LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: HEEL DE WERELD DOET AAN TUNEN Omschrijving van de activiteit De leerlingen verbinden teksten over praktijken van tunen in de hele wereld met de juiste afbeeldingen. Op basis van de informatie uit de teksten bedenken ze zelf een project om een voertuig te verfraaien. Fase Begin gevorderde geletterdheid Taaldoelen en leesvoorwaarden Taaldoel: 2 De leerlingen kunnen op beschrijvend niveau relevante informatie uit schriftelijke teksten verwerken. Concreet: de leerlingen begrijpen vereenvoudigde informatieve teksten zodat ze in grote lijnen weten waar het over gaat. Competenties De leerlingen kunnen muzisch functioneren Duur 2 lesuren Lesschema Fase Organisatie Activiteit Materiaal 1 klassikaal de lln houden op basis van afbeeldingen een klasgesprek over kleurrijk transport in de wereld 2 in duo s of groepjes van vier 3 klassikaal individueel de lln lezen tekstjes over kleurrijk transport in de wereld en koppelen de tekstjes op basis van de verkregen informatie aan de juiste afbeeldingen de lln brainstormen over tuning - projecten de lln maken een eigen ontwerp kopieerbladen met kleurrijk transport van over heel de wereld kopieerbladen met tekstjes en afbeeldingen van resp. jeepneys, paki-trucks, matatu s en riksja s; wereldkaart kopieerbladen met te tunen modellen; teken en kleurgerei
Voorbereiding Breng een wereldkaart of wereldbol mee. Voorzie materiaal om te tekenen en te kleuren. Lesverloop Fase 1 (voorgesprek vooractiviteit) Verwijs terug naar de activiteiten over auto s tunen. Pols bij de leerlingen of ze denken dat tunen alleen in de westerse wereld wordt gedaan. Vertel hen dat vele landen een vorm van tunen kennen, niet alleen van auto s maar ook van andere voertuigen. Toon de kopieerbladen met afbeeldingen van versierde voertuigen uit de hele wereld. Laat de leerlingen commentaar geven maar vertel nog niet precies welk voertuig uit welk land komt: dat hoort bij de taak die volgt. Stel vragen als: Welke soorten vervoermiddelen zie je (fiets, trucks, bus, jeep)? Zijn het allemaal auto s? Wat vervoeren ze (mensen, goederen)? Is het allemaal dezelfde stijl (oud, modern, hiphop)? Denk je dat ze allemaal uit hetzelfde land, dezelfde streek komen (Azïe, Afrika, Latijns Amerika)? Wat voor versieringen zie je; welke delen van de auto s of fietsen zijn versierd? Breng in dit voorgesprek impliciet relevante woorden aan zoals truck en jeep, maar eventueel ook woorden als taxi, chauffeur, motorkap, cabine of bagagerek. Bijvoorbeeld: Zijn het allemaal kleinere auto s? Inderdaad, er zijn er ook grotere bij zoals bussen en trucks, grote vrachtwagens. Hoe noem je een auto die mensen tegen betaling meeneemt (bus of taxi)? Is alleen de zijkant van de auto versierd? Nee, ook de voorkant is versierd: de motorkap (duid aan) en de cabine van de chauffeur (duid aan). Vertel de leerlingen dat ze aan het eind van de taak zelf een project mogen uitwerken om een vervoermiddel te tunen. Laat de kopieerbladen zien met de tekeningen waarop de leerlingen hun projecten kunnen uitwerken en laat hen eventueel de verschillende types voertuigen (busje, jeep, truck, fiets) benoemen. Fase 2 (uitvoering mits ondersteuning) Verdeel de leerlingen in groepjes van vier. Deel de kopieerbladen uit met de teksten over en afbeeldingen van versierd transport. Elke leerling krijgt een ander tekstje; de afbeeldingen liggen voor het groepje open in het midden. Vertel aan de leerlingen dat ze in de teksten informatie en inspiratie vinden voor hun eigen project. Hun eerste opdracht is echter om de teksten aan de juiste afbeeldingen (per blad) te linken. Schrijf de titels van de tekstjes aan het bord en probeer de vreemde woorden (landnamen, namen voertuigen) samen met de leerlingen te verklanken. Zoek samen met de leerlingen de namen van de landen en hun hoofdstad op een wereldkaart. Misschien zit er in de klas iemand die uit één van de betrokken landen komt. Die persoon mag de oplossing van de taak nog niet weggeven Laat de leerlingen in stilte de tekstjes lezen. Ga rond en ondersteun waar nodig het leesproces, bijvoorbeeld: In dit woord komen de n en de g na elkaa r(zanger). Lees eens tot hier
(zang-). Doet je dat niet aan een ander woord denken (zingen); hoe spreek je dat uit? Hoe klinkt het dan als we de twee stukjes samen plakken (zang-er)? Ken je nog woorden die hier op lijken met n en g na elkaar (lang langer; bang banger; tekening)? Herken je dat woord niet uit een vorige activiteit (sticker; zie: tunen)? Lees dat woord eens in twee stukken (vier-kant)? Welke woorden herken je hierin; kan je een vierkant tekenen? Overloop de oplossingen klassikaal. Laat de leerlingen beargumenteren waarom ze bepaalde afbeeldingen met een bepaalde tekst hebben gelinkt: welke elementen van de beschrijving in de tekst komen overeen met een foto op het blad? Bijvoorbeeld: De riksja is een soort fiets. Zie jij een fiets op de afbeeldingen? De pakitrucks zijn heel groot. Welke voertuigen op de afbeeldingen zijn erg groot? Is dit hip hop stijl zoals in de tekst staat? Verklaar zo nodig nieuwe woorden zoals nagels en metaal of moeilijke begrippen zoals kunst en verzen (of zoek samen met de leerlingen een verklaring). Laat de leerlingen de tekstjes achteraf nog eens lezen. Fase 3 (nabespreking afsluitende activiteit) Brainstorm met de leerlingen over projecten om een voertuig te versieren. Vat in functie hiervan de informatie uit de tekstjes nog eens samen: Welk vervoermiddel kies je (jeep, auto, fiets, bus, andere)? Waarvoor dient dat vervoermiddel (mensen of goederen vervoeren, taxi, andere)? Wat kan je allemaal versieren (motorkap, dak, zijkant, achterkant, cabine, banden, andere)? Wat kan er op je tekeningen staan (natuur, dieren, helden, goden, bekende mensen, andere)? Hoe ga je die tekeningen aanbrengen (stickers, airbrush, andere)? Welke stijl kies je (modern, folklore, hip hop, andere)? Wat kan je nog allemaal toevoegen (hout, lampen, spiegels, slingers, vlaggen, andere)? Deel de kopieerbladen uit met de tekeningen. Laat de leerlingen eventueel deze tekeningen als basis nemen voor een schets van hun project. Vraag leerlingen hun project voor te stellen. Differentiatie / ondersteuning Laat een sterkere lezer samenwerken met een minder sterke lezer. Laat de minder sterke lezer de vetgedrukte woorden ontcijferen en de sterkere lezer de hele tip. Differentiatie / aanpassing -/+ (-) De tekstjes over de matatu en de jeepney zijn het makkelijkst. Geef deze tekstjes eventueel aan een minder sterke lezer. Laat alle leerlingen enkel de vetgedrukte woorden lezen. Daaruit kunnen ze, eventueel mits ondersteuning, een beschrijving van het voertuig afleiden.
Lees eventueel de teksten zelf voor en wijs op bepaalde woorden en klankletterkoppelingen. Laat de leerlingen enkel het onderschrift van de foto verklanken. Beperk eventueel het aantal teksten. Oplossing en achtergrondinformatie 1. de jeepney De jeepneys in de Filippijnen zijn gebouwd op het onderstel van Amerikaanse jeeps uit WO II. Daardoor zijn ze erg hoekig, net blikken dozen. Ze worden gebruikt als taxi en kunnen 18 tot 30 passagiers vervoeren. Vaak hebben ze ook roofracks. De versiering vertoont veel Amerikaanse invloeden, maar is meestal een allegaartje: religieuze elementen naast oorlogsmotieven bijvoorbeeld. 2. de paki-truck De Pakistaanse trucks zijn vermaard om hun mooie versieringen. Deze praktijk wortelt eigenlijk in een traditie van vele millennia. De kamelenkaravanen werden net zo rijkelijk uitgedost. Artiesten met elk hun deelspecialiteit werken de versiering uit. Ook verschillende regio s hebben verschillende stijlen of motieven. Vaak zijn de afbeeldingen een mix van filmhelden, Griekse mythologie, Europese iconen en religieuze of militaire figuren uit Pakistan. Achteraan vind je vaak grote portretten omgeven door bloemen of figuren. 3. de matatu De matatu is het belangrijkste transportmiddel in Nairobi, Kenia. De naam komt van 3 in Swahili = tatu, omdat de rit vroeger 3 shilling kostte. Er zijn verschillende categorieën met elk hun doelpubliek: de standard, de teeny en de gospel. Vooral in de teeny voor het jongere publiek staat de muziek loeihard en zijn de schilderingen in graffiti of hip hop stijl. De bussen hebben een vaste route maar geen vaste stops of uren. Ze overtreden dikwijls de verkeersregels om toch maar met zo veel mogelijk mensen zo snel mogelijk op hun bestemming te raken. Daarom heeft de politie de laatste jaren een strengere reglementering ingesteld. In principe moeten de matatu s nu zelfs herkenbaar wit zijn met een gele streep. 4. de riksja De riskja is een fietstaxi die vooral rijdt in Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh. De traditie van versiering van de riksja s gaat terug op de Mughals of olifantenberijders die ook al onder een rijk gedecoreerd afdakje mensen vervoerden. Riksja s worden beschilderd door families van gespecialiseerde artiesten, al wordt tegenwoordig meer en meer industriële decoratie gebruikt. Wat de onderwerpen betreft gaat het om een soort droomwereld met idyllische natuur en veel helden van het witte doek. De chauffeurs van de riksja s zijn meestal arme migranten van het platteland. Omar Ali (zie onderstaande extra leestekst) is een riksjachauffeur die enkele jaren geleden de internationale pers haalde.
Extra leestekst: Zingen in de riksja Omar Ali is een riksja rijder in Dhaka. Hij zit vaak in de file en dan zingt hij een liedje. Daar worden de mensen blij van. Soms geven ze meer geld voor de rit. Maar Omar Ali verdient niet veel. Minder dan 2 dollar per dag. Nu was er een wedstrijd op tv. Een soort Idool voor riksja rijders. Iedereen moest zingen. De beste 10 waren in de finale. Ze wonnen 300 dollar. Daarmee kan je een riksja kopen. Maar 1 riksja rijder is de grote winnaar. Dat is Omar Ali. Hij won 1000 dollar en een eigen cd. Omar Ali zegt: Ik kom uit een dorp. Daar leerde ik zingen van de radio. Nu ben ik riksja rijder en ik zing nog. Het verkeer in Dhaka is hard. En ik word te oud. Ik wil van zingen mijn beroep maken!
KOPIEERBLADEN ACTIVITEIT: HEEL DE WERELD DOET AAN TUNEN
NAIROBI KENIA: de matatu De matatu is een soort bus. Een man staat in de deur en roept: Wie wil er mee? De bus stopt als iemand mee wil. Je moet wel geld betalen. De matatu is versierd in hip hop of graffiti stijl. Met een prent van een zanger of een bekend persoon. Zoals Obama. Vaak rijdt de matatu te snel. Er gaan ook te veel mensen mee. De politie wil dat niet meer. Nu mag er maar 1 persoon op 1 stoel. En de matatu moet nu wit zijn. Met een gele streep. Is dat niet saai? De matatu is in hip hop stijl
FILIPPIJNEN: de jeepney Een jeepney is gemaakt van een oude jeep. Hij lijkt op een grote doos van blik. Op de jeepney staan veel stickers. Soms ook een tekening. Het kan vanalles zijn. Jezus. Of een leeuw. Of Jezus en een leeuw samen. Vaak staat de motorkap vol kleine dingen. Spiegels en lampen. Alles is in felle kleuren. In de jeepney kunnen veel mensen mee. Op het dak is ook een rek. Soms zitten daar mensen. Dat is gevaarlijk. De jeepney lijkt op een doos van blik
BANGLADESH: de riksja Een riksja is een soort fiets. Maar dan met drie wielen. De riksja heeft een bak met een kap. Daar kunnen mensen zitten. Het is een taxi. In Dhaka is de riksja mooi versierd. Met tekeningen van bloemen en vogels. Of van een mooie vrouw uit een film. Soms staan de prenten op plaatjes van metaal. Rond die plaatjes staan nagels. Aan de riksja fiets hangen slingers en vlaggen in felle kleuren. Met de riksja rijden in Dhaka is hard. Er is vaak veel verkeer. De riskja is meer dan een fiets met een bak
PAKISTAN: de paki-truck In Pakistan rijden knappe trucks. Ze zijn erg groot en ze dienen voor het vervoer van goederen. Vaak is dat eten. Rijst of graan of suiker of iets anders. Er is zelfs extra plaats boven de cabine. De trucks zijn heel mooi versierd. De versiering kost heel veel. Wel 2 maand of 2 jaar loon van een chauffeur. Het versieren duurt heel lang. Vaak zie je tekeningen in een vierkant of rechthoek op de trucks. Het kunnen bloemen zijn of dieren. Soms ook verzen in mooie letters. Achteraan zie je gezichten van helden. Helden van vroeger. Of van de oorlog. Of uit de film. Het kan allemaal. Het zijn niet zo maar trucks. Het is kunst op wielen. De paki truck is kunst op straat
1.
2.
3.
4.