Emotioneel in balans met diabetes
Niet in de mood? JE VOELT JE SOMS WAT DOWN OF GESTREST? JE PIEKERT OVER BEPAALDE DINGEN IN JE LEVEN? Dat is volkomen normaal. Er kunnen veel dingen tegenvallen ruzie met een maatje, een breuk met een vriend(in), iemand die je dierbaar is wordt ziek of overlijdt Misschien loopt een toets fout af en ben je helemaal overstuur. Als je denkt dat de wereld onder je voeten wegzakt of je je paniekerig voelt, kan het gebeuren dat je naar adem moet happen of bijna flauwvalt. Wanneer je neerslachtig of ongerust bent, staat het wenen je soms nader dan het lachen. Je gedraagt je anders, je eet anders misschien meer, of net minder en je ligt te piekeren s nachts of je hebt s ochtends geen zin om op te staan. Je down voelen of je zorgen maken is voor niemand leuk. Maar nogmaals, dat is normaal en dat overkomt iedereen. Maar als het vaak voorvalt en het je belet om te leven zoals je zou willen leven, praat er dan over met iemand. Praat over je gevoelens met vrienden, met je ouders, met je huisarts of met iemand van het diabetesteam. Vraag hen of ze merken dat je verdrietig bent of je zorgen maakt, dat je niet goed in je vel zit. Misschien hebben ze een tip om jou weer op het goede spoor te brengen. Het helpt echt wel als je even je hart kunt luchten. Lukt ook dat niet, dan kun je nog altijd raad vragen aan een psycholoog of een consulent die ongetwijfeld weet hoe jullie samen dat verdriet of de problemen kunnen aanpakken, zodat je snel weer zelf baas bent van je leven.
Als al die negatieve gedachten in je hoofd blijven rondspoken, kan dat leiden tot stress, boosheid, angst, een gevoel van ik-heb-het-even-gehad of je ongelukkig maken. Als je depri bent of je ergens zorgen over maakt, kan het gebeuren dat het wenen je nader staat dan het lachen of dat je je anders gedraagt dan normaal. Al die gevoelens kunnen er ook toe leiden dat je essentiële zaken, zoals zorgen voor jouw diabetes, verwaarloost en minder aandacht gaat besteden aan injecties, bloedtests of gezond eten, allemaal zaken die er uiteindelijk voor zorgen dat je te veel of te weinig suiker in je bloed hebt. Met het gevolg dat jouw diabetesteam en ouders kwaad worden of lastig gaan doen. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht: hoe slechter je je voelt, hoe minder je diabetes onder controle is waardoor je je nog slechter gaat voelen enz. enz.
Naaldjes en bloed prikken Altijd maar bloed prikken hoe voelt dat? Slaag je erin alle tests te doen die jouw diabetesteam en jouw ouders graag willen? Je hebt het lastig? Verberg het niet! Het gebeurt wel eens dat mensen met diabetes die naaldjes kotsbeu worden. Praat erover met je diabetesverpleegkundige. Misschien is het nuttig andere technieken of hulpmiddelen te overwegen die beter bij jou passen. Je kunt bij een psycholoog terecht om wat relaxatieoefeningen aan te leren en enkele strategieën uit te proberen om die naaldjes als minder vijandig te beschouwen. Ook een psycholoog kan je helpen om beter om te gaan met dat het-zit-me-tot-hier gevoel.
Jouw uiterlijk en eetstoornissen Omgaan met diabetes betekent dat je veel meer dan je vrienden moet letten op wat je eet en wanneer je eet. Misschien zijn er dingen die je gewoon niet mag eten. Die relatie met eten kan heel lastig zijn. Soms heb je zo n trek in precies dat wat je moet vermijden, of heb je gewoon zin om een hele lat chocolade naar binnen te werken in plaats van een klein stukje. Met een hyperglycemie en een heus schuldgevoelen als resultaat. Wanneer je verdrietig bent, je zorgen maakt of je angstig voelt, kan veel eten je tijdelijk een goed gevoel geven. Maar het is een valkuil, want daarna ga je je nog slechter gaan voelen en heb je misschien de moed niet meer om de insuline toe te dienen om de toestand recht te trekken. Na zo n episode doe je misschien extra je best in de andere richting. Dat jojo-effect nu eens veel, dan weer weinig eten is heel lastig voor jouw lichaam en kan je bloedsuikercontrole helemaal onderuit halen. Je moet die vicieuze cirkel zo snel mogelijk doorbreken. Diabetes hebben betekent dat je aandacht moet besteden aan dingen waar jouw vrienden zich doorgaans geen zorgen om maken. Je diabetesteam zal je uitleggen hoe belangrijk het is insuline toe te dienen (ook in minder praktische omstandigheden), je bloedsuiker te meten, te letten op wat je eet en drinkt en je insulinedosis aan te passen aan wat je eet.
Jouw uiterlijk en eetstoornissen akkoord niet akkoord Ik probeer te vermijden te eten waar mensen bij zijn Ik probeer maaltijden over te slaan, om dan stiekem overmatig te eten Ik weeg mezelf regelmatig Ik heb onlangs opzettelijk veel gewicht verloren Ik wou dat ik veel slanker was Ik haat mijn dijen/buik/bips Ik vermijd insuline in te spuiten omdat ik niet wil verdikken Als je akkoord hebt aangevinkt bij een of meerdere beweringen, is het raadzaam even te overleggen met iemand van het diabetesteam of hulp te vragen bij iemand die hier raad mee weet. Misschien vind je het lastig om hierover te praten met jouw ouders of met iemand van het diabetesteam, maar toch is het heel belangrijk dat je over die gevoelens of gedragingen met iemand overlegt. Het eerste wat je moet doen, is stoppen met denken dat er goede en slechte voeding bestaat. Je diabetesteam zal je helpen nadenken over hoe je nu en dan iets lekkers kunt eten en over tussendoortjes die passen in jouw diabetesregime. Probeer regelmatig te eten. Dat helpt je lichaam om te gaan met de insuline en onderdrukt een hongergevoel. Overleg met jouw diabetesteam hoe je evenwichtig kunt eten en welke voedsel het best bij je past. Misschien kun je ook je behandeling aanpassen om meer dingen te eten die je wel lust.
Stress Je down of angstig voelen is een manier om te reageren op factoren van buitenaf, de zogenaamde stressfactoren. We hebben er meestal geen vat op, maar we kunnen wel leren ermee om te gaan. Stress ligt altijd en overal op de loer. Bepaalde stressfactoren gaan over dingen die we goed kennen en boezemen geen angst in. Maar er zijn ook stressfactoren waarover je geen of maar weinig controle hebt. Hier komt een lijst van dingen die je kunnen doen stressen misschien kun je ze aanvullen met persoonlijke stressfactoren Huiswerk op tijd indienen Toetsen maken op school Ruzie maken met je vrienden, broer of zus, of met je ouders Verhuizen Op vakantie gaan Ziekte bij een familielid of vriend(in) Het openbaar vervoer nemen Op raadpleging gaan en overleggen met je diabetesteam Bloed prikken of insuline injecteren waar je vrienden bij zijn Mijn persoonlijke stressfactoren
We weten dat alle soorten stress goede en slechte, controleerbare en oncontroleerbare ons organisme kunnen impacteren door de aanmaak van adrenaline, waardoor je zenuwachtig, gespannen of angstig kunt worden. Stress kan er ook voor zorgen dat je glycemie moeilijker onder controle te krijgen is; dat betekent nog meer stress! Daar is die vicieuze cirkel weer Probeer voor jezelf uit te maken wat je het meest stresseert. Kun je de stressfactoren vermijden of omzeilen? Als ruzie met je ouders voor stress zorgt, probeer het gekibbel dan te vermijden. Akkoord, je hebt niet alle stress onder controle. Huistaken bijvoorbeeld. Hoe ga je om met stress waar je geen vat op hebt? Doorgaans focussen we op de dingen die niet ronddraaien zij bevestigen je overtuiging dat alles vierkant draait. Toch kan het nuttig zijn om even te kijken naar wat wél lukt. Probeer iets voor de geest te halen dat goed ging vandaag (al was het maar heel even). Hoe ging dat en wat kun je doen om zo n moment opnieuw uit te lokken? Hoe weet je zeker dat zo n mooi moment kan terugkeren? Misschien heb je na het lezen van deze brochure zin om bepaalde dingen over een andere boeg te gooien. We hebben een spelletje klaargemaakt waarmee je kunt uitmaken of je bereid en in staat bent om anders om te gaan met jouw stressfactoren.
GEBRUIK DE GRAFIEK HIERONDER. Stress Schrijf neer welke dingen je doet die misschien problematisch zijn voor jou (of voor anderen) en die je graag zou aanpakken. In de eerste kolom schrijf je allemaal dingen waarvan je vindt dat ze positief zijn in verband met dat probleemgedrag denk aan alle goede dingen hierover. Elk nadeel heb z n voordeel weet je wel?! In de tweede kolom schrijf je alle foute dingen wat er momenteel allemaal fout gaat in verband met het probleem. Neem je tijd. Ondertussen kun je misschien ook even nadenken over hoe je de dingen in de toekomst anders wil zien. Wat gebeurt er als er niets aan jouw toestand verandert? Hoe zal het zijn als je een manier vindt om de zaken om te keren? voordeel nadeel
Stress Stress Bedenk nu even een schaal van 1 tot 10, waarin 10 gelijk staat met het ding dat het allerbelangrijkste is voor jou om te doen. Hoe belangrijk is dat ding voor jou op die schaal van 10? Omcirkel hier je antwoord: Denk nu even na over de graad van zelfvertrouwen die je hebt om de dingen die je graag zou veranderen écht aan te pakken. 10 betekent dat je zeer zelfzeker bent dat je dit gedaan krijgt. Schrijf hier je antwoord: Denk nu even na over de andere dingen die in je leven gebeuren en hoe prioritair die verandering voor jou is. 10 staat voor een absolute prioriteit. Hoe zit dat bij jou? Schrijf hier je antwoord: Liggen al jouw antwoorden in de buurt van 10, dan bent je écht gemotiveerd om de zaken aan te pakken. Zoek iemand die je kan helpen om enkele doelstellingen te formuleren en die je moed kan inspreken om vooral niet op te geven. Een of meer antwoorden in de buurt van of lager dan 5 betekent dat het lastig wordt om je attitude aan te passen. Praat met iemand over hoe je je leven kan veranderen en hoe zo n verandering belangrijk voor jou kan zijn.
WAAROVER MOET JE NADENKEN OM EEN VERANDERING MOGELIJK TE MAKEN? DENK NA OVER WAT HET BELANGRIJK OF PRIORITAIR MAAKT DAT JE DE DINGEN ANDERS MOET AANPAKKEN. WIE KAN JE MEER VERTROUWEN GEVEN DAT DIE VERANDERING ZAL LUKKEN? JE HOEFT HEUS NIET GEK, SLECHT OF DOWN TE ZIJN OM EEN PSYCHOLOOG TE RAADPLEGEN. ZE ZIJN ER OM JE TE HELPEN JE BETER TE VOELEN EN OM ZO GOED MOGELIJK MET DIABETES OM TE GAAN. Als je een andere kijk op de dingen wilt, ga dan vooral op zoek naar een luisterend oor, zodat je ten volle van het leven kunt genieten. voel je beter
Contact Numbers School Nurse: Diabetes Specialist Nurse: Diabetes UK Central Office Web: www.diabetes.org.uk Email: info@diabetes.org.uk Tel: 020 7424 1000 Juvenile Diabetes Research Foundation (JDRF) Web: www.jdrf.org.uk Email: info@jdrf.org.uk Tel: 020 7713 2030 Samaritans Confidential help for anyone who is experiencing feelings of distress or despair, including those which may lead to suicide. Web: www.samaritans.org.uk Email: jo@samaritans.org Tel: 08457 909090 ChildLine Get help and advice about a wide range of issues. Web: www.childline.org.uk Tel: 0800 1111 Ask Brook Free and confidential info for under 25s Web: www.brook.org.uk Tel: 0808 802 1234 free from all telephones including mobile phones Text: Ask Brook on 07717 989 023 (standard SMS rates apply) Other leaflets are available in this series that may be helpful for you: Le diabète et le bilan de santé annuel des jeunes diabétiques Le diabète et les piercings / tatouages Le diabète et la drogue Le diabète et le bien-être émotionnel Le diabète et l exercice physique Le diabète et l hyperglycémie Le diabète et les pompes à insuline Gérer le diabète de type 1 Le diabète et le sexe, etc. Le diabète à l école Le diabète et les voyages Demandez celles qui vous intéressent à votre équipe de diabétologie De plus amples informations sont disponibles chez : Eli Lilly and Company Limited Lilly House Priestley Road Basingstoke Hampshire RG24 9NL Tel: 01256 315000 www.lillydiabetes.co.uk/patients Proposé par Lilly dans le cadre du soutien des médecins et des patients diabétiques. Cette brochure a été rédigée par le RCN Children and Young People Diabetes Community (CYPDC). La participation de Lilly se limite uniquement au paiement des frais d impression et à la revue des données contenues dans la brochure afin d en vérifier la précision médicale. LD/ELB/06/2013/330 UKDBT00XXXX DATE 2014 Models used for illustrative purposes only. This leaflet has been written by the Royal College of Nursing, Children and Young People Diabetes Community in the United Kingdom.