naar passende oplossingen voor vragen, wensen en behoeften Combineren van aanpakken en interventies Gestructureerd meewerken aan uitvoering van korte termijn activiteiten 6. Inspireert en enthousiasmeert De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen om individuen en groepen burgers te motiveren betrokken te zijn bij de samenleving en hen te stimuleren tot het nemen van eigen initiatieven op bijvoorbeeld het gebied van ontmoeting, recreatie, sport, kunst, cultuur en politiek. Hij weet dit zodanig te faciliteren dat betrokkenen zich gesteund voelen, verbindingen met anderen tot stand kunnen brengen en eigenaarschap van hun eigen activiteiten kunnen ontwikkelen. Onderlinge contactlegging tussen burgers stimuleren Burgers begeleiden bij groepsprocessen en creatief proces Burgers stimuleren tot zelfwerkzaamheid en samenwerking Eigenaarschap bij initiatiefnemers laten Stimuleren dat initiatiefnemers en andere burgers elkaar ontmoeten Inbrengen eigen ideeën en kennis Kennis hebben van groepsdynamische processen Burgers ondersteunen bij gebruik van communicatieve middelen Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 14
7. Zet aan tot participatie De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen individuen, hun sociale netwerk en groepen burgers in zijn werkgebied uit te dagen inzicht te krijgen in hun situatie en hen op een aanmoedigende wijze te ondersteunen bij de ontwikkeling van hun persoonlijke kwaliteiten, talenten en mogelijkheden. Hierdoor worden zij in staat gesteld naar eigen vermogen actief te participeren in vitale segmenten van de samenleving, zoals opvoeding, onderwijs, arbeid, politiek, cultuur, vrije tijd en gezondheid. Burgers uitdagen tot deelname aan aansluitende of nieuwe activiteiten Burgers coachen in vormen van zelfredzaamheid en afstemmen op achtergrond en capaciteiten Verkennen sociale netwerken Burgers helpen hun eigen kracht en elkaars krachten te leren kennen en gebruiken Kennis van netwerken en voorzieningen beschikbaar stellen/ontsluiten Eigen initiatief faciliteren 8. Stimuleert kostenbewustheid De sociaal-cultureel werker beschikt over het vermogen om kostenbewust te werken, individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers te ondersteunen bij het vinden van financiële middelen en hen te stimuleren om bij de inzet van gemeenschapsgeld met de beschikbare middelen en mogelijkheden een maximaal en duurzaam resultaat te behalen. Het gaat hierbij zowel om slim inzetten van beschikbaar materiaal en voorzieningen als om het vinden van vrijwilligers en het stimuleren van actief burgerschap. Burgers ondersteunen bij vinden van financiële middelen Burgers ondersteunen bij beheren en bewaken van het beschikbare budget voor activiteiten en projecten Burgers ondersteunen bij het vertalen handelingen in financiële termen en middelen Financiële verantwoordelijkheid afleggen over eigen handelen Met burgers meedenken over duurzaam resultaat en lange termijnoplossingen Is transparant en stimuleert transparantie in het afrekenen Verspilling signaleren en signalen neerleggen bij leidinggevende (Nog) niet aan de orde Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 15
9. Maakt opdrachten waar De sociaal-cultureel werker heeft het vermogen om op een doortastende en tot de verbeelding sprekende wijze, opdrachten van derden in cocreatie met individuen, hun sociale netwerk, groepen (actieve) burgers en andere belanghebbenden om te zetten in concrete activiteiten, projecten en resultaten, waardoor de kracht van burgers optimaal wordt ingezet en benut, doelen van de opdrachtgever overtuigend worden gehaald en het maatschappelijk effect op wijkniveau zichtbaar wordt. Betrokkenen motiveren en ondersteunen bij organisatie en uitvoering van activiteiten en projecten Met burgers communiceren over werkzaamheden en de voortgang Samen met burgers resultaten zichtbaar maken Hanteren van weerstand en ombuigen naar kansen Permanent monitoren van de vraag en plan van aanpak aanpassen Durf tonen, stevig in de schoenen staan en overtuigend zijn 10. Stimuleert ondernemerschap De sociaal-cultureel werker is in staat individuen, hun sociale netwerk en groepen burgers te motiveren zich in te zetten en ideeën te ontwikkelen samen met andere belanghebbenden. Hij helpt hen contact te leggen met ondernemers en andere relevante partijen en bij het uitwerken van ideeën tot concreet haalbare plannen, zodat zij met creativiteit en lef zelfstandig zaken kunnen aanpakken om de sociale samenhang te bevorderen en de leefbaarheid in hun omgeving te vergroten. Behoeften signaleren en ideeën van burgers waarderen en agenderen Toetsen of concreet plan van aanpak tegemoet komt aan de vragen Burgers stimuleren creatief te zijn in het vinden van oplossingen en risico s durven nemen Signaleren van en inspelen op veranderingen in werk Mogelijkheden zien in situaties Talenten in mensen zien, benoemen en op inspelen Burgers wijzen op financieringsmogelijkheden en fondsen Een proactieve houding hebben Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 16
11. Versterkt het eigen professioneel netwerk De sociaal-cultureel werker is in staat een actieve bijdrage te leveren aan relevante formele en informele samenwerkingsnetwerken van burgers, andere professionals, scholen, verenigingen, ondernemers en beleidsmakers, waardoor burgers met sociale vraagstukken en buurten/wijken waarin (meervoudige) problemen spelen, in hun onderlinge samenhang en met inzet van professionals uit verschillende disciplines direct en effectief worden ondersteund, bijvoorbeeld vanuit sociale wijkteams. Zich positioneren en presenteren Kracht van het sociaal cultureel werk inbrengen in samenwerkingsnetwerken Gebruik maken van deskundigheid van anderen Ieders rol en taak in het netwerk kennen Overleggen, kennis en informatie uitwisselen Contacten uit netwerk benutten en beschikbaar stellen aan burgers om concrete resultaten te behalen Zichtbaar aanwezig en makkelijk aanspreekbaar zijn 12. Legt verantwoording af De sociaal-cultureel werker is in staat om in overleg met leidinggevenden inhoudelijk, materieel en ethisch verantwoording af te leggen aan individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in zijn werkgebied, zijn organisatie, samenwerkingspartners en financier, zodat het resultaat van zijn werk zichtbaar is en duidelijk is welke keuzes om welke redenen zijn gemaakt. Aangeven waarom, hoe en met welke middelen resultaten bereikt zijn Werkwijze en keuzes aan betrokkenen verantwoorden Werkzaamheden met betrokkenen evalueren Resultaten gebruiken als basis voor vervolg Eigen inzet, uren en middelen verantwoorden Inzet van betrokkenen en middelen verantwoorden Aanleveren van informatie voor rapporteren over behaalde resultaten Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 17
13. Draagt bij aan beleid De sociaal-cultureel werker is in staat om op kritisch opbouwende wijze bij te dragen aan de uitvoering van het beleid van de organisatie en hierbij individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers te betrekken en de informatie te delen, zodat kruisbestuiving kan plaatsvinden tussen management, burgers en de uitvoeringspraktijk en de organisatie de informatie kan benutten bij het vormgeven van beleid. Op vraag concrete bijdrage leveren aan de uitvoering van beleid Intern kritisch en extern loyaal zijn Gebruik maken van inhoudelijke kennis van organisatie Kennis en ervaring delen met management, collega s en burgers Deelnemen aan intern overleg 14. Zorgt voor kwaliteit De sociaal-cultureel werker is in staat om zorgvuldig en consequent de kwaliteit van het eigen werk en de werkwijzen te verbeteren, waardoor hij zijn werk volgens actuele vakkennis uitvoert en individuen, hun sociale netwerk en groepen (actieve) burgers in zijn werkgebied kunnen rekenen op een maximale kwaliteit van ondersteuning. Prestaties toetsen aan kwaliteitsstandaarden Grenzen aangeven als professionele standaarden in geding zijn Werkwijze bijstellen als dit de kwaliteit ten goede komt (Nog) niet aan de orde Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 18
15. Bewaakt eigen arbeidsomstandigheden De sociaal-cultureel werker is in staat zijn eigen arbeidsomstandigheden te bewaken en te beïnvloeden, zodat hij goed kan functioneren, vitaal blijft, plezier in zijn werk houdt en zich blijft ontwikkelen. Werkgever aanspreken op realiseren randvoorwaarden Initiatief nemen om iets aan de knelpunten te laten doen Plannen, organiseren en prioriteren van werk Knelpunten in arbeidsomstandigheden bespreekbaar maken Eigen gezondheid en veiligheid bewaken Toepassen veiligheidsvoorschriften en Arbo-normen Kennis hebben van werkzaamheden, functiebeschrijving, rollen, verantwoordelijkheden, rechten en plichten 16. Ontwikkelt het eigen vak De sociaal-cultureel werker is in staat om op interactieve wijze zijn kijk op het werk te ontwikkelen en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn persoonlijke ontwikkeling als professional, waardoor hij zijn actuele vakkennis en vaardigheden kan inzetten voor een effectieve ondersteuning van burgers. Optimaal gebruik maken van beschikbare ontwikkelingsmogelijkheden Inzicht hebben in eigen normatieve benadering Aanspreekbaar zijn op eigen professionele attitude en beroepsmatig handelen Analyseren van eigen gedrag Leren van collega s Bespreekbaar maken van eigen beroepsmatig handelen en attitude Actief kennis en ervaring uitdragen Flexibel omgaan met vernieuwingen en werkwijze hierop aanpassen Delen van problemen en successen met collega s en deskundigen Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 19
Standaard vakvolwassenheid Sociaal werker, groepen en samenleving MBO functies COLOFON Deze branchestandaard is ontwikkeld in opdracht van FCB. De branchestandaard is november 2013 vastgesteld door de sociale partners in Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening: MO Groep, Abvakabo FNV, CNV Publieke Zaak. April 2014 20 Koningin Wilhelminalaan 3 3527 LA Utrecht Postbus 2103 3500 GC Utrecht t. 030-298 53 50 www.fcb.nl contact@fcb.nl 20