Stappenplan voor schoolgaande verenigingen Hoe wordt mijn vereniging schoolactief?

Stappenplan voor schoolgaande verenigingen Hoe wordt mijn vereniging schoolactief? KNZB2010

Colofon Uitgever: KNZB ~ Ontwikkelaars/auteurs: Eerste uitgave: Suzan Goverde Bob Burgersdijk Han Wijnen april2010 Met medewerking van: NOC*NSF Deelnemende bonden Sportproject 'Sport en Onderwijs' Deze informatiebrochure is een uitgave van de KNZB. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNZB. Illegaal kopiëren dwarsboomt de ontwikkeling van toekomstig materiaal. Koninklijke Nederlandse Zwembond Wattbaan 31-49 3439 ML Nieuwegein Postbus 7217 3430 JE Nieuwegein T 030-7513200 F 030-7513201 www.knzb.nl 2010 KNZB 2

Inhoudsopgave O. Inleiding 4 1. Wat beogen we met de benadering van de scholen? 5 2. Is de omgeving geschikt? 6 3. Is er een gemeentelijk of provinciaal schoolsportproject? 7 4. Wat gaan we doen? 8 5. Wie willen we benaderen? 9 6. Wie zijn bij het programma betrokken? 10 7. Wanneer plannen we de activiteiten? 13 8. Wat zijn de kosten? 14 9. Wat levert het scholenproject ons op? 15 10. Hoe verzorgen we de promotie? 16 11. Is iedereen verzekerd? 18 12. Schoolsportactiviteiten: eenmalig of structureel? 19 13. Evalueren we het project? 20 14. Kennismakingsactiviteiten 21 15. Checklist voor de schoolgaande vereniging 22 3

Inleiding Een vereniging bestaat uit leden. Zonder leden kan een vereniging niet voortbestaan. Jeugdleden zijn vaak voor vereniging een interessante doelgroep. Wanneer ze jong kennismaken met de zwemsport is de kans groter dat ze langer lid blijven van de vereniging. Hierdoor is het voor verengingen belangrijk om een groot jeugdaanbod te creëren en nieuwe leden te werven onder de schoolgaande jeugd. Het project Sport en Onderwijs stimuleert sportdeelname onder jongeren. Zowel basisschoolleerlingen als leerlingen van het voortgezet onderwijs kunnen vaak een steuntje in de rug gebruiken als het aankomt op deelname aan de sport. Door de lokale vereniging de mogelijkheid te bieden hun sport te promoten via kennismakingslessen onder schooltijd slaan we twee vliegen in één klap! Sport en Onderwijs wil schoolactieve verenigingen en sportactieve scholen aan elkaar koppelen. Doordat een vereniging een structureel sportaanbod creëert onder schooltijd komen beide partijen dichter bij elkaar. Daarnaast is een follow-up richting de vereniging belangrijk; laat de kinderen eens kennismaken met de zwemsport direct na schooltijd of in verenigingsuren! Een andere mogelijkheid is de samenwerking tussen de lokale zwemvereniging en de BSO. (buitenschoolse opvang). Kinderen kunnen onder BSO-tijd leren zwemmen of lid worden van de zwemvereniging. Dit stappenplan geeft zo uitgebreid mogelijk weer aan welke stappen er gedacht moet worden om een structureel sportaanbod voor BSO, BO en/of VO op te zetten. Natuurlijk is iedere vereniging vrij om die informatie uit het stappenplan te filteren die voor hun situatie interessant is. Het stappenplan kan gezien worden als handig naslagwerk tijdens het opzetten van het plan van aanpak. In dit stappenplan wordt gesproken over scholen. Uiteraard kan in plaats van scholen ook BSO gelezen worden. Ben je geïnteresseerd in het opzetten van een samenwerkingsverband met de BSO? Laat het ons weten en de KNZB zal je daar waar mogelijk ondersteuning bieden. 4

'\'Vie de jeugd heeft, heeft de toekomst. " "Jong geleerd, oud gedaan... " Bekende gezegden, die vaak het motief vannen voor verenigingen om kinderen via de scholen te benaderen. Voordat je als vereniging hiertoe overgaat, doe je er verstandig aan jezelf de volgende vraag te stellen: Met welk doel willen we de scholen benaderen? Benaderen we de scholen puur voor ledenwerving? Of is het doel eerder kennismaking met de zwemsport, waarbij lidmaatschap nu of in de toekomst van secundair belang is? Indien directe ledenwerving het doel is, luidt de volgende vraag: Hebben we voldoende opvangmogelijkheden voor nieuwe leden? Is er voldoende technisch en organisatorisch kader? Is er badwater beschikbaar voor de nieuwe leden? Het zou jammer zijn wanneer kinderen eerst enthousiast geworven zijn, om vervolgens aan hun lot te worden overgelaten (met alle negatieve publiciteit van dien). Het gaat niet alleen om jeugd werven, de kunst is des te meer om deze nieuwkomers ook te behouden! 'Bezint dus eer ge begint', luidt hier het ietwat betuttelende, maar toch wel wijze gezegde. 5

Bij het bepalen van de omgevingsfactoren zijn 2 factoren bepalend: 1. Hoe groot is de afstand tussen de vereniging (zwembad) en de te benaderen school/scholen? De zwemsport kent het nadeel dat het afhankelijk is van de beschikbaarheid van het zwembad. Daar waar veel sporten kunnen worden geïntroduceerd in de gymzaal van de school, is het helaas onmogelijk om het zwembad richting de school te verplaatsen. Er zal dus vervoer moeten worden geregeld richting het zwembad. Dit kan zowel door de vereniging als door de school geregeld worden. Het voordeel van de zwemsport is dat veel scholen in het verleden (of nog steeds) schoolzwemmen hebben georganiseerd. De meeste scholen weten dus hoe ze het vervoer richting het zwembad het beste kunnen organiseren. Wanneer je de zwemsport wilt promoten onder de hogere klassen dan is vervoer met de fiets ook goed realiseerbaar. VViIje het vervoer zo simpel mogelijk houden? Zoek dan een samenwerkingsverband met de dichtstbijzijnde scholen. Deze scholen kunnen vaak te voet richting het zwembad, waardoor het logistieke probleem komt te vervallen. VViIje graag samenwerken met een BSO? Deze zijn vaak al in het bezit van busjes die de kinderen van en naar school brengen. Is dit niet het geval, zoek dan naar een samenwerking met BSO's die zich in de buurt van het zwembad bevinden. 2. Hoeveel andere sportverenigingen zijn er in de buurt? Wat voor activiteiten organiseren zij? Wat is ons voordeel t.o.v. de 'concurrent'? Zwemmen is een sport die 90% van de Nederlandse bevolking in zijn! haar leven (heeft) beoefend. Zwemmen wordt veel gedaan als vrijetijdsbesteding, maar ook voor de veiligheid in ons waterrijke land is zwemles erg belangrijk. Bied je als vereniging zwemles aan de lage klassen? Haak dan in op het veiligheidsaspect en het gezondheidsaspect van de zwemsport. Bied je als vereniging zwemtraining aan de hogere klassen? Zwemmen is de meeste gezonde sport en waterpolo kent net als judo weerbaarheidtraining! 6

Gemeentelijk beleid Het merendeel van de zwemverenigingen heeft al eens een poging ondernomen om via scholen kinderen te benaderen voor de zwemsport. Dat scholen niet altijd staan te springen om verenigingsactiviteiten te promoten, is niet zo vreemd. Zij worden dikwijls overspoeld met aanbiedingen van allerlei sportverenigingen die hun 'product' aan de man, in dit geval het kind, willen brengen. Om deze (verzadiging) drempel te overschrijden, is het raadzaam, liever gezegd noodzakelijk, om te informeren of schoolsport! schoolzwemmen vanuit de gemeente of provincie gecoördineerd wordt. Aanwezig Is er binnen de gemeente of de provincie een bestaand schoolsportproject aanwezig of wordt binnen de gemeente het schoolzwemmen actief gepromoot, dan luidt er maar één advies: aanhaken en meedoen! De voordelen van deelname aan provinciale/gemeentelijke schoolsportprojecten zijn: ( de scholen zijn op deze manier eenvoudig te bereiken; kans op medewerking van de aangesloten scholen is groter; de activiteiten krijgen een structureel, jaarlijks karakter; de verenigingen kunnen een bredere doelgroep bereiken; verenigingen kunnen gebruik maken van de organisatie en publiciteit die de gemeente heeft opgezet rondom de sportactiviteiten. Niet aanwezig wanneer er geen gemeentelijk of provinciaal schoolsportproject bestaat, zijn er altijd mogelijkheden om zelf een schoolproject op te starten: Onderzoek de mogelijkheden voor deelname aan, dan wel het opzetten van een schoolsportraad waarin afgevaardigden van de school, de vereniging en eventueel de gemeente aanwezig zijn. Zo kan in een werkgroep alle belangen worden behartigd. Vaak bestaat er vanuit de gemeente een lokale sportservice organisatie die graag meedenkt over dergelijke initiatieven. Benader de scholen direct. Wil je als vereniging direct contact leggen met de scholen, dan is het slim om te inventariseren of er leden binnen de vereniging zijn die al een 'ingang' hebben bij de school. Zoals al eerder werd aangegeven, staan de scholen door de enorme berg promotiemateriaal soms wat terughoudend tegenover verenigingsinitiatieven. Persoonlijk contact met de gymleerkracht of directie kan dus uitkomst bieden en de samenwerking positief beïnvloeden. 7

Via scholen Er zijn verschillende mogelijkheden om het zwemmen onder de aandacht te brengen bij scholieren. Wat je ook voor ogen hebt, overleg eerst met de (gym) leerkracht! Zijn/haar enthousiasme is een belangrijke voorwaarde voor het slagen van ieder project. Uit deelnemersaantallen van veel schoolsportprojecten blijkt dat bij de combinatie 'introductie op school' en vervolgactiviteiten na schooltijd duidelijk meer kinderen deelnemen dan aan een kennismakingscursus die alleen na schooltijd wordt georganiseerd. Zo kan tijdens een periode van 4 tot 6 weken zwemmen worden geïntroduceerd via school. Als vervolgactiviteit kan de vereniging een reeks kennismakingslessen of een zwemfestijn organiseren tijdens de verenigingsuren. Zo umnen kinderen eerst tijdens en vervolgens na school kennismaken met de zwemvereniging. Bij zwemmen is er daarnaast ook de mogelijkheid om structureel schoolzwemmen aan te bieden via basisscholen. De school zorgt dan voor een structureel aanbod van zwemles tijdens het schoolprogramma. Het aanbod kan dan door de vereniging zelf worden ingevuld! Dit kan zowel zwemles als zwemtraining zijn! wat kun je aanbieden? Kennismakingslessen op school (4 tot 6 weken) met vervolgaanbod bij de vereniging Kennismakingslessen tijdens BSO- tijd met vervolgaanbod bij de vereniging Schoolzwemkampioenschappen via school met vervolgaanbod bij de vereniging Zwemles! Zwemtraining! Natte gymles als structureel aanbod via school Zwemles! Zwemtraining! Natte gymles als structureel aanbod via school Lesgever )e vereniging kan voorstellen om bij het lesprogramma een trainer te 'leveren'. In overleg kan deze trainer de les geven waarbij de leerkracht ondersteunt, of precies andersom. Een andere mogelijkheid is dat de trainer en de leerkracht ieder de helft van het aantallessen geven. Uiteraard is het ook mogelijk dat de trainer van de vereniging alle lessen verzorgt en de leerkracht ter ondersteuning in het zwembad verblijft. Vervolgactiviteiten Na introductie van het zwemmen via school kun je als vereniging de leerlingen de mogelijkheid bieden om zwemmen voort te zetten tijdens of na schooltijd via één of meer vervolgactiviteiten. Hierbij geldt: wat je ook organiseert, laat het een structureel karakter hebben en koppel het aan de introductielessen op school. Een aantal van die vervolgactiviteiten zijn: Kennismakingslessen! trainingen Schoolzwemkampioenschappen Schoolzwemmen Bezoek aan (top)wedstrijden; Trainingen of clinics door (top)sporters 8

Alle kinderen van het basisonderwijs en voortgezet onderwijs kunnen worden benaderd. Bij het creëren van het aanbod moet natuurlijk wel rekening gehouden worden met de ontwikkeling van het kind. De belastbaarheid moet aangepast zijn op de leeftijd van de kinderen. De opgeleide trainers I lesgevers binnen de vereniging zijn hiervan op de hoogte. Het belangrijkste is dat spelenderwijs kennis wordt gemaakt met het zwemmen. Welke kinderen willen we benaderen? Alle leerlingen? Leerlingen uit de buurt? Leerlingen waarvan de ouders ook een sportachtergrond hebben? Wanneer we alle leerlingen willen bereiken, moet de drempel tot deelname zo laag mogelijk zijn. Dat betekent dus heel simpel: lessen via school! De primaire doelgroep zal bij het basisonderwijs liggen. Deelname aan vervolgactiviteiten staat of valt met het enthousiasme van de scholen. Wanneer informatie alleen maar wordt opgehangen, melden zich slechts de al geïnteresseerden aan, die bovendien toestemming krijgen van hun ouders. Een enthousiaste leerkracht is in staat om de leerlingen te motiveren en ook de ouders te overtuigen van het nut (en plezier!) dat hun kinderen aan de zwemadiviteiten kunnen beleven. Bij alle vervolgactiviteiten is het erg zinvol om kennis over te dragen over de zwemvereniging. Door de activiteiten op een moment te plannen, dat de vereniging 'leeft', zien de kinderen en hun ouders ook hoe het er normaal bij de vereniging aan toe gaat. Secundaire doelgroep: de ouders Als secundaire doelgroep wordt de groep mensen beschouwd die onmisbaar zijn bij de opvang van de jeugd in de vereniging: de ouders. Vaak vinden zij het leuk om hun eigen kinderen te zien sporten of willen ze zelf ook sporten op dat tijdstip. Daarnaast kunnen ouders ook bij de vereniging worden betrokken zodat ze tijdens de trainingsuren van hun kind een vrijwilligerstaak kunnen vervullen. 9

Vanuit de drie instanties: School (en/of BSO), verenlgmg en gemeente zijn diverse personen bij het schoolsportproject betrokken. Daarnaast is er nog een belangrijke groep betrokkenen die niet specifiek tot één van die instanties behoort, namelijk de ouders. Een goed samenwerkingverband tussen alle partijen is belangrijk om wensen en behoeften op elkaar af te stemmen en om inzet en betrokkenheid te kweken. De school De schooldirectie is belangrijk m.b.t. het vertenen van toestemming voor het meedoen aan de schoolactieve activiteiten na schooltijd, de sportactiviteiten tijdens schooltijd en voor het eventueel vrijmaken van een sportbudget. Naar de ouders toe spelen zij een belangrijke rol in het benadrukken van het nut van sporten voor hun kind. De inzet van de leerkrachten is onmisbaar bij de organisatie van schoolzwemactiviteiten. Bij elke activiteit, tijdens en na schooltijd, is goede begeleiding en stimulatie van de kinderen noodzakelijk. Kinderen zullen eerder meedoen aan een verenigingsactiviteit wanneer de leerkracht hen hiertoe aanzet en, beter nog, met ze meegaat. Er dient rekening gehouden te worden met het drukke tijdsschema waarmee de leerkracht te maken heeft. Ook werkt de leerkracht met een eigen jaar1esplan, dat door verenigingsinitiatieven kan worden verstoord. Een goede afstemming in onderling overleg is dus noodzakelijk. De leerlingen Of kinderen een sport waarmee ze kennismaken blijven beoefenen, hangt in belangrijke mate af van de manier waarop de kennismaking plaatsvindt en vooral van de inzet van de begeleiders / trainers. Passen zij een benaderingswijze toe die niet past bij de belangstelling van de kinderen, dan zal de introductie weinig succesvol zijn. Jonge kinderen hechten veel waarde aan het zich uitleven, het bezig zijn. Zij moeten hun energie kwijt kunnen. l.eerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs hechten naast het zich uitleven ook veel waarde aan het samenzijn met leeftijdsgenoten. Datzelfde geldt voor leerlingen uit de bovenbouw; ook voor hen is het sociale aspect van sport belangrijk. Daarnaast willen zij graag meer verantwoordelijkheid nemen (en krijgen!) voor hun doen en laten. Helaas krijgen jongeren in de vereniging niet altijd de mogelijkheid om hun groeiend verantwoordelijkheidsgevoel 'uit te testen'. Hoe kun je hier beter op inspelen? In de training kun je een beroep doen op het zelf bedenken van oefeningen in plaats van het altijd aandragen daarvan. Tijdens kennismakingsactiviteiten kan je als vereniging aangeven wat je te bieden hebt binnen de vereniging: helpen bij de begeleiding/training van de jongste kinderen lid worden van een commissie; deel uitmaken van het jeugdbestuur; lid worden van de redactie van het clubblad. 3eef dit soort mogelijkheden dus ook aan bij een naschoolse verenigingsactiviteit voor leerlingen uit de bovenbouw en het voortgezet onderwijs. 10

'Het bestuur Net als de directie op school is het bestuur binnen de vereniging verantwoordelijk voor een juiste besteding van het aanwezige budget. Het is aan het bestuur om al dan niet toestemming te geven voor de schoolactiviteiten. Niet alleen vanwege de beslissingsbevoegdheid is het inlichten van het bestuur belangrijk; ook om betrokkenheid te creëren dient het bestuur op de hoogte te zijn. Wil men de schoolactiviteiten een structureel karakter geven, dan moet hiervoor draagvlak gecreëerd te worden binnen de vereniging. De trainer wanneer een vereniging schoolactiviteiten gaat aanbieden dan is het belangrijk dat zij affiniteit hebben met het onderwijs. In een verenigingssituatie is de sport doel op zich, terwijl een natte gymles ook een pedagogisch doel heeft. De trainer heeft dus naar de leerlingen toe ook een 'pedagogische taak'. Concreet betekent dit: dat alle kinderen moeten kunnen meedoen; dat de activiteiten moeten bijdragen tot zelfstandig handelen; dat de activiteiten moeten bijdragen aan de fysieke ontwikkeling; dat de activiteiten moeten bijdragen aan de sociale ontwikkeling en integratie van jongeren. Veel verenigingen hebben in hun ledenbestand mensen die een sportopleiding (ALO/CIOS) hebben gevolgd of een onderwijsbevoegdheid hebben. Dit zijn de geschikte personen om enkele lessen te verzorgen. Belangrijk hierbij is een juiste afstemming van ideeën over de wijze van lesgeven tussen de trainer en de leerkracht, die uiteindelijk verantwoordelijk is voor datgene wat er tijdens de lessen gebeurt en daarom ook altijd aanwezig moet zijn. In het geval dat men geen leden kan vinden met de vereiste diploma's, is het wellicht mogelijk dat de leerkracht in overleg met enkele trainers van de vereniging de lessen voorbereidt en de trainers de leerkrachten helpen bij het geven van de lessen. Duidelijk zal zijn dat de persoon die voor de groep staat een project kan 'maken of breken'. Naast de kennis en pedagogische kwaliteiten is de persoonlijkheid natuurlijk erg belangrijk. Is er geen kwalitatief goed kader, dan is het verstandiger daar eerst aan te werken voordat een vereniging zwemactiviteiten ontplooit. Beter een latere kennismaking dan een slechte kennismaking! De contactpersoon De contactpersoon binnen de vereniging is van essentieel belang voor een goed organisatorisch verloop van alle zwemactiviteiten. Hij moet zorgen voor: de contacten met de scholen (incl. de afspraken over promotie); het creëren van draagvlak binnen de vereniging. Dit kan bv. door het schrijven van stukjes in het clubblad en door verslag te doen van de activiteiten binnen bestuur- en ledenvergadering; de benadering van geschikte mensen die kunnen optreden als trainer, als gastdocent op school of als hulptrainer (om de kinderen meer individuele aandacht te kunnen geven); de 'opvang' van ouders tijdens de verenigingsactiviteiten en het beantwoorden van vragen van ouders 11

De gemeente wanneer schoolsportprojecten gecoördineerd worden vanuit een gemeentelijke of provinciale sportraad, betekent dit dat zowel de school als de vereniging van een aantal taken wordt bevrijd. De schoolsportcoördinator binnen een gemeentelijke of provinciale sportraad zorgt meestal voor: de afstemming van vraag en aanbod tussen scholen en sportverenigingen; de planning van activiteiten; de communicatie tussen de partners; de promotie/publiciteit; de continuneit. Het is geen reële gedachte dat de samenwerking tussen de drie partners gemeente/school/vereniging gebaseerd moet zijn op een even grote inbreng en inzet van alle drie. Voornamelijk scholen zullen alleen deelnemen als hun inbreng en inzet gering kunnen blijven. De zwembadexploitant In de meeste gevallen huurt de zwemvereniging badwater van de zwembadexploitant. In dit geval dient er een goede afstemming te zijn met deze partij. Welke uren kan er gebruik gemaakt worden van het zwembad voor het.anbieden van schoolactiviteiten? Daarnaast bestaan er vaak afspraken over het leszwemmen. Mag een vereniging zwemles aanbieden aan een school/ BSO? Communiceer deze mogelijkheid niet naar een school of BSO wanneer dit niet afgestemd is met de exploitant. Kan de exploitant een rol spelen in het creëren van het aanbod? Wellicht staat een zwembadexploitant open wor een samenwerking met de vereniging en kan er een groter aanbod aan schoolactiviteiten worden gerealiseerd. In dat geval is de exploitant een belangrijke schakel in het aanbod. De ouders Een groep die we niet specifiek onder een bepaalde categorie kunnen plaatsen, maar die wel van essentieel belang is, is de ouders. Het betrekken van de ouders bij de projecten zou de effectiviteit en de efficiëntie van deze projecten aanzienlijk kunnen verhogen. ~inderen moeten toestemming krijgen van hun ouders om deel te nemen aan naschoolse activiteiten. Omdat ouders het nut en belang van sporten/bewegen niet altijd inzien, krijgen ze dat niet altijd. Het is dus belangrijk dat de ouders actief (via de leerkrachten) benaderd worden en dat ze weten dat hun kinderen goed worden opgevangen tijdens de naschoolse activiteiten. Het actief betrekken van de ouders bij naschoolse activiteiten is belangrijk indien men tot een goede verstandhouding wenst te komen. Een goede relatie vormt de basisvoor betrokkenheid, steun en inzet, nu en in de toekomst (wanneer hun kind mogelijk lid is geworden van de vereniging). 12

Periode in het jaar De activiteiten via scholen dienen in overleg met de leerkracht gepland te worden. Zwemactiviteiten kunnen het hele jaar door worden uitgevoerd, maar dit wel in goed overleg gebeuren. De vervolgactiviteiten plant men idealiter, zoals het woord al doet vermoeden, direct volgend op het kennismakingsprogramma. Bij het plannen van de schoolactiviteiten is het belangrijk om de beschikbaarheid van kader en badwater af te stemmen in de vereniging. Zijn er die periode veel wedstrijden of verenigingsactiviteiten? Misschien is het dan handig om de schoolactiviteiten in een andere periode te plannen. Houdt bij het benaderen van scholen rekening met het schooljaar. Een school plant het programma voor het volgende schooljaar al vroeg. Benader de scholen dus het liefst aan het begin van een nieuw kalenderjaar, zodat ie schoolactiviteiten kunnen worden meegenomen in de planning van het daaropvolgende schooljaar. Tijdens of na schooltijd Zoals al eerder opgemerkt bereik je met naschoolse activiteiten niet alle leerlingen: slechts diegenen die al geïnteresseerd zijn en toestemming krijgen van hun ouders. Een combinatie dus van lessen via school en activiteiten op de vereniging is het meest effectief. Aan welke varianten kun je dan denken? kenrusmakinqslêssen op school (ITorSWëken) met vervolgaanbod bij de vereniging kennismakingslessen tijdens BSO- tijd met vervolgaanbod bij de vereniging Schoolzwemkampioenschappen via school met vervolgaanbod bij de vereniging Zwemles I Zwemtraining I Natte gymles als structureel aanbod via school Zwemles I Zwemtraining I Natte gymles als structureel aanbod via school 13

Budgetten Met welke kosten moet je als vereniging rekening houden wanneer je schoolactiviteiten wilt gaan aanbieden? Hierbij kun je denken aan posten als: promotie en publiciteit (folders, uitnodigingsbrieven); werkzaamheden contactpersoon; de trainer (wanneer deze niet vrijwillig inzetbaar is) een herinnering voor de leerlingen; badwaterhuur (stem hiervoor de mogelijkheden af met de exploitant),..eventueelvoor: Aanschaf van lesmateriaal; Collectief vervoer van de leerlingen. Subsidies I Bijdrages Het is goed mogelijk dat de gemeente subsidie verleent voor schoolsportactiviteiten. Hiervan is zeker sprake indien de coördinatie van een schoolsportproject bij de gemeentelijke of provinciale sportraad ligt. Wanneer er gebrek aan subsidie is, kan een bijdrage van de leerlingen of scholen voor herhaalde verenigingsactiviteiten worden gevraagd. Dit is niet per definitie ineffectief: deelname aan de activiteiten wordt hierdoor meer gegarandeerd. Het spreekt natuurlijk voor zich dat het bedrag niet zo hoog mag zijn, hiermee kan de drempel tot deelname hoger worden. ) 14

Terecht hoor je verenigingsmensen wel eens zuchten: 'Waar doen we het eigenlijk allemaal voor; uiteindelijk leveren al onze inspanningen 2 tot 3 nieuwe leden op." Promotie zwemsport Een begrijpelijke reactie, maar ook een wat kortzichtige. Immers, een goede introductie van zwemmen via school, gevolgd door een aantal goed georganiseerde verenigingsactiviteiten, zorgt in ieder geval voor promotie van de zwemsport in brede zin. Wellicht levert dat niet direct nieuwe leden op, maar in de toekomst kan dit wel het geval zijn, wanneer jongeren toevallig of minder toevallig (via vrienden, studie of werk) weer in aanraking komen met zwemmen. Wanneer zij op dat moment kunnen terugkijken op een goede introductie op school en eventueel in de vereniging, is lidmaatschap 'eel waarschijnlijker dan dat ze nooit aan zwemmen gedaan hebben of hier negatieve herinneringen aan hebben overgehouden. Een positieve kennismaking met zwemmen vormt de beste basis voor een eventueel later lidmaatschap! Maatschappelijk belang Daarnaast creëer je als vereniging met een aanbod voor scholen ook een maatschappelijk belang binnen de gemeente. Moet er bezuinigd worden, verandert het sportbeleid of wil je iets voor elkaar krijgen bij de exploitant of het zwembad, weegt dit maatschappelijk belang zeker mee. Hoe groter de maatschappelijke rol van een sportvereniging is, hoe steviger je positie binnen de gemeente is. Zo zorg je als vereniging voor meer inspraak op gemeentelijke plannen. Inkomsten Wanneer je als vereniging kiest voor het aanbieden van zwemles via school! BSO of het verzorgen van een ;tructurele natte gymles, kun je hier een bijdrage van de school! BSO voor vragen. Zeker wanneer het gaat om een structureel karakter is dit niet vreemd. Je neemt tenslotte de gymles bij de leerkracht uit handen, of de zwemles bij ouders. Daarnaast kun je als vereniging kijken welke mogelijkheden het clubhuis biedt. Is de BSO nog op zoek naar een geschikte locatie voor naschoolse opvang? Het clubhuis van een vereniging wordt vaak pas na zes uur gebruikt en kan voor die tijd prima afgehuurd worden door een BSO. Uiteraard staan hier inkomsten tegenover. 15

Via de gemeente Wanneer er sprake is van een gezamenlijk schoolsportproject ligt de promotie meestal bij de gemeentelijke schoolsportcoördinator. Er wordt vaak een brochure uitgegeven met daarin opgenomen alle schoolsportactiviteiten voor het komende seizoen. De vereniging dient in dit geval te zorgen voor: de informatie die moet worden gecommuniceerd: De activiteiten die plaatsvinden Data Locatie Spelregels I Huisregels Voorlichtingsbijeenkomsten voor de ouders Inschrijfmogelijkheden Kosten Via scholen Het is effectief en efficiënt wanneer scholen de promotie van de projecten naar de leerlingen en hun ouders toe verzorgen. De meeste scholen hebben daar een medium voor (bijv. De schoolkrant). Vaak missen scholen helaas de benodigde informatie om het project goed te kunnen promoten. De vereniging dient dan ook de scholen van de bovengenoemde informatie te voorzien, zodat zij op eenvoudige wijze de leerlingen en hun ouders optimaal kunnen informeren. De leerkracht is dus de belangrijkste stimulator van de verenigingsactiviteiten. Leerlingen Willen we naast de algemene publiciteit ook nog een aparte folder maken voor de leerlingen, zorg dan: voor volledige en duidelijke informatie (voor wie, waar, hoe laat, kosten, wat meenemen, contactpersoon); dat de tekst goed te begrijpen is (eenvoudig taalgebruik); ~ motieven die kinderen aanspreken (niet: gezondheid; wel: gezelligheid, zich uitleven, iets presteren); dat deze folders via de gym- of leerkracht worden uitgedeeld (hij kan nog wat extra informatie geven en de leerlingen stimuleren). Deze folder kan ook uitgedeeld en verspreid worden via BSO en kinderopvang. Vaak staan scholen direct in contact met dergelijke organisaties waardoor het handig is de school bij de verspreiding te betrekken. Periode van promotie In een periode waarin meer verenigingen de schoolsportmarkt betreden kunnen er problemen ontstaan. Enerzijds worden de leerkrachten en kinderen te vaak afgeleid van het normale werk, anderzijds gaat door de hoeveelheid het effect van de publiciteitscampagne verloren. Overleg met de school dus over de wijze en de periode waarop de activiteit gepromoot kan worden. Het neerleggen van een stapel folders is voor de vereniging wellicht de meest eenvoudige manier om iets onder de aandacht te brengen, maar dan ben je er nog niet. Rekening houden met elkaars programma is een minimaal -ereiste; evenals verenigingen hebben ook scholen drukke en minder drukke perioden. 16

Communicatie naar leden '3innen de vereniging kan via het clubblad en de ledenvergadering bekend worden gemaakt welke activiteiten naar Je scholen toe georganiseerd worden. Een tekort aan informatievoorziening binnen de vereniging zou mede een reden kunnen zijn voor het gebrek aan kader tijdens activiteiten voor deze doelgroep. 17

Verzekering Allereerst moet gekeken worden naar de dekking die de polis van de vereniging biedt. Als dat alleen voor leden is, moet dus op een andere manier gezorgd worden voor verzekering van niet-leden. Om overlap te voorkomen is het handig om de verschillende polissen van de school, vereniging en accommodatie naast elkaar te leggen en hiaten te zoeken. Scholen Activiteiten van de vereniging binnen schooltijd vallen ook onder de schoolverzekering, mits een leerkracht aanwezig is en toestemming door de directie is verleend. Het verdient aanbeveling om na te vragen welke specifieke regels de school hierover heeft opgesteld. \ansprakelijkheid Om zaken als verdeling van risicoaansprakelijkheid overeen te komen moet er een relatie bestaan. Die relatie kan bestaan uit een lidmaatschap van de vereniging, maar anders zal er een overeenkomst bestaan tussen enerzijds de vereniging of de sportaccommodatie en anderzijds de deelnemer aan de activiteit (al dan niet via de school). Dit kan gewone kaartverkoop zijn of bv. een contract met een school. In die overeenkomst moeten goede afspraken gemaakt worden, c.q. moet aansprakelijkheid worden uitgesloten. Wanneer zoiets er niet is, moet gekeken worden naar wie redelijkerwijs aansprakelijk is. Een accommodatie zal eerder aansprakelijk zijn voor waterkwaliteit, terwijl een vereniging eerder aansprakelijk is voor de kwaliteit van de instructeurs 18

Continu"iteit Een schoolproject heeft alleen zin indien er een structureel karakter aan wordt gegeven. Continuïteit is één van de belangrijkste succesfactoren van schoolsportprojecten. Vereniging Voor de vereniging is continuïteit belangrijk omdat zij het project intern geaccepteerd moet zien te krijgen. Daarnaast kan het project ingezet worden om een kaderbestand op te bouwen, dat de projecten op goede wijze kan organiseren en uitvoeren. Scholen Ook voor de scholen en leerlingen is continuïteit belangrijk. Iedereen weet dan wat er te gebeuren staat en kan :ich daarop instellen. De scholen kunnen de activiteiten opnemen in het schoolwerkplan en er mogelijk andere projecten aan koppelen (zoals gezondheid offairplay). Gemeente Indien het project door de gemeente gecoördineerd wordt, pleit het project ook bij hen voor continuïteit. Dit omdat pas na enige jaren een programma en routine ontstaan die de aanvankelijke belasting reduceren. 19

Evalueren is belangrijk Om te kunnen controleren of de introductie- en kennismakingsactiviteiten op school en in de vereniging effect hebben gehad en om te weten hoe ze door de kinderen en leerkrachten zijn ervaren, dient er geëvalueerd te worden. Tijdens het proces is het belangrijk dat de contactpersoon van de vereniging en de leerkracht regelmatig elkaar op de hoogte houden over het wel en wee van de leerünqen tijdens de activiteiten. Voor een jaarliikse, totale projectevaluatie is het gewenst om in gezamenlijk overleq te evalueren. Dit betekent dus een overteq tussen alle betrokken instanties. In de meeste gevallen zijn dit de gemeente, school en vereniging. Doel van de evaluatie De evaluatie kan worden opgesplitst in: 1. Procesevaluatie: veniep het project naar ieders zin? 2. Productevaluatie: zijn de vooraf opgestelde doelen behaald? Op basis van deze evaluatie dient een 'verbeterd' plan opgezet te worden voor het volgende jaar. Dikwijls veranderen schoolsportprojecten na de eerste opzet niet meer van vorm. Dit komt deels doordat het 'wel loopt', maar ook omdat kennis ontbreekt over hoe het anders zou kunnen. Een kritische evaluatie en een open oog voor nieuwe ontwikkelingen voorkomt dat de kinderen uitgekeken raken en zorgt dat ze ook in de toekomst kunnen blijven genieten van de vele zwemactiviteiten! 20

Als vervolg op de lessen via school is het leuk en zinvol om de kinderen tijdens verenigingsuren uit te nodigen voor een open dag, een toernooi of een aantal trainingen. Meer informatie over dergelijke kennismakingsactiviteiten en oefenstof lees je terug in de Swimexperience producten van de KNZB. Hieronder staan een aantal tips en voorbeelden m.b.t. kennismakingsactiviteiten. Kennismakingslessen Voor de organisatie van kennismakingslessen geldt het volgende: de lessen hebben alleen zin, wanneer ze gekoppeld worden aan zwemactiviteiten op school; de relatie met de leerkracht lichamelijke opvoeding is hierin erg belangrijk; organiseer de kennismakingslessen op een vaste periode in het jaar, geef ze een continu karakter; biedt de trainingen aan gemeentelijke of provinciale sportraden aan, die het schoolsport aanbod in de gemeente/provincie coördineren; laat de trainingen plaatsvinden op een tijdstip, waarop de vereniging 'leeft'; instrueer de trainers: schoolgroepen zijn anders dan verenigingsgroepen; de nieuwe kinderen kunnen 'gekoppeld' worden aan jeugdleden; zorg ervoor dat de ouders en leerkrachten via een praatje worden opgevangen; sluit de serie trainingen op leuke wijze af: voor de jongere kinderen bv. met een diploma, voor de oudere jeugd met een feest met de bestaande jeugdleden. Inhoud van de kennismakingslessen.. houd het simpel!; J. zorg dat de kinderen het gevoel hebben SUCCESVOL te zijn; het accent ligt dus meer op SUCCESBELEVING dan op techniek; I geef ook aandacht aan het sociale aspect van zwemmen. Dit sluit goed aan bij de 'meervoudige bekwaamheidsgedachte' van het onderwijs: opvoeding op motorisch, cognitief maar ook emotioneel sociaal gebied. Kennismakingstraining voor leerkrachten Vele sportverenigingen organiseren kennismakingsactiviteiten voor de jeugd. Wat we maar weinig zien, zijn kennismakingsactiviteiten voor leerkrachten: een of meer gezellige bijeenkomsten waarin de leerkrachten worden uitgenodigd om: uitleg te krijgen over de technieken en spelregels; technieken te oefenen; kennis te maken met het zwembad waar de lessen / trainingen worden aangeboden het scholenpakket gezamenlijk door te nemen Dat leerkrachten een belangrijke doelgroep vormen zal voor een ieder duidelijk zijn: hun enthousiasme en kennis zijn voorwaarde voor een goede overdracht van het enthousiasme over zwemmen op de kinderen! 21

Om een schoolactief project optimaal te laten verlopen, moet bij de voorbereiding aan alles worden gedacht. De voorbereiding bepaalt voor 90% het wel of niet slagen van de activiteit. Aan de hand van een aantalonderwerpen kan iedere vereniging een draaiboek maken, met daarin opgenomen: Doelstelling Wat willen we precies bereiken? Is exact omschreven wat we willen bereiken? Is de doelstelling voor iedereen duidelijk? Doelgroep Op welke kinderen (leeftijd) richten wij ons? Voor wie willen we activiteiten organiseren? Leeftijd? School? Meisjes/jongens? Hoeveel kinderen in de betreffende leeftijd zitten op die school? Hoeveel deelnemers verwachten we minimaal en maximaal? Activiteitenkeuze Wat gaan we precies doen? Is de activiteit concreet ingevuld? Voldoet de activiteit aan de doelstelling? Komt de activiteit tegemoet aan de wensen en behoeften van de doelgroep? Is de activiteit te realiseren in de bestaande accommodatie? Is de activiteit te realiseren met de beschikbare financiën? Is de activiteit te realiseren met de aanwezige materialen? Is de activiteit te realiseren met de aanwezige vrijwilligers? Begroting Welke inkomsten en uitgaven verwachten wij? Is een overzicht van te verwachten inkomsten en uitgaven gemaakt? Is de begroting sluitend? Is de eventuele deelnemersbijdrage bepaald? Hoe is de inning van deze bijdragen geregeld? 22

Medewerkers en taakverdeling Wie doet wat wanneer? Is een overzicht gemaakt van taken die verricht moeten worden: a. tijdens de voorbereiding; b. tijdens de activiteit zelf? Is gezorgd voor een overzicht van mogelijke vrijwilligers professionals? Zijn goede afspraken gemaakt over de promotie? Heeft iedere medewerker de juiste instructie gekregen over zijn taak? Tijdsplanning Wanneer moet wat gebeuren? Is er een overzicht gemaakt van andere (sport}activiteiten die op die dag of in die periode georganiseerd worden? Is er voldoende tijd om de activiteit voor te bereiden? Is er een tijdschema gemaakt van de nodige bijeenkomsten, ter voorbereiding en evaluatie van de activiteit? Zijn alle betrokkenen geïnfonneerd over de gemaakte tijdsplanningen? Accommodatie Waar wordt de activiteit gehouden? Is de accommodatie besproken? Zijn goede afspraken met het beheer of bestuur gemaakt over: eventuele huurprijs; opening en sluiting; opbouwen en opruimen van materialen; gebruik van materialen; douche- en kleedgelegenheid; mogelijke verstrekking van een drankje/versnapering? Materialen Welke materiaal hebben wij nodig? Is er een overzicht gemaakt van de benodigde materialen? Zijn alle materialen aanwezig of geregeld? Wie zorgt voor het ophalenlterugbrengen van materialen? 23

Publiciteit Hoe brengen wij de activiteiten onder de aandacht? Van welke mogelijke communicatiemiddelen in uw plaatslwijk kan gebruik worden gemaakt: persoonlijke gesprekken (vooral die met de leerkracht!); schoolkrant; verenigingskrant; folders; affiches; raambiljetten; plaatselijke krant/huis aan huisbladen. Staat alle nuttige informatie vermeld (wat, waar, wanneer, wie, waarom)? Is de 'boodschap' duidelijk en attractief voor de kinderen? Verzorging Wat bieden wij de medewerkers en deelnemers aan? Is gezorgd voor frisdrank/versnapering voor deelnemers? Is gezorgd voor frisdrank/versnapering voor vrijwilligers? Wie regelt de verzorging? Is EHBO aanwezig? Evaluatie Hoe komen we de volgende keer tot een nog beter project? Met betrekking tot het proces: Hoe beoordeelden de leerlingen. de leerkrachten en de trainers de activiteiten? Hoe beoordeelde de contactpersoon de activiteiten en de communicatie? Met betrekking tot het product; Zijn onze doelstellingen bereikt? Koninklijke Nedertandse Zwembond. Nieuwegein, 2010 KNZS Postbus 7217 3430jE Nieuwegein 030-7513200 www.knzb.nl inro@knzb. ol 24