METRUM KUNST EN CULTUURBELEID HILVERSUM 2015-2020
Metrum een metrum is een vast schema of een vaste maat, vooral gebruikt in de muziek, maar ook in architectuur en poëzie. Binnen het metrum zorgen verschillende ritmes voor variaties en dynamiek. Het samenspel van metrum en ritme past bij de karakteristieken van de culturele kwaliteit van Hilversum. De beweging in muziek en media en de bijzondere karakteristieken van de architectuur zijn grensverleggend, in het verleden, nu en in de toekomst. Deze nota ambieert precies dat: grenzen verleggen vanuit een solide fundament.
Nog geen voorwoord In de komende weken zetten wij intensief het gesprek voort met de stad over onze opzet voor het cultuurbeleid voor Hilversum. Dat gesprek zal het metrum voor de cultuur in Hilversum bepalen voor de komende vijf jaar. Het zou voorbarig zijn nu een voorwoord aan deze nota toe te voegen. Dat voorwoord volgt als wij uw bijdrage aan de nieuwe culturele richting hebben mogen vernemen en de eindversie van het beleid aan de gemeenteraad van Hilversum voorleggen. Wimar Jaeger Wethouder Cultuur 3
4
Inhoud Inleiding 7 Hoofdstuk 1 De waarde van cultuur voor een levendige stad 12 Hoofdstuk 2 De culturele functies 17 Hoofdstuk 3 De culturele kwaliteiten van Hilversum 24 Hoofdstuk 4 De doelgroepen 32 Hoofdstuk 5 Uitgangspunten voor uitvoering 39 5
EEN LEVENDIG CULTUREEL KLIMAAT DRAAGT BIJ AAN EEN AANTREKKELIJKE STAD 6
Inleiding Cultuur versterkt de stad. De kracht van kunst en cultuur is dat het identiteit en traditie met dynamiek en vernieuwing verbindt. Die kracht wordt in de komende periode nog beter ingezet. De contrasten van Hilversum stad en dorp, groot en klein, oud en modern, intiem en robuust bieden kansen om creativiteit, dynamiek en vernieuwing te stimuleren en zichtbaar te maken. Hilversum herontdekt zichzelf. ONZE VISIE: EEN LEVENDIG CULTUREEL KLIMAAT DRAAGT BIJ AAN EEN AANTREKKELIJKE STAD. De afgelopen periode is op basis van de Veranderagenda Cultuur zowel bezuinigd als hervormd. Er is een stevig beroep gedaan op culturele organisaties om organisatorische veranderingen en/of bezuinigingen te verwerken en tegelijkertijd het culturele aanbod in de stad op peil te houden. De Veranderagenda wordt in de zomer van 2015 afgerond en dan ontstaat ruimte om verder te ontwikkelen. Cultuur in Hilversum is toe aan een stevige impuls. Er liggen veel kansen die omgezet moeten worden in zichtbaar resultaat. Cultuurmakers zijn bij uitstek geschikt om grenzen te verleggen en nieuwe wegen te ontdekken, waar samenleving en stad van kunnen profiteren. Daarvoor is een wel fundament nodig: een overheid die staat voor cultuur, helder richting geeft en waar nodig faciliteert en stimuleert. Samen met culturele en maatschappelijke organisaties, inwoners en bedrijven werken we aan een duurzaam en levendig cultureel klimaat in Hilversum. Die levendigheid wordt vooral zichtbaar in het centrum: het podium van de stad. Flashmobs: Het centrum van Hilversum is niet alleen en belevenis als het gaat om winkelen of creatieve mediaschermen. Anno 2016 loop je zomaar tegen willekeurige flashmobs aan. Op de Kerkbrink staan plotseling zingende mensen. Het Groot Omroepkoor blijkt uit het winkelend publiek voortgekomen en stimuleert toegestroomde belangstellenden tot een daverend meezingconcert. In de Hilvertshof duikt een klas streetdancers op, die nu maar eens op straat repeteren. Op zaterdag is het na de markt op het Langgewenst vaste prik met een jamsessie die iedere keer door een andere organisatie georganiseerd wordt. Aansluiten op het coalitieakkoord en bestaand beleid Cultuur is verbonden aan een scala aan maatschappelijke ontwikkelingen. Economie en cultuur zijn belangrijke thema s uit het Coalitieakkoord Draagvlak en daadkracht In Hilversum 2014. Een aansprekend cultuuraanbod, versterking van het profiel van de Mediastad en het stimuleren van amateurkunst en cultuureducatie zijn beleidsaccenten uit het akkoord die in dit beleidskader worden uitgewerkt. De economische speerpunten zijn opgenomen in twee sterprogramma s: Centrum en Mediastad. Visies op het centrum en de mediastad worden in 2015 aan de raad voorgelegd. Het cultuurbeleid sluit daarnaast aan op andere thema s die de stad versterken: ook de relatie met buurten en nieuwe zorgtaken wordt gelegd. 7
Dit beleid vervangt de Deelnotitie en Uitvoeringsplan Cultuureducatie en participatie Jong Geleerd Oud Gedaan 2013-2016, die in oktober 2013 door de gemeenteraad is vastgesteld. Cultuureducatie en -participatie zijn onderdeel van deze nota. De rol van de gemeente De gemeente kiest voor een actieve rol. Het culturele klimaat wordt versterkt door initiatieven en organisaties te faciliteren en stimuleren. Daarnaast stelt de gemeente zich actief op in het verbinden van partijen, zowel binnen als buiten de culturele sector. De verantwoordelijkheid voor het bedenken, ontwikkelen, produceren en uitvoeren van culturele programma s en activiteiten blijft vanzelfsprekend bij culturele instellingen, kunstenaars en de initiatiefnemers. Tot slot heeft de gemeente een taak om een compacte culturele infrastructuur te garanderen, waarvoor locaties en organisaties nodig zijn. Financiering die hiervoor nodig is wordt zoveel mogelijk ingezet als hefboom waarmee culturele organisaties andere middelen kunnen aantrekken. De gemeente wil aanjagen en nieuwe ontwikkelingen entameren, maar uiteindelijk kan de ondersteuning vanuit de gemeente nooit het merendeel van de (financiële en organisatorische) inspanning zijn. De gemeente Hilversum zal meer dan voorheen het vermogen van cultuurmakers aanspreken om bijdragen vanuit de stad te verbinden aan die van de gemeente, en deze bijdragen meewegen bij het beoordelen van programma s en activiteiten. Betrekken van culturele organisaties De richting van het beleid is in gesprekken en bijeenkomsten aan (zowel gesubsidieerde als niet gesubsidieerde) culturele organisaties in Hilversum voorgelegd. Er is sprake van een nieuwe koers: zowel in de inhoudelijke focus als in de financiële structuur. Voor een aantal organisaties betekent het dat er nieuwe kansen zijn om programmering te ontwikkelen. Tegelijkertijd heeft het nieuwe beleid ingrijpende gevolgen voor andere organisaties. Het voornemen om nieuw beleid voor een langere periode vast te stellen is positief ontvangen: culturele organisaties hebben behoefte aan een duidelijke koers, meerjarige continuiteit van het beleid en een helder kader. In de uitvoering van het beleid wordt het veld op eigen verzoek nadrukkelijk betrokken. Dat resulteert in een Uitvoeringsprogramma voor de eerste 2,5 jaar en loopt van 2015-2017. Het Uitvoeringsprogramma moet in het najaar van 2015 gereed zijn. Opbouw van het beleid Het cultuurbeleid gaat uit van vier pijlers. Allereerst worden de waarden van cultuur voor de stad benoemd op het sociale, ruimtelijke, economische en culturele domein. De tweede pijler zijn de functies van cultuur. We onderscheiden de functie van archieven en collecties, cultuureducatie, cultuurparticipatie en professionele kunst en cultuur. De derde pijler wordt gevormd door culturele kwaliteiten die zijn uitgewerkt op basis van de kunstvormen (muziek, media, architectuur, dans & drama, beeldend en letteren) en de mate waarin die kunstvormen ontwikkeld zijn in Hilversum en onze omgeving (regio en MRA). En tot slot de doelgroepen: op wie richten gemeente en culturele organisaties zich. 8
De vier pijlers verhouden zich tot elkaar en vormen samen het culturele kader. Ieder cultureel initiatief dat een verbinding heeft met de gemeente wordt aan de hand van het kader beoordeeld. Als het goed gaat met cultuur in de stad ontstaat een zichzelf versterkende cyclus. Iedereen die bezig is met cultuur kan een bijdrage leveren aan die cyclus. LEVENDIG CULTUREEL KLIMAAT Culturele waarden Culturele functies Doelgroepen Culturele kwaliteiten HILVERSUM; STAD VAN MUZIEK, MEDIA, ARCHITECTUUR Afbakening Deze beleidsnota richt zich primair op de kunsten. Daarmee worden kunstzinnige objecten en handelingen bedoeld die door mensen zijn gemaakt (de definities worden op pg 5 uitgebreider toegelicht). Architectuur is eveneens deel van het cultuurbeleid, en daarmee breder dan monumenten. Deze nota omvat geen uitgewerkte visie op het cultureel erfgoed, materieel of immaterieel. Ontwikkelingen aangaande Zonnestraal, het Geopark en de toenemende belangstelling voor monumenten dragen bij aan het onderscheidende karakter van Gooi, Vecht en Eem. Het culturele erfgoed in de regio is onderscheidend en verdient meer aandacht. Daarom volgt nog een uitwerking over het culturele erfgoed. 9
Bijzondere collecties en archieven zijn wel in deze nota opgenomen omdat ze een basis bieden voor kunst en cultuur en beheerd en gepresenteerd worden door culturele organisaties. Bijzondere collecties dragen tot slot bij aan het versterken van de culturele kwaliteiten van de stad, die in Hoofdstuk 3 verder worden uitgewerkt. Begrippen In het debat over cultuur, erfgoed en kunsten ontstaat nog weleens verwarring over de betekenis van een aantal centrale begrippen. De Raad voor Cultuur gebruikt in de Agenda Cultuur 2017-2020 de volgende definities. Kunst Onder kunst worden objecten of handelingen verstaan die door mensen zijn gemaakt of bedacht en vooral door de artistieke kwaliteiten van het werk worden gewaardeerd. Kunst is dynamisch, de grenzen tussen verschillende kunstdisciplines veranderen met de tijd. Voorbeelden van objecten zijn een interactieve installatie, een gedicht, net-based artwork, een film, een schilderij of land art. Voorbeelden van zulke handelingen: een concert, een toneelproductie, een musicaluitvoering, een performance of de uitvoering van een choreografie. In Hilversum hanteren we de kunstvormen muziek, media (nieuwe media, film & fotografie), architectuur, beeldende kunst, dans & drama en letteren. Cultureel erfgoed Onder cultureel erfgoed vallen uit het verleden geërfde materiële en immateriële bronnen, die in de loop van de tijd tot stand zijn gebracht door de mens of zijn ontstaan uit de wisselwerking tussen mens en omgeving. Deze bronnen geven uitdrukking aan zich voortdurend ontwikkelende waarden, overtuigingen, kennis en tradities; ze bieden voor huidige en toekomstige generaties een referentiekader. Mensen kunnen zich, onafhankelijk van het bezit ervan, identificeren met en spiegelen aan deze bronnen. Voorbeelden van materieel erfgoed zijn monumenten, beschermde stadsgezichten, archieven en andere relevante historische objecten; voorbeelden van immaterieel erfgoed zijn dialecten, ambachten, processies en verhalen. Media De mediadefinitie van de Raad voor Cultuur is vooral relevenat voor het mediaprogramma. In de definitie zijn media communicatievoorzieningen die het mogelijk maken content (data, informatie, meningen, beelden, produc ties) met anderen mensen te delen. Het kan gaan om beelden of teksten, digitaal of gedrukt. Bijvoorbeeld digitale (sociale) platforms, televisie- en radiozenders, websites en kranten. 10
In Hilversum voegen we hieraan toe dat nieuwe media worden beschouwd als de volgende stap in communicatie en er vooral gestreefd wordt naar interactie; een dialoog in plaats van een monoloog. Door gebruikers wordt dagelijks content toegevoegd op allerlei platforms (user generated content) die de productie van content beïnvloedt en verbetert. Cultuur Met het begrip cultuur verwijst de raad in de Agenda Cultuur 2017-2020 naar de producten en activiteiten op het brede gebied van de kunsten (waaronder architectuur, beeldende kunst en vormgeving, film, letteren, podiumkunsten en cross-overs tussen deze disciplines) en het erfgoed (zoals archieven, archeologie, historische collecties, monumenten en immaterieel erfgoed), en de mensen en instituties die zich daarmee bezighouden. Het begrip cultuur verwijst ook in deze beleidsnota niet naar een gangbare sociologische definitie (die verwijst naar het collectieve gedrag van een groep mensen met min of meer dezelfde waarden en overtuigingen). 11
Levendig cultureel klimaat Culturele waarden Culturele functies Doelgroepen Culturele kwaliteiten Hilversum; stad van muziek, media, architectuur Culturele waarden Sociale domein Ruimtelijke domein Economische domein Culturele domein 12
1 De waarde van cultuur voor een levendige stad Cultuur draagt bij aan de aantrekkelijkheid van de stad. Het gaat dan niet alleen om de professionele kunsten die gemaakt en gepresenteerd worden op podia, in musea en ateliers, maar ook om de verscheidenheid aan amateurverenigingen en de mogelijkheden voor kinderen en volwassenen om les te nemen en hun talent te ontwikkelen. onderzoek doen in archieven en het presenteren van bijzondere collecties hebben eveneens een toegevoegde waarde voor de stad. Reuring, ontmoeting en plezier enerzijds, verrassing, verdieping en verwondering anderzijds: de bijdrage van cultuur aan de samenleving is veelzijdig. In lijn met de landelijke verkenningen en adviezen 1 die voorbereidend zijn op de Cultuurperiode 2017-2020 van het Ministerie van OCW wordt de bijdrage van cultuur aan de samenleving in dit beleid uitgewerkt op drie domeinen: sociaal, cultureel en economisch. In Hilversum wordt het ruimtelijk domein hier aan toegevoegd omdat de zichtbaarheid van cultuur voor de levendigheid in de stad van grote waarde is. Wat opvalt aan de uitgebrachte rapporten is dat de aandacht voor de inhoudelijke ontwikkeling van cultuur weer toeneemt. Vanuit de intrinsieke waarde van cultuur worden maatschappelijke verbindingen gelegd. 1.1 Het sociale domein Cultuur levert een bijdrage aan het welzijn en de verbondenheid van mensen. Het is belangrijk voor de persoonlijke ontwikkeling en het creatief vermogen. In Nederland zijn circa 7 miljoen amateurkunstenaars actief, waarvan de helft wekelijks met zijn kunst bezig is. Kennis maken met en leren over kunst en cultuur begint op school of al eerder en kan een leven lang worden voortgezet. Actief kunst beoefenen, bijvoorbeeld door les te nemen en talent te ontwikkelen biedt plezier, ontspanning en verrijking. Samen spelen en zingen in verenigingsverband stimuleert ontmoeting en versterkt sociale netwerken. Kunstprojecten kunnen succesvol worden ingezet om verbindingen tussen mensen tot stand te brengen. Bijvoorbeeld door samen te werken aan een project in de buurt of door een voorstelling waar maatschappelijke thema s worden behandeld. Sociale samenhang stimuleren door middel van cultuur begint bij het inzetten van het culturele product door een professional of een amateur: bijvoorbeeld een voorstelling, tentoonstelling, een les, repetitie of een workshop. Er liggen volop kansen in de verbinding van cultuur en de transformatie in het sociaal domein. Cultuurmakers kunnen nieuwe wegen ontdekken om participatie te vergroten en verlengen, om creatief met thema s als eenzaamheid en zelfredzaamheid om te gaan. Culturele producten kunnen worden inzet om verbindingen tot stand te brengen tussen cultuurmakers en inwoners, tussen culturele organisaties, maatschappelijke organisaties en tussen verschillende groepen van de bevolking. 1 Cultuurverkenning Raad voor Cultuur 2014, Verkenning Cultuur herwaarderen WWR 2015, De waarde van creativiteit Advies Raad voor Cultuur en AWTI 2015, Cultuur Agenda 2017-2020 Raad voor Cultuur 2015 13
De waarden van cultuur voor het sociale domein in Hilversum: 1. Open en dichtbij: een toegankelijk cultureel aanbod, dat voor iedere inwoner bereikbaar is. 2. Culturele ontwikkeling: alle kinderen komen met alle kunstvormen in aanraking en er vindt verdieping plaats op de kunstvormen media, muziek en architectuur. 3. Netwerken: meer mensen beoefenen zelf kunst en cultuur en de betrokkenheid tussen mensen wordt versterkt door amateurverenigingen en community art projecten te ondersteunen. 4. Zorg en nabijheid: kunst en cultuur dragen bij aan een goede gemeentelijke uitvoering van de taken in het sociaal domein. 1.2 Het ruimtelijke domein De inrichting en vormgeving van de fysieke ruimte in de stad zijn een gevolg het gebruik van die ruimte door mensen, door de eeuwen heen. Ingrepen van lange tijd geleden in de structuur en bebouwing van de stad zijn nog steeds zichtbaar. Zowel structuren en gebouwen als de toevoeging van kunst en cultuur hebben een effect op de wijze waarop mensen de ruimte beleven en gebruiken. Daarom wordt geïnvesteerd in de kwaliteit, met name in het centrum. De toevoeging van kunst en cultuur brengt levendigheid en dynamiek voor inwoners en bezoekers. Aan de andere kant is de openbare ruimte de meest laagdrempelige plek in de stad voor kunstenaars om zich te presenteren aan een breed publiek. Kunst en cultuur heeft in fysieke zin een sturende rol, de programmering bepaalt routes door de stad. Routes worden gevormd door activiteiten in de openbare ruimte en door het zichtbaar maken van kwaliteiten: bijvoorbeeld informatie over monumenten en bijzondere plekken in de stad. De waarden van cultuur voor het ruimtelijke domein in Hilversum: 1. Levendige stad: stimuleren van de dynamiek in het centrum door het presenteren van cultuur. 2. Open en bijzonder: stimuleren van het verlevendigen van bijzonder erfgoed en architectuur door de beoefening en presentatie van kunst en cultuur in monumenten. 3. Dwalen en verrassen: bezoekers en inwoners ontdekken de kwaliteit van de stad door bijzondere routes vol presentatie van kunst, cultuur en architectuur. 4. Verfraaien: de kwaliteit van de openbare ruimte versterken door de kunst en mediatoepassingen in te passen, met name in het centrum. 1.3 Het economische domein Cultuur is een van de belangrijkste factoren in de aantrekkelijkheid van steden en regio s om te wonen, werken en bezoeken. Bedrijven volgen steeds vaker potentiële werknemers. Het belang van de aantrekkelijkheid van een stad om te wonen en te verblijven neemt daarom toe. Het culturele aanbod is een van de weinige factoren die overheden direct kunnen beïnvloeden door een actief cultuurbeleid. Een sterk cultureel voorzieningenniveau heeft een positief effect op de vastgoedwaarde, op de aanwezigheid van horeca en diversiteit van het winkelaanbod. 2 Een kwalitatief en onderscheidend cultureel aanbod 2 G. Marlet, De aantrekkelijke stad, 2009 J. Saris, Nieuwe ideeën voor oude gebouwen, 2008 14
trekt publiek dat naast een bezoek aan filmtheater, museum of podium andere bestedingen doet in de stad. Het gaat om het aantrekken van meer bezoekers, die langer blijven, meer besteden en vaker terugkomen. Cultuur speelt een belangrijke rol in citymarketing en het aantrekken van toerisme. Cultuur op het Herenplein: Het Herenplein leent zich prima voor meer cultuur en ondersteunende horeca. De oude Citybioscoop en het ernaast gelegen pand bieden mogelijkheden voor een zichtbare (radio) studio, oefenruimtes voor amateurverenigingen, een multifunctionele filmzaal annex podium en ruimtes voor creatieven. Een verkeersluwe straat, een aantrekkelijke verbinding naar de Groest en via de Zeedijk naar de Kerkstraat, gecombineerd met horeca, een club en terrassen ontstaat kan van het Herenplein en bruisende culturele hotspot maken. Het economisch domein heeft ook te maken met de werkwijze en positionering van culturele sector. Er ligt een verantwoordelijkheid om voortdurend het eigen verdienvermogen te ontwikkelen en zich te verbinden met de samenleving. Daarbij horen alternatieve en aanvullende financieringsmiddelen, het aangaan van samenwerkingsverbanden binnen en buiten de culturele sector, het verleiden en vasthouden van publiek. Ten aanzien van de eigen organisatie gaat het om een efficiënte interne bedrijfsvoering, deskundigheidsbevordering van medewerkers en het ontwikkelen van een programmering die gewaardeerd wordt door gedifferentieerde doelgroepen. De waarden van cultuur voor het economische domein in Hilversum: 1. Komen en blijven: meer bezoekers, die langer blijven en meer besteden. 2. Komen en vestigen: versterken van het vestigingsklimaat door te investeren in de culturele positionering van Hilversum. 2. Cultuur rendeert: versterken van de lokale economie door netwerkvorming en samenwerking tussen cultuur en andere sectoren te stimuleren. 3. Krachtig en zichtbaar: verhogen van het culturele rendement door te investeren in toekombestendige cultuurfuncties en de professionaliteit van organisaties te versterken. 1.4 Het culturele domein Kunst en cultuur hebben intrinsieke kwaliteiten en die zijn heel belangrijk om aan de drie eerder genoemde domeinen een bijdrage te kunnen leveren. Plezier beleven aan kunst is zo n kwaliteit. Cultuur is fijn en leuk om je mee bezig te houden, het verrijkt mensen. Ontwikkeling, vernieuwing en verdieping van kunst zijn andere kwaliteiten. Die artistieke ontwikkeling wordt gevoed door experiment, confrontatie en openheid. Kunstenaars zoeken en overschrijden grenzen en gebruiken creativiteit om tot nieuwe inzichten te komen en presenteren daarmee een spiegel aan de samenleving. 3 Als de intrinsieke waarde van het culturele product onvoldoende aandacht krijgt neemt de kwaliteit af. Met als gevolg dat het product minder waarde heeft, wat de mogelijkheid om verbindingen te leggen of te verdienen met cultuur beperkt. 3 De verbeelding en de macht, strategische agenda Akademie van Kunsten 2015-2016 15
Only Seven Left, een populaire band heeft in 2014 in De Vorstin afscheid genomen. De leden werken nu aan een eigen solocarrières. De band is in 2005 begonnen in De Vorstin als nieuw talent en in 2010 door 3FM uitgeroepen tot Serious Talent. Only Seven Left wist binnen enkele jaren een positie in de Nederlandse popscene te verwerven, mede dankzij begeleiding van De Vorstin. Ook buiten de grenzen, van Duitsland tot Indonesië trad de band op. Kunst verdient ruimte om zichzelf voortdurend opnieuw uit te vinden, om nieuwe terreinen te betreden en een motor voor maatschappelijke innovatie te zijn. Die rol is slechts gedeeltelijk te vertalen in economisch en sociaal rendement: het vraagt investeringen en ruimte, op basis van het vertrouwen dat de artistieke vernieuwing zijn weg vindt naar de samenleving. Het samenspel tussen publieke en commerciële omroepen heeft parallellen met de ontwikkeling van het culturele aanbod. Overheden houden zich afzijdig van de inhoud van het artistieke product, maar kunnen ontwikkeling en vernieuwing ervan wel faciliteren en stimuleren. Met publieke middelen kunnen producties worden gemaakt die (nog) geen directe afzetmogelijkheden in de markt hebben. Kleinschalige experimentele kunstproducten, of het nu een tentoonstelling of een voorstelling is, stimuleren ontwikkeling, verdieping en dynamiek. Meer populaire vormen maken cultuur toegankelijk voor een brede doelgroep. Beeldend kunstenaars gaan hun atelier uit en de straat op, ballet wordt verrijkt met hiphop, tunes uit computerspellen worden gebruikt in eigentijdse klassieke composities. Kunstenaars gebruiken technologische innovaties in licht en geluid en de creativiteit van kunstenaars wordt ingezet om innovatie buiten de cultuursector te realiseren. Om ontwikkeling mogelijk te maken blijft het wel nodig dat cultuurmakers de ruimte krijgen om te experimenteren, te verdiepen en barrières te doorbreken. De waarden van cultuur voor het culturele domein in Hilversum: 1. Innovatie en verrassing: stimuleren van ontwikkeling en vernieuwing van kunst en cultuur door middel van experimenten en crossovers. 2. Verdieping: de kwaliteit en verdieping van het aanbod versterken. 3. Zichtbaar en spannend: stimuleren van presentatie van culturele innovaties in de stad. Conclusie Hilversum kiest voor het versterken van de waarden van cultuur voor de stad, zowel sociaal, fysiek economisch als cultureel. Hilversum wil dat doen door: 1. Sociaal: Versterken van de sociale verbindingen tussen inwoners. 2. Ruimtelijk: Verrijken van de ruimtelijke kwaliteit en de zichtbaarheid van cultuur in de stad. 3. Economisch: Vergroten van de dynamiek in het centrum en versterken van het vestigingsklimaat. 4. Cultureel: Versterken van artistieke ontwikkeling en vernieuwing. 16
Levendig cultureel klimaat Culturele waarden Culturele functies Doelgroepen Culturele kwaliteiten Hilversum; stad van muziek, media, architectuur Culturele functies Archieven en collecties Cultuur educatie Cultuur participatie Professionele kunst en cultuur 17
2 De culturele functies Cultuur heeft verschillende functies: behouden, er over leren, beoefenen en presenteren. In Hilversum vertalen we deze functies naar archieven en collecties, cultuureducatie, cultuurparticipatie (amateurkunst in verenigingsverband of individueel) en professionele kunst en cultuur (het gaat over productie en presentatie van professionele kunst, niet over de professionaliteit van de organisatie). Iedere functie draagt bij aan de doelen van het beleid. Het zwaartepunt van de activiteiten van culturele organisaties ligt vaak binnen een van de cultuurfuncties, waarbij ze zich richten op bepaalde doelgroepen in de stad. Bij de Bibliotheek ligt bijvoorbeeld het zwaartepunt op de functie van cultuureducatie. Culturele organisaties en cultuurmakers zetten hun kennis en vaardigheden in, door les te geven of een plek te creëren waar het fijn is om te zijn en waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. En ook door culturele producten, concerten, voorstellingen en tentoonstellingen. In dit hoofdstuk wordt in beeld gebracht op welke wijze de culturele functies worden versterkt. 2.1 Functie van archieven en collecties Deze functie wordt onderverdeeld in twee delen: Archieven en bijzondere collecties. Archieven hebben de wettelijke taak hebben om documentatie van overheden te beheren, behouden en toegankelijk te maken. Nationale, regionale en lokale archieven vervullen de functie van het gemeenschappelijke geheugen van de stad, de regio en Nederland. 4 De archieftaak wordt uitgevoerd zoals vastgelegd in de archiefwet, in Hilversum door het Streekarchief. 5 Naast de wettelijke taak beheert het Streekarchief ook archieven van verenigingen, scholen, kerken en families en bijzondere collecties, bijvoorbeeld de Collectie Stevens en de Collectie Kastermans. 6 Bijzondere collecties Met bijzondere collecties worden zowel kunst- als erfgoedcollecties bedoeld. Dat kunnen zowel collecties van overheden als van culturele organisaties zijn. Bijzondere collecties van derden versterken de identiteit en het profiel van de stad, mits ze ontsloten en te gebruiken zijn. 7 In Hilversum gaat het om: 4 Het Streekarchief het Gooi en de Vechtstreek in Hilversum beheert de archieven van Ankeveen, Blaricum, s-graveland, Hilversum, Kortenhoef, Laren, Loosdrecht, Nederhorst den Berg en Wijdemeren. 5 De Archiefwet 1995, het Archiefbesluit 1995en de Archiefregeling 2009 vormen samen het wettelijk kader. Het is een van de weinige wettelijke taken die gemeenten hebben binnen het cultuur- en erfgoeddomein (tevens is wet- en regelgeving vastgelegd voor archeologie, monumenten, bibliotheken en musea). 6 Bijvoorbeeld fotocollecties zoals de Collectie Jacques Stevens en de onlangs aangeschafte Collectie Kastermans. 7 Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is het nationale audiovisuele archief. Het omvangrijke digitaliseringsproject Beelden voor de Toekomst is in 2015 afgerond en materiaal kan beschikbaar worden gesteld aan derden. In het Muziekcentrum van de Omroep ligt het Muziekarchief van de omroepen opgeslagen. Het is nog niet digitaal ontsloten en als gevolg van bezuinigingen op dit moment niet toegankelijk. Het Grafisch Aterlier Hilversum huisvest een historische grafische collectie die dagelijks in gebruik is, maar waarvan het voortbestaan zonder lokale overheidsfinanciering onder druk staat. 18
- De Collectie Hilversum, de kunstcollectie die in eigendom is van de gemeente. In Hilversum is de collectie met name is ingezet voor museale presentatie in Museum Hilversum en eigen gebruik in Raadhuis en Stadskantoor. 8 - De bijzondere collecties van het Streekarchief, waaronder de collecties Stevens en Kastermans. - Het MCO Muziekarchief: het archief waar alle partituren van de radio- en televisie omroepen liggen opgeslagen; - Het nationale audiovisuele archief dat is opgeslagen bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid; - De grafische collectie van het Grafisch Atelier, één van de oudste werkplaatsen van Nederland. Het gaat dan om persen, clichés, loden zetletters en een collectie grafiek. Zichtbare collecties en archieven zijn belangrijk voor het ervaren van de identiteit van de stad. Met het beleid wil Hilversum de zichtbaarheid en interactie versterken door: - Collecties en archieven te digitaliseren en ontsluiten. - Documentatie en ander materiaal online en fysiek te presenteren in de regio en in de stad. - Mogelijk maken van het verrijken van ontsloten materiaal door online informatie toe kunnen voegen, bijvoorbeeld door inwoners of kennisinstellingen (user generated content). 2.2 Cultuureducatie Cultuureducatie maakt leren over en door cultuur mogelijk. Leerlingen of deelnemers leren over cultuur door er actief mee bezig te zijn en zelf iets te maken. Ze leren van het kijken en luisteren naar cultuuruitingen, van cultuurbezoek en van lezen over cultuur. En door te reflecteren op eigen werk en dat van anderen. Via cultuureducatie ontwikkelen leerlingen en deelnemers culturele competenties en talenten. Mensen doen kennis op over cultuur als fenomeen en als expressiemiddel. Ze ontwikkelen culturele vaardigheden en een open houding ten aanzien van cultuur. 9 De huidige ontwikkeling van aanbod In Hilversum zijn een aantal organisaties op het domein van cultuureducatie actief. Bibliotheek Hilversum en Coöperatieve Vereniging Globe Centrum voor Kunst en Cultuur (C.V. Globe CKC) hebben cultuureducatie als kernfunctie, voor andere organisaties als Museum Hilversum, het Filmtheater en het Grafisch Atelier is het een van de producten naast productie en/of presentatie. De bibliotheek is anders dan andere cultuureducatie organisaties een wettelijke taak voor gemeenten. Sinds 1 januari 2015 is de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen van kracht. Niet langer staat het behoud van structuren centraal, maar het aanbieden van maatschappelijke functies, waarin drie kernfuncties centraal staan: lezen/leren/informeren, ontmoeting/debat en kennismaken met kunst en cultuur. Deze kernfuncties kunnen zowel fysiek als digitaal worden vormgegeven. Het verbreden van functies brengt de bibliotheek nieuwe samenwerkingsverbanden. Bibliotheek Hilversum is in de stad een 8 De Collectie Hilversum is bij de verzelfstandiging van Museum Hilversum in 2013 in eigendom van de gemeente gebleven. De collectie bestaat uit ongeveer 10.000 voorwerpen en 25.000 foto s en briefkaarten. Daarnaast is er een bibliotheek met Gooise- en historische boeken, deze bestaat uit ongeveer 3.000 boeken. Recent is de deelcollectie archeologie ondergebracht bij de Provincie Noord-Holland. 9 Definitie Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst. 19
spin in het web en legt verbindingen met onderwijs, zorg- en welzijnsorganisaties, ouderenorganisaties en de Volksuniversiteit. Het is de meest laagdrempelige plek in de stad om kennis te maken met kunst en cultuur. Cultuuronderwijs wordt voor een belangrijk deel aangeboden door C.V. Globe CKC, zowel binnen- als buitenschools. Deze organisatie heeft de opdracht van de gemeente om in het primair onderwijs cultuureducatie aan te bieden, met het accent op muziekeducatie. De gemeente kiest hiervoor omdat de basis voor een culturele ontwikkeling wordt gelegd bij kinderen: het levert een belangrijke bijdrage aan de zelfontplooiing en is een investering in hun toekomst. 10 Als kinderen op jonge leeftijd met kunst en cultuur in aanraking komen beoefenen ze op latere leeftijd vaker actief een kunstvorm en besteden ze meer tijd en geld aan culturele activiteiten. Bij de presentatie van een GLOBE project in het MCO door leerlingen van groep zes. Een meisje dat gedurende drie weken een viool mee naar huis had gekregen, verzuchtte na het concert tegen de juf: Als iedereen muziek maakte, had niemand meer zin om ruzie te maken! Cultuur op school Hilversum kiest voor verdere versterking van cultuureducatie in het primair onderwijs, omdat de basis voor een culturele ontwikkeling wordt gelegd bij kinderen: het levert een belangrijke bijdrage aan de zelfontplooiing en is een investering in hun toekomst. Als kinderen op jonge leeftijd met kunst en cultuur in aanraking komen beoefenen ze op latere leeftijd vaker actief een kunstvorm en besteden ze meer tijd en geld aan culturele activiteiten. In het voortgezet onderwijs worden projecten en incidentele activiteiten ondersteund. Het uitgangspunt voor het basisonderwijs is dat scholen de eerste verantwoordelijkheid dragen voor een goede inbedding van cultuureducatie in het curriculum: cultuur is duurzaam in de leerjaren verankerd en scholen zijn in staat leervragen te formuleren op basis waarvan culturele producten worden ontwikkeld. Daarvoor is aan de andere kant een basisinfrastructuur nodig van culturele organisaties die in staat zijn om passend aanbod te ontwikkelen. In Hilversum is een begin gemaakt met het behoefte gestuurd ontwikkelen van cultuureducatieaanbod. De gemeente doet mee aan het landelijke programma Cultuureducatie met Kwaliteit, dat doorlopende leerlijnen heeft opgeleverd die door scholen en cultuurmakers samen zijn ontwikkeld. De financiële stroom loopt echter nog voor het overgrote deel via culturele organisaties. Om het onderwijs meer te laten sturen wordt een structuur ontwikkeld waarin scholen zelf cultuurproducten inkopen bij culturele organisaties in Hilversum. In de komende jaren wil Hilversum de cultuureducatie verbreden en verdiepen door: - Basisscholen die actief de ontwikkeling van het lokale cultuureducatieaanbod te beïnvloeden. De middelen voor Hilversumse cultuurproducten worden daarom grotendeels verlegd van culturele organisaties naar het onderwijs. 10 Er is onderscheid tussen culturele organisaties die cultuureducatie als kerntaak hebben en organisaties waar educatie een product is dat wordt ontwikkeld rondom onderzoek en presentatie, bijvoorbeeld een scholenproject bij een voorstelling of tentoonstelling. Een voorbeeld van cultuurfuncties met educatie als kerntaak zijn bibliotheken en centra voor kunsten. 20
- Een herkenbaar en kwalitatief cultuurloket dat de centrale toegang vormt tot het educatieaanbod en vraagbaak is voor het primair onderwijs. - Culturele projecten en activiteiten in het voortgezet onderwijs worden ondersteund. 2.3 Cultuurparticipatie Cultuurparticipatie gaat over zelf actief kunst beoefenen: amateurkunst in verenigingsverband of individueel. Het gaat om alle vormen van deelname aan kunst, cultureel erfgoed en media in de vrije tijd, buiten school en werk. Het biedt mensen de mogelijkheid tot individuele expressie, het geeft plezier en het versterkt het contact tussen mensen. De 70 leden van Concertkoor N.S.F. zingen voornamelijk klassieke koorwerken. Iedere donderdagavond zijn de repetities in de Morgensterkerk. Ongeveer één maal per jaar geeft het koor een concert, vaak met professioneel orkest en altijd met professionele solisten. Het amateurveld in Hilversum Hilversum kent een bloeiend en divers amateurveld met veel muziekverenigingen, koren en toneelverenigingen. Ze presenteren zich met concerten, voorstellingen en tentoonstellingen, zowel in de openbare ruimte in het centrum en op de podia, als in verzorgingshuizen, kerken en op scholen. Verenigingen weten mensen zowel langdurig als voor korte projecten aan zich te binden, de meeste hebben een sterk eigen profiel en clubgevoel en zijn stevig verankerd in de stad. Er zijn ook verenigingen die minder vitaal zijn en onder druk staan door diverse oorzaken. Leden werven, promotie, passende huisvesting en tijd/kwaliteit van het bestuur zijn onderwerpen die voor alle amateurverenigingen relevant zijn. Jong Beatrix is een mars- en showband voor kinderen van 6-16 jaar en onderdeel van de Vereniging Beatrix Korpsen. Buiten hard repeteren om in de Finals tot de top van Europa te kunnen behoren is er bij Jong Beatrix tijd voor andere leuke dingen. De jaarlijkse VBK Familiedag is bijvoorbeeld erg populair. Financiële drempels wegnemen Actieve cultuurparticipatie kan worden belemmerd door financiële beperkingen. Daarom heeft Hilversum sinds 2014 een Jeugdcultuurfonds als onderdeel van het minimabeleid, dat zich richt op kinderen en jongeren van 4-18. Hilversum wil ook bij volwassenen die vanwege hun inkomenspositie daartoe niet in staat zijn actieve kunstbeoefening te stimuleren. Een dergelijk lokaal fonds voor volwassenen bestaat nog niet in Nederland. Hilversum wil een zo hoog mogelijke cultuurparticpatiegraad bereiken, met het accent op kunstbeoefening in verenigingsverband door: - Passende huisvesting voor amateurorganisaties. - Vitale amateurorganisaties door samenwerking en uitwisseling in een actief netwerk. 21
- Hilversums cultuurparticipatiefonds toevoegen aan het minimabeleid om actieve cultuurparticipatie te vergroten. - Het vergroten van contacten in buurten tussen inwoners door kunstzinnige initiatieven, waarmee verbindingen wordt gelegd en de drempel om zelf actief te worden wordt verkleind. Community art projecten in wijken kunnen worden ondersteund. 2.4 Professionele kunst en cultuur Kunst en cultuur inspireert mensen: zintuigen en geest worden geprikkeld op een manier die het alledaagse overstijgt. Kunst is eigenzinnig, verrast, verbaast en veroorzaakt verwarring. Dat geldt voor alle kunstvormen: muziek, media (nieuwe media, film en fotografie), architectuur, beeldende kunst, letteren, en dans en drama. Museum Hilversum vierde in de zomer van 2014 de nieuwsfotografie. Na de Zilveren Camera toonde fotograaf Raymond Rutting zijn werk in een overzichtstentoonstelling in The Art of News #2. Rutting vertelt een verhaal met zijn foto s en wil een verschil maken voor de mensen die hij in beeld heeft gebracht. Het bezoek van Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Margriet aan het museum en de opbrengst van een veiling van maar liefst 30.000 voor het internationale Rode Kruis waren een kroon op de succesvolle expositie. Hilversum kent een breed scala aan professionele organisaties en kunstenaars. Samen realiseren zij een aanbod dat lokaal verankerd is met een bovenlokale (nationale en zelfs internationale) uitstraling. Professionele kunstenaars en culturele organisaties krijgen de ruimte en de opdracht om een programmering die verrijkend is voor inwoners en bezoekers te presenteren. Begin 2015 hebben culturele organisaties zich verenigd in Stichting Cultuurnetwerk om te werken aan een overstijgende culturele programmering voor de stad, zoals het afstemmen van het aanbod zowel inhoudelijk als in spreiding. Het Cultuurnetwerk werkt samen met maatschappelijke organisaties, ondernemers en bijvoorbeeld het Stadsfonds. Organisaties met een sterk onderscheidend vermogen en die direct door het Ministerie van OCW worden bekostigd (Stichting Omroep Muziek is de organisatie achter het Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor, het Metropole Orkest en Beeld en Geluid) worden sterker verbonden aan de stad. Voor zover ze nog niet deelnemen aan het Cultuurnetwerk wordt dit gestimuleerd. Ook zal de samenwerking met deze organisaties worden geïntensiveerd. Het Metropole Orkest stelde eind december 2014 voor om het nieuwjaarsconcert op 9 januari Hilversummers toegankelijk maken door een live stream. In drie dagen was het geregeld: door een kleine bijdrage van de gemeente, maar vooral door vanuit de gemeente het orkest te verbinden met maatschappelijke- en zorgorganisaties en de lokale omroep, was het concert voor iedere inwoner te bekijken en beluisteren. 22
Hilversum wil de professionele kunst en cultuur verder verbeteren door te investeren in: - Het versterken van de zichtbaarheid van de culturele programmering, in het centrum en daar waar het de identiteit versterkt ook in buurten en wijken. - Gezamenlijke promotie van de culturele programmering. - Het vergroten van het aantal producties waarin samengewerkt wordt tussen culturele organisaties en met andere sectoren. Conclusie Hilversum kiest voor het verder versterken van functies van cultuur voor de stad door: 1. Archieven en collecties: Toegankelijk en zichtbaar maken van documentatie en publiek laten bijdragen aan het verrijken van archieven en bijzondere collecties in Hilversum. 2. Cultuureducatie: Via het onderwijs actieve cultuureducatie stimuleren op basis van goed toegankelijke programma s ontwikkeld door Hilversumse cultuurinstellingen. 3. Cultuurparticipatie: Verhogen van het aantal inwoners dat actief betrokken is bij cultuur, met name in verenigingsverband. 4. Professionele kunst en cultuur: Vergroten van de culturele programmering en de zichtbaarheid daarvan, met name in het centrum. 23
Levendig cultureel klimaat Culturele waarden Culturele functies Doelgroepen Culturele kwaliteiten Hilversum; stad van muziek, media, architectuur Culturele kwaliteiten Muziek Media Architectuur Beeldende kunst Dans en drama Letteren 24
3 De culturele kwaliteiten van Hilversum De derde dimensie in het beleid is die van de culturele kwaliteit. De culturele kwaliteit is verbonden met de identiteit en het profiel van de stad. Hilversum wordt gekenmerkt door de media en muziekindustrie, toonaangevende architectuur en groen. Het laatste kenmerk valt buiten dit beleidskader. De culturele programmering wordt ingezet om de identiteit van de stad te versterken, waarbij rekening gehouden wordt met de historie en de ligging van Hilversum tussen grote steden. De culturele programmering wordt volgens een gangbare indeling onderverdeeld in zes kunstvormen: muziek, media (nieuwe film en fotografie), architectuur, dans & drama, beeldend en letteren. In een stad als Hilversum zijn net als overal alle kunstvormen vertegenwoordigd. Door bepaalde kunstvormen te versterken wordt het profiel van de stad scherper. Dat vraagt om keuzes: Hilversum kiest ervoor, gezien de schaarse middelen en rijke culturele omgeving, te investeren in die culturele kwaliteiten, die sterker zijn ontwikkeld dan in een gemeente met de omvang van Hilversum verwacht mag worden. Hilversum wil de middelen met name inzetten om de uitzonderlijke culturele kwaliteiten die zich binnen onze grenzen bevinden en verbonden zijn met de stad te koesteren en te versterken. 3.1 Het karakter van de stad De aantrekkingskracht van Hilversum ligt al eeuwen in het groene karakter tussen grote steden. Sinds de Middeleeuwen heeft het zich ontwikkeld van boerendorp tot een stad met een levendige wol- en textielindustrie in de periode 17e-19e eeuw. Het was een aangename plek om te verpozen in buitenverblijven, met name voor de stadse elite vanaf de 17e eeuw. Industrialisatie maakte toerisme en forenzen tussen woon- en werkplaats mogelijk vanaf het einde van de 19e eeuw. De stad heeft een forse groei doorgemaakt in de eerste decennia van de 20e eeuw, met een effect op de leefbaarheid. Onder regie van W.M. Dudok is de tuinstad tot ontwikkeling gekomen, met als ambitie een aantrekkelijk leefomgeving met veel groen en een hoge beeldkwaliteit. In Hilversum zijn veel architectonisch hoogwaardige gebouwen gerealiseerd, ook door andere architecten dan Dudok. Vandaag de dag zijn het (internationaal) toonaangevende jonge monumenten, die de stad een onderscheidende stedenbouwkundige kwaliteit geven. Voor de economische ontwikkeling in de 20e eeuw is de komst van de zendmast voor radioverkeer bepalend geweest. Omroepen vestigen hier hun studio s en kantoren om dure telefoonkosten uit te sparen. De lokale economie kreeg een impuls met de komst van NSF, Philips, NTS en uiteindelijk de omroepen. Met daaromheen een breed palet aan productiebedrijven. Vaak kleinschalig, met veel aandacht voor vakmanschap en innovatie. Deze structuur van grote organisaties met een internationale uitstraling en bereik en daarnaast veel kleine bedrijven kenmerkt de creatieve economische structuur van de stad. Zowel de creatieve als de technologische kant van media zijn relevant voor de Hilversumse culturele en economische infrastructuur. Ontwikkelende technologie biedt nieuwe mogelijkheden voor creatieve ontwikkeling, onderwijsontwikkeling en communicatie. 25
Rondom de omroepen heeft de muziekindustrie zich in Hilversum sterk ontwikkeld. Veel in de mediaorkesten werkzame musici wonen in Hilversum. Hilversum heeft een groot (semi) professioneel muziekaanbod. Het Metropole Orkest, Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor zijn internationaal werkende organisaties, die hun basis hebben in het Muziekcentrum van de Omroep (MCO), waar ook Globe sinds 2012 gevestigd is. De culturele identiteit van de stad kenmerkt zich door de stedenbouwkundige kwaliteit en aanwezigheid van hoogwaardige architectuur, de traditioneel sterke media-industrie en de belangrijke impuls die de omroepen hebben gegeven aan de muziekindustrie. Inmiddels staat de muziekindustrie en haar uitstraling op de muziekcultuur in Hilversum grotendeels op zichzelf door autonome ontwikkelingen onafhankelijk van de omroepen. 11 Hilversum kiest ervoor de aanwezige potentie van deze drie identiteitsdragers verder te versterken en hierin te investeren. 3.2 De Noordvleugel en de regio Gooi en Vecht Om de stad een onderscheidend karakter te geven zet Hilversum, net als veel andere steden, culturele voorzieningen en een cultureel programma in. 12 13 Tegelijkertijd wil Hilversum die eigen kwaliteiten ook beter uitdragen. Hilversummers maken ook veel gebruik van de kwaliteit van de omgeving en het rijke culturele aanbod in de regio, Amsterdam en Utrecht. Noordvleugel Hilversum vervult een centrumfunctie voor de stedelijke regio Gooi en Vecht en is tegelijkertijd onderdeel van de Noordvleugel van de Randstad. Kenmerkend voor de Noordvleugel is de hoge mate waarin de creatieve sector vertegenwoordigd is. 14 In Amsterdam en Utrecht gaat het met name over creatieve zakelijke dienstverlening en kunst en cultuur, in Hilversum is media en entertainment bepalend voor het creatieve profiel. De functie van Hilversum als centrumgemeente is door de ligging in het hart van de Noordvleugel anders dan die van steden in een landelijke omgeving: Hilversum hoeft niet alles in huis te hebben omdat het aanbod aan culturele voorzieningen in Amsterdam en Utrecht veelomvattend en goed bereikbaar is. Dit brede aanbod vergroot de aantrekkingskracht van de regio Gooi en Vecht. 11 Het versterken van de identiteit en het profiel van Hilversum op basis van groen, architectuur en media is ook in de Centrumvisie en het programma Mediastad leidend. 12 Het kabinet heeft in de Miljoenennota en de brief Werken aan Groei aangekondigd in 2015 een Agenda Stad aan de Tweede Kamer te sturen met maatregelen om de groei, leefbaarheid en innovatie in Nederlandse steden te versterken. De uitwerking van Agenda Stad is vervolgens op 14 november 2014 in de ministerraad vastgesteld op basis van drie kernpunten: 1. Economische groei. Internationaal onderzoek wijst uit dat steden in toenemende mate de groeimotor zijn van de economie. 2. Innovatie en startups concentreren zich steeds meer in de stad. Stedelijke regio s zijn voor een steeds groter deel verantwoordelijk voor toegekende patenten. 3. Steden zijn bepalend voor de leefkwaliteit van een groeiende groep mensen. Thema s als files, onveiligheid of leegstand zetten die leefbaarheid onder druk, en daarmee ook het vestigingsklimaat. 13 Het advies Cultuur Agenda 2017-2020 van de Raad voor Cultuur verwijst naar de Agenda Stad en de rol die culturele voorzieningen spelen in de aantrekkelijkheid van steden en het versterken van eigenheid en identiteit. 14 De TNO definitie voor de creatieve industrie wordt aangehouden: de sector is opgebouwd uit creatieve zakelijke dienstverlening, media en entertainment, en kunst en cultuur. 26
De ambitie van Hilversum als onderdeel van de Noordvleugel: - Hilversum weegt het culturele aanbod uit de Noordvleugel met name Amsterdam en Utrecht mee in de beoordeling van bereikbaarheid voor onze inwoners van professionele exposities en uitvoeringen. - Hilversum draagt bij aan en betere zichtbaarheid en verkrijgbaarheid van et cultureel aanbod uit de Noordvleugel met name Amsterdam en Utrecht. Gooi en Vecht Gooi en Vecht is een groen gebied tussen grote steden waar het goed wonen, werken en ontspannen is. De meeste gemeenten kenmerken zich door de relatieve rust, ruimte en groen. Hilversum is de stedelijke kern met een sterkere bedrijvigheid dan in de rest van de regio, met name in de creatieve industrie. Culturele kenmerken voor de regio Gooi en Vecht zijn het relatief grote aanbod aan erfgoed, archieven en bibliotheken: bijvoorbeeld het Muiderslot, Zonnestraal, de Geopark ontwikkeling, actieve en zichtbare bibliotheken in Hilversum en Bussum. Filmhuizen en concertzalen zijn eveneens goed beschikbaar, met name in Bussum en Hilversum. Er zijn relatief weinig festivals, terwijl landelijk de toename van culturele festivals juist doorzet. Tot op heden is het gemeentelijk cultuurbeleid in de regio Gooi en Vecht niet op elkaar afgestemd. De mogelijkheden om gezamenlijk te komen tot een compleet aanbod aan culturele voorzieningen en de programmering en promotie worden daardoor niet benut. Een gemiste kans, want juist binnen de geografische context van de Noordvleugel is het goed een programma te ontwikkelen dat herkenbaar en is en waarin gemeenten elkaar aanvullen: een samenhangend cultureel aanbod in de regio met ruimte voor eigen kenmerken van gemeenten. De ambitie van Hilversum als onderdeel van de regio Gooi en Vechtstreek: - Hilversum wil inzetten op een sterke regionale samenwerking, zodat het culturele aanbod elkaar aanvult en gezamenlijk aan inwoners en bezoekers gepresenteerd kan worden. - Hilversum zoekt met de eigen en de regionale cultuuragenda aansluiting op de toeristische programma s van Amsterdam en Utrecht. 3.3 Kwaliteit per kunstvorm: waar staat Hilversum en wat is de ambitie Hilversum kent een sterke muziekgeschiedenis die samen met de media is opgekomen. Het Muziekcentrum van de Omroep is de plek in Nederland waar muziek die via radio en televisie te horen is wordt geproduceerd. Het muziekarchief van de omroepen ligt opgeslagen in het MCO. Het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en het Metropole Orkest kenmerken zich door het vermogen in hoog tempo nieuw repertoire ten gehore te brengen: iedere week worden andere stukken ingestudeerd en ten gehore gebracht. Met de komst van Globe in 2012 vinden ook amateurs hun weg naar het MCO voor lessen en ensemblespel. Een aantal muziekverenigingen is eveneens verhuisd en presenteert zich in Studio 1, een studio die internationaal vermaard is vanwege de goede akoestiek. Op deze plek is er een gemakkelijke uitwisseling tussen professionele musici en amateurs van alle leeftijden en ieder niveau. 27