Samen werken, Duurzaam Wonen in een veranderende samenleving Verslag stakeholdersbijeenkomst 2015 27 mei 2015 Oost Flevoland Woondiensten
Beste Stakeholders, Met veel genoegen kijken we terug op de stakeholderdersbijeenkomst van 27 mei in de Meerpaal in Dronten. Het was alweer de achtste editie. Het was een geslaagde dag waarbij we, onder begeleiding van dagvoorzitter Andries Greiner, inspirerende ideeën hebben opgedaan op vier actuele onderwerpen. VOORWOORD Samen werken, duurzaam wonen in een veranderende samenleving was het thema van de bijeenkomst, waarbij ingegaan werd op de onderwerpen: Energieneutraal in 2030, Basiskwaliteit van OFW-woningen, Digitale dienstverlening en Samenwerking in de participatiesamenleving. We stonden deze middag eerst stil bij de vorige Stakeholdersbijeenkomst en hebben op een aantal actiepunten een terugkoppeling gegeven van de stand van zaken. De stand van zaken van alle actiepunten leest u hier. Vervolgens gingen we aan de hand van een presentatie in op de actualiteiten, waaronder: De gemaakte keuzes voor de nabije toekomst en de nog uit te werken onderdelen van ons Strategisch Beleidsplan Voorraad en Nieuwbouw (energieneutraal in 2030 en basiskwaliteit van OFW-woningen); De herziene Woningwet, waaronder de gevolgen van passend toewijzen ; Onze inkomsten en (relatief lage) bedrijfslasten; De grote impact van de Verhuurdersheffing; Het afbouwen van onze schuldenpositie; De woningmarkt en beschikbaarheid; De betaalbaarheid; De kwaliteit van de bestaande woningen; Daarna werd in pitches een korte inleiding gegeven op de vier discussieonderwerpen. De filmpjes van deze pitches kunt u bij het betreffende onderwerp in het verslag bekijken. Na de pauze vonden over deze onderwerpen tafeldiscussies plaats. 35 stakeholders, 15 OFW-medewerkers en de vijf leden van de Raad van Commissarissen zijn met elkaar in gesprek gegaan om aandachtspunten te benoemen, de samenwerking te vinden of elkaar aan te vullen. In dit verslag geven we de hoofdlijnen van de discussies weer. We zijn geïnspireerd en blij met de ideeën en aandachtspunten die aangedragen zijn. We houden u op de hoogte van de vervolgstappen die we maken. Heeft u nog andere concrete ideeën of wilt u met ons doorpraten over onderwerpen die aan de orde kwamen? Neemt u dan contact met ons op? We danken u hartelijk voor uw aanwezigheid en inbreng op deze dag. Het was fijn u (weer) te treffen! Truus Sweringa, Directeur-bestuurder Oost Flevoland Woondiensten
Tafeldiscussie: Energieneutraal in 2030 Wat is Energieneutraal volgens u? Het gaat om het totale woningbezit van OFW dat per saldo energieneutraal zou moeten zijn, niet iedere woning afzonderlijk. Immers, niet alle woningen hebben bijvoorbeeld een gunstige ligging voor PV-panelen. Geen CO 2 -uitstoot in de gebruiksfase. Alleen de gebouw gebonden energie. Niet: het energieverbruik van apparaten van de bewoner. Aandachtspunten Wees alert dat het binnenklimaat in de woning gezond blijft bij toepassing van vergaande isolatie en geavanceerde ventilatiesystemen. Goed wonen betekent voor bewoners ook zelf de regie kunnen houden bij het gebruik van installaties. Energiebesparing is geen rekentechnisch trucje, maar van belang is wat het feitelijk effect (minder verbruik) is voor bewoners. Er zijn grote verschillen in energiegebruik door huishoudens. Bewonersgedrag is dus van groot belang. Bij het energieneutraal maken van woningen zou OFW wel een vergoeding in bijvoorbeeld de vorm van een huurverhoging kunnen vragen, maar er moeten dan wel voordelen voor bewoners aan zitten. Zonnepanelen hebben een terugverdientijd van 10 jaar zonder subsidie. OFW heeft ervaring met haar eigen kantoor dat het echt iets oplevert. Veel technieken in het jaar 2030 zijn nu nog niet bekend. Nederland moet verduurzamen gezien de problematiek van de gaswinning in Groningen en onbetrouwbaarheid van Poetin. Een corporatie heeft een rol / voorbeeldfunctie in de samenleving, dus ook met betrekking tot duurzaamheid. Een aandachtspunt is de systeemgrens: moet een corporatie windmolens kopen? De corporatie zou in de directe omgeving van de woning duurzame energie moeten opwekken. Eventueel in een combinatie van huur- en koopwoningen of andere gebouwen zoals scholen Dilemma voor een corporatie: de corporatie investeert, de huurder heeft het voordeel. Corporatie heeft ook andere zaken waarin geïnvesteerd moet worden, zoals nieuwbouw van andere woningtypologieën. Mogelijkheden tot samenwerking Bij stedenbouwkundige opzet van nieuwe wijken letten op de zonligging van woningen. Vergroten van bewustwording over energiebesparing bij de huurders. De huurder is gevoelig voor besparing in euro s. De Huurders Belangen Vereniging heeft een belangrijke rol bij het realiseren van energiedoelstellingen.
Inspirerende ideeën Beïnvloeden van bewonersgedrag door bijvoorbeeld een belbundel-principe voor de afname van stroom. Belonen van bewonersgedrag en niet straffen bij energiegebruik. Bewoner moet ook een intrinsieke motivatie hebben. Bewoners niet ondergeschikt maken aan het systeem. Gedragsbeïnvloeding bijvoorbeeld s avonds douchen bij gebruik van zonneboiler. s Avonds is de zonneboiler meer opgewarmd. Moet een corporatie ook het gedrag beïnvloeden? Bewoners moeten apparatuur kiezen die energiezuinig is. In relatie tot het onderwerp Basiskwaliteit van de OFW-woning : faciliteiten aan bewoners bieden om te laten zien wat hij feitelijk gebruikt. Selfsupporting zijn: minder afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Denken aan volgende generaties. Begin dichtbij en kijk daarna verder. Omkeren van het steeds meer consumeren naar minder. Mogelijkheden om zelf opgewekte energie in accu s op te slaan komen er aan. PV-panelen alleen op daken of zou het ook op andere plaatsen kunnen? Acties Voorlichtingsboekje/informatie voor huurders over energiebesparend woongedrag. Energieneutraal in 2030 met onder andere de input uit de tafeldiscussies verder uitwerken. Er moeten voordelen voor bewoners aan zitten Een van de ambities uit het beleidsplan van OFW is dat OFW-woningen in 2030 energieneutraal zijn. Vragen die aan bod kwamen, waren: Wat is energieneutraal eigenlijk? en Wat betekent energieneutraal voor bewoners? Eén van de aandachtspunten die genoemd werden, is dat OFW bij het energieneutraal maken van woningen wel een vergoeding in bijvoorbeeld de vorm van een huurverhoging mag vragen, maar dat er dan wel voordelen voor bewoners aan moeten zitten.
Tafeldiscussie: Basiskwaliteit van onze woningen Wat verstaat u onder de basiskwaliteit? Een woning die betaalbaar en energiezuinig is. Een woning die comfortabel is en waarin je je veilig voelt. Als je ouder wordt: een woning die makkelijk schoon te houden is en een niet al te grote tuin. De gewenste basisvoorzieningen zijn per levensfase verschillend. Geen bovenkasten in de keuken van seniorenwoningen en in plaats daarvan korflades. Hoekkasten worden als zeer onpraktisch ervaren, hiervoor zou een carrousel een uitkomst zijn. Een tweede toilet. Bergingen waarin voldoende ruimte is voor het stallen van fietsen en het opladen van elektrische fietsen. Aandachtspunten Mensen kiezen een plek om te wonen daar waar het goed voelt ( wonen is emotie ). Het is meer dan de woning alleen. Van invloed zijn bijvoorbeeld ook de locatie waar de woning staat, de gezinssamenstelling, de levensfase waar mensen zich in bevinden en andere mensen die in de buurt wonen en die je kent/helpen. Moet een woning een dusdanige basiskwaliteit hebben dat iedereen er zijn hele leven kan blijven wonen? Bouwen we dan niet te groot en te duur? Misschien moeten we wel accepteren dat we gewoon af en toe moeten verhuizen. Doelgroepgericht bouwen: is de basiskwaliteit niet voor iedere doelgroep anders? De oorspronkelijke polderpioniers zullen er uiteindelijk niet meer zijn. Het kan zijn dat we hierdoor een ander type consument met een andere vraag krijgen. Door het tweede toilet in een woning verandert de vraag naar specifieke seniorenwoningen. Kan er ook teveel kwaliteit geboden worden? Moeten we niet voor veel kortere termijn bouwen, bijvoorbeeld voor 20 jaar? Door vervangende nieuwbouw te plegen kun je wellicht een betere basiskwaliteit creëren dan bij het moderniseren van bestaande woningen. Inspirerende ideeën Is een blokgewijze bouwvorm te bedenken waarin er voor iedereen met een soort legoblokken een passende woning gebouwd (en verbouwd) kan worden? Er zijn al mogelijkheden maar de vormen die er zijn kennen wel enige nadelen (bijvoorbeeld de energiekasten zijn lastig te verplaatsen; de bouwvorm is vaak prefab waardoor de flexibiliteit minder is). Biedt een basis met variabelen waaruit door huurders gekozen kan worden (een woning-menukaart )? Actie Het begrip basiskwaliteit (zowel de technische als functionele kant) verder uitwerken. Uit de discussies bleek dat het begrip basiskwaliteit breed kan worden opgevat/ingevuld. De aandachtspunten / ideeën uit de tafeldiscussies (en de Bewonersavond van 19 mei) bieden inspiratie om binnen de organisatie verder vorm en inhoud te geven aan het begrip basiskwaliteit. Veilige woning en omgeving Een ambitie van OFW is het definiëren van de minimale basiskwaliteit van OFW-woningen, waarbij het gaat om de technische en functionele kwaliteit. Beide zijn voor huurders relevant en hebben vaak met elkaar te maken. Voor de functionele kwaliteit werd vooral aangegeven dat de woning ook gericht moet zijn op ouderen, bijvoorbeeld door het plaatsen van een tweede toilet. Ook veiligheid is een belangrijk aspect. Het huis moet goed voelen en je moet je veilig voelen in je omgeving, aldus een van de stakeholders.
Tafeldiscussie: Digitale dienstverlening Inspirerende ideeën / acties Digitale dienstverlening bij Wonen en Zorg Het gebruik van bewegingssensoren in de woningen of overige hulpmiddelen om het comfort van thuis wonen te vergroten. Er vinden veel ontwikkelingen plaats op dit gebied, zoals het gebruik van een armband bij ouderen waarbij sensoren de hartslag of een val kunnen meten. Wellicht dat OFW gebruik kan maken van deze innovatieve oplossingen en het eventueel kan uitbesteden aan een gespecialiseerde partij. Digitale dienstverlening door verbinding met de woningen Contact met klanten via tablet verbinding. Het idee hierbij is dat het faceto-face contact tussen een huurder en een medewerker van OFW via een videoverbinding tot stand kan komen. Hierbij zou de huurder vanuit huis met een tablet contact kunnen krijgen met OFW. Het voordeel is dat de huurder niet naar het kantoor hoeft te komen van OFW en dat er persoonlijk contact blijft bestaan. De systemen/apparatuur in de woningen in verbinding zetten met OFW. Hierbij zou er door middel van de juiste software een overzicht kunnen ontstaan wat aangeeft in welke woningen er storingen plaatsvinden en waar reparatie nodig is. De meldingen komen dan dus automatisch binnen bij OFW en de huurder heeft hier geen omkijken meer naar. Wifi-apparatuur in de woningen. Als onderdeel van de basiskwaliteit in de woningen zou men de mogelijkheden voor Wifi netwerken kunnen realiseren. Gebruik van een OFW App. OFW zou gebruik kunnen maken van een App waarbij de huurders bijvoorbeeld reparatieverzoeken kunnen indienen of het nieuws/de vizier kunnen lezen. Aandachtspunt: De vraag is wat tot de taken van OFW behoort (zeker gezien het uitgangspunt van de nieuwe Woningwet: terug naar de kerntaak ). Digitale dienstverlening door het gebruik van Social Media Een facebookpagina van OFW of het gebruik van twitter. Hierbij was het idee om een 8-uurs twittertje te houden waarbij de huurders hun vragen (snel) kunnen stellen en niet persé naar het kantoor van OFW moeten. Het opstarten van of aansluiten bij (digitale) community s. Dit zou de leefbaarheid / sociale samenhang kunnen bevorderen. Inspirerende voorbeelden zijn de websites Vraagelkaar.nl en debuurthelpt.nl waarbij mensen hun vragen en aanbod van diensten kunnen aanbieden en zo elkaar kunnen helpen. Aandachtspunt: Bij Social Media is het van belang dat je goed in kaart brengt waar de behoeftes van de klanten liggen. Daarnaast moet men oog houden voor de kwaliteit / het informatiegehalte van de berichten op Social Media. Tot slot is het van belang dat OFW duidelijk vindbaar is.
Gebruik door huurders van digitale dienstverlening stimuleren Het is van belang dat OFW rekening houdt met de mensen die nog geen gebruik maken van digitale middelen of het niet kunnen. Vaak heerst er bij deze groep mensen angst over wat er allemaal bij komt kijken of wat er fout kan gaan. Om de angst bij deze groep te verminderen is het van belang om uitleg te geven over hoe het werkt, maar ook wat er gebeurt als het fout gaat. Mensen zijn bang dat er veel schade in systemen aangebracht wordt of informatie verloren gaat maar vaak valt dit erg mee. Wanneer mensen in de gaten hebben wat er gebeurt in het proces, hoe het werkt en wat er gebeurt als het fout gaat, zal de angst verminderen. OFW zou het gebruik van digitale dienstverlening kunnen stimuleren door bijvoorbeeld computercursussen aan te bieden. Dit kan in samenwerking met bijvoorbeeld de afdeling Welzijn / Meerpaal. Ook bij De Regenboog worden wel eens computercursussen gegeven. Een aandachtspunt dat bij vrijwel elk idee naar voren kwam, is het belang van de toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid. Het gebruik van digitale middelen moet uitnodigend en eenvoudig zijn voor de huurders. OFW zou voor 100% digitaal kunnen gaan, maar er zal ten allen tijden de mogelijkheid voor persoonlijk contact moeten zijn. Samenwerking tussen corporaties OFW zou in samenwerking met andere corporaties gezamenlijk de software/ hardware die de digitalisering van de dienstverlening mogelijk maken, kunnen inkopen. De bedrijfsprocessen bij corporaties zijn vaak hetzelfde waardoor de software op meerdere organisaties toepasbaar zal zijn. OFW zou veel kunnen leren door kennis en ervaringen te delen met andere corporaties of andere organisaties die zich bezighouden met digitalisering van de dienstverlening (benchmarken). Het 8-uurs Twittertje? Een belangrijke wijziging die OFW in gang heeft gezet en de komende jaren verder vorm wil geven, is dat de dienstverlening en informatievoorziening zoveel mogelijk digitaal/online verloopt. Veel ideeën omtrent social media werden geopperd, bijvoorbeeld een facebook-pagina en het 8-uurs Twittertje; huurders die op een vaste tijd vragen kunnen stellen via Twitter.
Tafeldiscussie: Samenwerking in de participatiesamenleving Aandachtspunten Een aantal deelnemers vraagt zich af hoe bereikt kan worden dat iedereen participeert in de samenleving en zich betrokken voelt. Anderen stellen de vraag of iedereen mee moet doen, omdat zij vinden dat het vooral belangrijk is dat mensen gemotiveerd zijn. Mensen met een beperking of zorgvraag moeten vaker zelfstandig wonen met hulp uit de omgeving. Om dit te kunnen realiseren, is het belangrijk om na te denken over de manier waarop vraag en aanbod bij elkaar gebracht kunnen worden. Triade geeft aan dat het lastig is om de uitstroom van cliënten te organiseren. De organisatie vraagt zich af of de huidige woningvoorraad (qua betaalbaarheid, vangnet) wel geschikt is voor de cliënten die uitstromen. Vrijwilligers zijn een bron voor de participatiesamenleving. De Meerpaal kent ongeveer 400 vrijwilligers. Er moet goed worden nagedacht over de rol die vrijwilligers kunnen vervullen en de rol die professionele organisaties op moeten pakken. Door bezuinigingen moet de benodigde hulp soms op een andere manier georganiseerd worden. Waarschijnlijk weet niet iedereen waar hij/zij moet aankloppen voor hulp. Dagbesteding voorkomt problemen. Mensen zijn best bereid om iets voor een ander te doen, maar wel op hun eigen terrein en hun eigen manier. Mogelijkheden tot samenwerking De partijen in de samenleving moeten in mogelijkheden in plaats van in beperkingen denken om de participatiesamenleving tot een succes te maken. Soms is het nodig om de regels niet te strikt te nemen. Aan OFW en de gemeente Dronten wordt gevraagd mee te denken om initiatieven mogelijk te maken. OFW heeft volgens de deelnemers een signaal- en doorverwijsfunctie. Deelnemers willen OFW betrekken om mensen in een wijk met elkaar in contact te laten komen. Samenwerking met Welzijn, de zorgpartijen en de gemeente is van belang. Buurtbewoners moeten kennis hebben van problemen in een buurt of de hulpvraag van anderen. Dit kan bijvoorbeeld door het organiseren van contact- of voorlichtingsavonden. Op deze bijeenkomsten kan geprobeerd worden om de mensen uit de wijk te activeren om zelf in beweging te komen. De gemeente moet betrokken zijn om te voorkomen dat bepaalde groepen tussen wal en schip vallen.
Inspirerende ideeën De Huurders Belangen Vereniging noemt een voorbeeld uit Almere. Studenten ontvangen huurverlaging wanneer zij actief participeren in de samenleving door hulpbehoevenden in hun woonomgeving een helpende hand te bieden. Door het koppelen van verschillende groepen kunnen kansen gecreëerd worden. Mensen die een ander willen helpen moeten in contact worden gebracht met mensen die een helpende hand kunnen gebruiken. Net als bij het maatjesproject. Een deelnemer geeft aan dat er gidsen nodig zijn om verschillende doelgroepen aan elkaar te koppelen. Volgens een andere aanwezige is social media hiervoor ook geschikt. Zie ook de websites: Vraagelkaar.nl en debuurthelpt.nl waarop mensen hun vragen en aanbod van diensten kunnen aanbieden en zo elkaar kunnen helpen. De omgeving moet zich verantwoordelijk voelen voor mensen die hulp nodig hebben. Een Eigen Krachtconferentie, een bijeenkomst waarbij samen met familie en bekenden een plan voor de toekomst wordt gemaakt, kan uitkomst bieden. Er moet een goede, sociale atlas komen waarin duidelijk staat wie welke rol kan vervullen en hoe organisaties samenwerken. Deze atlas kan mensen helpen als ze hulp zoeken of een initiatief willen ontplooien. Maak meer gebruik van de aanwezige kennis van bewoners en breng de bewoners van een wijk zelf in beweging. Dit wordt bereikt door bewoners zelf dingen te laten bepalen en ze opdrachtgever te maken. Op deze manier worden dingen niet opgelegd, maar wordt de ontwikkeling van eigen initiatieven gestimuleerd. Actie De aandachtspunten en ideeën over Samenwerking in de participatiesamenleving zowel binnen OFW als samen met de partners uit onder andere het sociaal wijk- en buurtbeheer en de zorg bespreken / nader verkennen. We hebben maatjes nodig Steeds meer mensen met een beperking of zorgvraag moeten zelfstandig kunnen blijven wonen, maar zijn zij daar niet te kwetsbaar voor? Zij verdienen onze aandacht. We hebben maatjes nodig; mensen die graag een ander helpen, aldus een van de stakeholders. Kunnen studenten misschien meer betekenen voor de wijk? In andere steden worden daar goede resultaten mee geboekt.