COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2004-2 Verslag van de tweehonderdzeventigste vergadering, gehouden op dinsdag 27 januari 2004, in de Regentenzaal, Zwaansteeg, te Utrecht. Aanwezig: P. Vermeulen (voorzitter), de leden G. Andela, M. van Goor, D. Lambert, K. Ottenheym, V. Yanovshtchinsky en R. van Wylick, Th. Hilhorst (adjunctsecretaris), J. Koning (secretaris) B. van Santen (afd. Monumenten), W. Smits (afd. Stedenbouw) en I. Bakhuis (verslag). OVERZICHT VERSLAG A. Ingekomen stukken en mededelingen B. Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 13 januari 2004 C. Algemeen D. Bouwplannen D1 Oudkerkhof 48/Korte Jansstraat 2 D2 Draaiweg/Merelstraat D3 Draaiweg 51 D4 Domplein D5 Lange Lauwerstraat 26/1e Achterstraat/Van Asch van Wijcksstraat D6 Kromme Nieuwegracht 39 D7 Servaasbolwerk 13 D8 Wilhelminapark 33 D9 Barkasstraat 51 D10 Buys Ballotstraat 1K D11 Leliestraat 50bis E. Nagekomen plannen E1 Diverse locaties binnenstad F. Overige bouwplannen Plannen met positief preadvies, lijst d.d. 22 januari 2004 G. Reclames H. Rondvraag en sluiting Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004
A. Ingekomen stukken en mededelingen Ingekomen is een reactie van de Stichting Singelgebied Utrecht op de notulen van de commissievergadering van 16 december 2003, met enkele aanvullende vragen. In de agenda is tijd ingeruimd voor een toelichting op en een discussie over de welstandsnota, in aanwezigheid van de opstellers en de leden van de Commissie Welstand en Monumenten West. B. Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 13 januari 2004 De notulen waren niet tijdig gereed voor verzending. Deze zullen heden per e-mail aan commissieleden worden verzonden, met het verzoek hierop uiterlijk op 28 januari te reageren, waarna het vastgestelde verslag kan worden gepubliceerd. C. Algemeen De heer Haffmans meent dat de reactie van de Stichting Singelgebied Utrecht op de notulen van 16 december jl. geen toelichting behoeft en wacht de reactie van de commissie af. De voorzitter zegt dat de commissie haar eigen notulen vaststelt, maar dat een reactie van derden aanleiding kan geven tot bijstelling. Daartoe zal de commissie de reactie dan eerst moeten bestuderen. Deze wordt geagendeerd voor de eerstvolgende vergadering. Het secretariaat zal de aanvullende vragen van de stichting beantwoorden. Het bevreemdt de heer Haffmans dat de brief niet vóór deze vergadering is verspreid. D. Bouwplannen D1 Oudkerkhof 43/Korte Jansstraat 2 BV2035820 Gewijzigde bouwaanvraag voor vernieuwing winkel-/kantoorpand Aanvraag: C. Dekkers Ontwerp: Architectenbureau Sluijmer & Van Leeuwen (Zie ook notulen d.d. 26/08 en 09/09 2003 en 13/01 2004.) De commissie heeft het eerste plan positief ontvangen. Met name de hoekoplossing oogstte waardering. Nadat de afdelingen Monumenten en Stedenbouw constateerden dat het plan niet paste in het bestemmingsplan, werd het plan aangepast. Echter, dit had in de visie van de commissie niet de gewenste kwaliteit. De architect werd in overweging gegeven voort te borduren op het oorspronkelijke concept dan wel een geheel nieuw plan te ontwikkelen. Architect Sluijmer heeft de keuze gemaakt het oorspronkelijke plan verder door te werken. De afzonderlijke volumes aan het Oudkerkhof en de Korte Jansstraat grijpen in en over elkaar. De onder- en de bovenbouw van de gevel zijn gescheiden door een brede band, die reclameletters kan dragen. Deze band komt in smallere vorm terug tussen de gevelbeëindiging en de dakopbouw. De dakopbouw is uitgelijnd met het hoofdvolume. Op het bovenste deel van de gevel worden smalle, beweegbare glazen lamellen aangebracht, voorzien van een zonwerende coating. De dubbelhuidse gevel met een tussenruimte van 30 cm heeft in de winter de functie van een klimaatgevel. De oorspronkelijke uitbouw is teruggebracht tot een erker met een diepte van 75 cm. Volgens het bestemmingsplan is een uitbouw van 30 cm toegestaan, maar in de visie van de architect is de grotere maat nodig om te kunnen spreken van massawerking. De commissie is van oordeel dat het eerder goedgekeurde ontwerp zorgvuldig is doorgewerkt. De compositie van de onderdelen geeft het gebouw een passende verfijning voor deze belangrijke plek binnen het beschermd stadsgezicht. De erkers geven de hoek de gewenste transparantie. De maatvoering van het overstek is noodzakelijk om als massawerking te kunnen spreken. Verkleining daarvan vindt de commissie niet gewenst. D2 Draaiweg/Merelstraat BV2026148 Bouwaanvraag voor nieuwbouw 60 appartementen, winkels en een parkeervoorziening Aanvraag: Planform Amsterdam Ontwerp: Oosterhuis architecten (Zie notulen van 17/06 en 4/11 2003.) Het plan is reeds enkele keren behandeld. De architect heeft gereageerd op eerder gemaakte opmerkingen, maar het resultaat leidt niet tot groot enthousiasme. Het is een markante locatie en de gewenste sprankeling en kracht ontbreken nog. Niettemin keurt de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004 2
commissie de hoofdopzet van het plan goed, onder de voorwaarde dat bij een verdere uitwerking een zorgvuldige detaillering en materialisering wordt voorgelegd. Een verfijning van het ontwerp is noodzakelijk voor het welslagen. De aanvraag van een bouwvergunning kan in gang worden gezet. Tevens is een ontwerp voor de ateliers bij het plein ingediend. De commissie vindt dat hier een kans is gemist. De ronde vormen suggereren kracht, maar die wordt in de doorwerking van de gevel niet bewaarheid. De ateliers hebben nu een uitstraling van een rij bergingen, terwijl de functie juist alle aanleiding geeft voor een aantrekkelijker en transparanter beeld. In deze vorm wordt het ontwerp afgekeurd. De architect wordt gevraagd het ontwerp in overleg met het secretariaat op een hoger niveau te brengen. De commissie ziet een aangepast ontwerp tegemoet. D3 Draaiweg 51 Principeplan verbouw school tot ateliers en woningen Aanvraag: SWK Ontwerp: Kapriool Architecten Architect Gardner geeft een toelichting. SWK heeft de school in gebruik voor de verhuur van atelierruimte. Het plan behelst de definitieve inrichting van atelierruimten op de begane grond en de eerste verdieping. Om een en ander betaalbaar te maken, worden op de tweede verdieping zes appartementen gerealiseerd. De grote centrale hal wordt ingericht als galerie. Daarachter komt een multifunctionele ruimte met een horecafunctie. Aan weerszijden van de hal liggen atelierruimten. De ramen worden voorzien van driehoekige glazen elementen, waardoor een variabele indeling in ruimten van 25 of 50 m2 mogelijk is. De ateliers zijn toegankelijk via de centrale hal. De trappartijen blijven in stand. De appartementen hebben een eigen entree in de zijgevel. Om de appartementen voldoende ruimte en licht te geven, worden in de lengterichting van het dak dakkapel aangebracht. Afdeling Monumenten De school heeft geen monumentale status, maar enkele jaren geleden is wel een inventarisatie van waardevolle elementen gemaakt. De plattegrond met name de trappenhuizen en de gangenstructuur en enkele detailafwerkingen zijn aangemerkt als waardevol. Het is gewenst het bouwplan te vergelijken met die inventarisatie. De commissie neemt de suggestie van de afdeling Monumenten over, om het plan te vergelijken met de inventarisatie van waardevolle elementen. De intentie en de zorgvuldigheid waarmee aan het plan wordt gewerkt, dwingen respect af. In opzet beoordeelt de commissie het plan positief, maar zij plaatst enkele kanttekeningen. Onduidelijk is of de dakopbouw voldoende terugligt om als beëindiging van het volume te kunnen worden gezien. Ook zijn er twijfels over de wijze waarop de dakappartementen zich verhouden tot het dakvlak. De hap die ten behoeve van de buitenruimte voor de appartementen uit het dak is genomen, tast het dakvlak aan. De architect wordt in overweging gegeven een beweegbaar glasvlak aan te brengen, waardoor die buitenruimte kan fungeren als serre. De vorm van de dakkapel is atypisch voor de architectuur van de school. Een abstrahering daarvan dan wel een wijziging van de maatvoering is raadzaam. Een zorgvuldige detaillering van de zijgevel verdient aandacht. De commissie heeft behoefte aan een nadere visualisering, bijvoorbeeld in de vorm van een maquette. De verdere uitwerking wordt afgewacht. D4 Domplein BV2040054 Bouwaanvraag voor een steigerconstructie ten behoeve van het tijdelijk herstellen van de verbinding Domkerk Domtoren in het kader van het 750-jarig bestaan van de Domkerk Aanvraag: Gemeente Utrecht Ontwerp: Travhydro De voorgestelde steigerconstructie verbeeldt het schip dat in 1674 werd verwoest. De commissie omarmt het idee van een tijdelijk herstel van de verbinding, maar de ingediende tekening is te schematisch om over de uitvoering een oordeel te kunnen geven. Aan het project moet een aantal eisen worden gesteld. Het moet een open en geabstraheerde constructie zijn in één materiaal en één kleur en zonder de toevoeging van een doek of scherm. De perspectieftekening geeft hierover onvoldoende duidelijkheid. De constructie mag niet worden voorzien van reclame-uitingen. Een plattegrond dient te worden Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004 3
voorgelegd om te kunnen beoordelen of de gotische structuren op een goede wijze worden gevolgd. De commissie wacht de doorwerking af. D5 Lange Lauwerstraat 26/1e Achterstraat/Van Asch van Wijcksstraat Gewijzigde bouwaanvraag uitbreiding en nieuwbouw winkel/kantoorruimte met bovenwoning Aanvraag: F. de Graaf Ontwerp: ARC Architecten (Zie notulen 09/09 2003) Met inbegrip van een aantal opmerkingen is het eerder voorgelegde plan goedgekeurd. Het plan was echter aan de commissie voorgelegd, voordat Stedenbouw over de vrijstelling advies had uitgebracht. Medewerking voor het plan hing af van het nieuw te maken inrichtingsvoorstel van het pleintje. Na de commissiebehandeling heeft de afdeling Stedenbouw het plan eind december 2003 becommentarieerd. Onder meer zijn aanmerkingen gemaakt op de dakrichting, het maken van een kap, de bouwhoogte en het volume in relatie tot de schaal van de 1e Achterstraat en singel. Hierop is het bouwplan aangepast. Aanpassingen betreffen het maken van een kapverdieping, het volume en de verticale gevelgeleding. De oplossing beoogt het bouwplan te laten passen in het bestemmingsplan. De commissie vindt de aanpassingen niet onacceptabel, mits wordt gekozen voor een consequent bakstenen volume voor het hoekhuis. De logica van de weg die is bewandeld is niet duidelijk. De commissie wacht een notitie van de afdeling Stedenbouw daarover af en ziet een definitief bouwplan tegemoet. D6 Kromme Nieuwegracht 39 BV2026151 Bouwaanvraag voor het uitbreiden van een onderwijsgebouw met een logiesverblijf op dak achterbebouwing t.b.v. gastdocenten Aanvraag: Nimbas Graduate School of Management Ontwerp: Architectenbureau H. van der Zee (Zie notulen 11/02 2003) Het plan is eerder aan de orde geweest, maar de beoordeling is aangehouden omdat er onduidelijkheid bestond over de situatie en vormgeving. Een en ander is nu gevisualiseerd in een maquette. Afdeling Monumenten De aanpassing betreft het niet-monumentale deel van het gebouw en heeft geen onaanvaardbare belemmering van zichtlijnen tot gevolg. De commissie is van mening dat de uitbreiding kan worden ingepast in de omgeving. Deze is akkoord, mits zorgvuldig gedetailleerd en gematerialiseerd. De beoordeling daarvan wordt in handen gegeven van het secretariaat. D7 Servaasbolwerk 13 BV2035290 Principeaanvraag voor uitbreiding van woonhuis door middel van een serre Aanvraag: J.C. Scholten Ontwerp: Architect J.C. Wienbelt De uitbreiding betreft een aanbouw aan de bestaande serre achter het woonhuis. De commissie is van mening dat deze aanbouw de monumentale waarde van die serre en de bijbehorende draagconstructie te zeer aantast en keurt het plan af. Het geheel zichtbaar zijn van de serre inclusief de beeldbepalende draagconstructie behoort tot de monumentale waarde van het pand. D8 Wilhelminapark 33 BV2035788 Principeaanvraag voor uitbreiding derde verdieping woonhuis aan achterzijde Aanvraag: Wentink Architecten Ontwerp: Wentink Architecten De afdeling Stedenbouw wil de bestaande structuur van het bouwblok in stand houden. Het bestemmingsplan is omtrent dit plan niet geheel duidelijk. Op het Wilhelminapark is een recent bestemmingsplan van toepassing, waarin rekening is gehouden met de aanwijzing van het Wilhelminapark tot beschermd stadsgezicht. Als de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004 4
uitbreiding past in dat bestemmingsplan, heeft de afdeling Monumenten geen bezwaar tegen het bouwplan. De commissie is van oordeel dat deze uitbreiding kan worden goedgekeurd, mits deze zorgvuldig wordt gedetailleerd. De verdere begeleiding wordt in handen gegeven van het secretariaat. D9 Barkasstraat 51 BV2035793 Bouwaanvraag voor het verhogen van de achtergevel en de nok van woonhuis Aanvraag: P. Mansvelder Ontwerp: onbekend In de omgeving zijn wel bouwplannen uitgevoerd, waarbij de achtergevel werd verhoogd, maar de verhoging van de nok is een novum. De bouwhoogte past in het bestemmingsplan. De commissie keurt het bouwplan goed, onder de voorwaarde dat de zijgevel wordt uitgevoerd in metselwerk, passend bij het reeds bestaande metselwerk. D10 Buys Ballotstraat 1K IB2035272 Aanschrijving vanwege het illegaal bouwen van een dakterras Op het dak van een bovenwoning is een dakterras aangebracht. Doordat het dak flauw afloopt, is door de bouwer een constructie bedacht om het hoogteverschil te overbruggen. Deze constructie, te zien door een zware omranding, verhoogt daardoor het dakterras. Omwonenden hebben hierover geklaagd. De commissie keurt deze constructie op het dak af. Het dakterras wordt op deze wijze te dominant en topzwaar. Een dakterras geïntegreerd in het dak (verdiept) kan de commissie zich wel voorstellen. D11 Leliestraat 50bis IB2035109 Aanschrijving vanwege het illegaal plaatsen van een schotelantenne aan voorgevel woonhuis De commissie keurt de plaats van bevestiging van de schotelantenne af. De voorgevel verdraagt geen op zich zelf staande toevoeging, zoals een schotelantenne. Dit verstoort de architectuur en het beeld van de gevel. Ook gezien de precedentwerking is een schotelantenne aan de voorzijde van de gevel onwenselijk. Het beeld van schotelantennes kan het beeld van de bestaande gevelarchitectuur geheel overstemmen. De bewoner wordt geadviseerd de schotelantenne op het dak tegen de schoorsteen te plaatsen of aan de achterzijde van de woning. E E1 F Nagekomen plannen Diverse locaties binnenstad Behandeling diverse geplaatste rolluiken tegen gevels winkelbedrijven, verzoek toetsing aan rolluikenbeleid Aanvr. : DSO Bouwbeheer Toelichting De voorgedragen adressen vallen binnen het gebied van het beschermd stadsgezicht. Vele van de betreffende panden zijn monumenten of beeldbepalend. De rolluiken die geplaatst zijn voldoen niet aan het gemeentelijk beleid, namelijk 75% open / transparantie. Bij een aantal panden zijn alleen de toegangen van de winkels dichtgezet met een rolluik. Deze zijn geheel gesloten of gedeeltelijk opengewerkt. De commissie neemt ter vergadering kennis van de rolluiken en de staat waarin ze zich bevinden. De rolluiken voldoen niet aan de gemeentelijke richtlijnen. Ze zijn te gesloten waardoor de gevel en de winkelpui visueel worden dichtgezet, hetgeen een aantasting betekent van het straatbeeld. Daarnaast zijn de gesloten rolluiken zeer kwetsbaar voor vervuiling, zoals graffiti. Zowel het dichtzetten van de puien als de vervuiling leiden tot verloedering. De commissie steunt de actie van de afdeling Bouwbeheer de voorgedragen adressen aan te schrijven ter verwijdering van de rolluiken. De getoonde rolluiken worden afgewezen. Overige plannen Deze plannen worden met een positief preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. Na kennisname van de plannen besluit de commissie de advisering over te Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004 5
nemen. De plannen verdragen zich in voldoende mate met de omgeving en voldoen op zichzelf aan redelijke eisen van welstand (wat betreft materialisatie, detaillering en kleurstelling). Derhalve zijn bedoelde plannen akkoord. De lijsten d.d. 22 januari 2004 liggen ter inzage op het secretariaat. G H Reclames Geen Rondvraag en sluiting Commissielid Ottenheym verblijft tot augustus 2004 als gastdocent in Italië. De volgende vergadering vindt plaats op 10 februari 2004. De voorzitter De secretaris P. Vermeulen J. Koning Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 27 januari 2004 6