Bijlage 1: Notitie harmonisatie bibliotheken in de gemeente Berg en Dal Pagina 1 van 14
Inhoud 1. Aanleiding... 3 2. Huidige situatie bibliotheken... 3 3. Wettelijk kader... 4 4. Visie en inhoudelijke doelstellingen voor de bibliotheek in Berg en Dal... 5 5. Naar één bibliotheekorganisatie... 5 6. Ontwikkelingen... 6 7. De toekomst van de bibliotheek... 6 Scenario 1: Handhaven huidige situatie... 8 Scenario 2: Huidige situatie uitvoering door één organisatie... 8 Scenario 3: Eén centrale bibliotheek met servicepunten in de kernen (bij school)... 9 Scenario 4: Kleine onbemande bibliotheekpunten in elke kern (bij de school)... 11 Scenario 5: Geen bibliotheekvestiging in onze gemeente... 12 10. Implementatie... 13 11. Voorstel:... 14 2
1. Aanleiding De bibliotheek is en blijft een belangrijke voorziening voor onze inwoners. De bibliotheek is vooral van belang voor een goede taalvaardigheid en begrip van de Nederlandse taal van onze inwoners. Om goed te functioneren in onze samenleving is het taalvaardig zijn van belang. Lezen speelt daarbij een belangrijke rol. Voor onze nieuwe gemeente Berg en Dal willen we daarom de doelen en te behalen resultaten laten vaststellen. We willen met de bibliotheek de volgende doelen bereiken: a. Op de inhoud: leesbevordering en leesplezier voor onze inwoners voorkomen laaggeletterdheid/functioneel analfabetisme lezen bij jeugd bevorderen b. Eén bibliotheekorganisatie voor efficiënte en uniforme dienstverlening aan onze inwoners. c. Een toekomstbestendige bibliotheek d. Goede toegang tot bibliotheekvoorzieningen vanuit de dorpen. e. Betaalbare bibliotheekvoorziening voor onze inwoners f. Aanvaardbaar kostenniveau voor de gemeente. Wettelijke veranderingen (de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen, 2015) vragen om herijking van onze bibliotheekvoorzieningen. Ook de ontwikkelingen op het gebied van de digitalisering nopen tot een verandering omdat we verwachten dat de bibliotheek er over 15 jaar heel anders uit zal zien. Ook de wens vanuit het collegeprogramma om de bibliotheekvoorzieningen in de kernen zoveel mogelijk te behouden vanwege de leefbaarheid en toegankelijkheid, maakt dat we op een andere wijze naar de bibliotheek kijken. De gemeente heeft als gevolg van de herindeling tot de nieuwe gemeente Berg en Dal, te maken met twee bibliotheekorganisaties. Ook hierin willen we positie bepalen. In deze notitie leggen we daarom een aantal toekomstscenario s voor waaruit gekozen kan worden. Alles afwegende is het voorstel als volgt: Om aan de speerpunten leefbaarheid, ondersteuning van jeugd en laaggeletterden invulling te geven stellen wij voor te kiezen voor scenario 2. Hierbij gaan we uit van één bibliotheekorganisatie met 3 hoofdlocaties in onze gemeente en behoud van servicepunten in de kernen bij scholen. 2. Huidige situatie bibliotheken De bibliotheek heeft wel een aantal belangrijke functies. In alle drie voormalige gemeenten is er dan ook minimaal één bibliotheekvestiging, overigens allemaal gehuisvest in een multifunctionele accommodatie. Er zijn overeenkomsten en enkele accentverschillen. We noemen ze hieronder: 3
Millingen aan de Rijn - beperkte fysieke collectie in Kulturhus - ontmoetingsplek Ubbergen - in Beek grote fysieke collectie in Kulturhus - servicepunten in de kleine kernen Ooij, Leuth, Kekerdom Groesbeek in centrum grote fysieke collectie in Mallemolen servicepunt in kulturhus Op de Heuvel op de Stekkenberg. Servicepunten hebben: - een kleine fysieke boekencollectie (minimaal 750 boeken), - een computer voor selfservice (uitlening boeken), - flexibele openingstijden - personele bezetting op maat (beperkte professionele inzet, beheer door vrijwilligers) 3. Wettelijk kader Op grond van artikel 6 van de Bibliotheekwet 2015 heeft de gemeente (met Provincie en rijk) een verantwoordelijkheid voor een netwerk van openbare bibliotheken. Zij bevorderen dat een door de gemeente in stand gehouden bibliotheekvoorziening voldoet aan de volgende eisen (art. 7): Een bibliotheek neemt deel aan een netwerk en heeft daarbij de volgende opdracht: a. maakt met de andere deelnemers gebruik van een gezamenlijke catalogus van beschikbare werken; b. is onderdeel van het interbibliothecaire leenverkeer, bedoeld in artikel 15; c. voert zijn collectiebeleid overeenkomstig het gezamenlijk collectieplan, bedoeld in artikel 10; d. maakt gebruik van een op de andere deelnemers afgestemde digitale infrastructuur; e. stemt zijn administratie van leden en zijn algemene voorwaarden af op de andere deelnemers; en f. ondersteunt het onderwijs. Vooral de verplichting om ondersteuning te bieden aan het onderwijs vormt een nieuw accent in de inzet van de bibliotheek. De gemeente is niet meer verplicht een fysieke bibliotheek binnen eigen gemeentegrenzen in stand te houden. Een gemeente kan ook afspraken maken met een buurgemeente over het medegebruik van de voorziening door haar inwoners. 4
4. Visie en inhoudelijke doelstellingen voor de bibliotheek in Berg en Dal In de Sociaal Maatschappelijke visie staat dat we het belangrijk vinden dat onze inwoners zelfredzaam zijn en kunnen meedoen. Hiervoor is goed kunnen lezen en een algemene ontwikkeling cruciaal. En we geven daar waar nodig onze inwoners een steuntje in de rug. In het coalitieakkoord staat verder dat we de voorzieningen (en hierin wordt met name de bibliotheek genoemd) in de kleine kernen in stand willen houden. Voorgaande betekent voor de bibliotheek het volgende: 1. De bibliotheek is er voor iedereen en levert daarmee een bijdrage aan kennisontwikkeling; 2. de bibliotheek zorgt ervoor dat zowel de fysieke als digitale collectie voor iedereen toegankelijk en betaalbaar is; 3. de bibliotheek is dichtbij daar waar nodig en levert een bijdrage aan de leefbaarheid in de kleine kernen; 4. de bibliotheek heeft bijzondere aandacht voor het vergroten van zelfredzaamheid door aanbod voor laaggeletterden; 5. de bibliotheek vergroot het leesplezier en de leesbevordering met bijzondere aandacht voor jeugd en jongeren. De bibliotheek levert hiermee een bijdrage aan de maatschappelijke doelstellingen. Investeren in lezen in de vroege jeugd heeft positief effect op de woordenschat, tekstbegrip en algemene ontwikkeling, zo blijkt uit onderzoek. Kinderen lezen niet alleen op school, juist ook in hun vrije tijd. Daarnaast kan de bibliotheek de school faciliteren met collecties en deskundigheid in leesbevordering. Voor laaggeletterden is veel blijven lezen en volhouden belangrijk. De bibliotheek investeert hierin met specifieke collecties en door samenwerking met andere partijen zoals het ROC. Met name voor de jeugd en minder mobiele inwoners moet de bibliotheek goed bereikbaar (digitaal of fysiek) zijn. Laagdrempeligheid wordt gewaarborgd door een lage bijdrage voor de leden. De bibliotheek is betaalbaar voor iedereen. Ook de bibliotheek om de hoek komt de laagdrempeligheid ten goede. Onze visie strookt met de Koers voor het bibliotheekwerk (bijlage 2) die de Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid (OBGZ) met de deelnemende gemeenten (Nijmegen, Beuningen, Heumen, Overbetuwe, Lingewaard en vml. Groesbeek) heeft opgesteld. De Openbare Bibliotheek Groesbeek kan zich (grotendeels) vinden in de koers van de OBGZ. 5. Naar één bibliotheekorganisatie Beleid en ontwikkelingen vragen om een stevige en toekomstbestendige bibliotheek en een organisatie die zich makkelijk kan aanpassen aan veranderingen in de maatschappij en de snel veranderende klantvraag. 5
Als gevolg van de herindeling van de drie gemeenten hebben we nu een subsidierelatie met twee bibliotheekorganisaties. De Openbare Bibliotheek Gelderland Zuid (OBGZ) is een organisatie waarbij zes gemeenten (Nijmegen, Beuningen, Heumen, Overbetuwe, Lingewaard en vml. Groesbeek) zijn aangesloten. Deze organisatie werkt voor de voormalige gemeente Ubbergen en Millingen aan de Rijn. Openbare Bibliotheek Groesbeek verleent haar diensten specifiek voor de inwoners van de voormalige gemeente Groesbeek en heeft de hoofdvestiging in Groesbeek en een vestiging in de Stekkenberg. In een vergelijking van de organisaties valt op dat er geen grote verschillen zijn in het aanbod en de kosten voor de gemeente. Voor de vergelijking verwijs ik u naar bijlage 4. Om de herkenbaarheid, samenwerking en efficiëntie te optimaliseren streven we naar harmonisering van de twee aanwezige bibliotheken waarbij het de voorkeur heeft te komen tot één uitvoeringsorganisatie voor de hele gemeente. Hiermee wordt de dienstverlening aan de inwoners gelijkgesteld en moet efficiencywinst te realiseren zijn als gevolg van fusie van de bibliotheekorganisaties of keuze voor één van de organisaties. 6. Ontwikkelingen Door de verdere ontwikkeling van de digitale mogelijkheden en toegang van de klant tot het landelijke digitale bibliotheeknetwerk (De Koninklijke Bibliotheek heeft de taak een landelijke digitale bibliotheek op te zetten), neemt het belang van een fijnmazige spreiding van fysieke bibliotheekvestigingen af. Ook de informatievoorziening verloopt veel vaker digitaal. Klanten willen sneller antwoord en zoeken via internet informatie op. Er is slechts een klein deel van de Nederlandse huishoudens (3%) dat geen toegang heeft tot internet. Ledenaantallen en het aantal uitleningen dalen gestaag. De fysieke boekencollectie werd de afgelopen jaren steeds kleiner. Het aantal uitleningen is gedaald van 53 miljoen in 2005 naar 38 miljoen in 2013. Ook leende men in 1983 gemiddeld 42 boeken per jaar tegenover 20 boeken nu (onderzoek 100 jaar bibliotheek, CBS 2015). In onze bibliotheken zien we dezelfde trends in het aantal uitleningen en de afname van de boekencollectie. De bibliotheek in vml. Groesbeek had in 2010 nog 147.037 uitleningen, in 2014 is dit gedaald naar 127.155. De bibliotheken van de OBGZ laten eenzelfde beeld zien. Met de Bibliotheken op School gaat het goed: hier zien we een toename van het aantal uitleningen van jeugdboeken. Maar ook op de scholen zie je de trend van verdere digitalisering waarbij gedacht moet worden aan de ipad-scholen. 7. De toekomst van de bibliotheek Toekomst scenario s Gezien de snelle ontwikkelingen ligt het voor de hand te bedenken wat de toekomst is van de bibliotheek voor onze inwoners. Welke functies heeft de bibliotheek in 2025? Om de bibliotheekwereld en de overheid aan het denken te zetten heeft de Koninklijke Bibliotheek 6
van Nederland een viertal toekomstperspectieven voor de openbare bibliotheek geschetst. Het zijn de volgende 1 : Private en publieke partijen bieden concurrerende alternatieven Sterfhuis transformatie 4 1 Overheid trekt zich terug Overheid blijft investeren Integratie Evolutie 3 2 Bibliotheek als uniek centrum Voor een uitgebreide beschrijving van de vier perspectieven wordt verwezen naar bijlage 3 Bibliotheken in 2025. Voor de middellange termijn (de komende tien jaar) denken wij aan verdere integratie (perspectief 3) dan wel transformatie (perspectief 1) van de bibliotheektaken. Wij menen dat de bibliotheek geen uitvoeringstaken moet gaan overnemen van anderen (zoals bijv. cursussen lezen en schrijven welke nu door het ROC wordt aangeboden). De bibliotheek moet doen waar ze goed in is. Dus perspectief 2 (evolutie) streven wij niet na. We voorzien dat de fysieke bibliotheek er over 15 jaar heel anders uitziet. Hierop zullen we ons moeten voorbereiden. 8. Toekomstscenario s Wat betekent bovenstaande voor de toekomst van de bibliotheek in onze gemeente? Waar willen we in blijven investeren voor onze inwoners? En wat zou gezien de ontwikkelingen wat minder kunnen? We schetsen voor u vijf scenario s. 1 Transformatie (andere partijen, waaronder commerciële partijen nemen bibliotheektaken over), Evolutie ( de bibliotheek gaat naast de traditionele taken ook andere taken uitvoeren, zoals taallessen inburgering), Integratie (de bibliotheektaken blijven bestaan, maar worden deels overgenomen door andere partijen zoals zorginstellingen en het onderwijs) en het Sterfhuis (de bibliotheek verdwijnt helemaal). 7
Scenario 1: Handhaven huidige situatie Drie hoofdvestigingen in Beek, Groesbeek en Millingen aan de Rijn met servicepunten in de kleine kernen. Uitvoering door twee bibliotheekorganisaties. Argument: 1. Sluit aan bij de huidige situatie en voorziet op dit moment nog in de behoefte. Kanttekeningen: 1. Niet toekomstbestendig. De dienstverlening van de twee bibliotheekorganisaties kent kleine verschillen in aanbod en contributiebedragen. Deze kunnen we gelijk trekken. Financieel: 739.705 (incl. huisvestingskosten) Besparing: 0,-- Scenario 2: Huidige situatie uitvoering door één organisatie Drie hoofdvestigingen in Beek, Groesbeek en Millingen aan de Rijn met servicepunten in de kleine kernen. Uitvoering door één bibliotheekorganisatie. Argumenten: 1. sluit aan bij de huidige situatie en voorziet op dit moment nog in de behoefte. 2. fysiek nabije dienstverlening voor alle inwoners. Kanttekeningen: 1. Niet toekomstbestendig vanwege de snelle opmars van de digitalisering. 2. In Leuth, Kekerdom en Stekkenberg is er een bibliotheek in het gebouw waar de school ook gevestigd is. Voor de andere scholen is die er niet. Er is niet overal een gelijke situatie voor de jeugd. Financieel (raming): 689.705 (incl. huisvestingskosten) Besparing: 50.000 vanaf 2018 (taakstellend) Deze berekening is een inschatting: door fusie van de twee organisaties kan er een efficiëntieslag gemaakt worden (10% bezuiniging). 8
Scenario 3: Eén centrale bibliotheek met servicepunten in de kernen (bij school) De hoofdvestiging in Beek of Groesbeek behouden. De servicepunten in de kleine kernen behouden (Millingen en Beek of Groesbeek worden ook servicepunt) en daar waar nodig uitbreiden naar kernen waar ook een school aanwezig is (Breedeweg en de Horst en Berg en Dal). Argumenten: 1. Er wordt al minder gebruik gemaakt van de fysieke boekencollectie. We kunnen een voorziening sluiten. 2. Dienstverlening voor onze inwoners blijft op peil vanuit één punt in onze gemeente. 3. Aanbod en samenwerking voor laaggeletterden kan ingepast worden (ook papieren boeken blijven goed beschikbaar); 4. Servicepunten in de kleine kernen waar scholen zijn uitbreiden (aanbod voor jeugd). 5. Behoud voorzieningen in de kernen (past in collegeprogramma) 6. Past in verwachte ontwikkelingen op weg naar integratie/transformatie Kanttekeningen: 1. Grotere afstand naar centrale fysieke bibliotheek voor deel inwoners 2. Uitgegaan wordt van combinatie met de school. In Heilige Landstichting is geen school, dus ook geen bibliotheekpunt. 3. Een van de grotere gemeentelijke multifunctionele accommodaties verliest een grote huurder. Financieel (Raming): sluiting Beek 639.000 (incl. huisvestingskosten, 394.000 huidige subsidie Groesbeek+ 80000 (4 servicepunten)+ 60000 (3 nieuwe servicepunten.)+ 105.000 Millingen) Besparing: 100.705 (vanaf 2018). Financieel (Raming): sluiting Groesbeek: 485.080,- ( 240.080 huidige subsidie Beek+ 80000 (4 servicepunten)+ 60000 (3 nieuwe servicepunten.)+ 105.000 Millingen) Besparing: 254.625,- In deze berekening gaan we uit van subsidie Groesbeek 394.000. Subsidie Beek 240.080 en Millingen 105.000,- Daarnaast gaan we uit van exploitatie van 4 bestaande servicepunten en 3 nieuwe servicepunten. Hierbij is er sprake van minimale personele bezetting vanuit de bibliotheek. Gewerkt wordt met selfservice en vrijwilligers. Exploitatiekosten per servicepunt zijn geraamd op 20.000 per jaar. Millingen handhaven op huidige niveau ad 105.000,- vanwege afstand en grootte kern. 9
Vervolg scenario 3 Bibliotheek Groesbeek of Beek sluiten? Sluiting Groesbeek Voordelen Duurste vestiging Minder centrale ligging Ligt niet bij school Sluiting Beek Voordelen Minder grootte kern met inwoners Minder leden (3000) uitleningen Besparing 50.000 (theoretisch) Dicht bij bibliotheek Nijmegen (5 km) Nadelen grootste kern met inwoners Grootste vestiging Meeste uitleningen en leden Nadelen Meest centrale vestiging Minder dure vestiging Ligt bij school Kengetallen.(2013) Beek Groesbeek Millingen Uitleningen 67.612 185.828 53.191 % bevolking lid 31% 25% 29% Aantal leden incl 2.994 4.800 1.708 jeugd Jeugdleden 1408 (47%) 1850 (39%) 891 (52%) (landelijk 60%) Huisvestingskosten 50.000 72.250 17.000 Subsidie 240080 394000 105000 10
Scenario 4: Kleine onbemande bibliotheekpunten in elke kern (bij de school) Een kleine fysieke bibliotheek in elke kern, ook in Berg en Dal, (Heilig Landstichting), Breedeweg en Op de Horst. Ook geschikt maken voor jeugd en laaggeletterden. Grote vestigingen in Beek en Groesbeek verkleinen naar bibliotheekpunt zoals in Millingen aan de Rijn. Verder digitaal aanbod met ondersteuning van mensen die minder digitaal vaardig zijn. Argumenten: 1. Voor de grotere fysieke collectie kunnen we aansluiten bij de centrale bibliotheek Nijmegen. Fysieke boeken in Nijmegen en op bestelling leverbaar op servicepunt. 2. Behoud voorzieningen in de kernen (past in collegeprogramma) 3. Dienstverlening dichtbij voor iedereen, ook voor minder mobiele mensen 4. Doelgroepen jeugd en laaggeletterden worden optimaal bereikt Kanttekeningen: 1. Geen centrale fysieke bibliotheek meer in eigen gemeente 2. Afstand naar Nijmegen is groot voor fysieke collectie 3. Uitgegaan wordt van combinatie met de school. In Heilige Landstichting is geen school, toch uitgaan van steunpunt vanuit leefbaarheid (5 km naar bibliotheek Nijmegen of bibliotheek Beek). 4. De bibliotheekpunten zijn veel kleiner dan de grotere bibliotheken. Voor de gemeentelijke accommodaties in Groesbeek, Beek en Millingen geldt dat er sprake zal zijn van huurderving die in principe budgettair neutraal is voor de gemeentebegroting. Financieel (Raming): 481.000 (incl. huisvestingskosten, incl. Heilig Landstichting) Besparing: 258.705 (vanaf 2018). In deze berekening gaan we uit van twee grotere selfservicepunten (zie Kulturhus Millingen, subsidielasten 105.000) in Beek of Groesbeek centrum en Millingen aan de Rijn. Daarnaast gaan we uit van exploitatie van 4 bestaande kleine servicepunten en 4 nieuwe servicepunten in de kleine kernen. Exploitatiekosten per servicepunt zijn geraamd op 20.000 per jaar. Hierbij gaan we uit van minimale personele bezetting vanuit de bibliotheek. Gewerkt wordt met selfservice en vrijwilligers. Opslag van 30% ( 111.000) op het subsidiebedrag als bijdrage voor de samenwerking met de Openbare Bibliotheek in Nijmegen. Dit percentage is gebaseerd op de overhead die we nu betalen aan OBGZ. 11
Scenario 5: Geen bibliotheekvestiging in onze gemeente We heffen alle fysieke bibliotheken in onze gemeente op. We maken een afspraak met de OBGZ dat onze inwoners in de filialen in Nijmegen terecht kunnen. Bezorgfunctie fysieke boeken voor wie dit wenst. Digitale uitleen via koninklijke bibliotheek toegankelijk vanuit huis. Argumenten: 1. Over 10 jaar is de uitleen van de fysieke collectie flink teruggelopen. Iedereen heeft een e-reader en kan vanuit centrale boekencollectie boeken lenen. 2. Veel lagere kosten voor de bibliotheektaken. Kanttekeningen: 1. Persoonlijke dienstverlening verder van huis (tevredenheid inwoners vermindert) 2. minder voorzieningen in de kernen (leefbaarheid vermindert), 3. past niet in collegeprogramma (bibliotheek in de kernen behouden). 4. De doelgroepen jeugd en laaggeletterden krijgen geen specifieke aandacht. 5. Alleen OBGZ kan dit scenario realiseren, omdat zij de bibliotheek in Nijmegen openhouden. Financieel (Raming): 408.000 Besparing: 331.705. In deze berekening wordt uitgegaan van bekostiging aan OBGZ op het zogenoemde instapniveau ( 12 per inwoner). Dit is de norm voor de minimumhoogte van de subsidie van de gemeente (berekend per inwoner) voor de openbare bibliotheek. 9. Financieel kader Algemeen In de gemeentebegroting staat een bedrag van 739.705 voor het bibliotheekwerk. Dit bedrag wordt verleend aan de bibliotheekorganisaties voor de uitvoering van hun taken, inclusief huisvestingskosten 2. De gemeentelijke subsidie voor het bibliotheekwerk bedraagt jaarlijks 602.705 exclusief huisvestingskosten. De bibliotheek kost ons 17 per inwoner en hiermee zitten we in de regio op een gemiddeld niveau (er is geen landelijke benchmark bibliotheken). Vanwege de hiervoor geschetste ontwikkelingen is het zeer realistisch toe te werken naar krimp van de voorzieningen. Beoogde efficiëntiewinst die het gevolg is van het overgaan naar 1 bibliotheekorganisatie levert eveneens een verlaging van de kosten op. De ontwikkeling van krimp en efficiencywinst kan op termijn een bijdrage leveren aan een beperking van de uitgaven. De middelen die vrijgespeeld worden, kunnen ingezet worden voor andere doeleinden of voor versterking van het bibliotheekwerk zelf. Tijdelijk zal sprake zijn van frictiekosten vanwege de afbouw van een organisatie en de opbouw van de ander. Gevolgen sluiting vestiging Groesbeek of Beek. Sluiting van een hoofdvestiging van een van de bibliotheken zonder de dienstverlening aan te tasten (door uitbreiding servicepunten) kan dan weliswaar een besparing op het 2 De jaarlijkse exploitatiekosten zijn in feite iets hoger. De voormalige gemeente Millingen aan de Rijn heeft met de OBGZ de afspraak gemaakt dat zij de overschrijding op de exploitatielasten (ongeveer 17.000) mogen dekken uit de algemene reserve ( 100.000) die de OBGZ heeft kunnen vormen door verkoop van hun pand aan de gemeente. 12
bibliotheekwerk zijn maar op de gemeentebegroting toch een negatief effect hebben. Dit betreft vooral de huisvestingskosten. Sluiting bibliotheek Groesbeek Sluiting van de vestiging Groesbeek betekent voor de gemeentebegroting een inkomstenderving op de huur van 72,250,- voor de Mallemolen (gemeente is verhuurder). Als het wegvallen van de huuropbrengsten voor de gemeente tevens betekent dat de subsidie voor de bibliotheek met dit bedrag omlaag kan is deze actie voor de gemeentebegroting budgettair neutraal. Dit hangt echter af van het feit of de bibliotheek in Beek voldoende groot is om als hoofdlocatie voor de hele gemeente te dienen. Het is denkbaar dat nog m2 bij gehuurd moeten worden. Wel zal de gemeente nieuwe huurders moeten vinden voor deze ruimte in de Mallemolen. Sluiting bibliotheek Beek De bibliotheek Beek maakt gebruik van kulturhus in Beek voor een huurbedrag van 50.000,- per jaar. Deze huur draagt bij aan de exploitatie van het kulturhus. De eigendom en het beheer zijn niet in gemeentehanden. Er zijn geen garantieafspraken rondom de exploitatie met de beheersstichting of eigenaar. Het sluiten van de bibliotheek in Beek zou theoretisch dan ook een positief effect op de gemeentebegroting hebben van 50.000,-. In de praktijk zal deze formele insteek weerbarstiger zijn omdat ook de gemeente er inhoudelijk (leefbaarheid)belang bij heeft het kulturhus te behouden. 10. Implementatie Indien voor een scenario wordt gekozen zal mogelijk een keus moeten worden gemaakt tussen de bibliotheekorganisaties. Dat kan op verschillende wijze vormkrijgen. a) Door te trachten de organisaties te laten fuseren binnen een bepaald tijdsbestek. b) Door een bestuurlijke keuze uit te spreken voor een van de twee. c) Door een subsidietender Toelichting a) Een fusieproces kan een tijdrovend proces zijn. Het risico dat we ons doel niet halen doordat de samenwerking moeizaam verloopt, is niet ondenkbaar. De gemeente is voor een groot deel afhankelijk van de afspraken tussen de bibliotheken en de voortgang die zij boeken als deze niet strak wordt geregisseerd. Daarbij komt dat de gemeente, die geen eigenaar is van de bibliotheek, de fusie niet kan afdwingen maar alleen subsidie kan onthouden. b) De bestuurlijke keuze door een afweging van belangen is een optie. De afbouw van de subsidie van één van de twee bibliotheken zal waarschijnlijk 3 jaar duren (aanvaarde termijn in de jurisprudentie). Dit kan alleen worden versneld als de kosten voor de bibliotheek sneller kunnen worden afgebouwd. Huurcontracten en personele consequenties zijn daarbij vaak bepalend voor de snelheid om af te bouwen. c) Een subsidietender of vermarkten van subsidie. Een manier om tot een vergelijkende toets, ook wel tender genoemd, te komen met welke bibliotheek we verder willen. Hoewel sprake is van subsidie (publiekrecht) passen we het stramien van een onderhandse inkoopprocedure toe, ook al zijn de formele beginselen van het aanbestedingsrecht niet 13
van toepassing. Er wordt een bestek met kwaliteitseisen geschreven met een weging van kwaliteitscriteria en prijs, waarop een van de partijen kan inschrijven (onderhandse inkoopprocedure met 2 aanbieders). Na beoordeling is er een winnaar die voor de toekomst de subsidie zal ontvangen tot het subsidieplafond is bereikt. Voordeel van deze procedure is dat naast een kwaliteitsafweging ook de prijs wordt meegewogen. Dat is niet mogelijk bij een bestuurlijke afweging omdat geen aanbod van partijen is gedaan. De subsidie voor de andere partij zal evengoed in 3 jaar moeten worden afgebouwd. Een subsidietender heeft de voorkeur omdat dit de meest snelle en objectieve procedure is om een keus op te bepalen en ons doel te bereiken tot één organisatie te komen. 11. Voorstel: De digitale ontwikkelingen gaan snel en de bibliotheek zoals wij die nu kennen zal er op termijn niet meer zijn. Inwoners kunnen boeken lenen en lezen vanaf hun computer of ipad of e-reader thuis. Hierop willen we anticiperen maar wel langs de weg van de geleidelijkheid. Voor de korte en middellange termijn stellen we daarom voor: 1. In te steken op scenario 2 waarbij we tot één bibliotheekorganisatie komen met 3 hoofdlocaties met behoud van 4 servicepunten vanuit uniforme dienstverlening en efficiency. 2. Voor de implementatie te kiezen voor een subsidietender waarmee een verantwoorde en objectieve afweging kan worden gemaakt. Scenario 2 is de eerste stap op weg naar het realiseren van de uitgangspunten in het collegeakkoord. Behoud van voorzieningen in de kernen en de inhoudelijke doelstellingen worden zo bereikt. Door het aantal servicepunten uit te breiden wordt de leefbaarheid, de leesbevordering voor de jeugd en het voorkomen van laaggeletterdheid in ieder geval verder vergroot. De uitbreiding kan plaatsvinden naar Berg en Dal, De Horst, Breedeweg en mogelijk ook Heilig Landstichting. De volgende stap zou dan ook scenario 3 moeten zijn (5 tot 10 jaar). Deze stap kan in dit scenario financieel worden gerealiseerd door een hoofdvestiging te sluiten en daarvoor in de plaats genoemde servicepunten te realiseren. Voor de langere termijn (na 10 jaar) verwachten wij dat er geen centrale bibliotheek in onze gemeente meer nodig is. Dit komt overeen met scenario 4. De servicepunten in de kernen bij scholen blijven in dit scenario wel gehandhaafd, zodat inzet op jeugd en laaggeletterden en leefbaarheid gefaciliteerd blijft. Op dit scenario willen we pas overgaan als blijkt dat de digitalisering nog verder ontwikkeld is. Dat betekent concreet dat het aantal digitale uitleningen hoger moet zijn dan het aantal uitgeleende fysieke boeken in Berg en Dal. Op basis van een driejaarlijkse evaluatie zou dit kunnen worden getoetst. 14